CHỨNG KHOÁN TRUY&#202;̀N TH&#212;́NG HAY HÀNG HÓA PHÁI SINH 

Trong bối cảnh thị trường t&#224;i ch&#237;nh ng&#224;y c&#224;ng ph&#225;t triển v&#224; đa dạng, nh&#224; đầu tư Việt Nam hiện nay kh&#244;ng chỉ giới hạn trong lĩnh vực chứng kho&#225;n cơ sở m&#224; c&#242;n mở rộng sang c&#225;c sản phẩm t&#224;i ch&#237;nh hiện đại hơn như h&#224;ng h&#243;a ph&#225;i sinh. D&#249; c&#249;ng mục ti&#234;u tạo ra lợi nhuận, nhưng hai k&#234;nh đầu tư n&#224;y c&#243; bản chất, c&#225;ch vận h&#224;nh v&#224; mức độ rủi ro rất kh&#225;c biệt. B&#224;i viết n&#224;y sẽ cung cấp c&#225;i nh&#236;n to&#224;n cảnh để nh&#224; đầu tư c&#243; thể so s&#225;nh v&#224; đưa ra lựa chọn ph&#249; hợp.

Bản chất kh&#225;c nhau của hai thị trường
Chứng kho&#225;n cơ sở l&#224; h&#236;nh thức đầu tư phổ biến, nơi nh&#224; đầu tư mua b&#225;n cổ phần của c&#225;c c&#244;ng ty ni&#234;m yết tr&#234;n s&#224;n (như HOSE, HNX). Lợi nhuận thu về chủ yếu đến từ việc gi&#225; cổ phiếu tăng theo thời gian hoặc cổ tức được chia từ hoạt động kinh doanh.

Ngược lại, h&#224;ng h&#243;a ph&#225;i sinh l&#224; thị trường nơi nh&#224; đầu tư giao dịch c&#225;c hợp đồng tương lai của c&#225;c loại h&#224;ng h&#243;a như l&#250;a m&#236;, ng&#244;, c&#224; ph&#234;, cao su, dầu th&#244;… Họ kh&#244;ng nắm giữ h&#224;ng h&#243;a thật, m&#224; kiếm lời từ việc gi&#225; l&#234;n hoặc xuống trong tương lai.

Điểm đặc biệt của thị trường h&#224;ng h&#243;a l&#224; được quản l&#253; tập trung th&#244;ng qua Sở Giao dịch H&#224;ng h&#243;a Việt Nam (MXV) v&#224; li&#234;n th&#244;ng trực tiếp với c&#225;c s&#224;n giao dịch quốc tế như CME, ICE… do đ&#243; gi&#225; cả phản &#225;nh s&#225;t cung – cầu to&#224;n cầu, minh bạch v&#224; &#237;t bị thao t&#250;ng hơn chứng kho&#225;n.
Xu hướng lựa chọn của nh&#224; đầu th&#234;́ h&#234;̣ mới

Trong v&#224;i năm trở lại đ&#226;y, đặc biệt sau đại dịch COVID-19, một lớp nh&#224; đầu tư trẻ đang c&#243; xu hướng rời bỏ thị trường chứng kho&#225;n cơ sở truyền thống để t&#236;m đến c&#225;c k&#234;nh đầu cơ c&#243; t&#237;nh linh hoạt v&#224; hiệu suất cao hơn, trong đ&#243; nổi bật l&#224; h&#224;ng h&#243;a ph&#225;i sinh. Theo thống k&#234; từ MXV, khối lượng giao dịch c&#225;c hợp đồng n&#244;ng sản như l&#250;a m&#236;, ng&#244;, c&#224; ph&#234;… tăng trung b&#236;nh 30–50%/năm.

Nguy&#234;n nh&#226;n đến từ ba yếu tố ch&#237;nh:

Vốn đầu v&#224;o thấp nhờ k&#253; quỹ
C&#243; thể giao dịch linh hoạt bất kể xu hướng thị trường
Thị trường &#237;t bị chi phối bởi “tin nội bộ” hay thao t&#250;ng gi&#225;

CHỨNG KHOÁN TRUYỀN THỐNG HAY HÀNG HÓA PHÁI SINH 

Trong bối cảnh thị trường tài chính ngày càng phát triển và đa dạng, nhà đầu tư Việt Nam hiện nay không chỉ giới hạn trong lĩnh vực chứng khoán cơ sở mà còn mở rộng sang các sản phẩm tài chính hiện đại hơn như hàng hóa phái sinh. Dù cùng mục tiêu tạo ra lợi nhuận, nhưng hai kênh đầu tư này có bản chất, cách vận hành và mức độ rủi ro rất khác biệt. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn cảnh để nhà đầu tư có thể so sánh và đưa ra lựa chọn phù hợp.

Bản chất khác nhau của hai thị trường
Chứng khoán cơ sở là hình thức đầu tư phổ biến, nơi nhà đầu tư mua bán cổ phần của các công ty niêm yết trên sàn (như HOSE, HNX). Lợi nhuận thu về chủ yếu đến từ việc giá cổ phiếu tăng theo thời gian hoặc cổ tức được chia từ hoạt động kinh doanh.

Ngược lại, hàng hóa phái sinh là thị trường nơi nhà đầu tư giao dịch các hợp đồng tương lai của các loại hàng hóa như lúa mì, ngô, cà phê, cao su, dầu thô… Họ không nắm giữ hàng hóa thật, mà kiếm lời từ việc giá lên hoặc xuống trong tương lai.

Điểm đặc biệt của thị trường hàng hóa là được quản lý tập trung thông qua Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) và liên thông trực tiếp với các sàn giao dịch quốc tế như CME, ICE… do đó giá cả phản ánh sát cung – cầu toàn cầu, minh bạch và ít bị thao túng hơn chứng khoán.
Xu hướng lựa chọn của nhà đầu thế hệ mới

Trong vài năm trở lại đây, đặc biệt sau đại dịch COVID-19, một lớp nhà đầu tư trẻ đang có xu hướng rời bỏ thị trường chứng khoán cơ sở truyền thống để tìm đến các kênh đầu cơ có tính linh hoạt và hiệu suất cao hơn, trong đó nổi bật là hàng hóa phái sinh. Theo thống kê từ MXV, khối lượng giao dịch các hợp đồng nông sản như lúa mì, ngô, cà phê… tăng trung bình 30–50%/năm.

Nguyên nhân đến từ ba yếu tố chính:

Vốn đầu vào thấp nhờ ký quỹ
Có thể giao dịch linh hoạt bất kể xu hướng thị trường
Thị trường ít bị chi phối bởi “tin nội bộ” hay thao túng giá