30 năm cung tiền v&#224; l&#227;i suất của Hoa Kỳ
Cung tiền v&#224; l&#227;i suất l&#224; những yếu tố kinh tế vĩ m&#244; quan trọng c&#243; thể thay đổi hướng đi của to&#224;n bộ nền kinh tế.

Tại Hoa Kỳ, Cục Dự trữ Li&#234;n bang (Fed), c&#242;n được gọi l&#224; Fed, sử dụng c&#225;c hoạt động thị trường mở để t&#225;c động đến c&#225;c yếu tố n&#224;y v&#224; thực hiện “ nhiệm vụ k&#233;p ” l&#224; việc l&#224;m tối đa v&#224; gi&#225; cả ổn định.

Nhưng cung tiền c&#243; li&#234;n quan như thế n&#224;o với l&#227;i suất?

Cung tiền ảnh hưởng như thế n&#224;o đến l&#227;i suất
L&#227;i suất x&#225;c định chi ph&#237; vay tiền trong nền kinh tế. L&#227;i suất c&#224;ng cao th&#236; tiền vay c&#224;ng đắt v&#224; ngược lại.

Theo quy luật cung, khi nền kinh tế c&#243; &#237;t tiền hơn, chi ph&#237; vay tiền c&#243; xu hướng cao hơn. Tất cả những điều kh&#225;c đều b&#236;nh đẳng, cung tiền giảm tương ứng với l&#227;i suất cao hơn, v&#224; ngược lại, cung tiền tăng c&#243; xu hướng g&#226;y &#225;p lực giảm l&#227;i suất.

C&#225;c ng&#226;n h&#224;ng trung ương sử dụng ch&#237;nh s&#225;ch tiền tệ - ch&#237;nh s&#225;ch kinh tế vĩ m&#244; quản l&#253; l&#227;i suất v&#224; cung tiền - để cải thiện sức khỏe kinh tế. Tuy nhi&#234;n, bản chất của ch&#237;nh s&#225;ch tiền tệ kh&#225;c nhau dựa tr&#234;n t&#236;nh trạng của nền kinh tế:

Ch&#237;nh s&#225;ch
tiền tệ mở rộng C&#225;c ch&#237;nh s&#225;ch tiền tệ mở rộng nhằm mục đ&#237;ch k&#237;ch th&#237;ch tăng trưởng kinh tế bằng c&#225;ch tăng cung tiền, hạ l&#227;i suất v&#224; tăng nhu cầu, chi ti&#234;u v&#224; đầu tư trong nền kinh tế.
Ch&#237;nh s&#225;ch tiền tệ phản động
C&#225;c ch&#237;nh s&#225;ch phản động nhằm mục đ&#237;ch l&#224;m chậm tăng trưởng kinh tế kh&#244;ng bền vững v&#224; lạm ph&#225;t bằng c&#225;ch giảm cung tiền, tăng l&#227;i suất v&#224; giảm chi ti&#234;u trong khi tạo điều kiện tiết kiệm .
H&#244;m nay, Fed của Hoa Kỳ đang &#225;p dụng ch&#237;nh s&#225;ch tiền tệ mở rộng, với l&#227;i suất gần bằng 0 v&#224; một số tốc độ tăng cung tiền M3 nhanh nhất từng thấy.

Nhưng ch&#237;nh s&#225;ch tiền tệ của Fed đ&#227; thay đổi như thế n&#224;o trong những thập kỷ gần đ&#226;y?

Sự b&#249;ng nổ kinh tế v&#224; b&#225;n th&#226;n ở Mỹ
Từ năm 1990 đến năm 2020, cung tiền của Mỹ (M3) tăng từ khoảng 3 ngh&#236;n tỷ $ để 19 ngh&#236;n tỉ $ , một tỷ lệ m&#224; vượt xa tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Trong thời gian n&#224;y, nền kinh tế Mỹ trải qua những c&#250; sốc lớn ảnh hưởng đến ch&#237;nh s&#225;ch tiền tệ của nước n&#224;y.

Suy tho&#225;i năm 2001
C&#225;c c&#244;ng ty dựa tr&#234;n Internet v&#224; c&#244;ng nghệ đ&#227; thống trị nền kinh tế Hoa Kỳ v&#224;o cuối những năm 1990.

Trong c&#249;ng thời gian, Fed đ&#227; nới lỏng ch&#237;nh s&#225;ch tiền tệ, với mục ti&#234;u giảm l&#227;i suất v&#224; tăng t&#237;nh thanh khoản trong nền kinh tế. Cung tiền dư thừa cũng đi v&#224;o thị trường chứng kho&#225;n, đẩy chỉ số NASDAQ l&#234;n mức cao mới v&#224;o thời điểm đ&#243;.

Để hạn chế &#225;p lực lạm ph&#225;t gia tăng v&#224; thị trường chứng kho&#225;n qu&#225; n&#243;ng, Fed đ&#227; n&#226;ng mục ti&#234;u l&#227;i suất huy động vốn của Fed s&#225;u lần trong khoảng thời gian từ th&#225;ng 6 năm 1999 đến th&#225;ng 5 năm 2000, l&#224;m giảm tốc độ tăng cung tiền. Điều n&#224;y đ&#227; l&#224;m chậm lại d&#242;ng vốn v&#224;o thị trường chứng kho&#225;n, dẫn đến sự sụp đổ của dot-com v&#224; suy tho&#225;i sau đ&#243;.

Khủng hoảng t&#224;i ch&#237;nh 2008
Cuộc suy tho&#225;i năm 2008 l&#224; cuộc suy tho&#225;i kinh tế nghi&#234;m trọng nhất ở Mỹ kể từ Thế chiến thứ hai.

Trong nỗ lực th&#250;c đẩy nền kinh tế tho&#225;t khỏi suy tho&#225;i, Fed đ&#227; giảm mục ti&#234;u l&#227;i suất từ ​​3,5% v&#224;o th&#225;ng 1 năm 2008 xuống l&#227;i suất gần bằng 0 v&#224;o cuối năm. Ngo&#224;i ra, n&#243; cũng bắt đầu một loạt c&#225;c chương tr&#236;nh mua t&#224;i sản quy m&#244; lớn (c&#242;n được gọi l&#224; nới lỏng định lượng), th&#250;c đẩy cung tiền trong nền kinh tế.

Từ cuối năm 2008 đến năm 2015, Ủy ban Thị trường Mở Li&#234;n bang (FOMC) đ&#227; thiết lập c&#225;c mục ti&#234;u gần bằng 0 cho l&#227;i suất quỹ của Fed để hỗ trợ hoạt động kinh tế v&#224; tạo việc l&#224;m.

Suy tho&#225;i 2020
Cuộc suy tho&#225;i do đại dịch g&#226;y ra v&#224;o năm 2020 đ&#227; k&#234;u gọi c&#225;c nh&#224; hoạch định ch&#237;nh s&#225;ch v&#224; c&#225;c ng&#226;n h&#224;ng trung ương tr&#234;n thế giới h&#224;nh động.

Để đối ph&#243; với t&#236;nh trạng hỗn loạn t&#224;i ch&#237;nh, FOMC đ&#227; giảm mục ti&#234;u l&#227;i suất của Fed th&#234;m 1,5 điểm phần trăm xuống phạm vi từ 0% đến 0,25%. N&#243; kỳ vọng mức l&#227;i suất gần bằng 0 n&#224;y sẽ duy tr&#236; cho đến năm 2023. Hơn nữa, v&#224;o cuối năm 2020, cung tiền M3 đ&#227; tăng gần 25% so với c&#249;ng kỳ năm trước, mức tăng h&#224;ng năm lớn nhất kể từ năm 1961.

Phản ứng của Fed đối với bất ổn kinh tế li&#234;n quan đến những thay đổi lớn trong cung tiền v&#224; l&#227;i suất huy động vốn của Fed, điều n&#224;y kh&#244;ng chỉ ảnh hưởng đến ngắn hạn m&#224; c&#242;n ảnh hưởng đến định hướng d&#224;i hạn của nền kinh tế.

Tương lai của tiền v&#224; l&#227;i suất Hoa Kỳ
Cung tiền của một nền kinh tế c&#243; mối li&#234;n hệ chặt chẽ với sức mua của đồng tiền v&#224; lạm ph&#225;t, mặc d&#249; c&#243; những yếu tố kh&#225;c. Khi số lượng đ&#244; la trong nền kinh tế tăng l&#234;n, lượng h&#224;ng h&#243;a v&#224; dịch vụ c&#243; thể mua được bằng một đ&#244; la sẽ giảm khi mức gi&#225; tăng l&#234;n.

Do phản ứng của ch&#237;nh s&#225;ch trong thời kỳ đại dịch, lạm ph&#225;t đ&#227; trở th&#224;nh mối quan t&#226;m ng&#224;y c&#224;ng tăng đối với c&#225;c nh&#224; đầu tư cũng như người ti&#234;u d&#249;ng. Với nguồn cung tiền ở mức cao chưa từng c&#243; v&#224; l&#227;i suất gần mức thấp nhất mọi thời đại, sẽ rất th&#250; vị để xem mất bao l&#226;u để nền kinh tế Mỹ phục hồi v&#224; l&#227;i suất sẽ tăng trở lại.

30 năm cung tiền và lãi suất của Hoa Kỳ
Cung tiền và lãi suất là những yếu tố kinh tế vĩ mô quan trọng có thể thay đổi hướng đi của toàn bộ nền kinh tế.

Tại Hoa Kỳ, Cục Dự trữ Liên bang (Fed), còn được gọi là Fed, sử dụng các hoạt động thị trường mở để tác động đến các yếu tố này và thực hiện “ nhiệm vụ kép ” là việc làm tối đa và giá cả ổn định.

Nhưng cung tiền có liên quan như thế nào với lãi suất?

Cung tiền ảnh hưởng như thế nào đến lãi suất
Lãi suất xác định chi phí vay tiền trong nền kinh tế. Lãi suất càng cao thì tiền vay càng đắt và ngược lại.

Theo quy luật cung, khi nền kinh tế có ít tiền hơn, chi phí vay tiền có xu hướng cao hơn. Tất cả những điều khác đều bình đẳng, cung tiền giảm tương ứng với lãi suất cao hơn, và ngược lại, cung tiền tăng có xu hướng gây áp lực giảm lãi suất.

Các ngân hàng trung ương sử dụng chính sách tiền tệ - chính sách kinh tế vĩ mô quản lý lãi suất và cung tiền - để cải thiện sức khỏe kinh tế. Tuy nhiên, bản chất của chính sách tiền tệ khác nhau dựa trên tình trạng của nền kinh tế:

Chính sách
tiền tệ mở rộng Các chính sách tiền tệ mở rộng nhằm mục đích kích thích tăng trưởng kinh tế bằng cách tăng cung tiền, hạ lãi suất và tăng nhu cầu, chi tiêu và đầu tư trong nền kinh tế.
Chính sách tiền tệ phản động
Các chính sách phản động nhằm mục đích làm chậm tăng trưởng kinh tế không bền vững và lạm phát bằng cách giảm cung tiền, tăng lãi suất và giảm chi tiêu trong khi tạo điều kiện tiết kiệm .
Hôm nay, Fed của Hoa Kỳ đang áp dụng chính sách tiền tệ mở rộng, với lãi suất gần bằng 0 và một số tốc độ tăng cung tiền M3 nhanh nhất từng thấy.

Nhưng chính sách tiền tệ của Fed đã thay đổi như thế nào trong những thập kỷ gần đây?

Sự bùng nổ kinh tế và bán thân ở Mỹ
Từ năm 1990 đến năm 2020, cung tiền của Mỹ (M3) tăng từ khoảng 3 nghìn tỷ $ để 19 nghìn tỉ $ , một tỷ lệ mà vượt xa tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Trong thời gian này, nền kinh tế Mỹ trải qua những cú sốc lớn ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ của nước này.

Suy thoái năm 2001
Các công ty dựa trên Internet và công nghệ đã thống trị nền kinh tế Hoa Kỳ vào cuối những năm 1990.

Trong cùng thời gian, Fed đã nới lỏng chính sách tiền tệ, với mục tiêu giảm lãi suất và tăng tính thanh khoản trong nền kinh tế. Cung tiền dư thừa cũng đi vào thị trường chứng khoán, đẩy chỉ số NASDAQ lên mức cao mới vào thời điểm đó.

Để hạn chế áp lực lạm phát gia tăng và thị trường chứng khoán quá nóng, Fed đã nâng mục tiêu lãi suất huy động vốn của Fed sáu lần trong khoảng thời gian từ tháng 6 năm 1999 đến tháng 5 năm 2000, làm giảm tốc độ tăng cung tiền. Điều này đã làm chậm lại dòng vốn vào thị trường chứng khoán, dẫn đến sự sụp đổ của dot-com và suy thoái sau đó.

Khủng hoảng tài chính 2008
Cuộc suy thoái năm 2008 là cuộc suy thoái kinh tế nghiêm trọng nhất ở Mỹ kể từ Thế chiến thứ hai.

Trong nỗ lực thúc đẩy nền kinh tế thoát khỏi suy thoái, Fed đã giảm mục tiêu lãi suất từ ​​3,5% vào tháng 1 năm 2008 xuống lãi suất gần bằng 0 vào cuối năm. Ngoài ra, nó cũng bắt đầu một loạt các chương trình mua tài sản quy mô lớn (còn được gọi là nới lỏng định lượng), thúc đẩy cung tiền trong nền kinh tế.

Từ cuối năm 2008 đến năm 2015, Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) đã thiết lập các mục tiêu gần bằng 0 cho lãi suất quỹ của Fed để hỗ trợ hoạt động kinh tế và tạo việc làm.

Suy thoái 2020
Cuộc suy thoái do đại dịch gây ra vào năm 2020 đã kêu gọi các nhà hoạch định chính sách và các ngân hàng trung ương trên thế giới hành động.

Để đối phó với tình trạng hỗn loạn tài chính, FOMC đã giảm mục tiêu lãi suất của Fed thêm 1,5 điểm phần trăm xuống phạm vi từ 0% đến 0,25%. Nó kỳ vọng mức lãi suất gần bằng 0 này sẽ duy trì cho đến năm 2023. Hơn nữa, vào cuối năm 2020, cung tiền M3 đã tăng gần 25% so với cùng kỳ năm trước, mức tăng hàng năm lớn nhất kể từ năm 1961.

Phản ứng của Fed đối với bất ổn kinh tế liên quan đến những thay đổi lớn trong cung tiền và lãi suất huy động vốn của Fed, điều này không chỉ ảnh hưởng đến ngắn hạn mà còn ảnh hưởng đến định hướng dài hạn của nền kinh tế.

Tương lai của tiền và lãi suất Hoa Kỳ
Cung tiền của một nền kinh tế có mối liên hệ chặt chẽ với sức mua của đồng tiền và lạm phát, mặc dù có những yếu tố khác. Khi số lượng đô la trong nền kinh tế tăng lên, lượng hàng hóa và dịch vụ có thể mua được bằng một đô la sẽ giảm khi mức giá tăng lên.

Do phản ứng của chính sách trong thời kỳ đại dịch, lạm phát đã trở thành mối quan tâm ngày càng tăng đối với các nhà đầu tư cũng như người tiêu dùng. Với nguồn cung tiền ở mức cao chưa từng có và lãi suất gần mức thấp nhất mọi thời đại, sẽ rất thú vị để xem mất bao lâu để nền kinh tế Mỹ phục hồi và lãi suất sẽ tăng trở lại.

Đinh Ngọc Lân

Trần Hoài An

Nguyễn Minh Đức