Để mua cổ phiếu (tức l&#224; mua doanh nghiệp) một c&#225;ch hợp l&#253;, bạn cần tu&#226;n thủ c&#225;c nguy&#234;n tắc ch&#237;nh:
1.
Hiểu r&#245; Doanh nghiệp (Nguy&#234;n l&#253; Kinh doanh v&#224; c&#225;ch tiếp cận của Fisher):
◦
H&#227;y tập trung v&#224;o c&#225;c c&#244;ng ty m&#224; bạn hiểu biết r&#245; v&#224; nằm trong &quot;v&#242;ng tr&#242;n khả năng&quot; của bạn. Nếu kh&#244;ng thể dự đo&#225;n luồng tiền trong tương lai của một doanh nghiệp, bạn kh&#244;ng n&#234;n cố gắng định gi&#225; n&#243;, m&#224; chỉ đơn giản l&#224; bỏ qua.
◦
Ưu ti&#234;n những doanh nghiệp đơn giản v&#224; dễ hiểu.
◦
T&#236;m kiếm c&#225;c c&#244;ng ty c&#243; lịch sử hoạt động nhất qu&#225;n v&#224; triển vọng d&#224;i hạn thuận lợi.
◦
Đặc biệt quan trọng l&#224; x&#225;c định lợi thế cạnh tranh bền vững (&quot;h&#224;o s&#226;u kinh tế&quot;) của doanh nghiệp. Lợi thế n&#224;y gi&#250;p bảo vệ c&#244;ng ty khỏi đối thủ cạnh tranh v&#224; cho ph&#233;p họ tăng gi&#225; định kỳ m&#224; kh&#244;ng sợ mất thị phần. C&#225;c doanh nghiệp nhượng quyền kinh doanh cổ điển thường c&#243; lợi thế n&#224;y. Tr&#225;nh c&#225;c doanh nghiệp h&#224;ng ho&#225; thiết yếu (commodity businesses) nơi sản phẩm kh&#244;ng kh&#225;c biệt v&#224; cạnh tranh chủ yếu bằng gi&#225;, l&#224;m thu hẹp lợi nhuận.
◦
Buffett cũng d&#224;nh sự ưu đ&#227;i lớn cho những doanh nghiệp kh&#244;ng y&#234;u cầu chi ph&#237; vốn lớn để mở rộng.
2.
Đ&#225;nh gi&#225; Ban Quản l&#253; (Nguy&#234;n l&#253; Quản l&#253; v&#224; c&#225;ch tiếp cận của Fisher):
◦
H&#227;y t&#236;m kiếm những c&#244;ng ty được điều h&#224;nh bởi ban quản l&#253; hợp l&#253;, trung thực v&#224; c&#244;ng bằng với cổ đ&#244;ng. Họ n&#234;n cư xử như những người đ&#225;ng tin cậy đối với cổ đ&#244;ng, kh&#244;ng chỉ quan t&#226;m tới lợi &#237;ch ri&#234;ng.
◦
Quan s&#225;t c&#225;ch ban quản l&#253; giao tiếp với cổ đ&#244;ng, đặc biệt trong giai đoạn kh&#243; khăn.
◦
Đ&#225;nh gi&#225; xem ban quản l&#253; c&#243; khả năng chống lại &quot;t&#237;nh cưỡng chế tổ chức&quot; – khuynh hướng bắt chước h&#224;nh vi của người kh&#225;c một c&#225;ch phi l&#253;.
◦
Kiểm tra mức độ s&#226;u sắc của quản l&#253; (đội ngũ t&#224;i năng, khả năng ủy quyền).
◦
H&#227;y cảnh gi&#225;c với những dấu hiệu bất thường trong b&#225;o c&#225;o t&#224;i ch&#237;nh v&#224; h&#224;nh vi của ban quản l&#253;. Buffett đưa ra một số &quot;l&#225; cờ đỏ&quot; cần lưu &#253; như: t&#237;nh to&#225;n yếu k&#233;m (v&#237; dụ, kh&#244;ng chịu tr&#225;ch nhiệm chi ph&#237; quyền chọn chứng kho&#225;n), ch&#250; th&#237;ch kh&#243; hiểu trong b&#225;o c&#225;o t&#224;i ch&#237;nh (c&#243; thể che giấu điều g&#236; đ&#243;), v&#224; lợi nhuận/tăng trưởng ước t&#237;nh kh&#225;c biệt đ&#225;ng kể so với c&#225;c c&#244;ng ty c&#249;ng ng&#224;nh.
◦
Sử dụng phương ph&#225;p &quot;tin đồn&quot; (scuttlebutt) của Fisher, tức l&#224; thu thập th&#244;ng tin từ nhiều nguồn kh&#225;c nhau ngo&#224;i b&#225;o c&#225;o t&#224;i ch&#237;nh, như kh&#225;ch h&#224;ng, nh&#224; cung cấp, nh&#226;n vi&#234;n cũ, đối thủ cạnh tranh... để hiểu s&#226;u hơn về c&#244;ng ty v&#224; chất lượng quản l&#253;.
3.
Ph&#226;n t&#237;ch T&#224;i ch&#237;nh (Nguy&#234;n l&#253; T&#224;i ch&#237;nh):
◦
H&#227;y xem x&#233;t c&#225;c chỉ số t&#224;i ch&#237;nh quan trọng như Lợi nhuận tr&#234;n vốn cổ phần (ROE), Lợi nhuận chủ sở hữu (Owner Earnings), v&#224; Lợi nhuận bi&#234;n (Profit Margins).
◦
Đ&#225;nh gi&#225; khả năng của c&#244;ng ty trong việc tạo ra quỹ nội bộ để tăng trưởng m&#224; kh&#244;ng cần ph&#225;t h&#224;nh th&#234;m cổ phiếu (giảm pha lo&#227;ng quyền sở hữu).
◦
Đọc v&#224; hiểu s&#226;u c&#225;c b&#225;o c&#225;o t&#224;i ch&#237;nh, kh&#244;ng chỉ nh&#236;n c&#225;c con số. Mục ti&#234;u l&#224; ước t&#237;nh gi&#225; trị, khả năng đ&#225;p ứng nghĩa vụ tương lai v&#224; đ&#225;nh gi&#225; ban quản l&#253;. Cẩn trọng với c&#225;c b&#225;o c&#225;o c&#243; thể bị thổi phồng hoặc sai lệch.
4.
Định gi&#225; Doanh nghiệp (Nguy&#234;n l&#253; Gi&#225; trị):
◦
X&#225;c định gi&#225; trị nội tại của doanh nghiệp. Đ&#226;y l&#224; gi&#225; trị thực của c&#244;ng ty dựa tr&#234;n số liệu thực tế v&#224; triển vọng tương lai, đặc biệt l&#224; doanh lợi tương lai.
◦
Buffett định gi&#225; bằng c&#225;ch ước t&#237;nh luồng tiền tương lai v&#224; chiết khấu về hiện tại. Tỷ lệ chiết khấu &#244;ng thường d&#249;ng l&#224; 10%, c&#243; thể điều chỉnh hoặc tăng bi&#234;n độ an to&#224;n.
◦
Nhận thức rằng gi&#225; trị nội tại l&#224; một kh&#225;i niệm kh&#243; nắm bắt ch&#237;nh x&#225;c v&#224; kh&#225;c biệt với gi&#225; thị trường. C&#243; thể chấp nhận một khoảng gi&#225; trị thay v&#236; một con số ch&#237;nh x&#225;c.
◦
&#193;p dụng kh&#225;i niệm bi&#234;n độ an to&#224;n: sự ch&#234;nh lệch đủ lớn giữa gi&#225; cổ phiếu v&#224; gi&#225; trị nội tại của c&#244;ng ty. Bi&#234;n độ an to&#224;n bảo vệ nh&#224; đầu tư trước sự sụt giảm đột ngột v&#224; đảm bảo việc mua v&#224;o l&#224; hợp l&#253;. Graham đề xuất c&#225;c phương ph&#225;p t&#236;m kiếm bi&#234;n độ an to&#224;n như mua dưới 2/3 gi&#225; trị t&#224;i sản r&#242;ng hoặc t&#236;m cổ phiếu P/E thấp (nhưng P/E thấp kh&#244;ng đủ một m&#236;nh).
5.
Quyết định Mua (Nguy&#234;n l&#253; Gi&#225; trị v&#224; Thời điểm):
◦
Chỉ mua khi gi&#225; hợp l&#253;, tức l&#224; khi doanh nghiệp b&#225;n cổ phiếu với gi&#225; thấp hơn đ&#225;ng kể so với gi&#225; trị thực.
◦
H&#227;y t&#225;ch khỏi thị trường chứng kho&#225;n. Đừng để thị trường dẫn dắt bạn; n&#243; chỉ tồn tại để phục vụ bạn.
◦
Bỏ qua sự biến động h&#224;ng ng&#224;y của gi&#225; chứng kho&#225;n (&quot;Ng&#224;i Thị trường&quot;). Nếu &quot;Ng&#224;i Thị trường&quot; đưa ra mức gi&#225; ngốc nghếch, bạn c&#243; thể thoải m&#225;i bỏ qua.
◦
Mua khi chứng kho&#225;n bị chiết khấu v&#224; kh&#244;ng hấp dẫn; b&#225;n khi ch&#250;ng trở n&#234;n hấp dẫn (gi&#225; cao).
6.
Quản l&#253; Danh mục Đầu tư (Đầu tư Tập trung):
◦
Buffett thực hiện &quot;Đầu tư tập trung&quot; (Concentrated Investment). &#212;ng th&#237;ch sở hữu một số &#237;t c&#244;ng ty nổi bật hơn l&#224; nhiều c&#244;ng ty trung b&#236;nh. Khi bạn chắc chắn về một cơ hội, h&#227;y đặt cược thật lớn.
◦
C&#225;ch n&#224;y dẫn đến phong c&#225;ch quản l&#253; danh mục đầu tư &quot;thụ động&quot; (&#237;t giao dịch). Điều n&#224;y gi&#250;p giảm chi ph&#237; giao dịch (ph&#237; m&#244;i giới) v&#224; tăng lợi nhuận sau thuế bằng c&#225;ch tr&#236; ho&#227;n thuế thu nhập tr&#234;n lợi nhuận từ việc b&#225;n.
◦
Mục ti&#234;u l&#224; nắm giữ cổ phiếu trong thời gian d&#224;i, khoảng từ 5 đến 10 năm hoặc l&#226;u hơn.
◦
Chấp nhận sự biến động gi&#225; ngắn hạn l&#224; hệ quả tất yếu của chiến lược đầu tư tập trung.
7.
Kiểm so&#225;t Cảm x&#250;c (T&#226;m l&#253; Đầu tư):
◦
Đ&#226;y l&#224; một yếu tố cực kỳ quan trọng. Kẻ th&#249; lớn nhất của nh&#224; đầu tư kh&#244;ng phải l&#224; thị trường m&#224; l&#224; bản th&#226;n họ.
◦
Cảm x&#250;c (sợ h&#227;i, tham lam, qu&#225; tự tin, &#225;c cảm với thua lỗ, phản ứng qu&#225; mạnh) c&#243; thể khiến nh&#224; đầu tư đưa ra c&#225;c quyết định phi l&#253;, mua ở gi&#225; qu&#225; cao hoặc b&#225;n ở gi&#225; qu&#225; thấp.
◦
H&#227;y l&#224; một nh&#224; đầu tư b&#236;nh tĩnh, ki&#234;n nhẫn v&#224; s&#225;ng suốt.
◦
Đừng t&#236;m kiếm sự x&#225;c nhận li&#234;n tục từ thị trường hay người kh&#225;c.
◦
H&#227;y suy nghĩ cho bản th&#226;n v&#224; đủ can đảm để đi theo niềm tin của m&#236;nh, ngay cả khi n&#243; đi ngược lại đ&#225;m đ&#244;ng.
◦
Hiểu biết về t&#224;i ch&#237;nh h&#224;nh vi (sự kết hợp giữa kinh tế học v&#224; t&#226;m l&#253; học) c&#243; thể gi&#250;p bạn tr&#225;nh những sai lầm phổ biến v&#224; thậm ch&#237; kiếm lợi từ sai lầm của người kh&#225;c.
T&#243;m lại, để mua cổ phiếu theo phương ph&#225;p n&#224;y, bạn cần nghi&#234;n cứu s&#226;u về doanh nghiệp như thể bạn sẽ sở hữu to&#224;n bộ v&#224; vĩnh viễn n&#243;. &#193;p dụng c&#225;c nguy&#234;n l&#253; về kinh doanh, quản l&#253;, t&#224;i ch&#237;nh để x&#225;c định gi&#225; trị nội tại, sau đ&#243; ki&#234;n nhẫn chờ đợi mua cổ phiếu với mức gi&#225; thấp hơn đ&#225;ng kể so với gi&#225; trị đ&#243;, đồng thời kiểm so&#225;t chặt chẽ cảm x&#250;c của bản th&#226;n.
Nguồn cũng đề cập đến những sai lầm phổ biến khiến nh&#224; đầu tư thua lỗ:
•
Sử dụng chiến lược chọn cổ phiếu sai hoặc chỉ đ&#250;ng trong ngắn hạn.
•
&#193;p dụng chiến lược đầu tư kh&#244;ng ph&#249; hợp với bản th&#226;n.
•
Bị rối loạn bởi th&#244;ng tin từ nhiều nguồn kh&#244;ng đ&#225;ng tin cậy, thậm ch&#237; bị c&#244;ng ty ni&#234;m yết x&#224;o nấu số liệu. Điều n&#224;y khiến nh&#224; đầu tư mua ở đỉnh, bị &quot;&#250;p b&#244;&quot; v&#224; &quot;ch&#225;y t&#224;i khoản&quot;.
•
Ước muốn gi&#224;u nhanh hoặc phải đ&#250;ng tuyệt đối trong mọi giao dịch. Kh&#244;ng c&#243; phương ph&#225;p n&#224;o đ&#250;ng 100% thời gian hay cho 100% c&#225;c khoản đầu tư, thường chỉ ch&#237;nh x&#225;c khoảng 60%. Điều n&#224;y dẫn đến thiếu ki&#234;n nhẫn hoặc kh&#244;ng dứt kho&#225;t khi cần thiết.
Việc tr&#225;nh những sai lầm n&#224;y v&#224; tu&#226;n thủ c&#225;c nguy&#234;n tắc đầu tư được tr&#236;nh b&#224;y l&#224; ch&#236;a kh&#243;a để th&#224;nh c&#244;ng

Để mua cổ phiếu (tức là mua doanh nghiệp) một cách hợp lý, bạn cần tuân thủ các nguyên tắc chính:
1.
Hiểu rõ Doanh nghiệp (Nguyên lý Kinh doanh và cách tiếp cận của Fisher):
◦
Hãy tập trung vào các công ty mà bạn hiểu biết rõ và nằm trong "vòng tròn khả năng" của bạn. Nếu không thể dự đoán luồng tiền trong tương lai của một doanh nghiệp, bạn không nên cố gắng định giá nó, mà chỉ đơn giản là bỏ qua.
◦
Ưu tiên những doanh nghiệp đơn giản và dễ hiểu.
◦
Tìm kiếm các công ty có lịch sử hoạt động nhất quán và triển vọng dài hạn thuận lợi.
◦
Đặc biệt quan trọng là xác định lợi thế cạnh tranh bền vững ("hào sâu kinh tế") của doanh nghiệp. Lợi thế này giúp bảo vệ công ty khỏi đối thủ cạnh tranh và cho phép họ tăng giá định kỳ mà không sợ mất thị phần. Các doanh nghiệp nhượng quyền kinh doanh cổ điển thường có lợi thế này. Tránh các doanh nghiệp hàng hoá thiết yếu (commodity businesses) nơi sản phẩm không khác biệt và cạnh tranh chủ yếu bằng giá, làm thu hẹp lợi nhuận.
◦
Buffett cũng dành sự ưu đãi lớn cho những doanh nghiệp không yêu cầu chi phí vốn lớn để mở rộng.
2.
Đánh giá Ban Quản lý (Nguyên lý Quản lý và cách tiếp cận của Fisher):
◦
Hãy tìm kiếm những công ty được điều hành bởi ban quản lý hợp lý, trung thực và công bằng với cổ đông. Họ nên cư xử như những người đáng tin cậy đối với cổ đông, không chỉ quan tâm tới lợi ích riêng.
◦
Quan sát cách ban quản lý giao tiếp với cổ đông, đặc biệt trong giai đoạn khó khăn.
◦
Đánh giá xem ban quản lý có khả năng chống lại "tính cưỡng chế tổ chức" – khuynh hướng bắt chước hành vi của người khác một cách phi lý.
◦
Kiểm tra mức độ sâu sắc của quản lý (đội ngũ tài năng, khả năng ủy quyền).
◦
Hãy cảnh giác với những dấu hiệu bất thường trong báo cáo tài chính và hành vi của ban quản lý. Buffett đưa ra một số "lá cờ đỏ" cần lưu ý như: tính toán yếu kém (ví dụ, không chịu trách nhiệm chi phí quyền chọn chứng khoán), chú thích khó hiểu trong báo cáo tài chính (có thể che giấu điều gì đó), và lợi nhuận/tăng trưởng ước tính khác biệt đáng kể so với các công ty cùng ngành.
◦
Sử dụng phương pháp "tin đồn" (scuttlebutt) của Fisher, tức là thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau ngoài báo cáo tài chính, như khách hàng, nhà cung cấp, nhân viên cũ, đối thủ cạnh tranh... để hiểu sâu hơn về công ty và chất lượng quản lý.
3.
Phân tích Tài chính (Nguyên lý Tài chính):
◦
Hãy xem xét các chỉ số tài chính quan trọng như Lợi nhuận trên vốn cổ phần (ROE), Lợi nhuận chủ sở hữu (Owner Earnings), và Lợi nhuận biên (Profit Margins).
◦
Đánh giá khả năng của công ty trong việc tạo ra quỹ nội bộ để tăng trưởng mà không cần phát hành thêm cổ phiếu (giảm pha loãng quyền sở hữu).
◦
Đọc và hiểu sâu các báo cáo tài chính, không chỉ nhìn các con số. Mục tiêu là ước tính giá trị, khả năng đáp ứng nghĩa vụ tương lai và đánh giá ban quản lý. Cẩn trọng với các báo cáo có thể bị thổi phồng hoặc sai lệch.
4.
Định giá Doanh nghiệp (Nguyên lý Giá trị):
◦
Xác định giá trị nội tại của doanh nghiệp. Đây là giá trị thực của công ty dựa trên số liệu thực tế và triển vọng tương lai, đặc biệt là doanh lợi tương lai.
◦
Buffett định giá bằng cách ước tính luồng tiền tương lai và chiết khấu về hiện tại. Tỷ lệ chiết khấu ông thường dùng là 10%, có thể điều chỉnh hoặc tăng biên độ an toàn.
◦
Nhận thức rằng giá trị nội tại là một khái niệm khó nắm bắt chính xác và khác biệt với giá thị trường. Có thể chấp nhận một khoảng giá trị thay vì một con số chính xác.
◦
Áp dụng khái niệm biên độ an toàn: sự chênh lệch đủ lớn giữa giá cổ phiếu và giá trị nội tại của công ty. Biên độ an toàn bảo vệ nhà đầu tư trước sự sụt giảm đột ngột và đảm bảo việc mua vào là hợp lý. Graham đề xuất các phương pháp tìm kiếm biên độ an toàn như mua dưới 2/3 giá trị tài sản ròng hoặc tìm cổ phiếu P/E thấp (nhưng P/E thấp không đủ một mình).
5.
Quyết định Mua (Nguyên lý Giá trị và Thời điểm):
◦
Chỉ mua khi giá hợp lý, tức là khi doanh nghiệp bán cổ phiếu với giá thấp hơn đáng kể so với giá trị thực.
◦
Hãy tách khỏi thị trường chứng khoán. Đừng để thị trường dẫn dắt bạn; nó chỉ tồn tại để phục vụ bạn.
◦
Bỏ qua sự biến động hàng ngày của giá chứng khoán ("Ngài Thị trường"). Nếu "Ngài Thị trường" đưa ra mức giá ngốc nghếch, bạn có thể thoải mái bỏ qua.
◦
Mua khi chứng khoán bị chiết khấu và không hấp dẫn; bán khi chúng trở nên hấp dẫn (giá cao).
6.
Quản lý Danh mục Đầu tư (Đầu tư Tập trung):
◦
Buffett thực hiện "Đầu tư tập trung" (Concentrated Investment). Ông thích sở hữu một số ít công ty nổi bật hơn là nhiều công ty trung bình. Khi bạn chắc chắn về một cơ hội, hãy đặt cược thật lớn.
◦
Cách này dẫn đến phong cách quản lý danh mục đầu tư "thụ động" (ít giao dịch). Điều này giúp giảm chi phí giao dịch (phí môi giới) và tăng lợi nhuận sau thuế bằng cách trì hoãn thuế thu nhập trên lợi nhuận từ việc bán.
◦
Mục tiêu là nắm giữ cổ phiếu trong thời gian dài, khoảng từ 5 đến 10 năm hoặc lâu hơn.
◦
Chấp nhận sự biến động giá ngắn hạn là hệ quả tất yếu của chiến lược đầu tư tập trung.
7.
Kiểm soát Cảm xúc (Tâm lý Đầu tư):
◦
Đây là một yếu tố cực kỳ quan trọng. Kẻ thù lớn nhất của nhà đầu tư không phải là thị trường mà là bản thân họ.
◦
Cảm xúc (sợ hãi, tham lam, quá tự tin, ác cảm với thua lỗ, phản ứng quá mạnh) có thể khiến nhà đầu tư đưa ra các quyết định phi lý, mua ở giá quá cao hoặc bán ở giá quá thấp.
◦
Hãy là một nhà đầu tư bình tĩnh, kiên nhẫn và sáng suốt.
◦
Đừng tìm kiếm sự xác nhận liên tục từ thị trường hay người khác.
◦
Hãy suy nghĩ cho bản thân và đủ can đảm để đi theo niềm tin của mình, ngay cả khi nó đi ngược lại đám đông.
◦
Hiểu biết về tài chính hành vi (sự kết hợp giữa kinh tế học và tâm lý học) có thể giúp bạn tránh những sai lầm phổ biến và thậm chí kiếm lợi từ sai lầm của người khác.
Tóm lại, để mua cổ phiếu theo phương pháp này, bạn cần nghiên cứu sâu về doanh nghiệp như thể bạn sẽ sở hữu toàn bộ và vĩnh viễn nó. Áp dụng các nguyên lý về kinh doanh, quản lý, tài chính để xác định giá trị nội tại, sau đó kiên nhẫn chờ đợi mua cổ phiếu với mức giá thấp hơn đáng kể so với giá trị đó, đồng thời kiểm soát chặt chẽ cảm xúc của bản thân.
Nguồn cũng đề cập đến những sai lầm phổ biến khiến nhà đầu tư thua lỗ:
•
Sử dụng chiến lược chọn cổ phiếu sai hoặc chỉ đúng trong ngắn hạn.
•
Áp dụng chiến lược đầu tư không phù hợp với bản thân.
•
Bị rối loạn bởi thông tin từ nhiều nguồn không đáng tin cậy, thậm chí bị công ty niêm yết xào nấu số liệu. Điều này khiến nhà đầu tư mua ở đỉnh, bị "úp bô" và "cháy tài khoản".
•
Ước muốn giàu nhanh hoặc phải đúng tuyệt đối trong mọi giao dịch. Không có phương pháp nào đúng 100% thời gian hay cho 100% các khoản đầu tư, thường chỉ chính xác khoảng 60%. Điều này dẫn đến thiếu kiên nhẫn hoặc không dứt khoát khi cần thiết.
Việc tránh những sai lầm này và tuân thủ các nguyên tắc đầu tư được trình bày là chìa khóa để thành công