Các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) như Raydium, Orca và PumpSwap mới ra mắt đã trở thành trung tâm của cơn bão meme coin nhờ vào giao dịch nhanh, phí thấp và dễ tiếp cận.
Meme coin đã trở thành một hiện tượng không thể phủ nhận trong thị trường tiền mã hóa. Nhưng liệu đây có phải là cơ hội đầu tư vàng hay chỉ là một bong bóng chờ nổ?
Liệu DEXs có trở thành mảnh đất màu mỡ cho meme coins?
DEXs đã thay đổi cách meme coin được tạo ra và giao dịch, đặc biệt là trên Solana—một blockchain nổi tiếng với khả năng xử lý hơn 65,000 giao dịch mỗi giây với phí chỉ vài cent. Việc ra mắt PumpSwap, DEX mới từ nền tảng khởi tạo token Pump.fun, là minh chứng cho xu hướng này.
Trước đây, các token từ Pump.fun phải trả 6 SOL trước khi được chuyển đến Raydium để giao dịch. Tuy nhiên, PumpSwap đã loại bỏ phí này, cho phép token được giao dịch ngay lập tức trong hệ sinh thái của nó. Điều này giảm chi phí và giữ lại thanh khoản trong hệ sinh thái Pump.fun, tạo điều kiện cho sự phát triển mạnh mẽ của meme coin.
Raydium cũng đã đưa ra nền tảng khởi tạo meme coin LaunchLab để cạnh tranh với Pump.fun.
Thêm vào đó, PumpSwap và các DEX khác đã áp dụng mô hình Automated Market Maker (AMM) tương tự như Uniswap v4 và Raydium v4, cung cấp phí giao dịch thấp (0.25%) và loại bỏ phí tạo pool thanh khoản. Điều này khuyến khích người dùng tạo token mới với chi phí tối thiểu và bắt đầu giao dịch ngay lập tức.
PumpFun chiếm phần lớn các token được ra mắt trên Solana. Nguồn: Dune
Những phát triển này đã thúc đẩy sự bùng nổ của hàng ngàn meme coin mới mỗi tuần. Dữ liệu từ Dune cho thấy hơn 8.7 triệu token đã được tạo ra trên Pump.fun. Kể từ khi ra mắt, Pump.fun đã trung bình hơn 621,000 token mới mỗi tháng. Các token từ Pump.fun chiếm 61% số token được ra mắt trên Solana.
Hơn nữa, PumpSwap cũng hứa hẹn chia sẻ doanh thu với những người tạo token, tạo động lực thêm cho các dự án và cộng đồng mới. Các công cụ như Phantom Wallet giúp người dùng dễ dàng truy cập DEXs, tăng thanh khoản và khối lượng giao dịch.
Tổng khối lượng DEX tính đến ngày 21/03/2025. Nguồn: DefiLlama
Với tổng khối lượng giao dịch đạt 563 tỷ USD vào tháng 01/2025, DEXs đang tạo điều kiện cho giao dịch meme coin và đóng vai trò cầu nối để tích hợp chúng vào hệ sinh thái tài chính rộng lớn hơn.
BNB Chain thống trị thị trường DEX, vượt qua 30% thị phần và dẫn đầu về khối lượng giao dịch và phí kể từ ngày 15/03.
Mặt tối của meme coins—Rug Pulls và biến động
Sự bùng nổ của meme coin trên DEXs cũng đi kèm với những rủi ro đáng kể. Đầu tiên, hầu hết meme coin thiếu giá trị nội tại và hoàn toàn phụ thuộc vào FOMO của đám đông và các chiến dịch truyền thông xã hội lan truyền. Khi sự cường điệu giảm, nhiều token trải qua sự sụp đổ thảm khốc.
LIBRA, một meme coin dựa trên Solana, từng đạt vốn hóa thị trường hàng trăm triệu USD nhưng gần như sụp đổ về không sau một cú sụp lớn vào tháng 02/2025. Trong cùng tháng đó, khối lượng giao dịch meme coin của Solana giảm từ 206 tỷ USD xuống còn 99.5 tỷ USD, cho thấy một sự suy giảm tiềm năng trong xu hướng này.
Thứ hai, với chi phí tạo token thấp như vậy, Pump.fun và các nền tảng tương tự đã trở thành nơi trú ẩn cho những kẻ lừa đảo. “Rug pulls”—nơi các nhà phát triển rút thanh khoản và biến mất—ngày càng phổ biến, làm xói mòn niềm tin của nhà đầu tư.
Cuối cùng, áp lực từ quy định là một mối đe dọa lớn. Khi các cơ quan chức năng thắt chặt kiểm soát tiền mã hóa, DEXs và meme coin có thể đối mặt với những hậu quả nghiêm trọng.
DEXs như PumpSwap, Raydium và Jupiter đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy cơn sốt meme coin. PumpSwap có thể đánh dấu một bước ngoặt, giúp meme coin trên Solana phục hồi sau một giai đoạn suy giảm. Tuy nhiên, đây vẫn là một không gian rất biến động, nơi bong bóng có thể nổ bất cứ lúc nào nếu không có nghiên cứu kỹ lưỡng và chiến lược rõ ràng.
