&nbsp;Chỉ trong hơn 1 tuần, nước Mỹ đ&atilde; phải g&aacute;nh chịu tổn thất to lớn v&agrave; con số đ&oacute; vẫn đang gia tăng. Rất nhiều b&agrave;i học đ&atilde; được r&uacute;t ra từ vụ ch&aacute;y n&agrave;y.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250118/images/172311-chay-rung-tai-my-dam-chay-lon-doi-huong-them-nhieu-khu-vuc-phai-so-tan.jpg" style="height:363px; width:624px" />

L&iacute;nh cứu hỏa nỗ lực dập lửa ch&aacute;y rừng tại Altadena, California, Mỹ. Ảnh: AP/TTXVN

Trang tin The Strategist (Australia) vừa đăng b&agrave;i viết cho biết c&aacute;c vụ ch&aacute;y ở Los Angeles (Mỹ) sẽ l&agrave; thảm họa tốn k&eacute;m nhất trong lịch sử nước Mỹ, với thiệt hại ước t&iacute;nh l&ecirc;n tới 250&ndash;275 tỷ USD, tương đương 24-26% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) h&agrave;ng năm của Australia. Chỉ trong hơn 1 tuần, nước Mỹ đ&atilde; phải g&aacute;nh chịu tổn thất to lớn v&agrave; con số đ&oacute; vẫn đang gia tăng. Rất nhiều b&agrave;i học đ&atilde; được r&uacute;t ra từ vụ ch&aacute;y n&agrave;y. 
Kể từ vụ ch&aacute;y &quot;m&ugrave;a H&egrave; đen&quot; năm 2019-2020 v&agrave; c&aacute;c trận lũ lụt tiếp theo, Australia đ&atilde; thực hiện nhiều c&ocirc;ng việc đ&aacute;ng kể để đ&aacute;nh gi&aacute; rủi ro kh&iacute; hậu v&agrave; chuẩn bị ứng ph&oacute;. Tuy nhi&ecirc;n, phần lớn c&ocirc;ng việc đ&oacute; - bao gồm Đ&aacute;nh gi&aacute; rủi ro kh&iacute; hậu quốc gia v&agrave; Kế hoạch th&iacute;ch ứng quốc gia - vẫn chưa được c&ocirc;ng bố. 
Thảm họa thi&ecirc;n nhi&ecirc;n sẽ tiếp tục g&acirc;y bất ngờ nếu ch&uacute;ng ta kh&ocirc;ng hiểu v&agrave; giải quyết được c&aacute;c rủi ro tiềm ẩn. Ch&uacute;ng sẽ xảy ra với tần suất lớn hơn v&agrave; g&acirc;y ra thiệt hại lớn hơn nếu ch&uacute;ng ta tiếp tục l&agrave;m n&oacute;ng bầu kh&iacute; quyển. Mặc d&ugrave; biến đổi kh&iacute; hậu kh&ocirc;ng phải l&agrave; yếu tố duy nhất t&aacute;c động đến vụ ch&aacute;y rừng ở Los Angeles, nhưng đ&acirc;y l&agrave; l&yacute; do ch&iacute;nh khiến c&aacute;c quan chức bất ngờ. Thảm họa k&eacute;p do kh&iacute; hậu g&acirc;y ra &acirc;m thầm h&igrave;nh th&agrave;nh, nhưng lại b&ugrave;ng ph&aacute;t nhanh ch&oacute;ng. Trong trường hợp n&agrave;y, kh&iacute; hậu dường như đ&atilde; th&uacute;c đẩy cường độ của c&aacute;c đ&aacute;m ch&aacute;y. 
Bang California kh&ocirc;ng c&ograve;n xa lạ với điều kiện kh&iacute; hậu khắc nghiệt. Nơi đ&acirc;y đ&atilde; từng trải qua một đợt hạn h&aacute;n k&eacute;o d&agrave;i 3 năm từ năm 2020 đến năm 2022, sau đ&oacute; l&agrave; 2 năm c&oacute; lượng mưa đ&aacute;ng kể, ghi nhận năm ẩm ướt thứ 7 của Los Angeles v&agrave;o năm 2022&ndash;2023. Lượng mưa đ&oacute; th&uacute;c đẩy sự ph&aacute;t triển của thảm thực vật, sau đ&oacute; l&agrave; một đợt hạn h&aacute;n k&eacute;o d&agrave;i v&agrave; nhiệt độ cao hơn mức trung b&igrave;nh v&agrave;o đầu m&ugrave;a Đ&ocirc;ng hiện tại đ&atilde; l&agrave;m kh&ocirc; phần lớn thảm thực vật mới đ&oacute;.

Gi&oacute; Santa Ana thổi b&ugrave;ng ngọn lửa bằng kh&ocirc;ng kh&iacute; n&oacute;ng v&agrave; kh&ocirc;, l&agrave; đặc trưng của khu vực n&agrave;y v&agrave;o m&ugrave;a Đ&ocirc;ng, nhưng đặc biệt mạnh với những cơn gi&oacute; giật l&ecirc;n tới gần 160km/h v&agrave;o tuần trước (đ&ocirc;i khi khiến m&aacute;y bay cứu hỏa phải hạ c&aacute;nh khi cần thiết nhất), đẩy đ&aacute;m ch&aacute;y xuống sườn đồi nhanh hơn, nơi ch&uacute;ng thường ch&aacute;y chậm lại v&agrave; phun tro t&agrave;n xa hơn nhiều so với ranh giới đ&aacute;m ch&aacute;y. Gi&oacute; c&oacute; thể mạnh hơn do nhiệt độ đại dương ấm hơn mức trung b&igrave;nh v&agrave; luồng phản lực Bắc Mỹ quanh co, vốn ng&agrave;y c&agrave;ng bị gi&aacute;n đoạn do biến đổi kh&iacute; hậu trong những năm gần đ&acirc;y v&agrave; cũng c&oacute; thể g&oacute;p phần khiến c&aacute;c d&ograve;ng s&ocirc;ng kh&iacute; quyển đổ mưa xuống Los Angeles trong những năm trước khi xảy ra ch&aacute;y. 
Tuy nhi&ecirc;n, ri&ecirc;ng những yếu tố đ&oacute; kh&ocirc;ng giải th&iacute;ch được tại sao c&aacute;c đ&aacute;m ch&aacute;y bắt đầu, tại sao ch&uacute;ng kh&oacute; kiểm so&aacute;t hoặc tại sao ch&uacute;ng g&acirc;y ra thiệt hại như vậy. C&acirc;u trả lời r&otilde; r&agrave;ng về nguồn gốc của c&aacute;c đ&aacute;m ch&aacute;y sẽ c&oacute; sau khi cuộc điều tra kết th&uacute;c. Việc suy đo&aacute;n b&acirc;y giờ kh&ocirc;ng gi&uacute;p &iacute;ch g&igrave;. 
Vụ ch&aacute;y Eaton, vụ ch&aacute;y lớn thứ hai ở Los Angeles, c&oacute; thể đ&atilde; b&ugrave;ng ph&aacute;t do cơ sở hạ tầng điện bị hư hại khi gi&oacute; Santa Ana thổi mạnh, như đ&atilde; từng xảy ra trong qu&aacute; khứ. Nếu đ&uacute;ng như vậy, điều n&agrave;y sẽ g&acirc;y th&ecirc;m &aacute;p lực cho những nỗ lực đang diễn ra của bang California, nhằm chuẩn bị cơ sở hạ tầng để ứng ph&oacute; với c&aacute;c thảm họa thi&ecirc;n nhi&ecirc;n ng&agrave;y c&agrave;ng gia tăng.

C&ocirc;ng t&aacute;c chuẩn bị đ&atilde; được tiến h&agrave;nh trong một thời gian, nhưng rủi ro vẫn c&ograve;n, một phần l&agrave; do kh&ocirc;ng c&oacute; giải ph&aacute;p n&agrave;o rẻ. Theo ước t&iacute;nh của ch&iacute;nh quyền bang California, việc ch&ocirc;n v&ugrave;i tất cả c&aacute;c đường d&acirc;y ph&acirc;n phối v&agrave; truyền tải điện trong bang c&oacute; thể tốn 763 tỷ USD, tương đương khoảng 70% GDP năm 2024 của Australia, v&agrave; sẽ mất nhiều năm mới kh&ocirc;i phục được. Tuy nhi&ecirc;n, t&iacute;nh kinh tế của việc th&iacute;ch ứng với kh&iacute; hậu đ&atilde; trở n&ecirc;n r&otilde; r&agrave;ng hơn v&igrave; chỉ một tuần ch&aacute;y rừng đ&atilde; đạt tới một 1/3 chi ph&iacute; đ&oacute;. 
Ph&aacute;t triển đ&ocirc; thị cũng đ&oacute;ng một vai tr&ograve; quan trọng. Malibu v&agrave; khu vực xung quanh l&agrave; v&ugrave;ng đất truyền thống của hỏa hoạn, thảm thực vật chaparral đ&atilde; tiến h&oacute;a để trải qua c&aacute;c giai đoạn hỏa hoạn. Tuy nhi&ecirc;n, hiện c&oacute; 8 triệu người đang sống ở c&aacute;c khu vực dễ xảy ra hỏa hoạn ở miền Nam California. Thiết kế t&ograve;a nh&agrave; chống ch&aacute;y cũng như giảm nhi&ecirc;n liệu v&agrave; cảnh quan xung quanh nh&agrave; c&oacute; thể l&agrave;m chậm sự ph&aacute;t triển của c&aacute;c đ&aacute;m ch&aacute;y trong m&ocirc;i trường đ&ocirc; thị, bảo vệ nhiều ng&ocirc;i nh&agrave; hơn. Kh&ocirc;ng c&oacute; c&aacute;ch dễ d&agrave;ng n&agrave;o để tr&aacute;nh hậu quả của việc x&acirc;y dựng v&agrave; sinh sống ở những khu vực c&oacute; nguy cơ cao. Tất cả những g&igrave; ch&uacute;ng ta c&oacute; thể l&agrave;m l&agrave; cố gắng tr&aacute;nh điều đ&oacute; trong tương lai. 
Mặc d&ugrave; nhiều cộng đồng bị ảnh hưởng nhận thức được rủi ro về kh&iacute; hậu v&agrave; hỏa hoạn, nhưng họ r&otilde; r&agrave;ng kh&ocirc;ng tin rằng họ dễ bị tổn thương. Việc x&acirc;y dựng lại nơi ở với khả năng chống chịu hỏa hoạn l&agrave; điều cần thiết, đặc biệt l&agrave; khi bảo hiểm hỏa hoạn sẽ trở n&ecirc;n qu&aacute; đắt đối với nhiều người. 
Trong khi nhiều người tập trung v&agrave;o nguồn cung cấp nước kh&ocirc;ng đủ để dập tắt đ&aacute;m ch&aacute;y, hầu hết c&aacute;c hồ chứa đều đầy nước - tr&aacute;i ngược với th&ocirc;ng tin sai lệch rằng quy hoạch m&ocirc;i trường của California hạn chế tiếp cận c&aacute;c nguồn nước thượng nguồn. 
Một lời giải th&iacute;ch hợp l&yacute; hơn cho sự thiếu chuẩn bị của California l&agrave; cơ sở hạ tầng nước đ&ocirc; thị đơn giản kh&ocirc;ng được thiết kế để ứng ph&oacute; với ch&aacute;y rừng. Khu phố Pacific Palisades, nơi nhiều người nổi tiếng bị mất nh&agrave; do hỏa hoạn, nằm ở cuối đường ống nước địa phương, do đ&oacute; &aacute;p lực nước yếu hơn. Khi v&ograve;i cứu hỏa được khai th&aacute;c để lấy nước, &aacute;p lực giảm xuống, l&agrave;m cạn kiệt c&aacute;c bể chứa khẩn cấp trong khu phố. 
Một cuộc điều tra sẽ đ&aacute;nh gi&aacute; l&yacute; do v&agrave; t&aacute;c động của việc đ&oacute;ng cửa li&ecirc;n tục hồ chứa nước Santa Ynez ở khu vực Palisades, trong đ&oacute; bao gồm l&yacute; do tại sao hồ chứa n&agrave;y kh&ocirc;ng được đưa trở lại hoạt động nhanh ch&oacute;ng v&agrave;o cuối năm 2024 khi điều kiện kh&iacute; hậu trở n&ecirc;n tồi tệ hơn. 
Điều đ&oacute; đặt ra vấn đề về t&agrave;i trợ, nh&acirc;n sự v&agrave; chuẩn bị cho c&aacute;c đơn vị cứu hỏa của Los Angeles. Sự ch&uacute; &yacute; tập trung v&agrave;o việc cắt giảm ng&acirc;n s&aacute;ch của Thị trưởng, nhưng ng&acirc;n s&aacute;ch chỉ giảm 2% so với năm trước. Mặc d&ugrave; điều đ&oacute; c&oacute; thể c&oacute; t&aacute;c động, nhưng r&otilde; r&agrave;ng quy m&ocirc; nhu cầu vượt xa một v&agrave;i phần trăm.

Việc thiếu nh&acirc;n sự l&agrave; một &aacute;p lực ngay từ đầu, ngay cả khi chỉ ri&ecirc;ng Los Angeles c&oacute; tới 9.000 l&iacute;nh cứu hỏa. Đ&oacute; cũng kh&ocirc;ng phải l&agrave; giải ph&aacute;p gi&aacute; rẻ. Nếu Los Angeles cần năng lực lớn hơn v&agrave;o bất kỳ thời điểm n&agrave;o, ng&acirc;n s&aacute;ch của họ sẽ phải tăng đ&aacute;ng kể. Nhu cầu đ&oacute; sẽ phải cạnh tranh với c&aacute;c nguồn lực cần thiết để chuẩn bị v&agrave; giảm nguy cơ hỏa hoạn trong tương lai, bao gồm cả năng lực chữa ch&aacute;y tư nh&acirc;n tiềm năng. Một lần nữa, đầu tư sớm v&agrave;o c&ocirc;ng t&aacute;c chuẩn bị sẽ l&agrave;m giảm c&aacute;c biến chứng v&agrave; nhu cầu ứng ph&oacute; trong tương lai. Tuy nhi&ecirc;n, việc x&acirc;y dựng năng lực ứng ph&oacute; trong tương lai sẽ mất thời gian.

<a href="https://bnews.vn/bai-hoc-kinh-te-rut-ra-tu-vu-chay-rung-o-my/360517.html">Thanh T&uacute;-Link gốc</a>

 Chỉ trong hơn 1 tuần, nước Mỹ đã phải gánh chịu tổn thất to lớn và con số đó vẫn đang gia tăng. Rất nhiều bài học đã được rút ra từ vụ cháy này.

Thế giới

Vietnam+

Bài học kinh tế rút ra từ vụ cháy rừng ở Mỹ

Trần Trung Hiếu

Khi nước Mỹ nghĩ m&#236;nh l&#224; v&#244; đối, tai hoạ sẽ tự đến 

Khi nước Mỹ nghĩ mình là vô đối, tai hoạ sẽ tự đến 