TẠI SAO THỦ M&#212;N LẠI THƯỜNG ĐỔ NGƯỜI SANG TR&#193;I HOẶC PHẢI KHI BẮT PENALTY?

Về mặt x&#225;c suất l&#253; thuyết thuần t&#250;y giả sử cầu thủ s&#250;t b&#243;ng ngẫu nhi&#234;n, mỗi hướng (tr&#225;i, phải, giữa) c&#243; x&#225;c suất bằng nhau l&#224; 1/3:
Nếu thủ m&#244;n đứng im, th&#236; c&#243; x&#225;c suất 1/3 l&#224; b&#243;ng s&#250;t v&#224;o giữa v&#224; anh ta c&#243; cơ hội cản ph&#225;.
Nếu thủ m&#244;n đổ người qua tr&#225;i hoặc phải, th&#236; x&#225;c suất cũng l&#224; 1/3 để cản ph&#225; đ&#250;ng hướng.
→  Tr&#234;n l&#253; thuyết, đứng im hay đổ người đều c&#243; x&#225;c suất cản ph&#225; l&#224; 1/3. Vậy tại sao kh&#244;ng đứng im?

Nghi&#234;n cứu h&#224;nh vi thủ m&#244;n v&#224; cầu thủ cho thấy một số điều rất th&#250; vị:
Thực tế b&#243;ng rất hiếm khi s&#250;t v&#224;o giữa. Một nghi&#234;n cứu nổi tiếng năm 2007 bởi nh&#243;m nghi&#234;n cứu của Michael Bar-Eli (Tạp ch&#237; Journal of Economic Psychology) cho thấy:
B&#243;ng chỉ được s&#250;t v&#224;o giữa khoảng 17–20% c&#225;c lần s&#250;t. Nhưng thủ m&#244;n chỉ đứng im đ&#250;ng chỗ khoảng 6%.
→  Như vậy: Thủ m&#244;n &#237;t khi đứng im, c&#242;n cầu thủ cũng &#237;t s&#250;t v&#224;o giữa — v&#236; cả hai b&#234;n đều sợ bị “bẽ mặt” nếu thất bại theo c&#225;ch đơn giản.
&#129504; Hiệu ứng t&#226;m l&#253; “c&#243; l&#224;m c&#242;n hơn kh&#244;ng”
Thủ m&#244;n thường cảm thấy m&#236;nh đang l&#224;m điều g&#236; đ&#243; (bay người) sẽ tốt hơn l&#224; đứng im trơ trọi khi b&#243;ng bay v&#224;o g&#243;c.
H&#224;nh vi n&#224;y gọi l&#224; action bias – thi&#234;n hướng h&#224;nh động ngay cả khi kh&#244;ng h&#224;nh động c&#243; thể tốt hơn.

Tương tự trong chứng kho&#225;n cũng vậy, thị trường c&#243; 3 trạng th&#225;i Tăng, Giảm v&#224; Đi ngang. Sự biến động l&#224; ngẫu nhi&#234;n nhưng x&#233;t trong 1 khoảng thời gian th&#236; lại tu&#226;n theo quy luật, ch&#250;ng ta thường cố gắng dự đo&#225;n trước xu hướng tiếp theo v&#224; bị ảnh hưởng phần n&#224;o đ&#243; bởi t&#226;m l&#253; &quot;action bias&quot; như tr&#234;n kể cả khi thị trường c&#242;n chưa c&#243; dấu hiệu x&#225;c nhận sẽ tăng hay giảm. Trạng th&#225;i đi ngang khiến nhiều cp c&#243; những rung lắc ngắn hạn v&#224;i % trong bi&#234;n độ cho ph&#233;p nhưng lại khiến NĐT lo lắng hoặc hưng phấn v&#224; vội v&#224;ng h&#224;nh động.

T&#237;nh ra Vnindex cũng đang loanh quanh v&#249;ng 1340 được hơn 1 tuần, c&#243; cổ tăng cổ giảm nhưng tổng thể l&#224; c&#226;n bằng nhau, gần như kh&#244;ng tăng nhưng cũng kh&#244;ng giảm. Ph&#237;a cầm h&#224;ng th&#236; lo ngại điều chỉnh nhưng phe cầm tiền th&#236; chờ mua nhưng cũng ko c&#243; điểm mua tốt. Đ&#244;i khi lựa chọn ki&#234;n nhẫn &quot;kh&#244;ng l&#224;m g&#236;&quot; cho đến khi c&#243; đủ t&#237;n hiệu x&#225;c nhận lại l&#224; sự lựa chọn kh&#244;n ngoan hơn l&#224; cố dự đo&#225;n v&#224; &#233;p thị trường đi theo &#253; m&#236;nh.

TẠI SAO THỦ MÔN LẠI THƯỜNG ĐỔ NGƯỜI SANG TRÁI HOẶC PHẢI KHI BẮT PENALTY?

Về mặt xác suất lý thuyết thuần túy giả sử cầu thủ sút bóng ngẫu nhiên, mỗi hướng (trái, phải, giữa) có xác suất bằng nhau là 1/3:
Nếu thủ môn đứng im, thì có xác suất 1/3 là bóng sút vào giữa và anh ta có cơ hội cản phá.
Nếu thủ môn đổ người qua trái hoặc phải, thì xác suất cũng là 1/3 để cản phá đúng hướng.
→  Trên lý thuyết, đứng im hay đổ người đều có xác suất cản phá là 1/3. Vậy tại sao không đứng im?

Nghiên cứu hành vi thủ môn và cầu thủ cho thấy một số điều rất thú vị:
Thực tế bóng rất hiếm khi sút vào giữa. Một nghiên cứu nổi tiếng năm 2007 bởi nhóm nghiên cứu của Michael Bar-Eli (Tạp chí Journal of Economic Psychology) cho thấy:
Bóng chỉ được sút vào giữa khoảng 17–20% các lần sút. Nhưng thủ môn chỉ đứng im đúng chỗ khoảng 6%.
→  Như vậy: Thủ môn ít khi đứng im, còn cầu thủ cũng ít sút vào giữa — vì cả hai bên đều sợ bị “bẽ mặt” nếu thất bại theo cách đơn giản.
🧠 Hiệu ứng tâm lý “có làm còn hơn không”
Thủ môn thường cảm thấy mình đang làm điều gì đó (bay người) sẽ tốt hơn là đứng im trơ trọi khi bóng bay vào góc.
Hành vi này gọi là action bias – thiên hướng hành động ngay cả khi không hành động có thể tốt hơn.

Tương tự trong chứng khoán cũng vậy, thị trường có 3 trạng thái Tăng, Giảm và Đi ngang. Sự biến động là ngẫu nhiên nhưng xét trong 1 khoảng thời gian thì lại tuân theo quy luật, chúng ta thường cố gắng dự đoán trước xu hướng tiếp theo và bị ảnh hưởng phần nào đó bởi tâm lý "action bias" như trên kể cả khi thị trường còn chưa có dấu hiệu xác nhận sẽ tăng hay giảm. Trạng thái đi ngang khiến nhiều cp có những rung lắc ngắn hạn vài % trong biên độ cho phép nhưng lại khiến NĐT lo lắng hoặc hưng phấn và vội vàng hành động.

Tính ra Vnindex cũng đang loanh quanh vùng 1340 được hơn 1 tuần, có cổ tăng cổ giảm nhưng tổng thể là cân bằng nhau, gần như không tăng nhưng cũng không giảm. Phía cầm hàng thì lo ngại điều chỉnh nhưng phe cầm tiền thì chờ mua nhưng cũng ko có điểm mua tốt. Đôi khi lựa chọn kiên nhẫn "không làm gì" cho đến khi có đủ tín hiệu xác nhận lại là sự lựa chọn khôn ngoan hơn là cố dự đoán và ép thị trường đi theo ý mình.