Ông Trần Đức Trung - CEO Công ty YPFP, chuyên gia tài chính cá nhân của FIDT - cho rằng người trẻ không cần bắt đầu bằng kiến thức tài chính phức tạp. Điều quan trọng nhất là hiểu rõ thu - chi, xây nền tảng an toàn trước khi nghĩ tới đầu tư. Khi nắm được rủi ro, có kế hoạch cụ thể và đầu tư từng bước, nỗi sợ thua lỗ tự nhiên sẽ giảm đi.
Thị trường tài chính ngày càng biến động và xuất hiện nhiều kênh đầu tư mới. Người trẻ - dù năng động và ham học hỏi - lại thường rơi vào tình trạng "quá tải thông tin". Không ít người bận rộn với công việc, thu nhập chưa ổn định, trong khi kiến thức tài chính cá nhân còn hạn chế, dẫn đến tâm lý e ngại đầu tư hoặc dễ bị cuốn theo các trào lưu rủi ro.
Ông Trần Đức Trung Trung - CEO YPFP, chuyên gia hoạch định tài chính cá nhân của FIDT
Trước thực tế đó, ông Trần Đức Trung - CEO công ty YPFP, chuyên gia hoạch định tài chính cá nhân của FIDT - Hội viên Hiệp hội Tư vấn tài chính Việt Nam (VFCA), đã chia sẻ với VietnamFinance những quan điểm thực tế về cách người trẻ nên bắt đầu hành trình quản lý tài chính và xây dựng chiến lược đầu tư phù hợp với từng giai đoạn cuộc đời.
Quản lý thu chi: Bước đầu tiên trước mọi quyết định đầu tư
- Nhiều người trẻ hiện nay rất bận rộn và không có thời gian tìm hiểu các kênh đầu tư tài chính. Theo ông, đâu là những bước tối thiểu mà họ vẫn có thể thực hiện để quản lý tiền hiệu quả?
Ông Trần Đức Trung: Với tôi, người trẻ không cần phải học những thứ "cao siêu" về tài chính ngay từ đầu. Quan trọng nhất là bắt đầu đúng cách.
Điều đầu tiên tôi luôn nhắc các bạn trẻ là hiểu và quản lý dòng tiền của chính mình. Học tài chính không có nghĩa là phải đi học thầy nào, khoá nào. Bạn chỉ cần mỗi ngày dành 2 tới 3 phút ghi lại chi tiêu, và 30 phút mỗi tháng để xem lại hành vi tài chính của mình: tháng này chi gì nhiều, thói quen nào cần sửa, điểm nào làm tốt.
Khi thu và chi chưa rõ ràng thì đừng nghĩ tới chuyện đầu tư. Thu còn chưa đủ bù chi thì lấy đâu thời gian và tâm trí để đầu tư cho hiệu quả? Đầu tư khi chưa có nền tảng còn dễ dẫn tới all-in (tất tay), vay nợ, và mắc sai lầm nhiều hơn.
Sau khi quản lý thu chi ổn, bước tiếp theo rất đơn giản: Tìm hiểu về gửi tiết kiệm, quỹ khẩn cấp. Tiếp theo, tìm hiểu về các sản phẩm bảo vệ tài chính như BHYT, bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm nhân thọ.
Khi đã có nền ổn định, lúc đó hãy bắt đầu tìm hiểu về đầu tư. Đi từ số vốn nhỏ, tăng dần theo thời gian, kiên nhẫn tích lũy và tránh đừng all-in (đầu tư tất tay vào một kênh/mã nào đó), đừng vay nợ để đầu tư.
Còn nếu chưa tự tin, hiện nay ở Việt Nam đã có rất nhiều đơn vị làm hoạch định tài chính cá nhân và quản lý gia sản. Người trẻ hoàn toàn có thể tìm một chuyên gia để đồng hành. Hãy coi đây giống như một Personal Trainer (huấn luyện viên cá nhân) tài chính - người giúp mình xây nền tảng, theo sát tiến trình, và thiết kế chiến lược phù hợp với hoàn cảnh của mình.
Người trẻ quản lý thu chi của mình trước khi nghĩ đến đầu tư. (Ảnh: VNF)
- Với những người trẻ chưa có nền tảng kiến thức tài chính, ông khuyên họ nên bắt đầu học từ đâu và theo cách nào để áp dụng được vào thực tế và không bị quá tải thông tin?
Ông Trần Đức Trung: Theo tôi, cách hiệu quả nhất là bắt đầu thật nhỏ và thật thực tế. Người trẻ không cần phải lao ngay vào các khóa học hay cố gắng hiểu hết thị trường. Hãy đi từng bước, và chỉ học cái gì mình có thể áp dụng được ngay.
Bước đầu tiên luôn là quản lý thu chi. Khi đã quen và làm tốt, hãy tiếp tục tìm hiểu những nền tảng quan trọng như quỹ khẩn cấp, gửi tiết kiệm, bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm nhân thọ và cách phân bổ tiền hợp lý.
Khi đã có nền vững, lúc đó mới nên tìm hiểu sâu hơn về đầu tư, về vĩ mô, về đặc tính các chu kỳ kinh tế và cách lựa chọn loại tài sản phù hợp ở từng giai đoạn. Sau đó, hãy thử đầu tư một sản phẩm mà mình hiểu rõ nhất, chỉ một thứ tại một thời điểm, với số vốn nhỏ và tăng dần khi cảm thấy tự tin hơn.
Nếu cảm thấy quá tải hoặc không biết bắt đầu từ đâu, người trẻ hoàn toàn có thể đầu tư vào việc học, hoặc tìm tới các dịch vụ hoạch định tài chính cá nhân để được đồng hành và thiết kế lộ trình phù hợp.
Cách học tốt nhất không phải là học nhiều, mà là học đúng thứ mình cần, đúng thời điểm.
- Tâm lý "sợ thua lỗ" khiến nhiều bạn trẻ ngại đầu tư và chỉ giữ tiền mặt. Theo ông, làm sao để họ vượt qua nỗi sợ này?
Ông Trần Đức Trung: Thực ra, hầu hết mọi người đều sợ thua lỗ. Với những bạn trẻ Trung đang đồng hành cùng, bước đầu tiên luôn là xác định họ đang sợ điều gì: Sợ bị lừa đảo vì nghe quá nhiều cảnh báo? Sợ đầu tư kém hiệu quả? Hay đơn giản là không muốn dành thời gian tìm hiểu?
Khi biết rõ lý do, việc hỗ trợ sẽ rất khác. Điều quan trọng nhất tôi thường làm là xây dựng một kế hoạch tài chính rõ ràng. Khi có bảng tính, con số, giả định cụ thể, mọi thứ trở nên minh bạch hơn. Cảm giác mơ hồ biến mất và nỗi sợ theo đó cũng giảm đi.
Sau đó, từng nhóm nỗi sợ sẽ có hướng xử lý riêng.
Nếu sợ lừa đảo, cung cấp đầy đủ hồ sơ pháp lý, tài liệu kiểm chứng và giấy phép chính thức của sản phẩm đầu tư để bạn trẻ yên tâm.
Nếu sợ đầu tư không hiệu quả, hãy tập trung vào chiến lược đa dạng hóa, đầu tư dài hạn, và xây dựng danh mục phù hợp với mục tiêu và mức chịu rủi ro của mỗi người.
Nếu sợ không có thời gian, hướng họ tới các giải pháp đầu tư thụ động như chứng chỉ quỹ cổ phiếu, quỹ trái phiếu, hoặc các sản phẩm bất động sản hoàn thiện có đơn vị quản lý chuyên nghiệp.
Khi hiểu rõ rủi ro, có kế hoạch cụ thể và biết cách quản trị, bạn trẻ sẽ nhận ra: rủi ro lớn nhất không phải là đầu tư mà là để tiền đứng yên quá lâu.
Hiện nay thị trường có nhiều loại tài sản không đòi hỏi quá nhiều thời gian nghiên cứu, quan trọng là bắt đầu và duy trì kỷ luật. (Ảnh: VNF)
Nhận diện "bẫy đầu tư" tránh rủi ro
- Người trẻ thường ưu tiên công việc, thời gian hạn chế, thu nhập lại biến động. Trong trường hợp như vậy, chiến lược quản lý tài chính cá nhân nào là phù hợp nhất, thưa ông?
Ông Trần Đức Trung: Với nhóm người trẻ đang bận rộn xây dựng sự nghiệp, tôi luôn khuyên họ đừng cố biến mình thành nhà đầu tư toàn thời gian. Thời gian và năng lượng nên được dành cho công việc chính đầu tiên.
Tôi tin rằng, đây là nơi mang lại mức tăng thu nhập lớn nhất ban đầu cho các bạn. Khi vốn chưa nhiều, bán sức lấy vốn luôn hiệu quả hơn việc đầu tư. Cụ thể hơn nữa, với tôi giai đoạn này thì đầu tư lúc này chỉ nên đóng vai trò tạo trải nghiệm và tích lũy kiến thức từng bước.
Hiện nay thị trường có nhiều loại tài sản không đòi hỏi quá nhiều thời gian nghiên cứu, ví dụ: Chứng chỉ quỹ cổ phiếu, quỹ trái phiếu; Gửi tiết kiệm dài hạn; Mua vàng tích lũy; Bất động sản có sổ, đã hoàn thiện, nếu muốn dòng tiền thì thuê đơn vị vận hành chuyên nghiệp.
Những sản phẩm này yêu cầu người trẻ hy sinh một phần hiệu suất ban đầu để đổi lấy sự ổn định và an toàn, vốn là yếu tố quan trọng trong giai đoạn đầu sự nghiệp.
Tuy nhiên, điều tốt là khi nắm giữ dài hạn, họ sẽ dần hiểu cách thị trường vận hành, cách các bên quản lý tài sản, và quan trọng nhất là hiểu mức độ chịu rủi ro của chính mình. Đến giai đoạn phù hợp hơn, khi thu nhập ổn định hơn và có kinh nghiệm thực tế, đây mới là lúc mà người trẻ nên mở rộng sang các hình thức đầu tư chủ động.
Chiến lược phù hợp nhất với họ, theo tôi là: Tập trung vào sự nghiệp - xây nền tài chính an toàn - đầu tư thụ động - rồi mới phát triển dần sang đầu tư chủ động.
Rủi ro lớn nhất không phải là đầu tư mà là để tiền đứng yên quá lâu.
Ông Trần Đức Trung - CEO YPFP
- Việc thiếu kiến thức dễ khiến người trẻ bị hấp dẫn bởi những kênh đầu tư "nghe theo bạn bè" hoặc "hot trend". Theo ông, những dấu hiệu cảnh báo nào họ cần nhận biết để tránh sa vào rủi ro?
Ông Trần Đức Trung: Tôi luôn nhắc các bạn trẻ một nguyên tắc rất đơn giản: "Cái gì nghe quá tốt thì thường không thật."
Nếu một kênh đầu tư cam kết lợi nhuận cao hơn cả lãi vay ngân hàng, câu hỏi tôi đặt ra ngay là: Nếu chắc thắng như vậy, sao họ không đi vay để tự đầu tư?
Một số dấu hiệu cảnh báo quan trọng:
Thứ nhất, chỉ nói về lợi nhuận, không nói về rủi ro. Những dự án uy tín luôn trình bày rủi ro rất rõ ràng. Ngược lại, mô hình lừa đảo thường chỉ nhấn mạnh lợi nhuận, “bỏ qua” phần quan trọng nhất.
Thứ hai, thiếu minh bạch về pháp lý. Người trẻ cần kiểm tra thông tin qua các kênh báo chí uy tín, website cơ quan nhà nước, hoặc nhờ bộ phận pháp lý – luật sư kiểm tra khi cần.
Thứ ba, không hiểu sản phẩm mình đầu tư vào. Trước khi xuống tiền, hãy tự trả lời: Tại sao tài sản này có thể sinh lời? Lợi nhuận đến từ đâu? Có hợp lý không?
Thứ tư, bị thúc ép “vào nhanh, suất cuối, sắp hết cơ hội”. Những lời mời chào kiểu này thường đánh vào cảm xúc và thiếu căn cứ. Một quyết định đầu tư đúng không bao giờ cần vội.
Cuối cùng, không đa dạng hóa và xuống tiền quá lớn. Trong môi trường nhiều rủi ro tinh vi như hiện nay, điều quan trọng nhất là không all-in, không vay nợ để đầu tư, bắt đầu nhỏ, tăng dần và luôn có phương án rút lui hoặc cắt lỗ khi cần.
Theo tôi, phòng ngừa rủi ro tốt nhất không phải là né đầu tư, mà là hiểu bản chất sản phẩm, đầu tư có kế hoạch, và luôn đi từng bước một.
Trân trọng cảm ơn ông!
