Việc kết nối giữa hệ thống khuyến nông và doanh nghiệp không chỉ thúc đẩy chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, mà còn mở ra những mô hình kinh tế hiệu quả.
Nông dân tìm hiểu về các sản phẩm phân bón, thuốc bảo vệ thực vật tại sự kiện. Ảnh: Hương Giang - TTXVN
Trong bối cảnh nông nghiệp Việt Nam chuyển mạnh từ phương thức sản xuất truyền thống sang kinh tế nông nghiệp xanh, việc kết nối giữa hệ thống khuyến nông và doanh nghiệp không chỉ thúc đẩy chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, mà còn mở ra những mô hình kinh tế hiệu quả, giúp nông dân nâng cao năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh trên thị trường. Đây là nội dung tọa đàm “Hợp tác công – tư: Khuyến nông với Doanh nghiệp", do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Hồ Chí Minh tổ chức ngày 1/12 tại TP. Hồ Chí Minh.
Phát biểu tại sự kiện, PGS.TS Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia chia sẻ, việc tinh gọn bộ máy theo nghị quyết Trung ương trong những năm gần đây khiến một số địa phương tiến hành tổ chức lại cơ cấu khuyến nông, nhiều nơi bỏ hẳn lực lượng khuyến nông cấp tỉnh, dẫn tới lỗ hổng trong kết nối hệ thống khuyến nông từ Trung ương đến các xã, phường. Trong bối cảnh đó, công suất của lực lượng khuyến nông chỉ được khai thác 30 – 40%, còn lại là phần “chạy không tải” – có tổ chức, có con người, nhưng không có nội dung để làm, do thiếu kinh phí và nhiệm vụ.
Trong khi đó, doanh nghiệp ngày càng cần lực lượng kỹ thuật chuyên trách để đồng hành cùng nông dân, nhưng chi phí sẽ rất lớn và khó duy trì lâu dài nếu tự xây dựng đội ngũ này. Như vậy, việc kết nối nguồn lực doanh nghiệp, với lực lượng khuyến nông được đào tạo bài bản, gần dân, quen địa bàn có sẵn là mô hình lý tưởng để giải quyết nút thắt hiện nay.
PGS.TS Lê Quốc Thanh cho rằng, với mô hình hợp tác công – tư, lực lượng khuyến nông chính là cánh tay nối dài giúp doanh nghiệp quảng bá sản phẩm phục vụ sản xuất nông nghiệp đến nông dân, đồng thời hỗ trợ đào tạo, hướng dẫn nông dân canh tác theo các tiêu chuẩn sản xuất chất lượng cao, đáp ứng thị trường cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp nên xem lực lượng khuyến nông như lực lượng của chính mình, mục tiêu cuối cùng là mang lại hiệu quả thiết thực, nâng cao giá trị nông sản, hiệu quả kinh tế cho bà con nông dân.
“Đây là mô hình lợi ích kép, cả doanh nghiệp - người dân đều được hưởng lợi, thông qua sự kết nối của lực lượng khuyến nông. Khi thực hiện mô hình hợp tác công – tư, đội ngũ khuyến nông được đào tạo sẽ tham gia chung vào quá trình hướng dẫn, đào tạo nông dân, thay đổi phương thức canh tác sản xuất đáp ứng tiêu chuẩn trong và ngoài nước của vùng nguyên liệu. Ngoài ra, đội ngũ khuyến nông cũng góp phần đưa các tiến bộ khoa học kỹ thuật, cơ giới hoá trong sản xuất đến với nông dân”, PGS.TS Lê Quốc Thanh cho biết.
Khi đó, lực lượng khuyến nông sẽ trở thành “cầu nối kỹ thuật” giữa doanh nghiệp và nông dân: hướng dẫn quy trình canh tác, tiêu chuẩn chất lượng, tổ chức tập huấn, đồng hành trong quá trình sản xuất. Doanh nghiệp, ngược lại, hỗ trợ nguồn lực, thiết bị, trình diễn công nghệ và tham gia giám sát chất lượng sản phẩm. Mô hình này còn giúp rút ngắn thời gian đưa sản phẩm mới đến nông dân theo cách minh bạch và đúng chuẩn hơn.
Là doanh nghiệp đầu ngành trong việc xử lý phụ phẩm tôm bằng công nghệ sinh học và biến đầu tôm nhỏ, thành cả trăm sản phẩm và ứng dụng khác nhau, ông Phan Thanh Lộc, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Việt Nam Food cho biết, trước đây ông đã từng phối hợp với các đơn vị đưa sản phẩm này đến tay nông dân, kỳ vọng giúp họ thay đổi cách tiếp cận, xử lý các phụ phẩm trong nông nghiệp, nhưng chưa hiệu quả.
Công ty Cổ phần Việt Nam Food giới thiệu các sản phẩm phục vụ phát triển nền nông nghiệp hữu cơ tại sự kiện. Ảnh: Hương Giang - TTXVN
“Chúng tôi cũng gặp nhiều khó khăn; trong đó có nhận thức của người nông dân. Do vậy, tôi cho rằng, việc tiếp cận với lực lượng khuyến nông hùng hậu, hơn 50.000 người, sẽ giúp chúng tôi gia tăng hiệu quả tiếp cận nông dân. Nếu người nông dân tiếp cận được những sản phẩm hữu cơ sinh học, họ sẽ có những giải pháp tốt đẹp hơn. Cùng đội ngũ khuyến nông, tôi tin tưởng hợp tác công – tư mang lại những lợi ích thiết thực cho người nông dân và nền nông nghiệp Việt Nam”, ông Phan Thanh Lộc chia sẻ.
Tại TP. Hồ Chí Minh, hiện nay ngành khuyến nông cũng đang tích cực đưa cán bộ khuyến nông ở các trạm khu vực về phường, xã, phối hợp cùng địa phương quảng bá, hướng dẫn trong hoạt động tuyên truyền và khuyến nông, nhất là trong thực hiện triển khai các mô hình đưa khoa học kỹ thuật vào sản xuất.
“Cán bộ khuyến nông của thành phố sẽ phối hợp cùng các doanh nghiệp đưa tiến bộ khoa học, kỹ thuật đến với nông dân; quảng bá giới thiệu các sản phẩm mới, phương thức mới, ứng dụng vào nâng cao hiệu quả sản xuất. Với mô hình hợp tác công - tư này, nông dân sẽ thông qua các mô hình tổ hợp tác, hợp tác xã, tiếp cận với các vật tư đầu vào, giảm chi phí giá thành, tăng hiệu quả cạnh tranh”, ông Dương Kim Hà, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông TP. Hồ Chí Minh cho biết.
Các ý kiến tại toạ đàm cũng chỉ ra, muốn phát triển kinh tế nông nghiệp hiện đại, nhất thiết phải hình thành các chuỗi giá trị liên kết chặt chẽ từ nông dân – hợp tác xã – doanh nghiệp – cơ quan kỹ thuật. Lực lượng khuyến nông chính là nhân tố giữ vai trò điều phối, tạo sự thống nhất trong quy trình kỹ thuật. Sự tham gia của lực lượng khuyến nông vào chuỗi sẽ giúp chuẩn hoá quy trình kỹ thuật ngay từ đầu, từ khâu chọn giống, phân bón, chăm sóc đến thu hoạch.
Ngoài ra, hợp tác công – tư còn thúc đẩy áp dụng khoa học công nghệ, nhất là trong lĩnh vực kinh tế tuần hoàn, xu hướng tất yếu của nông nghiệp xanh. Theo các chuyên gia, phần lớn phụ phẩm nông nghiệp hiện nay có thể tái tạo thành tài nguyên nếu xử lý đúng cách, vừa giảm ô nhiễm môi trường, vừa tạo thêm giá trị gia tăng. Lực lượng khuyến nông hoàn toàn có thể đồng hành cùng doanh nghiệp để hiện thực hoá mục tiêu phát triển kinh tế nông nghiệp xanh.
Mặc dù hợp tác công – tư được xem là hướng đi đúng, nhưng để mô hình phát huy hiệu quả, các đại biểu nhấn mạnh cần sự đồng thuận từ tất cả các chủ thể. Trước hết, nông dân phải tin tưởng và sẵn sàng tham gia cùng doanh nghiệp và khuyến nông theo quy trình thống nhất; Hợp tác xã cần phát huy vai trò đầu mối tổ chức sản xuất trong khi các doanh nghiệp phải minh bạch, cam kết bao tiêu và đầu tư đúng mức. Còn lực lượng khuyến nông cần được đào tạo lại để đáp ứng yêu cầu kỹ thuật mới, đồng thời nâng cao kỹ năng kết nối chuỗi.
Tại sự kiện cũng đã diễn ra lễ ký kết mô hình hợp tác công tư giữa các doanh nghiệp với Trung tâm Khuyến nông quốc gia, hiện thức hóa cam kết của doanh nghiệp, đồng hành cùng cơ quan quản lý nhà nước, nâng cao hiệu quả sản xuất cho nông dân và thúc đẩy chuyển đổi nền nông nghiệp hướng đến xanh, bền vững và đa giá trị.
Trong bối cảnh ngành nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn từ chuyển đổi xanh, việc “kích hoạt” lại lực lượng khuyến nông thông qua mô hình hợp tác công – tư được kỳ vọng sẽ tạo ra thay đổi thực chất: từ việc truyền đạt kiến thức đến xây dựng vùng nguyên liệu chuẩn, ứng dụng công nghệ và phát triển kinh tế tuần hoàn.
