Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động và rủi ro địa chính trị thế giới gia tăng, việc khơi thông nguồn lực nội sinh trở thành yêu cầu cấp bách. Với ước tính khoảng 400 - 500 tấn vàng đang “ngủ yên” trong dân, Việt Nam đang đứng trước cơ hội và thách thức lớn trong việc chuyển hóa khối tài sản khổng lồ này thành nguồn vốn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Tại Hội thảo quốc tế "Huy động nguồn lực vàng trong dân cư phục vụ phát triển kinh tế - xã hội" diễn ra ngày 19/12/2025, các chuyên gia tài chính đã phân tích lộ trình đưa vàng từ két sắt của người dân vào dòng chảy sản xuất - kinh doanh.

Theo Hội đồng Vàng thế giới, người dân Việt Nam hiện nắm giữ lượng vàng trị giá tương đương 35 - 40 tỷ USD (chiếm gần 8% GDP). Tuy nhiên, PGS. TSKH. Bùi Xuân Biên - Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Tài chính - Ngân hàng Hà Nội nhận định: Khối tài sản này vẫn chưa thực sự hòa vào dòng chảy kinh tế do những rào cản về thể chế, tâm lý tích trữ và hạ tầng công nghệ.

Các chuyên gia đều thống nhất cho rằng để huy động lượng lớn vàng trong dân cần tránh xa các giải pháp hành chính áp đặt.

Thực tế lịch sử cho thấy, trước năm 2012, tình trạng “vàng hóa” từng gây áp lực lớn lên điều hành vĩ mô. Sự ra đời của Nghị định 24/2012/NĐ-CP đã giúp tái lập trật tự. Tuy nhiên, sau hơn một thập kỷ, khi giá vàng thế giới biến động mạnh và nhu cầu thị trường thay đổi, cơ chế cũ đã bộc lộ hạn chế. Sự xuất hiện của Nghị định 232/2025/NĐ-CP (có hiệu lực từ tháng 10/2025) được xem là bước ngoặt quan trọng, phá vỡ thế độc quyền, hướng tới một thị trường minh bạch và tiệm cận thông lệ quốc tế.

Chia sẻ tại Hội thảo, GS. TS. Alvin Chang - Giám đốc Ban Hợp tác quốc tế, Trường Đại học Lĩnh Đông, Đài Loan (Trung Quốc) nhấn mạnh: Mấu chốt không phải là “giữ” hay “thả”, mà là chuyển hóa vàng từ tài sản tích trữ thành tài sản vốn. Kinh nghiệm từ các nền kinh tế châu Á cho thấy, khi có chính sách nhất quán và hạ tầng tài chính phát triển, vàng sẽ tự nguyện chảy vào các kênh đầu tư, tiết kiệm chính thức.

Tại Ấn Độ - quốc gia có văn hóa tiêu dùng vàng tương đồng với Việt Nam, GS. TS. Sheepa Kapil - Trưởng khoa, Tổng Biên tập Tạp chí Học viện Ngoại thương Ấn Độ, cho biết Chính phủ nước này đã thành công khi coi vàng là công cụ dự trữ ổn định. Thay vì dùng biện pháp hành chính cứng nhắc, Ấn Độ tập trung vào đơn giản hóa thủ tục, giảm thuế nhập khẩu và phát triển các sản phẩm tài chính gắn liền với vàng dưới sự giám sát pháp lý minh bạch.

Việc vốn hóa 400 - 500 tấn vàng trong dân là bài toán phức tạp, đòi hỏi sự thận trọng. TS. Nguyễn Xuân Thắng – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tài chính – Ngân hàng Hà Nội khẳng định: Nếu được vận hành hợp lý, đây sẽ là "nguồn lực vàng" cho đầu tư hạ tầng và ổn định tiền tệ.

Liên quan đến đề xuất huy động vàng trong dân để phục vụ phát triển kinh tế, TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng, đề xuất Việt Nam cần đánh giá lại mức độ “vàng hóa” nền kinh tế, xác định lượng vàng tích trữ trong dân, minh bạch dữ liệu và kiên định chấm dứt hoàn toàn quan hệ vay - mượn bằng vàng để giảm rủi ro hệ thống.

Mặc dù chưa có số liệu thống kê chính thức, song TS. Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Tài chính (Học viện Tài chính) cũng cho rằng có sự đồng thuận về lượng vàng tích trữ trong dân là đáng kể. Nếu nguồn lực này được đưa vào nền kinh tế thông qua các hoạt động sản xuất - kinh doanh thay vì chỉ tích trữ, chắc chắn sẽ góp phần tạo việc làm, thúc đẩy tăng trưởng GDP và gia tăng nguồn lực nội sinh.

Tuy nhiên, các chuyên gia đều thống nhất rằng cần tránh xa các giải pháp hành chính áp đặt về huy động vàng trong dân.

Theo ông Độ, vấn đề quan trọng không nằm ở việc “huy động” hay không, mà là triển khai theo cách nào để vừa khơi thông nguồn vốn, vừa bảo đảm an toàn cho người dân và ổn định kinh tế vĩ mô.

Nếu người dân tự nguyện bán vàng để gửi tiết kiệm hoặc đầu tư, nền kinh tế sẽ được hưởng lợi mà không phát sinh rủi ro đáng kể. Ngược lại, nếu thực hiện thông qua hình thức vay mượn hoặc phát hành chứng chỉ vàng, bên đi vay dù là Chính phủ hay ngân hàng sẽ phải đối mặt với rủi ro biến động giá rất cao.

TS. Nguyễn Trí Hiếu khẳng định việc huy động 500 tấn vàng là "có thể" nhưng "không thể vội vàng". Khi niềm tin thị trường được củng cố thông qua việc giảm độc quyền và minh bạch hóa lưu thông, dòng vàng trong dân sẽ tự nhiên chuyển dịch từ “hầm trú ẩn” sang “nguồn lực phát triển”.

Nhu cầu vốn cho mục tiêu tăng trưởng cao của Việt Nam là rất lớn. Tuy nhiên, bên cạnh việc khơi thông nguồn lực vàng, TS. Nguyễn Đức Độ cho rằng cần cấp bách phát triển thị trường cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp để tạo kênh dẫn vốn trung và dài hạn bền vững.

Theo các chuyên gia, "đánh thức kho vàng" đang ngủ yên không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là bài thử nghiệm về năng lực điều hành thể chế, nhằm biến tâm lý tích trữ thành động lực tăng trưởng bền vững cho Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Thanh Hoa

Link gốc