Hơn một nửa nguồn vốn huy động qua kênh trái phiếu riêng lẻ của IPA (giai đoạn 2020-2024) đã được doanh nghiệp này cho Trustlink vay lại.
IPA dùng 3.435 tỷ đồng huy động từ kênh trái phiếu riêng lẻ cho Trustlink vay. Ảnh minh họa: RS Bonds Surely.
Trái phiếu riêng lẻ là một trong các kênh huy động vốn quan trọng của các doanh nghiệp. Giai đoạn 2020-2023, bên cạnh thị trường cổ phiếu, nhiều công ty đã ồ ạt phát hành TPDN riêng lẻ, cái tên điển hình là CTCP Tập đoàn I.P.A (mã IPA).
Trái phiếu riêng lẻ chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu nợ vay của IPA. Cuối năm 2020, tỷ lệ trái phiếu (ngắn và dài hạn) chiếm 41% trên tổng nợ của IPA, các năm sau tỷ lệ này dao động từ 48,2 – 75% và cao nhất là 84% cuối năm 2024.
Tổng cộng, IPA suốt giai đoạn 2020-2024 đã “hút” 6.048 tỷ đồng TPDN riêng lẻ thông qua 21 đợt phát hành.
Đáng chú ý, đằng sau những lô trái phiếu riêng lẻ của IPA có sự xuất hiện của CTCP Dịch vụ và Đầu tư Trustlink và CTCP Chứng khoán VNDirect – các bên liên quan đến nhà chủ IPA.
Dòng tiền IPA - Trustlink - VNDirect
Dữ liệu của Nhadautu.vn cho thấy các doanh nghiệp này đã đồng hành với IPA trong các đợt hút vốn qua kênh trái phiếu với nhiều vai trò quan trọng.
Trong năm 2020, IPA đã dùng 500 tỷ đồng từ 10/11 đợt phát hành trái phiếu riêng lẻ để cho vay ngược lại CTCP Đầu tư và Dịch vụ Trustlink. Cũng như IPA, Trustlink được biết đến rộng rãi là thành viên trong hệ sinh thái của vợ chồng Chủ tịch HĐQT CTCP Chứng khoán VNDirect Phạm Minh Hương – Vũ Hiền.
Sang năm 2021, IPA tiếp tục thông qua 3 đợt phát hành huy động 2.300 tỷ đồng để cho Trustlink vay lại. 2 lô trái phiếu, mỗi lô 1.000 tỷ đồng, đều được mua trọn bởi trái chủ VNDirect.
Năm 2021 cũng là năm thị trường chứng khoán bùng nổ, nhu cầu cho vay margin lên rất cao.
Đồng hành với VNDirect trong việc cho khách hàng vay margin trong một giai đoạn dài trước đây chính là Trustlink - với tư cách bên thứ ba cho vay. Cùng với nguồn lực tăng đột biến từ IPA, quy mô của Trustlink tăng rất nhanh trong năm 2021, với tổng tài sản tăng gấp 5,4 lần so với đầu năm lên mức 7.240 tỷ đồng, trong đó tới 77%, tương đương 5.570 tỷ đồng là cho vay và phải thu ngắn hạn. Xét trong cả giai đoạn 4 năm 2018-2021, tổng tài sản của Trustlink tăng tới 19 lần, vay nợ tài chính tăng 23 lần.
Ở bên kia bảng cân đối kế toán, nợ phải trả của Trustlink tới cuối năm 2021 là 6.992 tỷ đồng, chủ yếu là vay nợ tài chính ngắn hạn, với số dư 6.792 tỷ đồng, gấp 28 lần vốn chủ sở hữu, và gấp tới 67 lần vốn điều lệ.
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ thể hiện Trustlink trong năm 2021 chi tới 27.801 tỷ đồng cho vay, và thu hồi 23.223 tỷ đồng tiền vay, là những con số khổng lồ so với một doanh nghiệp chỉ có vốn điều lệ vỏn vẹn ở mức 105 tỷ đồng. Trong các năm 2018-2020, dòng tiền chảy qua nghiệp vụ này của Trustlink từ 5.000-8.000 tỷ đồng mỗi năm.
Nhiều dấu hỏi lớn đối với nhà đầu tư
Trở lại với các đợt phát hành trái phiếu của IPA, năm 2022, doanh nghiệp này phát hành 1.000 tỷ đồng trái phiếu kỳ hạn 3 năm, trái chủ lại là VNDirect. Khoản tiền này ban đầu tiếp tục được chuyển cho Trustlink, tuy nhiên sau khi tất toán, lại được dùng để IPA mua cổ phiếu phát hành thêm với tỷ lệ 1:1 của chính… VNDirect.
Tất cả các đợt phát hành trái phiếu trên đây với tổng giá trị 3.435 tỷ đồng được IPA cho Trustlink vay. Đối chiếu với quy định tại Nghị định 163/2018 và Nghị định 153/2020, không khỏi khiến các nhà đầu tư đặt dấu hỏi về tính tuân thủ.
Cụ thể, Khoản 2 Điều 5 Nghị định 163/2018/NĐ-CP quy định “Doanh nghiệp phát hành trái phiếu để thực hiện các chương trình, dự án đầu tư, để tăng quy mô vốn hoạt động hoặc để cơ cấu lại các khoản nợ của chính doanh nghiệp”. Khoản 2 Điều 5 Nghị định 153/2020/NĐ-CP quy định “Mục đích phát hành trái phiếu bao gồm: Để thực hiện các chương trình, dự án đầu tư; tăng quy mô vốn hoạt động; cơ cấu lại nguồn vốn của chính doanh nghiệp hoặc mục đích phát hành trái phiếu theo quy định của pháp luật chuyên ngành”.
Đáng chú ý không kém, IPA trong năm 2022, 2023 và 6 tháng đầu năm 2024 đã thực hiện cho Trustlink vay 2.777 tỷ đồng; 3.731 tỷ đồng và 168,6 tỷ đồng. Cần nhấn mạnh, Trustlink là cổ đông của IPA.
Trong khi đó, Khoản 2 Điều 293 Nghị định 155/2020 quy định “Công ty đại chúng không được cung cấp khoản vay hoặc bảo lãnh cho cổ đông là tổ chức và người có liên quan của cổ đông đó là cá nhân”.
Theo báo cáo tài chính hợp nhất quý IV vừa công bố, IPA tới cuối năm 2024 còn dư nợ 3.820 tỷ đồng trái phiếu, chủ yếu được phát hành trong các tháng cuối năm vừa qua với mục đích tái cơ cấu nợ. Trong khi đó, số dư phải thu về cho vay ngắn hạn với Trustlink ở mức 864,7 tỷ đồng, giảm từ 1.266,2 tỷ đồng đầu năm.
Để có thông tin khách quan, đa chiều, Nhadautu.vn đã liên hệ với bà Phạm Minh Hương (Chủ tịch HĐQT VNDirect, Thành viên HĐQT IPA) và ông Nguyễn Vũ Long (CEO VNDirect và Thành viên HĐQT IPA), tuy nhiên chưa nhận được phản hồi cụ thể.
Bình luận (8)
