Nhiều anh chị l&#224;m kinh doanh c&#224; ph&#234; thường thắc mắc: “T&#244;i chỉ b&#225;n c&#224; ph&#234; th&#244;i, tại sao phải quan t&#226;m đến v&#224;ng?” C&#226;u trả lời rất đơn giản v&#236; cả hai đều ảnh hưởng trực tiếp đến t&#250;i tiền của anh chị mỗi ng&#224;y.

V&#224;ng v&#224; C&#224; Ph&#234;, tưởng chừng như kh&#244;ng li&#234;n quan bởi t&#237;nh chất kh&#225;c biệt giữa hai loại h&#224;ng ho&#225;, một thứ d&#249;ng để tạo ra loại đồ uống đặc sản của Việt Nam, thứ c&#242;n lại l&#224; m&#243;n đồ trang sức mấy chị em miền T&#226;y m&#234; mẩn nhưng thật th&#250; vị khi đem đi thống kế lại cho ra kết quả đ&#225;ng kinh ngạc, độ tương quan giữa gi&#225; C&#224; Ph&#234; v&#224; gi&#225; V&#224;ng l&#234;n tới 96% !!! ( Theo The Street Pro ), để cẩn trọng hơn ch&#250;ng ta chỉ cần lấy độ tương quan 80% giữa V&#224;ng v&#224; C&#224; Ph&#234; l&#224; đẹp. 
( H&#236;nh 1: Biểu đồ tương quan giữa V&#224;ng v&#224; C&#224; Ph&#234;)

Điều n&#224;y c&#243; &#253; nghĩa l&#224; g&#236; ?
Trong lịch sử, khi gi&#225; V&#224;ng tăng th&#236; c&#243; tới 80% gi&#225; C&#224; Ph&#234; cũng tăng theo v&#224; ngược lại ( Ở đ&#226;y Kinh Tế Cafe lấy gi&#225; V&#224;ng thế giới ). Nghe tới nay t&#244;i nghĩ chắc c&#225;c b&#225;c cũng muốn dẹp hết c&#225;c b&#225;o c&#225;o tồn kho từ ICE, vứt lu&#244;n b&#225;o c&#225;o thời tiết để nhẹ đầu... V&#236; chỉ cần xem gi&#225; V&#224;ng h&#244;m nay l&#224; đo&#225;n được gi&#225; Cafe ng&#224;y mai ? 

Trong hệ thống thương mại to&#224;n cầu hiện tại, V&#224;ng kh&#244;ng chỉ đơn thuần l&#224; kim loại qu&#253; m&#224; c&#242;n l&#224; ngọn đ&#232;n hải đăng soi rọi r&#245; nhất t&#226;m l&#253; thị trường v&#224; d&#242;ng chảy vốn quốc tế. Khi ta hiểu được cơ chế n&#224;y, việc sử dụng V&#224;ng để dự b&#225;o gi&#225; C&#224; Ph&#234; trở n&#234;n cực kỳ hiệu quả v&#236; cả hai đều chịu t&#225;c động từ những yếu tố vĩ m&#244; giống nhau nhưng v&#224;ng phản ứng nhanh hơn do t&#237;nh thanh khoản cao v&#224; sự tham gia của c&#225;c nh&#224; đầu cơ tổ chức lớn.

Để hiểu s&#226;u hơn, ta cần nắm vững kh&#225;i niệm “leading” v&#224; “lagging” indicator. Trong nhiều trường hợp, v&#224;ng đ&#243;ng vai tr&#242; leading indicator, nghĩa l&#224; biến động trước c&#224; ph&#234; khoảng 2-4 giờ giao dịch. Khi c&#243; tin tức quan trọng về kinh tế vĩ m&#244;, v&#224;ng phản ứng ngay lập tức, sau đ&#243; c&#224; ph&#234; sẽ follow theo khi thị trường mở cửa.

Đầu ti&#234;n, h&#227;y nhắc tới đồng bạc xanh ( USD ), khi USD bước v&#224;o xu hướng giảm, tự dưng V&#224;ng sẽ tăng l&#234;n, bởi v&#236; c&#225;c tổ chức lần lược dịch chuyển sang V&#224;ng để tr&#250; ẩn thay v&#236; tr&#225;i phiếu Mỹ, bằng cơ chế khi Fed ( Cục Dự Trữ Li&#234;n Bang Mỹ ) bắt đầu cắt giảm l&#227;i suất hoặc thực hiện ch&#237;nh s&#225;ch nới lỏng định lượng (QE), USD yếu đi v&#224; t&#237;nh hấp dẫn của c&#225;c t&#224;i sản thay thế tăng l&#234;n. V&#224;ng được xem l&#224; “nơi tr&#250; ẩn” đầu ti&#234;n, thu h&#250;t d&#242;ng vốn khổng lồ từ c&#225;c quỹ đầu tư, quỹ hưu tr&#237; v&#224; thậm ch&#237; c&#225;c ng&#226;n h&#224;ng trung ương, nhưng th&#244;ng thường để gọn anh em cứ nhẩm c&#244;ng thức Đ&#244; tăng th&#236; V&#224;ng giảm. 

Kh&#225;c với t&#224;i sản tr&#250; ẩn, C&#224; Ph&#234; được sản xuất tại Việt Nam được ni&#234;m yết bằng Việt Nam Đồng trước khi đem đi xuất khẩu, bởi thế USD giảm tự dưng VND tăng điều đ&#243; k&#233;o theo gi&#225; C&#224; Ph&#234; trong nước cũng tăng theo hoặc c&#225;c b&#225;c cũng c&#243; thể nghĩ như sau khi USD mất gi&#225;, những quốc gia kh&#225;c sẽ mua được nhiều h&#224;ng h&#243;a hơn với c&#249;ng một lượng tiền bản địa, dẫn đến nhu cầu tăng tr&#234;n một mặt h&#224;ng v&#224; k&#233;o gi&#225; l&#234;n.
( Ch&#250;ng ta chỉ n&#243;i tới tồn kho C&#224; Ph&#234; trong nước chứ kh&#244;ng n&#243;i tồn kho tr&#234;n ICE v&#236; tồn kho trong ICE định gi&#225; bằng USD )

Ngo&#224;i ra trong một thập kỷ trở lại đ&#226;y, hậu Covid đ&#227; th&#250;c đẩy ch&#237;nh phủ nhiều nước bơm tiền qu&#225; đ&#224; nhằm k&#237;ch th&#237;ch nền kinh tế trở lại, “ yếu tố lạm ph&#225;t cao “ trở th&#224;nh sự kiện tất yếu. Để ph&#242;ng tr&#225;nh sự mất gi&#225; của đồng tiền, V&#224;ng đ&#227; thể hiện vai tr&#242; bảo to&#224;n gi&#225; trị t&#224;i sản khi l&#227;i suất thực trở th&#224;nh &#226;m s&#226;u ( L&#227;i suất danh nghĩa – lạm ph&#225;t ), đặc biệt trong giai đoạn l&#227;i suất cơ bản của Fed chỉ ở mức 0.25% trong khi lạm ph&#225;t đạt 8.5%. Chi ph&#237; cơ hội &#226;m n&#224;y đ&#227; k&#237;ch hoạt d&#242;ng vốn khổng lồ chảy v&#224;o v&#224;ng. Đồng thời, c&#224; ph&#234; dần được nh&#224; đầu tư nh&#236;n nhận như một t&#224;i sản thực c&#243; khả năng bảo to&#224;n gi&#225; trị tương tự, nhờ t&#237;nh chất l&#224; h&#224;ng h&#243;a thiết yếu v&#224; khan hiếm tương đối bởi t&#237;nh chất m&#249;a vụ song song với đ&#243; l&#224; nhu cầu sử dụng v&#224; ti&#234;u th&#249; c&#224; ph&#234; ng&#224;y c&#224;ng tăng.

Yếu tố quan trọng tiếp theo ch&#237;nh l&#224; lạm ph&#225;t do chi ph&#237; đẩy t&#225;c động trực tiếp l&#234;n chuỗi gi&#225; trị c&#224; ph&#234;. Chi ph&#237; đầu v&#224;o tăng mạnh do gi&#225; ph&#226;n b&#243;n nitơ, phốt ph&#225;t v&#224; kali tăng 180-250% khi Nga v&#224; Belarus hai nh&#224; cung cấp ch&#237;nh bị &#225;p đặt c&#225;c biện ph&#225;p trừng phạt từ đ&#243; đẩy gi&#225; c&#224; ph&#234; l&#234;n cao.

Tuy nhi&#234;n theo t&#244;i, bấy nhi&#234;u đ&#226;y l&#224; kh&#244;ng đủ cơ sở để đẩy gi&#225; c&#224; ph&#234; l&#234;n cao gấp đ&#244;i trong một năm ngang bằng với v&#224;ng, l&#250;c n&#224;y t&#244;i lại nghĩ động lực chủ yếu kh&#244;ng phải từ cơ bản m&#224; từ yếu tố như đầu cơ. V&#237; dụ như, b&#225;o c&#225;o từ JP Morgan th&#225;ng 4/2024 dự đo&#225;n sản lượng Brazil giảm 20% do El Ni&#241;o, trong khi số liệu thực tế chỉ giảm 12%. Sự ch&#234;nh lệch n&#224;y đủ để đẩy gi&#225; Arabica l&#234;n 260 US cent/pound, mức cao nhất kể từ 2016. C&#243; lẽ nhiều b&#225;c nghĩ 8% chỉ l&#224; việc b&#236;nh thường nhưng nhiều anh chị l&#224;m trong nghi&#234;n cứu khoa học hay xuất nhập khẩu.. việc sai số tr&#234;n 5% l&#224; rất đ&#225;ng kể, họ gần như cố t&#236;nh tạo ra th&#234;m rủi ro để tăng thanh khoản v&#236; rủi ro lu&#244;n đi k&#232;m với lợi nhuận thu h&#250;t d&#242;ng vốn đầu cơ...
Tr&#237;ch từ b&#224;i “ A Strange Brew: Why Coffee, Gold Are Acting Like Related Commodities” t&#225;c giả đ&#227; n&#243;i “  Theo b&#225;o c&#225;o của The Commitments of Traders hiện c&#243; nhiều nh&#224; đầu cơ lớn v&#224; quỹ đ&#244; la mua c&#224; ph&#234; hơn bao giờ hết. Nh&#236;n lại 20 năm qua, chỉ b&#225;o n&#224;y đ&#227; tăng 1.000%, nh&#224; đầu cơ lớn v&#224; c&#225;c quỹ đang nắm giữ hầu hết c&#225;c vị thế long (13/2/2025). ( H&#236;nh 2: Hợp đồng COT C&#224; Ph&#234; )

Trong thời đại c&#244;ng nghệ l&#224;m chủ, điểm đặc biệt khi hầu hết c&#225;c hợp đồng tương lai được nắm giữ bởi quỹ n&#243; sẽ được giao dịch tự động bởi thuật to&#225;n theo một m&#244; h&#236;nh nhất định v&#224; một h&#224;nh vi kh&#225; tương tự với nhau ( lẽ dĩ nhi&#234;n bởi n&#243; chỉ l&#224; tập hợp c&#225;c c&#244;ng thức nhất định). N&#244;m na l&#224; c&#225;c thuật to&#225;n n&#224;y được x&#226;y dựng dựa tr&#234;n những m&#244; h&#236;nh tương tự nhau, đặc biệt l&#224; c&#225;c m&#244; h&#236;nh ph&#242;ng ngừa lạm ph&#225;t ( inflation-hedging models ) v&#224; chiến lược momentum. Khi một thuật to&#225;n ph&#225;t hiện t&#237;n hiệu mua v&#224;ng do lạm ph&#225;t tăng, n&#243; đồng thời t&#236;m kiếm c&#225;c t&#224;i sản thực kh&#225;c c&#243; lịch sử tương quan với v&#224;ng, v&#224; c&#224; ph&#234; đứng trong danh s&#225;ch h&#224;ng đầu đ&#243;. Điều n&#224;y tạo ra &#225;p lực mua đồng bộ tr&#234;n cả hai thị trường, kh&#244;ng phải v&#236; c&#225;c yếu tố cơ bản m&#224; v&#236; sự tương đồng trong m&#227; lệnh. 

Sau c&#249;ng, ngo&#224;i c&#225;c yếu tố như thời tiết, cung-cầu khiến gi&#225; cafe tăng, Kinh Tế Cafe hi vọng những nh&#226;n tố đề cập tr&#234;n b&#224;i c&#243; thể l&#224;m gi&#224;u th&#234;m g&#243;c nh&#236;n của anh chị em trong ng&#224;nh c&#224; ph&#234;. T&#244;i rất vui vẻ được đ&#243;n nhận những phản hồi của c&#225;c anh chị.

Theo d&#245;i tin tức chuy&#234;n s&#226;u về cafe tại 
<a href="https://www.facebook.com/share/1ALPQQt77e/?mibextid=wwXIfr" title="Click vào đây để mở liên kết" target="&#95;blank">www.facebook.com/share/1ALPQQt77e/?mibextid=wwXIfr</a>

Nhiều anh chị làm kinh doanh cà phê thường thắc mắc: “Tôi chỉ bán cà phê thôi, tại sao phải quan tâm đến vàng?” Câu trả lời rất đơn giản vì cả hai đều ảnh hưởng trực tiếp đến túi tiền của anh chị mỗi ngày.

Vàng và Cà Phê, tưởng chừng như không liên quan bởi tính chất khác biệt giữa hai loại hàng hoá, một thứ dùng để tạo ra loại đồ uống đặc sản của Việt Nam, thứ còn lại là món đồ trang sức mấy chị em miền Tây mê mẩn nhưng thật thú vị khi đem đi thống kế lại cho ra kết quả đáng kinh ngạc, độ tương quan giữa giá Cà Phê và giá Vàng lên tới 96% !!! ( Theo The Street Pro ), để cẩn trọng hơn chúng ta chỉ cần lấy độ tương quan 80% giữa Vàng và Cà Phê là đẹp. 
( Hình 1: Biểu đồ tương quan giữa Vàng và Cà Phê)

Điều này có ý nghĩa là gì ?
Trong lịch sử, khi giá Vàng tăng thì có tới 80% giá Cà Phê cũng tăng theo và ngược lại ( Ở đây Kinh Tế Cafe lấy giá Vàng thế giới ). Nghe tới nay tôi nghĩ chắc các bác cũng muốn dẹp hết các báo cáo tồn kho từ ICE, vứt luôn báo cáo thời tiết để nhẹ đầu... Vì chỉ cần xem giá Vàng hôm nay là đoán được giá Cafe ngày mai ? 

Trong hệ thống thương mại toàn cầu hiện tại, Vàng không chỉ đơn thuần là kim loại quý mà còn là ngọn đèn hải đăng soi rọi rõ nhất tâm lý thị trường và dòng chảy vốn quốc tế. Khi ta hiểu được cơ chế này, việc sử dụng Vàng để dự báo giá Cà Phê trở nên cực kỳ hiệu quả vì cả hai đều chịu tác động từ những yếu tố vĩ mô giống nhau nhưng vàng phản ứng nhanh hơn do tính thanh khoản cao và sự tham gia của các nhà đầu cơ tổ chức lớn.

Để hiểu sâu hơn, ta cần nắm vững khái niệm “leading” và “lagging” indicator. Trong nhiều trường hợp, vàng đóng vai trò leading indicator, nghĩa là biến động trước cà phê khoảng 2-4 giờ giao dịch. Khi có tin tức quan trọng về kinh tế vĩ mô, vàng phản ứng ngay lập tức, sau đó cà phê sẽ follow theo khi thị trường mở cửa.

Đầu tiên, hãy nhắc tới đồng bạc xanh ( USD ), khi USD bước vào xu hướng giảm, tự dưng Vàng sẽ tăng lên, bởi vì các tổ chức lần lược dịch chuyển sang Vàng để trú ẩn thay vì trái phiếu Mỹ, bằng cơ chế khi Fed ( Cục Dự Trữ Liên Bang Mỹ ) bắt đầu cắt giảm lãi suất hoặc thực hiện chính sách nới lỏng định lượng (QE), USD yếu đi và tính hấp dẫn của các tài sản thay thế tăng lên. Vàng được xem là “nơi trú ẩn” đầu tiên, thu hút dòng vốn khổng lồ từ các quỹ đầu tư, quỹ hưu trí và thậm chí các ngân hàng trung ương, nhưng thông thường để gọn anh em cứ nhẩm công thức Đô tăng thì Vàng giảm. 

Khác với tài sản trú ẩn, Cà Phê được sản xuất tại Việt Nam được niêm yết bằng Việt Nam Đồng trước khi đem đi xuất khẩu, bởi thế USD giảm tự dưng VND tăng điều đó kéo theo giá Cà Phê trong nước cũng tăng theo hoặc các bác cũng có thể nghĩ như sau khi USD mất giá, những quốc gia khác sẽ mua được nhiều hàng hóa hơn với cùng một lượng tiền bản địa, dẫn đến nhu cầu tăng trên một mặt hàng và kéo giá lên.
( Chúng ta chỉ nói tới tồn kho Cà Phê trong nước chứ không nói tồn kho trên ICE vì tồn kho trong ICE định giá bằng USD )

Ngoài ra trong một thập kỷ trở lại đây, hậu Covid đã thúc đẩy chính phủ nhiều nước bơm tiền quá đà nhằm kích thích nền kinh tế trở lại, “ yếu tố lạm phát cao “ trở thành sự kiện tất yếu. Để phòng tránh sự mất giá của đồng tiền, Vàng đã thể hiện vai trò bảo toàn giá trị tài sản khi lãi suất thực trở thành âm sâu ( Lãi suất danh nghĩa – lạm phát ), đặc biệt trong giai đoạn lãi suất cơ bản của Fed chỉ ở mức 0.25% trong khi lạm phát đạt 8.5%. Chi phí cơ hội âm này đã kích hoạt dòng vốn khổng lồ chảy vào vàng. Đồng thời, cà phê dần được nhà đầu tư nhìn nhận như một tài sản thực có khả năng bảo toàn giá trị tương tự, nhờ tính chất là hàng hóa thiết yếu và khan hiếm tương đối bởi tính chất mùa vụ song song với đó là nhu cầu sử dụng và tiêu thù cà phê ngày càng tăng.

Yếu tố quan trọng tiếp theo chính là lạm phát do chi phí đẩy tác động trực tiếp lên chuỗi giá trị cà phê. Chi phí đầu vào tăng mạnh do giá phân bón nitơ, phốt phát và kali tăng 180-250% khi Nga và Belarus hai nhà cung cấp chính bị áp đặt các biện pháp trừng phạt từ đó đẩy giá cà phê lên cao.

Tuy nhiên theo tôi, bấy nhiêu đây là không đủ cơ sở để đẩy giá cà phê lên cao gấp đôi trong một năm ngang bằng với vàng, lúc này tôi lại nghĩ động lực chủ yếu không phải từ cơ bản mà từ yếu tố như đầu cơ. Ví dụ như, báo cáo từ JP Morgan tháng 4/2024 dự đoán sản lượng Brazil giảm 20% do El Niño, trong khi số liệu thực tế chỉ giảm 12%. Sự chênh lệch này đủ để đẩy giá Arabica lên 260 US cent/pound, mức cao nhất kể từ 2016. Có lẽ nhiều bác nghĩ 8% chỉ là việc bình thường nhưng nhiều anh chị làm trong nghiên cứu khoa học hay xuất nhập khẩu.. việc sai số trên 5% là rất đáng kể, họ gần như cố tình tạo ra thêm rủi ro để tăng thanh khoản vì rủi ro luôn đi kèm với lợi nhuận thu hút dòng vốn đầu cơ...
Trích từ bài “ A Strange Brew: Why Coffee, Gold Are Acting Like Related Commodities” tác giả đã nói “  Theo báo cáo của The Commitments of Traders hiện có nhiều nhà đầu cơ lớn và quỹ đô la mua cà phê hơn bao giờ hết. Nhìn lại 20 năm qua, chỉ báo này đã tăng 1.000%, nhà đầu cơ lớn và các quỹ đang nắm giữ hầu hết các vị thế long (13/2/2025). ( Hình 2: Hợp đồng COT Cà Phê )

Trong thời đại công nghệ làm chủ, điểm đặc biệt khi hầu hết các hợp đồng tương lai được nắm giữ bởi quỹ nó sẽ được giao dịch tự động bởi thuật toán theo một mô hình nhất định và một hành vi khá tương tự với nhau ( lẽ dĩ nhiên bởi nó chỉ là tập hợp các công thức nhất định). Nôm na là các thuật toán này được xây dựng dựa trên những mô hình tương tự nhau, đặc biệt là các mô hình phòng ngừa lạm phát ( inflation-hedging models ) và chiến lược momentum. Khi một thuật toán phát hiện tín hiệu mua vàng do lạm phát tăng, nó đồng thời tìm kiếm các tài sản thực khác có lịch sử tương quan với vàng, và cà phê đứng trong danh sách hàng đầu đó. Điều này tạo ra áp lực mua đồng bộ trên cả hai thị trường, không phải vì các yếu tố cơ bản mà vì sự tương đồng trong mã lệnh. 

Sau cùng, ngoài các yếu tố như thời tiết, cung-cầu khiến giá cafe tăng, Kinh Tế Cafe hi vọng những nhân tố đề cập trên bài có thể làm giàu thêm góc nhìn của anh chị em trong ngành cà phê. Tôi rất vui vẻ được đón nhận những phản hồi của các anh chị.

Theo dõi tin tức chuyên sâu về cafe tại 
https://www.facebook.com/share/1ALPQQt77e/?mibextid=wwXIfr