Dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài (FII) vào Việt Nam năm 2025 ghi nhận diễn biến trái chiều khi khối ngoại liên tục bán ròng trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, đằng sau nghịch lý này là những yếu tố mang tính chu kỳ và kỹ thuật, trong khi nhiều tổ chức đầu tư quốc tế vẫn đánh giá Việt Nam là điểm đến hấp dẫn, với khả năng dòng vốn ngoại sớm quay trở lại trong trung và dài hạn.

Trong bức tranh tổng thể về thu hút vốn quốc tế, Việt Nam nhiều năm qua thường được nhắc đến với vai trò là điểm đến hấp dẫn của đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Tuy nhiên, song hành với FDI, đầu tư gián tiếp nước ngoài (Foreign Institutional Investment – FII) thông qua thị trường chứng khoán, trái phiếu và các quỹ đầu tư cũng ngày càng giữ vai trò quan trọng trong việc phát triển thị trường vốn, nâng cao tính minh bạch và gia tăng chiều sâu tài chính của nền kinh tế.

Nghịch lý bán ròng giữa thị trường tăng trưởng

Năm 2025 ghi nhận một nghịch lý đáng chú ý trên thị trường chứng khoán Việt Nam khi dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài (FII) liên tục rút ròng, trong bối cảnh các chỉ số thị trường vẫn duy trì xu hướng tích cực và nền tảng vĩ mô được đánh giá ổn định.

Theo thống kê của Dragon Capital, từ đầu năm đến nay, nhà đầu tư nước ngoài đã bán ròng khoảng 5 tỷ USD trên thị trường chứng khoán Việt Nam; nếu tính trong vòng 5 năm gần đây, con số rút ròng của khối ngoại lên tới khoảng 12 tỷ USD.

Diễn biến này kéo theo sự suy giảm đáng kể tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Hiện nay, tỷ lệ sở hữu của khối ngoại chỉ còn khoảng 15% tổng vốn hóa, thấp hơn rõ rệt so với mức trên 20% trong giai đoạn trước và cũng thấp hơn mặt bằng chung của nhiều thị trường trong khu vực.

Các chuyên gia tài chính cho rằng làn sóng bán ròng của khối ngoại chủ yếu xuất phát từ những yếu tố mang tính chu kỳ và ngắn hạn của dòng vốn toàn cầu. Trước hết là chênh lệch lãi suất quốc tế, khi lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ duy trì ở mức cao và hấp dẫn hơn đã thúc đẩy dòng tiền quay trở lại các thị trường phát triển, gây áp lực rút vốn tại nhiều thị trường mới nổi, trong đó có Việt Nam.

Theo bà Nguyễn Hoài Thu, Phó Tổng giám đốc VinaCapital, áp lực tỷ giá là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến dòng vốn ngoại rút ròng mạnh trong thời gian gần đây. Đáng chú ý, đối với các quốc gia có tỷ trọng nhà đầu tư lớn tại Việt Nam như Thái Lan và Hàn Quốc, đồng Việt Nam đã mất giá hơn 10% so với đồng nội tệ của họ, qua đó khiến rủi ro tỷ giá gia tăng và buộc nhiều nhà đầu tư nước ngoài trở nên thận trọng hơn trong các quyết định giải ngân.

Cùng quan điểm, trong thư gửi nhà đầu tư vào cuối tháng 9/2025, ông Petri Deryng, nhà sáng lập và Giám đốc điều hành quỹ PYN Elite (Phần Lan), cho biết biến động của tỷ giá USD/VND đã tác động đáng kể đến hiệu quả đầu tư của quỹ. Thực tế này cho thấy rủi ro tỷ giá tại Việt Nam không chỉ ảnh hưởng đến lợi suất đầu tư cổ phiếu, mà còn làm suy giảm sức hấp dẫn tương đối của thị trường trong mắt các quỹ đầu tư quốc tế.

Theo phân tích của ông Nguyễn Trọng Đình Tâm - Phó Giám đốc Khối Phân tích, Công ty cổ phần Chứng khoán ASEAN, xu hướng bán ròng của khối ngoại trong năm 2025 không hoàn toàn xuất phát từ các yếu tố nội tại của nền kinh tế Việt Nam. Trên thực tế, dòng vốn FII chịu ảnh hưởng mạnh từ chu kỳ tài chính toàn cầu, đặc biệt là chính sách tiền tệ thắt chặt kéo dài tại các nền kinh tế lớn, khiến dòng tiền có xu hướng quay về các tài sản an toàn hoặc thị trường có mức sinh lời ngắn hạn hấp dẫn hơn.

Bên cạnh đó, việc thị trường chứng khoán Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng tốt trong năm 2025 cũng thúc đẩy hoạt động hiện thực hóa lợi nhuận của một bộ phận nhà đầu tư nước ngoài, nhất là các quỹ đầu tư có chiến lược phân bổ linh hoạt theo chu kỳ.

Một yếu tố khác được nhắc đến là tại thời điểm tháng 8/2025, thị trường chứng khoán Việt Nam hiện vẫn nằm trong nhóm thị trường cận biên, khiến nhiều quỹ đầu tư thụ động và các định chế tài chính lớn chưa thể nâng tỷ trọng giải ngân do các ràng buộc mang tính kỹ thuật.

Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn của FII

Mặc dù dòng vốn gián tiếp nước ngoài ghi nhận xu hướng rút ròng trong ngắn hạn, nhiều tổ chức đầu tư và cơ quan quản lý vẫn giữ quan điểm tích cực về khả năng quay trở lại của dòng vốn FII vào Việt Nam trong trung và dài hạn.

Các chuyên gia đánh giá, Việt Nam tiếp tục là thị trường hấp dẫn đối với nhà đầu tư quốc tế nhờ nền tảng tăng trưởng kinh tế ổn định, quy mô thị trường ngày càng mở rộng và việc nâng hạng thị trường chứng khoán trong thời gian tới.

Theo bà Nguyễn Hoài Thu, Phó Tổng giám đốc VinaCapital, việc thị trường chứng khoán Việt Nam chính thức được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp vào tháng 10/2025 không đồng nghĩa với việc dòng vốn ngoại sẽ lập tức chảy mạnh vào thị trường. Bà cho biết, từ khi thuế quan của Mỹ được công bố đến thời điểm hiện tại, thị trường đã tăng hơn 50%, mức sinh lời tương đối lớn khiến không ít nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn trong các quyết định giải ngân mới, qua đó khiến dòng vốn cần thêm thời gian để quay trở lại thị trường chứng khoán Việt Nam.

Bà Nguyễn Hoài Thu cũng lưu ý rằng, tại nhiều thị trường trên thế giới, dòng vốn ngoại thường không đổ vào ngay sau khi được nâng hạng. Nguyên nhân là do các quỹ đầu tư phải tuân thủ quy trình phân bổ vốn và tiêu chí đầu tư nội bộ. Đối với các quỹ thụ động, việc giải ngân chỉ diễn ra sau thời điểm nâng hạng chính thức có hiệu lực, dự kiến vào tháng 9/2026. Trong khi đó, các quỹ chủ động thường cần đến đầu năm kế hoạch tiếp theo, sau khi hoàn tất quá trình xác định chiến lược và phân bổ vốn cho từng thị trường, mới bắt đầu triển khai giải ngân thực tế.

Ở góc độ chính sách, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định Việt Nam tiếp tục chú trọng thu hút vốn đầu tư gián tiếp thông qua thị trường chứng khoán, coi đây là kênh huy động vốn quan trọng nhằm phát triển thị trường tài chính minh bạch, hiện đại và hội nhập sâu với quốc tế. Theo Bộ Tài chính, quy mô vốn hóa thị trường chứng khoán Việt Nam hiện đã vượt 100% GDP, với hơn 1.600 doanh nghiệp niêm yết và đăng ký giao dịch, tạo ra nền tảng hàng hóa ngày càng phong phú cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước .

Từ góc nhìn của các quỹ đầu tư, bà Lương Thị Mỹ Hạnh - Giám đốc Quản lý tài sản, Khối trong nước của Dragon Capital cho rằng, khi xem xét một thị trường đầu tư, nhà đầu tư nước ngoài thường tập trung vào ba yếu tố cốt lõi gồm chất lượng hàng hóa trên thị trường, mức độ minh bạch và triển vọng tăng trưởng của dòng vốn.

Theo bà Hạnh, để đánh giá toàn diện, các quỹ như Dragon Capital thường xem xét năm yếu tố nền tảng bao gồm môi trường vĩ mô, chính sách điều hành, tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp, định giá thị trường và các “catalyst” - những động lực có thể tạo ra sự thay đổi về định giá và dòng tiền.

Dựa trên các tiêu chí này, đại diện Dragon Capital đánh giá Việt Nam hiện đang sở hữu nhiều lợi thế so với các thị trường khác trong khu vực. Chỉ trong 9 tháng gần đây, nhóm khoảng 80 doanh nghiệp chiếm 85% vốn hóa thị trường mà quỹ theo dõi ghi nhận mức tăng trưởng lợi nhuận khoảng 22%, và dự kiến tiếp tục duy trì tăng trưởng hai chữ số trong năm 2026, ở mức khoảng 16%. Về định giá, thị trường chứng khoán Việt Nam hiện giao dịch ở mức P/E khoảng 12-13 lần, thấp hơn mức trung bình 10 năm, qua đó tạo ra dư địa hấp dẫn cho các nhà đầu tư dài hạn.

Tuy nhiên, theo bà Lương Thị Mỹ Hạnh, Việt Nam vẫn còn một số yếu tố mang tính kỹ thuật cần tiếp tục cải thiện, như giới hạn sở hữu nước ngoài, các quy định liên quan đến giao dịch, chuyển tiền và mức độ thuận tiện trong vận hành thị trường. Những yếu tố này có ảnh hưởng không nhỏ đến quyết định phân bổ vốn của các quỹ đầu tư quốc tế, đặc biệt là các quỹ quy mô lớn và quỹ thụ động.

Dù vậy, đại diện Dragon Capital nhấn mạnh rằng việc dòng vốn rút ra trong thời gian qua chủ yếu mang tính chu kỳ và kỹ thuật, gắn với hoạt động hiện thực hóa lợi nhuận khi Việt Nam là một trong những thị trường có diễn biến tích cực trong năm 2025. Trong trung hạn, nếu các yếu tố nền tảng như tăng trưởng kinh tế, định giá hợp lý, môi trường chính sách ổn định và mức độ minh bạch tiếp tục được duy trì và cải thiện, dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài hoàn toàn có khả năng quay trở lại thị trường Việt Nam.

“Nếu Việt Nam duy trì được tăng trưởng, giữ định giá ở mức hợp lý và tiếp tục cải thiện môi trường chính sách, minh bạch, thì dòng vốn ngoại sớm muộn cũng sẽ quay trở lại”, bà Lương Thị Mỹ Hạnh khẳng định.

Thùy Dương

Link gốc