Trao đổi với Báo Lao Động, CEO Vingroup cho biết đã kiến nghị Bộ Xây dựng bỏ đề xuất TOD với dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Doanh nghiệp này sẵn sàng nếu chuyển dự án từ đầu tư công sang đầu tư tư nhân trực tiếp.

Bộ Xây dựng đang dự thảo cơ chế đặc thù dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Ảnh AI

Sẵn sàng đầu tư tư nhân trực tiếp

Bộ Xây dựng đang trình Dự thảo Nghị quyết một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Theo Bộ Xây dựng, hiện nay dự án vẫn đang triển khai đầu tư theo hình thức đầu tư công, chưa chuyển đổi hình thức đầu tư từ đầu tư công sang đầu tư kinh doanh hoặc đầu tư theo phương thức đối tác công tư, hoặc đầu tư theo hình thức hỗn hợp nên cần ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án để đầu tư theo một trong các hình thức đầu tư: Đầu tư công, đầu tư PPP, đầu tư tư nhân và đầu tư hỗn hợp.

Trao đổi với Báo Lao Động, ông Nguyễn Việt Quang, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Vingroup - nhà đầu tư của VinSpeed - bày tỏ, ngay từ đầu Vingroup đã đăng ký phương án đầu tư tư nhân trực tiếp.

“Theo đó, nhà nước cho vay 80% không lãi suất trong 30 năm, chúng tôi tự thu xếp 20%. Hiện nay chúng tôi cũng vẫn chỉ đăng ký phương án này. Còn nếu làm PPP, chúng tôi không thể tự huy động được 80% còn lại” - ông Nguyễn Việt Quang chia sẻ.

Vingroup cũng cho biết thêm, trong 30 năm tới, nếu triển khai dự án này, doanh nghiệp sẽ phải bù thêm rất nhiều để trả cho nhà nước nên không thể gánh thêm được phần lãi vay.

Phân tích lợi ích nhà nước, xã hội khi chuyển dự án sang đầu tư tư nhân trực tiếp, ông Nguyễn Việt Quang nhấn mạnh 5 điểm lợi ích chính như sau:

Thứ nhất, nhà nước chỉ cần cho vay 80% thay vì tự trả 100% tổng mức đầu tư.

Thứ hai, nhà nước thu hồi 80% vốn cho vay sau 30 năm thay vì chờ hoàn vốn sau 140 năm, thậm chí lâu hơn.

Thứ ba, hệ thống được đưa vào vận hành sau 5 năm thay vì sau 10 năm. Điều này sẽ tạo động lực cho kinh tế đất nước phát triển, giao thông tiện lợi, chi phí di chuyển của nhân dân giảm, đời sống của nhân dân các vùng dọc tuyến được cải thiện.

Thứ tư, nhà nước không lo bị đội vốn và bị kéo dài tiến độ.

Thứ năm, nhà nước có được ngành công nghiệp đường sắt cao tốc mà không phải bỏ vốn đầu tư.

Tổng Giám đốc Tập đoàn Vingroup nhấn mạnh, thực tế đã chứng minh tuyệt đại đa số các dự án đường sắt cao tốc trên khắp thế giới đều phải chấp nhận lỗ dài hạn, thậm chí không tính được thời điểm có lãi. Duy nhất tuyến đường sắt cao tốc Bắc Kinh - Thượng Hải là có lãi nhưng Việt Nam không có hàng tỉ lưu lượng hành khách mỗi năm như Trung Quốc. Với đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, doanh nghiệp dự tính số lỗ lên tới hàng chục tỉ USD.

Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đã được Quốc hội thông qua, tạm tính doanh thu bình quân mỗi năm (tính trung bình cho 30 năm đầu vận hành) là 5,6 tỉ USD, trong đó chi phí vận hành trực tiếp (chưa tính khấu hao và lãi vay) là 4,2 tỉ USD mỗi năm.

Bên cạnh đó, chi phí đầu tư mở rộng công suất phục vụ hành khách để đạt lưu lượng khách mang lại doanh thu nói trên là 18,06 tỉ USD (không nằm trong tổng mức đầu tư 61 tỉ USD ban đầu). Như vậy, dòng tiền từ hoạt động vận hành của dự án trong 30 năm dự kiến khoảng 42 tỉ USD.

Sau đó, Vingroup phải trả lãi vay hằng năm cho khoản vay 10,51 tỉ USD, dự tính khoảng 1,05 tỉ USD mỗi năm (trong 10 năm đầu vận hành).

Như vậy, tính tổng sau 30 năm, tổng số có thể thu về được là 10,5 tỉ USD (sau khi trả lãi khoản vay 10,51 tỉ USD), trong khi tổng số tiền mà doanh nghiệp phải hoàn trả cho nhà nước là 49,08 tỉ USD, chưa kể khoản đầu tư ban đầu 10,51 tỉ USD của Vingroup. Ngoài ra, bình quân sau mỗi 30 năm, doanh nghiệp lại phải đầu tư thay thế hoặc sửa chữa lớn toàn bộ các đoàn tàu, thiết bị.

Đề xuất với Bộ Xây dựng bỏ phần TOD ra khỏi dự án

Chia sẻ thẳng thắn về việc có ý kiến cho rằng VinSpeed đăng ký làm dự án này chủ yếu để lấy các dự án TOD (mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng) dọc tuyến, Tổng Giám đốc Tập đoàn Vingroup khẳng định thông tin này là hoàn toàn không đúng.

“Chúng tôi từng đăng ký làm TOD như là một phần thu nhập để bù đắp thêm cho các chi phí kể trên và để góp phần phát triển các địa phương mà tuyến đường sắt đi qua, đặc biệt là các tỉnh miền Trung.

Còn nếu chỉ nhằm phát triển bất động sản ở các địa phương này, chúng tôi hoàn toàn có thể chủ động nắm bắt những lời mời gọi từ các dự án có vị trí tốt hơn rất nhiều mà không cần phải ‘mượn cớ’ làm đường sắt tốc độ cao. Thực tế, các nhà ga đường sắt thường ở xa trung tâm các tỉnh, thành, kém xa về triển vọng đầu tư”, CEO Vingroup khẳng định.

Để thể hiện rõ thiện chí của mình, Vingroup đã đề xuất với Bộ Xây dựng bỏ phần TOD ra khỏi dự án này.

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được Quốc hội chốt chủ trương đầu tư tháng 11.2024 với tổng vốn sơ bộ 67 tỉ USD. Dự án được áp dụng hình thức đầu tư công. Hiện nay, một số doanh nghiệp thể hiện mong muốn tham gia đầu tư dự án này, như VinSpeed (thuộc Vingroup), Thaco, liên danh Mekolor - Great USA, Công ty Xây dựng Thăng Long Quốc gia, Vận tải Đường sắt Việt Nam...

Xuyên Đông-Link gốc