Các nhà tạo lập thị trường đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái tiền điện tử, cung cấp thanh khoản, đảm bảo giao dịch hiệu quả và ngăn chặn sự biến động giá quá mức. Các sàn giao dịch như Binance thậm chí còn khuyến khích các nhà tạo lập thị trường thông qua các chương trình đặc biệt để giữ chênh lệch giá mua-bán chặt chẽ và sổ lệnh sâu, điều này mang lại lợi ích cho cả nhà giao dịch và dự án.
Tuy nhiên, những tranh cãi gần đây xung quanh các nhà tạo lập thị trường đã dấy lên lo ngại về việc liệu họ có đang đóng vai trò ổn định hay lợi dụng vị trí của mình để kiếm lợi nhuận khổng lồ gây thiệt hại cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Tranh cãi Web3port: Chiêu trò quyền lực của một nhà tạo lập thị trường?
Các nhà tạo lập thị trường liên tục đặt lệnh mua và bán, đảm bảo rằng các nhà giao dịch có thể thực hiện giao dịch mà không gặp biến động giá đáng kể. Nếu không có các nhà tạo lập thị trường, thanh khoản sẽ thấp hơn, chênh lệch giá sẽ rộng hơn và trượt giá sẽ nghiêm trọng hơn, làm cho giao dịch trở nên rủi ro hơn.
Các nhà tạo lập thị trường bảo vệ thanh khoản. Nguồn: B2Broker
Binance, sàn giao dịch lớn nhất thế giới theo khối lượng giao dịch, có một Chương trình Nhà Tạo Lập Thị Trường. Dự án này thưởng cho những người tham gia duy trì thanh khoản cao và ngăn chặn các dự án rơi xuống dưới yêu cầu của sàn giao dịch, có thể tránh bị hủy niêm yết.
“Các Nhà Tạo Lập Thị Trường sẽ được chấm điểm tổng hợp dựa trên hiệu suất của họ trên các cặp khác nhau,” Binance cho biết vào năm 2019.
Trong khi đó, các cuộc điều tra gần đây đã tiết lộ một trường hợp gây sốc liên quan đến Web3port. Nhà tạo lập thị trường này có liên quan đến nhiều dự án trên Binance, bao gồm GoPlus Security (GPS), Myshell (SHELL), và Movement (MOVE).
Nhà phân tích tiền điện tử Jason Chen cáo buộc rằng Web3port đã thu về một khoản lợi nhuận đáng kinh ngạc 38 triệu USD chỉ từ một dự án trong khi các nhà đầu tư nhỏ lẻ chịu tổn thất lớn.
“..nó cơ bản đã được xác nhận rằng các nhà tạo lập thị trường của Goplus, Myshell và Movement, những dự án gần đây đã bị Binance điều tra, đều là cùng một Web3port. Điều đáng kinh ngạc là một nhà tạo lập thị trường với hành vi như vậy có thể có sức mạnh để ký kết nhiều dự án liên tiếp. Và điều còn đáng sợ hơn là nó thực sự đã kiếm được 38 triệu USD chỉ từ một dự án,” Chen phát biểu.
Theo Chen, lợi nhuận này quá phóng đại, với toàn bộ vòng tròn tiền điện tử đang làm việc cho các nhà tạo lập thị trường. Tranh cãi leo thang khi Binance hành động chống lại các hoạt động tạo lập thị trường của Web3port.
Sàn giao dịch tiết lộ rằng một nhà tạo lập thị trường cho dự án Movement (MOVE) đã tham gia vào giao dịch đáng ngờ. Cụ thể, nó đã bán tháo 66 triệu token MOVE một ngày sau khi ra mắt trong khi đặt ít lệnh mua. Điều này dẫn đến sự giảm giá mạnh gây thiệt hại cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Cách các nhà tạo lập thị trường kiếm tiền. Nguồn: B2Broker
Kết quả là, Binance đã đóng băng thu nhập của nhà tạo lập thị trường và hủy niêm yết nó khỏi nền tảng. Nó cũng yêu cầu dự án MOVE bồi thường cho người dùng bị ảnh hưởng.
“Có cảm giác như Binance đang mài dao để tấn công các nhà tạo lập thị trường, tiêu diệt những người chơi lớn và chia đất,” Chen nói thêm.
Hành động chậm trễ: Binance có đồng lõa không?
Mặc dù Binance gần đây đã trấn áp các nhà tạo lập thị trường không trung thực, nhưng vẫn còn nhiều câu hỏi về lý do tại sao sàn giao dịch mất bốn tháng để giải quyết các vấn đề này. Colin Wu, nhà báo blockchain uy tín đứng sau Wu Blockchain, lưu ý rằng trong khi hàng chục triệu USD giá trị token đã bị bán tháo vào tháng 12/2024, Binance chỉ công khai giải quyết hành vi sai trái vào tháng 03/2025.
“Làm thế nào mà Binance không nhận ra rằng hàng chục triệu USD đã bị lãng phí vào tháng 12? Nếu đó là một hành vi sai trái, tại sao họ không trừng phạt nó vào thời điểm đó? Tại sao họ không công khai nó sau 4 tháng?” Wu đặt câu hỏi.
Một số người suy đoán rằng Binance có thể đã hưởng lợi từ hoạt động giao dịch tăng cao do các nhà tạo lập thị trường này gây ra. Sự biến động cao hơn làm tăng khối lượng giao dịch, tạo ra nhiều doanh thu phí hơn cho các sàn giao dịch.
Wu đặt câu hỏi liệu Binance có biết những bất thường này nhưng chỉ hành động khi sự giám sát tăng cường.
Trong khi đó, Binance có lịch sử về các tranh cãi liên quan đến tạo lập thị trường, bao gồm một vụ kiện vào năm 2023 từ Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC). Cơ quan quản lý này cáo buộc sàn giao dịch tạo điều kiện cho giao dịch rửa thông qua nhà tạo lập thị trường Sigma Chain.
Vụ việc này đã khiến Binance phải trả một khoản phạt 4.3 tỷ USD. Trước sự siết chặt quy định, các hành động gần đây của Binance đối với Web3port và những bên khác có thể là nỗ lực để làm sạch hoạt động của mình và tránh các rắc rối pháp lý tiếp theo.
Ở nơi khác, các nhà tạo lập thị trường cũng bị liên quan đến sự sụp đổ của các dự án lớn. Có tin đồn rằng một nhà tạo lập thị trường lớn đã góp phần vào sự sụp đổ của Terraform Labs. Việc mất giá của stablecoin UST của Terra vào năm 2022 được cho là có liên quan đến các đợt bán tháo có phối hợp, làm dấy lên lo ngại về quyền lực không được kiểm soát của các nhà tạo lập thị trường trong lĩnh vực tiền điện tử.
Mặc dù các nhà tạo lập thị trường là cần thiết cho tính thanh khoản, khả năng thao túng giá và thu lợi nhuận khổng lồ của họ đã làm dấy lên những lo ngại về đạo đức. Họ là những người ổn định thị trường hay là những kẻ thao túng ẩn mình, trục lợi từ các nhà giao dịch không ngờ tới?
