Theo ADB, Việt Nam là một trong số ít nền kinh tế duy trì được tốc độ tăng trưởng GDP cao, đứng đầu khu vực Đông Nam Á.
Quang cảnh Diễn đàn Kinh tế - Tài chính Việt Nam 2025. Ảnh: Bộ Tài chính
Động lực mới trong giai đoạn 2026–2030
Ngày 5.12, tại Hà Nội, Bộ Tài chính phối hợp với Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ) và Văn phòng Dịch vụ Dự án Liên Hợp Quốc (UNOPS) tổ chức Diễn đàn Kinh tế - Tài chính Việt Nam 2025 với chủ đề “Định vị Việt Nam trong bối cảnh mới và tầm nhìn chiến lược kinh tế - tài chính giai đoạn 2026 - 2030”.
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung nhấn mạnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới với nhiều mục tiêu chiến lược trong bối cảnh quốc tế biến động mạnh. Từ tháng 4.2025, căng thẳng thuế quan, xung đột địa chính trị và bất ổn an ninh leo thang đã khiến môi trường toàn cầu khó dự đoán hơn, tác động trực tiếp tới kinh tế Việt Nam.
Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Điều này đòi hỏi phải định vị lại nền kinh tế trong bối cảnh mới, thúc đẩy đổi mới mô hình tăng trưởng và mở rộng không gian phát triển theo hướng bền vững.
Theo Thứ trưởng Đỗ Thành Trung, mô hình tăng trưởng mới đòi hỏi sự cộng hưởng mạnh mẽ giữa các thành phần kinh tế. Nhà nước giữ vai trò kiến tạo và dẫn dắt thông qua phát triển hạ tầng chiến lược và thiết lập khung khổ pháp lý minh bạch; khu vực kinh tế tư nhân là động lực sáng tạo, lan tỏa đổi mới, dẫn dắt các lĩnh vực kinh tế số, công nghiệp chế biến và dịch vụ chất lượng cao. FDI phải trở thành nguồn lực bổ sung có chọn lọc, gắn với chuyển giao công nghệ thế hệ mới và tiêu chuẩn quốc tế như ESG.
Ông nhấn mạnh Việt Nam cần khai thác hiệu quả không gian tăng trưởng mới từ các vùng, địa phương và các cực tăng trưởng, phát huy vai trò dẫn dắt của các vùng động lực nhằm tạo sức bật lớn hơn cho nền kinh tế trong giai đoạn tới.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung phát biểu khai mạc. Ảnh: Bộ Tài Chính
Bước chuyển về chất lượng phát triển kinh tế
Ông Nguyễn Như Quỳnh – Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế – tài chính – cho rằng giai đoạn 2026–2030 không chỉ là sự tiếp nối về thời gian mà là bước chuyển về chất lượng phát triển. Ông nêu rõ: “Chúng ta đã có nền tảng phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch, có tăng trưởng thương mại ấn tượng, nhưng để ‘tăng tốc’, chúng ta buộc phải ‘thích ứng’ với bối cảnh địa chính trị mới và ‘chuyển đổi’ mạnh mẽ về cấu trúc không gian kinh tế cũng như thể chế hành chính”.
Theo ông Quỳnh, các động lực đã giúp Việt Nam bật dậy mạnh mẽ thời gian qua gồm: Quyết tâm chính trị cao, nông nghiệp tăng trưởng ổn định, công nghiệp phục hồi nhờ xuất khẩu, và sự bứt phá của dịch vụ với mức tăng hai con số. Môi trường vĩ mô ổn định, lạm phát và lãi suất thấp, tiêu dùng phục hồi và đầu tư mở rộng tạo nên thế cân bằng quan trọng.
Tuy vậy, những thách thức mang tính cấu trúc vẫn kéo dài: Năng suất còn thấp so với khu vực, tăng trưởng dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực, tốc độ già hóa dân số nhanh và điểm nghẽn trong thực thi chính sách – từ hạ tầng, thể chế đến nhân lực. Ông nhấn mạnh, để đạt tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tới, toàn bộ cấu phần của nền kinh tế phải tạo ra bước nhảy vọt, từ các ngành quy mô nhỏ đến công nghiệp và dịch vụ.
Những áp lực Việt Nam phải đối mặt
Ông Nguyễn Bá Hùng – chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) – cho biết ADB vừa điều chỉnh giảm dự báo tăng trưởng GDP của các nước đang phát triển ở châu Á xuống còn 4,8% năm 2025 và 4,5% năm 2026. Trong bối cảnh xu hướng chung chậm lại, Việt Nam là một trong số ít nền kinh tế duy trì được tốc độ tăng trưởng cao, đứng đầu khu vực Đông Nam Á.
ADB điều chỉnh dự báo tăng trưởng GDP của các nước đang phát triển ở Châu Á. Nguồn: ADB
Ông Jochen Schmittmann, Đại diện thường trú, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tại Việt Nam, Lào và Campuchia đánh giá Việt Nam đang giữ được sức chống chịu ấn tượng trước biến động toàn cầu: tăng trưởng 9 tháng đầu năm đạt 7,85%; đầu tư và tiêu dùng phục hồi mạnh; xuất khẩu tăng hơn 18% so với cùng kỳ.
Tuy vậy, theo ông Schmittmann, Việt Nam phải đối mặt với hai áp lực cơ cấu dài hạn: tăng trưởng có xu hướng chậm lại khi thu nhập tăng lên và lợi thế dân số vàng suy giảm. Tốc độ tăng dân số trong độ tuổi lao động đang chậm lại và sớm trở thành lực cản tăng trưởng, khiến việc nâng cao năng suất trở nên then chốt.
Về khuyến nghị chính sách, IMF đề xuất Việt Nam duy trì khuôn khổ tài khóa trung hạn thận trọng; sử dụng dư địa tài khóa cho đầu tư và an sinh khi cần thiết; theo dõi chặt rủi ro lạm phát trong bối cảnh dư địa nới lỏng chính sách tiền tệ không còn nhiều. Đại diện IMF cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc hiện đại hóa khuôn khổ chính sách tiền tệ, phát triển thị trường vốn, nâng cao đệm vốn ngân hàng và chuẩn bị kỹ cho các kịch bản rủi ro.
Theo Tiến sĩ Schmittmann, với quyết tâm cải cách và định hướng chiến lược nhất quán, Việt Nam hoàn toàn có thể duy trì tăng trưởng mạnh trong trung hạn. Ông nhận định: “Động lực lớn nhất của tăng trưởng trong những năm tới sẽ phụ thuộc vào khả năng thực thi cải cách và tận dụng cơ hội tái cấu trúc trong bối cảnh mới”.
