Việt Nam đã gặp thuận lợi kể từ nhiệm kỳ I của ông Trump đến nay. Tuy nhiên, tình hình này có thể sẽ thay đổi theo hướng sẽ khó hơn trong thời Trump 2.0.
Công ty CP Vĩnh Hoàn là một trong những công ty đang được hưởng thuế xuất khẩu cá tra 0% sang Mỹ.
Do đó, Việt Nam cần có giải pháp hiệu quả để hóa giải thách thức từ chính sách thuế quan của chính quyền Trump.
Còn nhiều thách thức
Trong nhiệm kỳ II của ông Trump, dù có một số lợi thế, nhưng Việt Nam có thể vẫn phải đối mặt với những khó khăn, thách thức.
Thứ nhất, Việt Nam không thể tiếp tục đẩy mạnh mua hàng Mỹ nhằm cân bằng thương mại được. Bởi vì, người gây ra thặng dư thương mại với Mỹ và hưởng thụ nó lại là các công ty Trung Quốc và các công ty FDI khác dịch chuyển từ Trung Quốc sang Việt Nam để tránh bị Mỹ đánh thuế.
Thứ hai, dù thế nào thì việc các nhà đầu tư FDI dùng Việt Nam để “ngụy trang” cho xuất xứ hàng hóa của mình cũng không thể tiếp tục được, bởi vì Mỹ đã biết và rất cảnh giác. Nếu tình hình này không bị ngăn chặn, Việt Nam có nguy cơ bị áp thuế trừng phạt.
Thứ ba, dù Việt Nam có làm tốt trong đàm phán với Mỹ, thì hiệu ứng cũng không thể kéo dài được vì các quốc gia khác cũng sẽ cạnh tranh để được chú ý hơn.
Thứ tư, dòng vốn FDI được cho là từ Trung Quốc dịch chuyển sang Việt Nam cũng sẽ sụt giảm khi các công ty nước ngoài phải tái phân bố lại chuỗi cung ứng ra khỏi Việt Nam. Các khảo sát gần đây cho thấy các công ty nước ngoài ở Việt Nam đang chờ đợi các thông tin tiếp theo để ra quyết định đầu tư tiếp, rất có thể họ sẽ xây dựng chiến lược “Việt Nam + 1”, thay vì đặt trọng tâm vào Việt Nam như trước.
Tác động đến các ngành
Đối với ngành dầu khí, Tổng thống Donald Trump có chủ trương tăng sản lượng nhiên liệu hóa thạch tại Mỹ sẽ làm tăng nguồn cung dầu khí, khiến giá dầu giảm. Điều này sẽ tác động tiêu cực đến các công ty khoan và khai thác dầu khí.
Với ngành dệt may, hàng dệt may xuất khẩu của Việt Nam đang chịu thuế suất từ 4% - 8%. Trong bối cảnh thăng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ, ông Trump có thể sẽ tăng thuế suất này. Điều này sẽ khiến hàng dệt may của Việt Nam bị giảm sức cạnh tranh so với các quốc gia khác. Tuy nhiên, các doanh nghiệp dệt may Việt Nam có thể sẽ tiếp tục thu hút được các đơn hàng, đặc biệt là với xu hướng Trung Quốc +1 đang gia tăng.
Trong khi đó, ngành thủy sản Việt Nam có thể hưởng lợi. Bởi vì, Công ty CP Vĩnh Hoàn, Công ty CP Nam Việt, Công ty CP Đầu tư và Phát triển Đa Quốc Gia đang được hưởng thuế xuất khẩu cá tra 0% sang Mỹ. Mức thuế này có thể sẽ tiếp tục được duy trì trong thời gian tới, bởi xuất khẩu cá tra của Việt Nam không bị coi là bán phá giá tại Mỹ.
Ngoài ra, xuất khẩu các sản phẩm gỗ chủ yếu chịu thuế chống lẩn tránh nhằm ngăn chặn hàng hóa chuyển hướng từ Trung Quốc sang các nước khác, rồi tái xuất khẩu sang Mỹ. Các doanh nghiệp Việt Nam như Công ty CP Phú Tài, Công ty CP Vicostone… có thể sẽ không bị ảnh hưởng nhiều, bởi vì các doanh nghiệp này có thể chứng minh đầy đủ nguồn gốc sản phẩm của mình...
Khuyến nghị cho Việt Nam
Hiện nay, bộ máy chính quyền Trump chưa ổn định. Hơn nữa, bối cảnh thế giới cũng trở nên hỗn loạn hơn nên chính quyền Trump cũng bận rộn hơn. Ngoài ra, chưa có phát biểu nào từ Tổng thống Mỹ Donald Trump về Việt Nam.
Đáng chú ý, ông Trump vừa tuyên bố chính sách thuế đối ứng với các đối tác thương mại của Mỹ. Ông cho rằng cách này thay cho việc đánh thuế đồng loạt lên các hàng hóa nhập vào Mỹ, vì nó giúp giải quyết triệt để các mất cân bằng thương mại với từng đối tác cụ thể. Ông cũng không muốn nhiều hơn nhưng cũng không muốn ít hơn, tất cả phải có đi có lại. Đây là cách làm song phương thuần túy theo cách mặc cả, và bỏ qua mọi quy tắc thương mại mang tính hợp tác quốc tế đang tồn tại.
Do đó, Việt Nam cần tìm mọi cách để có thông tin sớm về quan điểm của ông Trump đối với Việt Nam để có thể xây dựng các biện pháp ứng phó. Trước mắt, Việt Nam nên khẳng định với Mỹ sẽ tăng mua các hàng hóa của Mỹ như cam kết và mở rộng các thương vụ, nếu có thể. Đây là bước đi khôn ngoan vì ông Trump là người thích giao dịch.
Bên cạnh đó, Việt Nam nên có biện pháp nhằm ngăn chặn Trung Quốc và các nhà đầu tư nước ngoài từ Trung Quốc sử dụng Việt Nam làm nơi “rửa” nguồn gốc xuất xứ hàng hóa nhằm tránh né thuế quan của Mỹ.
Đặc biệt, Việt Nam nên xem xét hạn chế và/hoặc đánh thuế cao đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc có nguy cơ đe dọa sản xuất trong nước nhằm ngăn chặn dòng hàng thừa ế bán giá rẻ vào Việt Nam.
Ngoài ra, Việt Nam cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu nhằm tránh lệ thuộc vào thị trường Trung Quốc (đối với xuất khẩu nông sản) và thị trường Mỹ (đối với các hàng công nghiệp chế tạo).
