Theo bài viết có tựa đề "Liệu điều gì có thể ngăn đà tăng trưởng như vũ bão của Việt Nam" của hãng tin Mỹ Bloomberg, nền kinh tế gắn bó sâu sắc với thương mại Mỹ khiến Việt Nam dễ tổn thương trước thuế quan thời Trump, nhưng đã trụ vững tốt hơn dự báo.
Ảnh: Bloomberg.
Theo bài viết trên Bloomberg, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu ảm đạm, các vấn đề của Việt Nam lại là những điều đáng mừng. Thách thức lớn nhất đối với ngôi sao xuất khẩu Đông Nam Á này là đạt được mục tiêu tăng trưởng cao ngất trong năm nay.
Một trong những chuyên gia thống kê hàng đầu của Việt Nam cho biết sẽ “cực kỳ” khó để tốc độ tăng trưởng đạt 8,5% như mục tiêu chính phủ đề ra (một con số mà hầu như không nền kinh tế quan trọng nào có thể đạt được).
Nhưng Việt Nam có một nền tảng tuyệt vời. Nước này đã làm tốt hơn gần như mọi dự đoán trong quý trước và triển vọng vẫn rất vững vàng. Ngay cả việc tiến gần mục tiêu cũng sẽ là một chiến thắng, đặc biệt trong bối cảnh các mức thuế mà Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt.
Kết quả của Việt Nam trong 3 tháng qua thực sự ấn tượng. GDP tăng 8,2% so với cùng kỳ năm trước, tốc độ nhanh nhất kể từ năm 2022, và số liệu quý II đã được điều chỉnh tăng.
Ngôi sao chính là lĩnh vực sản xuất, tăng 10% kể từ tháng Một và vẫn duy trì nhịp độ tốt đến tháng Chín. Một phần mức tăng đột biến này phản ánh nỗ lực nhanh chóng hoàn tất đơn hàng trước khi các mức thuế của Trump có hiệu lực vào đầu tháng Tám. Tuy vậy, không có dấu hiệu cho thấy hoạt động đã chững lại đáng kể kể từ đó.
Tuần trước, Việt Nam đã đạt được bước tiến được mong chờ từ lâu khi được FTSE Russell nâng hạng lên thị trường mới nổi, xếp cùng nhóm với Trung Quốc, Ấn Độ và Indonesia, đồng thời có khả năng thu hút hàng tỷ USD dòng vốn.
Chỉ số chứng khoán chuẩn của nước này đã tăng 33% trong năm nay, một phần phản ánh kỳ vọng nâng hạng, phần khác là nhờ thừa nhận về sức khỏe kinh tế mạnh mẽ.
Không khí lạc quan này khác xa với những cảnh báo đi kèm với thông báo đánh thuế "Ngày Giải phóng" mà Nhà Trắng đưa ra ngày 2/4. Dù các mức thuế với hàng xuất khẩu của Việt Nam cao hơn so với trước tháng 4, lãnh đạo nước này đã làm tốt trong việc cắt giảm xuống còn 20%.
Mức thuế tương tự cũng đang là tiêu chuẩn với đa phần các nước Đông Nam Á. Quan hệ an ninh thân cận với Washington cũng không giúp Philippines hay Thái Lan tránh được các mức thuế 19%, cùng với Malaysia và Indonesia.
Việc Mỹ có đòn bẩy lớn với Việt Nam tưởng sẽ khiến nước này trở thành mục tiêu đặc biệt nhưng điều đó đã không xảy ra. Và không phải Việt Nam không dễ tổn thương: Hơn 1/4 GDP phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ; tổng kim ngạch xuất khẩu tương đương khoảng 90% quy mô nền kinh tế. Khoảng một nửa số giày Nike được sản xuất tại Việt Nam, và Lululemon Athletica cũng đặt nhà máy lớn tại đây. Công nghệ cũng rất quan trọng, với sự hiện diện của Intel và Apple.
Tác giả bài viết trên Bloomberg cho rằng, sự trỗi dậy nhanh chóng của mức sống tại Việt Nam kể từ khi mở cửa kinh tế sau Chiến tranh Lạnh có nhiều nét giống Trung Quốc. Điều này càng thôi thúc sự thận trọng. Giống nước láng giềng phía bắc, Việt Nam khởi đầu với sản xuất chi phí thấp, sau đó chuyển sang hàng tiêu dùng, và giờ là điện tử và chip bán dẫn phục vụ thị trường Mỹ.
Cũng như Trung Quốc, chiến lược này rất thành công; tăng trưởng được thúc đẩy mạnh mẽ, kéo theo thặng dư thương mại tăng, khiến Washington để mắt. Dù vậy, Việt Nam vẫn tránh được việc bị cô lập quá lâu. Hà Nội không tuyên bố tham vọng chiếm lĩnh thị trường xe điện hay công nghệ cao toàn cầu, cũng không tìm cách đẩy Mỹ ra khỏi Tây Thái Bình Dương.
Các thị trường mới nổi có xu hướng ưu tiên sự ổn định, đặc biệt khi họ còn nhỏ và còn cả chặng đường dài để đạt được những mục tiêu rộng lớn hơn. Tổng Bí thư Tô Lâm, người đang thúc đẩy cải cách, gần đây đặt câu hỏi liệu quốc gia có đang mắc kẹt ở phân khúc giá trị thấp, chỉ là nơi cung cấp nhân công gia công cho các tập đoàn quốc tế. “Chúng ta thực sự kiếm được bao nhiêu?” - ông đặt câu hỏi theo một báo cáo của một viện nghiên cứu Singapore. “Có lẽ chỉ là tiền công lao động - và ô nhiễm môi trường”.
Những nét trong mô hình của Trung Quốc cũng xuất hiện trong hành trình phát triển của Việt Nam. Ngân hàng Nhà nước đang điều hướng để giữ đồng nội tệ yếu. Đồng Việt Nam đã giảm hơn 3% trong năm nay và đang giao dịch gần mức thấp kỷ lục so với USD. Các nhà chức trách không có nhiều động lực để cho phép đồng tiền tăng giá mạnh.
Khi ông Trump áp thuế với Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu, Việt Nam trở thành nơi lý tưởng để mở rộng công suất công nghiệp tại châu Á. Vị trí gần Trung Quốc nhưng không ở trong Trung Quốc, và chi phí rẻ. Mô hình giá trị này vẫn còn nhiều ý nghĩa.
Tác giả bài viết cho biết từng hoài nghi cụm từ “người thắng cuộc trong chiến tranh thương mại” được gắn với Việt Nam. Tuy nhiên tác giả cho rằng mình hơi khắt khe: Các con số mới nhất thật sự đáng nể.
Tuy nhiên, vẫn còn vô số trở ngại phía trước, từ mức sinh giảm, đòi hỏi phải cải tổ hệ thống tài chính, đến những biến động sinh thái trên dòng Mekong. Trụ vững sau chiến tranh thương mại đã là thành công - ít nhất là vào lúc này.
