Sao Paulo – Nông dân tại Brazil, quốc gia xuất khẩu đậu nành hàng đầu thế giới, đang đối mặt với một mối lo ngại mới và bất ngờ: nguy cơ sản xuất nhiều hơn mức thế giới có thể tiêu thụ. Hiện tượng dư cung tiềm tàng này diễn ra đúng lúc Tổng thống Mỹ Donald Trump đang tìm cách định hình lại dòng chảy thương mại toàn cầu, tạo ra một sự bất ổn địa chính trị mới cho thị trường nông sản vốn đã mong manh.

Theo Cơ quan nông nghiệp Brazil (Conab), sản lượng đậu nành của quốc gia Nam Mỹ này trong vụ mùa bắt đầu vào đầu năm 2026 được dự báo đạt kỷ lục 177,1 triệu tấn, tăng 3,3% so với năm ngoái. Các công ty tư vấn khác, như Agroconsult, còn lạc quan hơn với ước tính 178 triệu tấn. Nếu những con số này được xác nhận, Brazil có thể giảm bớt sự sụt giảm sản lượng toàn cầu dự kiến, nhưng đồng thời, tốc độ tăng nguồn cung có nguy cơ vượt xa tốc độ tăng nhu cầu toàn cầu.

Ông Thiago Facco, phó chủ tịch nhóm sản xuất Aprosoja Tocantins, cảnh báo: “Chúng tôi đang sản xuất với quy mô lớn hơn nhu cầu. Trong tương lai rất gần, chúng ta sẽ có sản lượng dư thừa.”

Rủi Ro Kép Từ Địa Chính Trị

Tình trạng dư cung leo thang này đe dọa làm gia tăng áp lực lên giá cả, nhưng rủi ro lớn hơn đối với nông dân Brazil lại đến từ Washington và Bắc Kinh.

Trong bối cảnh ông Trump gây áp lực lên Trung Quốc để mua thêm nông sản Mỹ, kịch bản tồi tệ nhất cho Brazil là nếu Trung Quốc thực hiện lời hứa mua một lượng lớn đậu nành của Mỹ. Điều này sẽ khiến các lô hàng của Brazil bị đình trệ đúng lúc vụ thu hoạch trong nước đang tăng tốc. Abiove, nhóm các nhà máy ép dầu đậu nành, dự đoán lượng dự trữ cuối kỳ của Brazil vào năm 2026 sẽ cao nhất trong chín năm.

Nhà phân tích Daniele Siqueira của AgRural nhận định: “Năm 2025, Brazil có một vụ thu hoạch bội thu nhưng xuất khẩu rất tốt vì có chiến tranh thương mại. Đối với năm 2026, không có gì đảm bảo như vậy.”

Sự kết hợp giữa tồn kho tăng vọt, chi phí phân bón cao hơn và lãi suất cao đang siết chặt biên lợi nhuận của người trồng đậu nành Brazil. "Lợi nhuận rất thấp, đôi khi thậm chí là âm đối với đậu nành" nông dân Lucas Beber, chủ tịch nhóm sản xuất tại bang Mato Grosso, cho biết.

Giá Cả và Xu hướng Mở rộng Diện tích

Giá đậu nành kỳ hạn tại Chicago đã tăng khoảng 8% trong năm nay nhưng gần đây đã giảm bớt mức tăng do lượng mua từ Trung Quốc thấp hơn nhiều so với cam kết ban đầu (12 triệu tấn).

Tuy nhiên, Mỹ cho biết Trung Quốc đã cam kết mua ít nhất 25 triệu tấn mỗi năm trong ba năm tới.

Sự bùng nổ xuất khẩu của Brazil trong năm 2025 – với kỷ lục 104,8 triệu tấn được xuất khẩu tính đến tháng 11 (79% sang Trung Quốc) – là nhờ vào sự ưu ái của người mua Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng thương mại với Mỹ. Tuy nhiên, sự dịch chuyển thương mại này có thể đảo ngược.

Bất chấp những rủi ro về lợi nhuận và thị trường, diện tích trồng đậu nành tại Brazil vẫn tiếp tục mở rộng. Nông dân sẽ trồng 48,9 triệu ha đậu nành trong mùa vụ này, tăng 3,4% so với mùa vụ trước, theo Conab. Khí hậu Brazil cho phép trồng xen kẽ đậu nành và ngô, và đậu nành đang thay thế đất chăn thả và một số diện tích trồng lúa.

Mặc dù những người nông dân đã lên kế hoạch mở rộng khó có thể dừng lại, lợi nhuận thấp sẽ buộc họ phải giảm tốc độ mở rộng và xem xét lại các kế hoạch trong tương lai. Ông Felipe Jordy của Biond Agro cho biết: "Bất cứ ai đang nỗ lực mở rộng diện tích trồng trọt sẽ không dừng lại, nhưng họ sẽ giảm tốc độ."

Hiện tượng La Nina, với mưa thất thường ở miền nam Brazil và Argentina, vẫn là một biến số có thể ảnh hưởng đến sản lượng. Tuy nhiên, nếu không xảy ra mất mùa nghiêm trọng và vụ thu hoạch diễn ra bình thường vào tháng Hai, Brazil sẽ phải đối mặt với một lượng tồn kho lớn kỷ lục, gây áp lực giảm giá đáng kể lên thị trường toàn cầu.