HIỂU Đ&#218;NG VỀ VIỆC CHIA T&#193;CH 
- Thời gian gần đ&#226;y c&#243; rất nhiều doanh nghiệp ni&#234;m yết c&#244;ng bố th&#244;ng tin tăng vốn. Đ&#226;y l&#224; t&#237;n hiệu đ&#225;ng mừng khi TTCK đ&#227; thể hiện đ&#250;ng vai tr&#242; huy động vốn cho nền kinh tế. H&#236;nh thức tăng vốn c&#243; thể l&#224; trả cổ tức bằng cổ phiếu (thưởng), ph&#225;t h&#224;nh th&#234;m cho cổ đ&#244;ng hiện hữu, ph&#225;t h&#224;nh ri&#234;ng lẻ hay ESOP. Để hiểu đ&#250;ng bản chất của từng trường hợp l&#224; một c&#226;u chuyện kh&#225; d&#224;i. Trong b&#224;i viết n&#224;y, t&#244;i xin chia sẻ c&#225;c nguy&#234;n tắc chung, để c&#225;c nh&#224; đầu tư hiểu v&#224; ch&#250; &#253; khi lựa chọn mua hay nắm giữ c&#225;c m&#227; như vậy.
1. Tăng vốn bằng thưởng cổ phiếu: 
- Phần lớn đ&#226;y l&#224; điều tốt, thể hiện doanh nghiệp l&#224;m ăn c&#243; l&#227;i, c&#243; thặng dư để chia. C&#243; 3 điều cần lưu &#253;:
- Thứ nhất: d&#249; bản chất cổ đ&#244;ng nhỏ lẻ l&#224; &quot;&#244;ng chủ&quot; của doanh nghiệp, nhưng phần lớn họ kh&#244;ng sở hữu được c&#225;c khoản thặng dư n&#224;y, những đồng tiền lợi nhuận t&#237;ch lũy của doanh nghiệp. N&#243; chỉ ở tr&#234;n sổ s&#225;ch m&#224; th&#244;i. Chỉ khi n&#224;o được chia bằng tiền hay cổ phiếu, th&#236; n&#243; mới &quot;ch&#237;nh thức&quot; l&#224; của cổ đ&#244;ng. Cho n&#234;n nếu doanh nghiệp n&#224;o c&#243; thặng dư lớn, m&#224; giữ lại qu&#225; l&#226;u, kh&#244;ng chia cho cổ đ&#244;ng th&#236; cũng sẽ bị đặt vấn đề khuất tất trong việc sử dụng thặng dư. Bản chất trả thưởng (cổ tức) bằng cổ phiếu kh&#244;ng l&#224;m tăng gi&#225; trị cho doanh nghiệp, v&#236; vốn chủ sở hữu kh&#244;ng thay đổi, tổng t&#224;i sản kh&#244;ng đổi. Về ph&#237;a cổ đ&#244;ng cũng kh&#244;ng l&#224;m tăng gi&#225; trị khoản đầu tư (v&#236; gi&#225; sẽ bị điều chỉnh tương ứng do số lượng lưu h&#224;nh bị pha lo&#227;ng). Nhưng chứng tỏ doanh nghiệp đ&#243; l&#224; doanh nghiệp tốt, minh bạch trong việc ứng xử với cổ đ&#244;ng.
- Thứ hai: trả cổ tức bằng tiền l&#224; h&#236;nh thức kh&#225; &quot;ti&#234;u cực&quot; với doanh nghiệp. Khi đ&#243; bản chất vốn chủ sở hữu bị giảm do một lượng tiền bị &quot;chảy m&#225;u&quot; ra khỏi doanh nghiệp. Đối với cổ đ&#244;ng cũng kh&#244;ng c&#243; lợi về tổng t&#224;i sản đầu tư do gi&#225; cũng bị điều chỉnh tương ứng. Tuy nhi&#234;n, đối với những cổ đ&#244;ng muốn giữ ổn định một tỷ lệ % n&#224;o đ&#243; của doanh nghiệp, lại muốn c&#243; th&#224;nh quả tiền mặt ngang ng&#226;n h&#224;ng, th&#236; đ&#226;y l&#224; h&#236;nh thức tốt.
- Thứ ba: nếu DN n&#224;o biết kết hợp giữa 2 h&#236;nh thức trả cổ tức, một phần trả bằng tiền (tỷ lệ n&#234;n ngang l&#227;i suất ng&#226;n h&#224;ng), phần c&#242;n lại n&#234;n lấy to&#224;n bộ thặng dư ra chia thưởng bằng cổ phiếu, th&#236; đ&#243; l&#224; h&#236;nh thức l&#253; tưởng.
2. Ph&#225;t h&#224;nh th&#234;m cho cổ đ&#244;ng hiện hữu
- Đ&#226;y l&#224; h&#236;nh thức mang t&#237;nh t&#237;ch cực nhất, đ&#250;ng bản chất huy động vốn của thị trường chứng kho&#225;n (TTCK). C&#243; 3 điều cần ch&#250; &#253; sau:
- Thứ nhất: huy động vốn phải c&#243; mục đ&#237;ch l&#224;nh mạnh, r&#245; r&#224;ng v&#224; tiềm năng. 
- Thứ hai: gi&#225; ph&#225;t h&#224;nh kh&#244;ng n&#234;n cao hơn 30% thị gi&#225; (nếu gi&#225; đang 30, chỉ n&#234;n ph&#225;t h&#224;nh gi&#225; 10).
- Thứ ba: pha lo&#227;ng vừa phải, để c&#225;c chỉ số bắt kịp so với tốc độ tăng vốn. Tối ưu nhất l&#224; kh&#244;ng n&#234;n tăng qu&#225; 50%/ năm.
- Gần đ&#226;y ta thấy DXG l&#224; trường hợp pha lo&#227;ng qu&#225; nhiều v&#224; kh&#244;ng bắt kịp với đ&#224; ph&#225;t triển của doanh nghiệp, th&#236; t&#244;i cũng xem l&#224; in giấy.
3. Ph&#225;t h&#224;nh ri&#234;ng lẻ cho cổ đ&#244;ng chiến lược
- Đ&#226;y l&#224; h&#236;nh thức rất nhạy cảm, v&#236; gi&#225; kh&#244;ng điều chỉnh d&#249; số lượng cổ phiếu tăng l&#234;n. C&#243; 3 điều cần lưu &#253;:
- Thứ nhất: gi&#225; trị m&#224; cổ đ&#244;ng chiến lược mang lại l&#224; g&#236;? Họ c&#243; phải l&#224; t&#234;n tuổi lớn, c&#243; kinh nghiệm trong c&#249;ng ng&#224;nh nghề hay kh&#244;ng? Điều kiện nắm giữ cũng n&#234;n khắt khe, th&#244;ng thường hạn chế chuyển nhượng 3-5 năm.
- Thứ hai: gi&#225; ph&#225;t h&#224;nh c&#243; c&#244;ng bằng cho cổ đ&#244;ng kh&#225;c hay kh&#244;ng? Th&#244;ng thường n&#234;n thấp hơn 10% -15% so với thị gi&#225; l&#224; hợp l&#253;.
- Thứ ba: số lượng ph&#225;t h&#224;nh chiến lược l&#224; rất quan trọng. Th&#244;ng thường chỉ n&#234;n tối đa 15% số lượng lưu h&#224;nh.
4. Ph&#225;t h&#224;nh ESOP
- Đ&#226;y l&#224; h&#236;nh thức chia thưởng nội bộ, ưu đ&#227;i nh&#226;n t&#224;i để phục vụ ph&#225;t triển doanh nghiệp. Cũng c&#243; 3 điều cần lưu &#253;:
- Thứ nhất: do bản chất cũng l&#224; pha lo&#227;ng m&#224; gi&#225; kh&#244;ng điều chỉnh, cho n&#234;n yếu tố thời gian hạn chế chuyển nhượng rất quan trọng. D&#249; c&#243; thể những người nhận ESOP c&#243; thể d&#249;ng thủ thuật swap cổ phiếu, nhưng cũng sẽ hạn chế bớt lượng cung h&#224;ng.
- Thứ hai: số lượng ESOP chỉ n&#234;n 1% - 2% l&#224; vừa phải.
- Thứ ba: gi&#225; ESOP thường rất thấp, điều n&#224;y cũng l&#224; b&#236;nh thường v&#224; hợp l&#253; nếu người nhận thực sự l&#224; nh&#226;n t&#224;i xứng đ&#225;ng.
- Như vậy, việc chia t&#225;ch trong thị trường gi&#225; l&#234;n (Bull market) lu&#244;n mang lại niềm hứng khởi cho giới đầu tư. Gi&#225; điều chỉnh giảm do pha lo&#227;ng tạo t&#226;m l&#253; dễ mua, dễ b&#225;n hơn, cũng như tăng t&#237;nh thanh khoản cho cổ phiếu. Tuy nhi&#234;n c&#243; 3 điều cần đặc biệt lưu &#253;:
- Thứ nhất: phải t&#237;nh Earning Per Share (EPS) chuẩn x&#225;c v&#236; rất nhiều người hay sai lầm trong việc t&#237;nh số lượng cổ phiếu lưu h&#224;nh b&#236;nh qu&#226;n gia quyền. Chia 1:1 kh&#244;ng đồng nghĩa với EPS giảm đi một nửa.
- Thứ hai: phải đặt ra b&#224;i to&#225;n giả định trong 3-5 năm tiếp theo để giữ được sự tăng trưởng về EPS, P/E hay P/B.
- Thứ ba: những vụ chia t&#225;ch v&#244; l&#253;, mờ &#225;m n&#234;n tuyệt đối tr&#225;nh xa. 
- Đầu tư chứng kho&#225;n rất quan trọng th&#224;nh quả. Nhưng ngay cả khi nhận được cổ tức hay cổ phiếu thưởng, cũng phải c&#226;n nhắc kỹ. C&#243; rất nhiều doanh nghiệp xứng đ&#225;ng để nh&#224; đầu tư đặt trọn niềm tin, tiếp tục gửi gắm tiền đầu tư cho những mảng kinh doanh tốt. Nhưng cũng c&#243; những cạm bẫy, thuần t&#250;y &quot;in giấy&quot; để tạo game cổ phiếu. Ch&#250;ng ta cần học hỏi kh&#244;ng ngừng, cẩn trọng khi ra quyết định đầu tư d&#224;i hạn v&#224;o c&#225;c doanh nghiệp in giấy như thế, v&#224; cũng kh&#244;ng phải doanh nghiệp n&#224;o trả cổ tức cao cũng c&#243; nghĩa l&#224; doanh nghiệp đ&#243; ngon về d&#224;i hạn. Bởi v&#236;, c&#243; những doanh nghiệp đi vay để trả cổ tức cho bạn, rồi l&#224;m gi&#225; đẩy cổ phiếu để “ve sầu tho&#225;t x&#225;c” như JVC ng&#224;y xưa.
Nguồn: Nguyễn Hồng Điệp - cựu gi&#225;m đốc SHS
#Peter bi&#234;n lại
Đăng k&#253; tham gia Proinvestors Club: Inbox 


HIỂU ĐÚNG VỀ VIỆC CHIA TÁCH 
- Thời gian gần đây có rất nhiều doanh nghiệp niêm yết công bố thông tin tăng vốn. Đây là tín hiệu đáng mừng khi TTCK đã thể hiện đúng vai trò huy động vốn cho nền kinh tế. Hình thức tăng vốn có thể là trả cổ tức bằng cổ phiếu (thưởng), phát hành thêm cho cổ đông hiện hữu, phát hành riêng lẻ hay ESOP. Để hiểu đúng bản chất của từng trường hợp là một câu chuyện khá dài. Trong bài viết này, tôi xin chia sẻ các nguyên tắc chung, để các nhà đầu tư hiểu và chú ý khi lựa chọn mua hay nắm giữ các mã như vậy.
1. Tăng vốn bằng thưởng cổ phiếu: 
- Phần lớn đây là điều tốt, thể hiện doanh nghiệp làm ăn có lãi, có thặng dư để chia. Có 3 điều cần lưu ý:
- Thứ nhất: dù bản chất cổ đông nhỏ lẻ là "ông chủ" của doanh nghiệp, nhưng phần lớn họ không sở hữu được các khoản thặng dư này, những đồng tiền lợi nhuận tích lũy của doanh nghiệp. Nó chỉ ở trên sổ sách mà thôi. Chỉ khi nào được chia bằng tiền hay cổ phiếu, thì nó mới "chính thức" là của cổ đông. Cho nên nếu doanh nghiệp nào có thặng dư lớn, mà giữ lại quá lâu, không chia cho cổ đông thì cũng sẽ bị đặt vấn đề khuất tất trong việc sử dụng thặng dư. Bản chất trả thưởng (cổ tức) bằng cổ phiếu không làm tăng giá trị cho doanh nghiệp, vì vốn chủ sở hữu không thay đổi, tổng tài sản không đổi. Về phía cổ đông cũng không làm tăng giá trị khoản đầu tư (vì giá sẽ bị điều chỉnh tương ứng do số lượng lưu hành bị pha loãng). Nhưng chứng tỏ doanh nghiệp đó là doanh nghiệp tốt, minh bạch trong việc ứng xử với cổ đông.
- Thứ hai: trả cổ tức bằng tiền là hình thức khá "tiêu cực" với doanh nghiệp. Khi đó bản chất vốn chủ sở hữu bị giảm do một lượng tiền bị "chảy máu" ra khỏi doanh nghiệp. Đối với cổ đông cũng không có lợi về tổng tài sản đầu tư do giá cũng bị điều chỉnh tương ứng. Tuy nhiên, đối với những cổ đông muốn giữ ổn định một tỷ lệ % nào đó của doanh nghiệp, lại muốn có thành quả tiền mặt ngang ngân hàng, thì đây là hình thức tốt.
- Thứ ba: nếu DN nào biết kết hợp giữa 2 hình thức trả cổ tức, một phần trả bằng tiền (tỷ lệ nên ngang lãi suất ngân hàng), phần còn lại nên lấy toàn bộ thặng dư ra chia thưởng bằng cổ phiếu, thì đó là hình thức lý tưởng.
2. Phát hành thêm cho cổ đông hiện hữu
- Đây là hình thức mang tính tích cực nhất, đúng bản chất huy động vốn của thị trường chứng khoán (TTCK). Có 3 điều cần chú ý sau:
- Thứ nhất: huy động vốn phải có mục đích lành mạnh, rõ ràng và tiềm năng. 
- Thứ hai: giá phát hành không nên cao hơn 30% thị giá (nếu giá đang 30, chỉ nên phát hành giá 10).
- Thứ ba: pha loãng vừa phải, để các chỉ số bắt kịp so với tốc độ tăng vốn. Tối ưu nhất là không nên tăng quá 50%/ năm.
- Gần đây ta thấy DXG là trường hợp pha loãng quá nhiều và không bắt kịp với đà phát triển của doanh nghiệp, thì tôi cũng xem là in giấy.
3. Phát hành riêng lẻ cho cổ đông chiến lược
- Đây là hình thức rất nhạy cảm, vì giá không điều chỉnh dù số lượng cổ phiếu tăng lên. Có 3 điều cần lưu ý:
- Thứ nhất: giá trị mà cổ đông chiến lược mang lại là gì? Họ có phải là tên tuổi lớn, có kinh nghiệm trong cùng ngành nghề hay không? Điều kiện nắm giữ cũng nên khắt khe, thông thường hạn chế chuyển nhượng 3-5 năm.
- Thứ hai: giá phát hành có công bằng cho cổ đông khác hay không? Thông thường nên thấp hơn 10% -15% so với thị giá là hợp lý.
- Thứ ba: số lượng phát hành chiến lược là rất quan trọng. Thông thường chỉ nên tối đa 15% số lượng lưu hành.
4. Phát hành ESOP
- Đây là hình thức chia thưởng nội bộ, ưu đãi nhân tài để phục vụ phát triển doanh nghiệp. Cũng có 3 điều cần lưu ý:
- Thứ nhất: do bản chất cũng là pha loãng mà giá không điều chỉnh, cho nên yếu tố thời gian hạn chế chuyển nhượng rất quan trọng. Dù có thể những người nhận ESOP có thể dùng thủ thuật swap cổ phiếu, nhưng cũng sẽ hạn chế bớt lượng cung hàng.
- Thứ hai: số lượng ESOP chỉ nên 1% - 2% là vừa phải.
- Thứ ba: giá ESOP thường rất thấp, điều này cũng là bình thường và hợp lý nếu người nhận thực sự là nhân tài xứng đáng.
- Như vậy, việc chia tách trong thị trường giá lên (Bull market) luôn mang lại niềm hứng khởi cho giới đầu tư. Giá điều chỉnh giảm do pha loãng tạo tâm lý dễ mua, dễ bán hơn, cũng như tăng tính thanh khoản cho cổ phiếu. Tuy nhiên có 3 điều cần đặc biệt lưu ý:
- Thứ nhất: phải tính Earning Per Share (EPS) chuẩn xác vì rất nhiều người hay sai lầm trong việc tính số lượng cổ phiếu lưu hành bình quân gia quyền. Chia 1:1 không đồng nghĩa với EPS giảm đi một nửa.
- Thứ hai: phải đặt ra bài toán giả định trong 3-5 năm tiếp theo để giữ được sự tăng trưởng về EPS, P/E hay P/B.
- Thứ ba: những vụ chia tách vô lý, mờ ám nên tuyệt đối tránh xa. 
- Đầu tư chứng khoán rất quan trọng thành quả. Nhưng ngay cả khi nhận được cổ tức hay cổ phiếu thưởng, cũng phải cân nhắc kỹ. Có rất nhiều doanh nghiệp xứng đáng để nhà đầu tư đặt trọn niềm tin, tiếp tục gửi gắm tiền đầu tư cho những mảng kinh doanh tốt. Nhưng cũng có những cạm bẫy, thuần túy "in giấy" để tạo game cổ phiếu. Chúng ta cần học hỏi không ngừng, cẩn trọng khi ra quyết định đầu tư dài hạn vào các doanh nghiệp in giấy như thế, và cũng không phải doanh nghiệp nào trả cổ tức cao cũng có nghĩa là doanh nghiệp đó ngon về dài hạn. Bởi vì, có những doanh nghiệp đi vay để trả cổ tức cho bạn, rồi làm giá đẩy cổ phiếu để “ve sầu thoát xác” như JVC ngày xưa.
Nguồn: Nguyễn Hồng Điệp - cựu giám đốc SHS
#Peter biên lại
Đăng ký tham gia Proinvestors Club: Inbox 
