NHỮNG SAI LẦM CẦN TR&#193;NH TRONG ĐẦU TƯ CHỨNG KHO&#193;N
Ch&#250;ng ta thường c&#243; xu hướng nhắc về th&#224;nh c&#244;ng m&#224; qu&#234;n mất rằng những th&#224;nh c&#244;ng đ&#243; thường được h&#236;nh th&#224;nh sau v&#244; số lần thất bại. V&#236; vậy, b&#234;n cạnh học hỏi th&#224;nh c&#244;ng của người đi trước th&#236; việc r&#250;t kinh nghiệm từ những thất bại cũng l&#224; điều v&#244; c&#249;ng quan trọng. H&#244;m nay, ch&#250;ng ta h&#227;y c&#249;ng nhau điểm qua một số sai lầm thường thấy ở c&#225;c nh&#224; đầu tư, đặc biệt c&#225;c nh&#224; đầu tư mới, để tr&#225;nh những mất m&#225;t về t&#224;i sản kh&#244;ng đ&#225;ng c&#243;, thậm ch&#237; đ&#244;i khi khiến nh&#224; đầu tư kh&#244;ng c&#242;n cơ hội quay lại thị trường.

1. Kh&#244;ng cắt lỗ

Cắt lỗ l&#224; việc bạn chủ động đ&#243;ng vị thế v&#224; chấp nhận 1 khoản lỗ khi cổ phiếu kh&#244;ng diễn biến đ&#250;ng như kỳ vọng ban đầu.

Khi cổ phiếu đang trong một xu hướng giảm v&#224; bạn kh&#244;ng c&#243; bất kỳ một tin tức hay yếu tố n&#224;o để củng cố niềm tin gi&#225; cổ phiếu sẽ bật tăng trở lại, tất cả những g&#236; c&#225;c bạn l&#224;m chỉ đơn giản l&#224; “đo&#225;n” sự điều chỉnh sẽ kết th&#250;c m&#224; kh&#244;ng dựa v&#224;o căn cứ n&#224;o th&#236; sự “tin tưởng” đ&#243; chỉ l&#224; trạng th&#225;i t&#226;m l&#253; nhằm bảo vệ “c&#225;i t&#244;i” v&#224; “sự ki&#234;u h&#227;nh” của bản th&#226;n m&#236;nh m&#224; th&#244;i. Hầu hết ch&#250;ng ta đều c&#243; xu hướng như vậy, v&#236; cắt lỗ l&#224; h&#224;nh động thừa nhận bạn đ&#227; sai v&#224; bạn kh&#244;ng thể chấp nhận điều đ&#243;. Bạn muốn chứng minh điều ngược lại. Kết quả bạn thường rơi v&#224;o t&#236;nh thế ng&#224;y c&#224;ng tệ hại hơn.

Một khoản lỗ 30% được h&#236;nh th&#224;nh từ những khoản lỗ 5%, 7%, … lũy kế l&#234;n. V&#224; khi bạn lỗ 50% th&#236; cổ phiếu của bạn phải tăng 100% mới quay trở lại trạng th&#225;i “về bờ”.

V&#236; vậy lời khuy&#234;n cũng như nguy&#234;n tắc tối thượng m&#224; ch&#250;ng t&#244;i cho rằng quan trọng nhất l&#224; “Học c&#225;ch cắt lỗ”. Bạn h&#227;y nhớ rằng “C&#242;n tiền l&#224; c&#242;n cơ hội”, v&#224; thay v&#236; nh&#236;n t&#224;i khoản của m&#236;nh bị b&#224;o m&#242;n mỗi ng&#224;y, h&#227;y quyết đo&#225;n “đau một lần rồi th&#244;i” để t&#236;m kiếm một cơ hội kh&#225;c tốt hơn. Người giữ được kỷ luật trong đầu tư sẽ c&#243; cơ hội th&#224;nh c&#244;ng cao hơn b&#236;nh thường.

 
2. Mua cổ phiếu tr&#234;n đ&#224; giảm

Mua cổ phiếu tr&#234;n đ&#224; giảm – hay c&#242;n gọi “bắt dao rơi” l&#224; thuật ngữ chỉ việc nh&#224; đầu tư thấy một cổ phiếu đang tr&#234;n đ&#224; giảm gi&#225; n&#234;n muốn tham gia “bắt đ&#225;y”, kỳ vọng khi gi&#225; hồi phục sẽ kiếm được một khoản lợi nhuận lớn. Tuy nhi&#234;n, một cổ phiếu đang xuống gi&#225; kh&#244;ng phải l&#250;c n&#224;o cũng thật sự l&#224; một “m&#243;n hời”.

V&#236; vậy việc “bắt dao rơi” c&#243; thể khiến nh&#224; đầu tư dễ bị “đứt tay”, bởi v&#236; khi đ&#243; nh&#224; đầu tư chưa x&#225;c định được gi&#225; cổ phiếu đ&#227; chạm đ&#225;y hay chưa v&#224; việc mua v&#224;o c&#243; thể khiến họ chưa lời đ&#227; lỗ nếu cổ phiếu tiếp tục rớt gi&#225;. 

Ch&#237;nh v&#236; vậy, nh&#224; đầu tư đừng n&#234;n cố gắng “bắt dao rơi”, m&#224; h&#227;y b&#236;nh tĩnh xử l&#253; mọi t&#236;nh huống. Khi cổ phiếu đang tr&#234;n đ&#224; giảm, h&#227;y t&#236;m hiểu nguy&#234;n nh&#226;n khiến gi&#225; rớt mạnh để c&#243; những ph&#226;n t&#237;ch thị trường s&#225;ng suốt nhất trước khi đưa ra quyết định hoặc chờ xu hướng giảm kết th&#250;c v&#224; c&#243; t&#237;n hiệu mua v&#224;o.

 
3. Chốt lời sớm

C&#243; thể đ&#226;u đ&#243; bạn từng nghe “Gồng l&#227;i kh&#243; hơn gồng lỗ”. C&#226;u n&#243;i n&#224;y thường đ&#250;ng trong nhiều trường hợp. Bạn c&#243; thể dễ d&#224;ng gồng lỗ v&#236; trong s&#226;u thẳm bạn đang muốn bảo vệ “c&#225;i t&#244;i” của bản th&#226;n m&#236;nh (như đ&#227; đề cập ở mục 1) nhưng kh&#244;ng hẳn ai cũng dễ d&#224;ng gồng l&#227;i. Khi gi&#225; cổ phiếu tăng được một đoạn tương đối v&#224; chững lại tạm thời do bị c&#225;c nh&#224; đầu tư kh&#225;c chốt lời, bạn thường c&#243; xu hướng “chốt non” để hiện thực h&#243;a ngay lợi nhuận. Bạn sợ rằng gi&#225; bị điều chỉnh m&#224; kh&#244;ng b&#225;n kịp sẽ mất l&#227;i v&#224; l&#250;c đ&#243; ngồi tiếc “Gi&#225; như m&#236;nh b&#225;n l&#250;c ấy/Biết thế b&#225;n cho rồi/Đang l&#227;i lại th&#224;nh lỗ …”. L&#250;c n&#224;y t&#226;m l&#253; sợ mất l&#227;i c&#242;n kh&#243; chịu hơn việc bị lỗ v&#224;o t&#224;i khoản gốc của bản th&#226;n m&#236;nh. Cắt lỗ l&#224; xong, tuy đau nhưng l&#242;ng thanh thản. Gồng l&#227;i l&#224; cả một qu&#225; tr&#236;nh vẫn c&#242;n tiếp tục diễn biến với mu&#244;n v&#224;n suy nghĩ xung đột.

Lời khuy&#234;n m&#224; ch&#250;ng t&#244;i đưa ra l&#224; trước khi quyết định mua bất kỳ cổ phiếu n&#224;o, h&#227;y x&#225;c định mục ti&#234;u lợi nhuận ngay từ ban đầu v&#224; tu&#226;n thủ kỷ luật. Kh&#244;ng phải ngẫu nhi&#234;n mọi người vẫn thường tr&#234;u đ&#249;a nhau rằng “C&#243; hai loại cổ phiếu thường tăng mạnh, một l&#224; cổ phiếu định mua v&#224; hai l&#224; cổ phiếu vừa b&#225;n xong”. Do đ&#243;, nh&#224; đầu tư n&#234;n dựa v&#224;o ph&#226;n t&#237;ch kỹ thuật hoặc tham khảo định gi&#225; của c&#225;c c&#244;ng ty chứng kho&#225;n để c&#243; một mức lợi nhuận mục ti&#234;u ph&#249; hợp bản th&#226;n, tr&#225;nh t&#236;nh trạng “b&#225;n l&#250;a non” hay “vừa b&#225;n xong th&#236; gi&#225; chạy”.

 
4. Đầu tư theo đ&#225;m đ&#244;ng

Đầu tư theo đ&#225;m đ&#244;ng l&#224; một trong những sai lầm phổ biến m&#224; hầu hết c&#225;c nh&#224; đầu tư đều gặp phải. Sai lầm n&#224;y thường xảy ra đối với c&#225;c nh&#224; đầu tư thiếu cả kiến thức lẫn kinh nghiệm. Đặc biệt, trong giai đoạn thị trường biến động, nh&#224; đầu tư thường cho rằng những người kh&#225;c biết nhiều th&#244;ng tin v&#224; hiểu r&#245; thị trường hơn m&#236;nh n&#234;n sẽ bị th&#244;i th&#250;c nghe v&#224; quyết định theo đ&#225;m đ&#244;ng. T&#226;m l&#253; đ&#225;m đ&#244;ng thường l&#234;n cao tr&#224;o khi c&#225;c nh&#224; đầu tư bị nhiễu loạn th&#244;ng tin v&#224; nhiều người quyết định b&#225;n th&#225;o. Khi đ&#243;, gi&#225; cổ phiếu sẽ giảm s&#226;u v&#224; nh&#224; đầu tư chắc chắn sẽ mất tiền nếu nghe theo số đ&#244;ng.

Ch&#237;nh v&#236; vậy đừng mạo hiểm đầu tư chỉ v&#236; nghe được c&#225;c tin “l&#225; cải” từ truyền th&#244;ng hay những nhận định kh&#244;ng ch&#237;nh x&#225;c từ những người kh&#225;c. Thay v&#224;o đ&#243;, bạn n&#234;n d&#224;nh thời gian để học hỏi th&#234;m kiến thức đầu tư,  t&#236;m t&#242;i c&#225;c nguồn t&#224;i liệu uy t&#237;n về cổ phiếu để c&#243; thể tự chủ trong những quyết định đầu tư của m&#236;nh.

 
5. Vốn kh&#244;ng ổn định

Vốn kh&#244;ng ổn định ở đ&#226;y được hiểu l&#224; việc sử dụng những nguồn vốn đầu tư mang t&#237;nh ngắn hạn, tạm thời, v&#237; dụ như vay từ ng&#226;n h&#224;ng hoặc c&#244;ng ty chứng kho&#225;n. Trong một thị trường “Uptrend”, cứ mua l&#224; thắng – b&#225;n l&#224; thua, t&#226;m l&#253; nh&#224; đầu tư thường tự hỏi tại sao kh&#244;ng sử dụng đ&#242;n bẩy t&#224;i ch&#237;nh để tận dụng cơ hội ng&#224;n năm c&#243; một n&#224;y. Tuy nhi&#234;n khi thị trường c&#243; sự điều chỉnh ngắn hạn, nh&#224; đầu tư chưa kịp tho&#225;t h&#224;ng, c&#225;c khoản vay phải trả l&#227;i sẽ v&#244; t&#236;nh tạo một &#225;p lực kh&#244;ng nhỏ đến t&#226;m l&#253; c&#225;c nh&#224; đầu tư khiến họ đ&#244;i khi đưa ra những quyết định sai lầm.

V&#236; vậy lời khuy&#234;n ch&#250;ng t&#244;i muốn đưa ra l&#224; h&#227;y c&#226;n nhắc mỗi khi sử dụng đ&#242;n bẩy t&#224;i ch&#237;nh v&#236; nguồn tiền vay l&#224; con dao hai lưỡi c&#243; thể gia tăng lợi nhuận của nh&#224; đầu tư nhanh ch&#243;ng nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro khi diễn biến thị trường kh&#244;ng như kỳ vọng.

 
6. Xem bảng điện qu&#225; nhiều

Hưng phấn v&#224; bi quan l&#224; hai chiều cảm x&#250;c tr&#225;i ngược nhau thường xuất hiện ở nh&#224; đầu tư v&#224; khiến c&#225;c nh&#224; đầu tư n&#224;y bị cuốn v&#224;o c&#225;c v&#242;ng xo&#225;y mua mua b&#225;n b&#225;n li&#234;n tục. Một trong những thủ phạm của điều n&#224;y l&#224; việc xem bảng điện qu&#225; nhiều. Gi&#225; của chứng kho&#225;n bản chất phản &#225;nh cung cầu của thị trường n&#234;n biến động l&#224; điều b&#236;nh thường. Việc theo d&#245;i bảng điện xanh đỏ nhấp nh&#225;y li&#234;n tục trong phi&#234;n thường khiến bạn muốn đua lệnh mua cổ phiếu đang tăng gi&#225; v&#236; FOMO (t&#226;m l&#253; sợ lỡ cơ hội) v&#224; b&#225;n những cổ phiếu đang đỏ đi. Tiếc thay phần lớn những quyết định đ&#243; sẽ khiến bạn rơi v&#224;o t&#236;nh trạng “đu đỉnh” hoặc “b&#225;n đ&#225;y”.

Ngo&#224;i ra, việc d&#224;nh qu&#225; nhiều thời gian v&#224;o diễn biến gi&#225; cả sẽ khiến bạn kh&#244;ng thể tập trung v&#224;o c&#244;ng việc ch&#237;nh của m&#236;nh. Phần lớn nh&#224; đầu tư tham gia tr&#234;n thị trường hiện nay đều c&#243; một c&#244;ng việc chuy&#234;n m&#244;n ri&#234;ng, n&#234;n khi thị trường ti&#234;u cực, t&#226;m trạng nh&#224; đầu tư c&#243; xu hướng kh&#244;ng tốt, ch&#225;n nản, chẳng muốn l&#224;m g&#236;, điều n&#224;y sẽ ảnh hưởng đến kết quả c&#244;ng việc ch&#237;nh.

Tr&#234;n đ&#226;y l&#224; một trong số những sai lầm m&#224; nh&#224; đầu tư thường mắc phải.  Qua đ&#243;, ch&#250;ng t&#244;i mong rằng bạn c&#243; thể hiểu v&#224; tr&#225;nh được những sai lầm kh&#244;ng đ&#225;ng c&#243; n&#224;y trước khi đưa ra quyết định mua b&#225;n cổ phiếu v&#224; giảm thiểu khả năng thua lỗ đến mức thấp nhất.

NHỮNG SAI LẦM CẦN TRÁNH TRONG ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN
Chúng ta thường có xu hướng nhắc về thành công mà quên mất rằng những thành công đó thường được hình thành sau vô số lần thất bại. Vì vậy, bên cạnh học hỏi thành công của người đi trước thì việc rút kinh nghiệm từ những thất bại cũng là điều vô cùng quan trọng. Hôm nay, chúng ta hãy cùng nhau điểm qua một số sai lầm thường thấy ở các nhà đầu tư, đặc biệt các nhà đầu tư mới, để tránh những mất mát về tài sản không đáng có, thậm chí đôi khi khiến nhà đầu tư không còn cơ hội quay lại thị trường.

1. Không cắt lỗ

Cắt lỗ là việc bạn chủ động đóng vị thế và chấp nhận 1 khoản lỗ khi cổ phiếu không diễn biến đúng như kỳ vọng ban đầu.

Khi cổ phiếu đang trong một xu hướng giảm và bạn không có bất kỳ một tin tức hay yếu tố nào để củng cố niềm tin giá cổ phiếu sẽ bật tăng trở lại, tất cả những gì các bạn làm chỉ đơn giản là “đoán” sự điều chỉnh sẽ kết thúc mà không dựa vào căn cứ nào thì sự “tin tưởng” đó chỉ là trạng thái tâm lý nhằm bảo vệ “cái tôi” và “sự kiêu hãnh” của bản thân mình mà thôi. Hầu hết chúng ta đều có xu hướng như vậy, vì cắt lỗ là hành động thừa nhận bạn đã sai và bạn không thể chấp nhận điều đó. Bạn muốn chứng minh điều ngược lại. Kết quả bạn thường rơi vào tình thế ngày càng tệ hại hơn.

Một khoản lỗ 30% được hình thành từ những khoản lỗ 5%, 7%, … lũy kế lên. Và khi bạn lỗ 50% thì cổ phiếu của bạn phải tăng 100% mới quay trở lại trạng thái “về bờ”.

Vì vậy lời khuyên cũng như nguyên tắc tối thượng mà chúng tôi cho rằng quan trọng nhất là “Học cách cắt lỗ”. Bạn hãy nhớ rằng “Còn tiền là còn cơ hội”, và thay vì nhìn tài khoản của mình bị bào mòn mỗi ngày, hãy quyết đoán “đau một lần rồi thôi” để tìm kiếm một cơ hội khác tốt hơn. Người giữ được kỷ luật trong đầu tư sẽ có cơ hội thành công cao hơn bình thường.

 
2. Mua cổ phiếu trên đà giảm

Mua cổ phiếu trên đà giảm – hay còn gọi “bắt dao rơi” là thuật ngữ chỉ việc nhà đầu tư thấy một cổ phiếu đang trên đà giảm giá nên muốn tham gia “bắt đáy”, kỳ vọng khi giá hồi phục sẽ kiếm được một khoản lợi nhuận lớn. Tuy nhiên, một cổ phiếu đang xuống giá không phải lúc nào cũng thật sự là một “món hời”.

Vì vậy việc “bắt dao rơi” có thể khiến nhà đầu tư dễ bị “đứt tay”, bởi vì khi đó nhà đầu tư chưa xác định được giá cổ phiếu đã chạm đáy hay chưa và việc mua vào có thể khiến họ chưa lời đã lỗ nếu cổ phiếu tiếp tục rớt giá. 

Chính vì vậy, nhà đầu tư đừng nên cố gắng “bắt dao rơi”, mà hãy bình tĩnh xử lý mọi tình huống. Khi cổ phiếu đang trên đà giảm, hãy tìm hiểu nguyên nhân khiến giá rớt mạnh để có những phân tích thị trường sáng suốt nhất trước khi đưa ra quyết định hoặc chờ xu hướng giảm kết thúc và có tín hiệu mua vào.

 
3. Chốt lời sớm

Có thể đâu đó bạn từng nghe “Gồng lãi khó hơn gồng lỗ”. Câu nói này thường đúng trong nhiều trường hợp. Bạn có thể dễ dàng gồng lỗ vì trong sâu thẳm bạn đang muốn bảo vệ “cái tôi” của bản thân mình (như đã đề cập ở mục 1) nhưng không hẳn ai cũng dễ dàng gồng lãi. Khi giá cổ phiếu tăng được một đoạn tương đối và chững lại tạm thời do bị các nhà đầu tư khác chốt lời, bạn thường có xu hướng “chốt non” để hiện thực hóa ngay lợi nhuận. Bạn sợ rằng giá bị điều chỉnh mà không bán kịp sẽ mất lãi và lúc đó ngồi tiếc “Giá như mình bán lúc ấy/Biết thế bán cho rồi/Đang lãi lại thành lỗ …”. Lúc này tâm lý sợ mất lãi còn khó chịu hơn việc bị lỗ vào tài khoản gốc của bản thân mình. Cắt lỗ là xong, tuy đau nhưng lòng thanh thản. Gồng lãi là cả một quá trình vẫn còn tiếp tục diễn biến với muôn vàn suy nghĩ xung đột.

Lời khuyên mà chúng tôi đưa ra là trước khi quyết định mua bất kỳ cổ phiếu nào, hãy xác định mục tiêu lợi nhuận ngay từ ban đầu và tuân thủ kỷ luật. Không phải ngẫu nhiên mọi người vẫn thường trêu đùa nhau rằng “Có hai loại cổ phiếu thường tăng mạnh, một là cổ phiếu định mua và hai là cổ phiếu vừa bán xong”. Do đó, nhà đầu tư nên dựa vào phân tích kỹ thuật hoặc tham khảo định giá của các công ty chứng khoán để có một mức lợi nhuận mục tiêu phù hợp bản thân, tránh tình trạng “bán lúa non” hay “vừa bán xong thì giá chạy”.

 
4. Đầu tư theo đám đông

Đầu tư theo đám đông là một trong những sai lầm phổ biến mà hầu hết các nhà đầu tư đều gặp phải. Sai lầm này thường xảy ra đối với các nhà đầu tư thiếu cả kiến thức lẫn kinh nghiệm. Đặc biệt, trong giai đoạn thị trường biến động, nhà đầu tư thường cho rằng những người khác biết nhiều thông tin và hiểu rõ thị trường hơn mình nên sẽ bị thôi thúc nghe và quyết định theo đám đông. Tâm lý đám đông thường lên cao trào khi các nhà đầu tư bị nhiễu loạn thông tin và nhiều người quyết định bán tháo. Khi đó, giá cổ phiếu sẽ giảm sâu và nhà đầu tư chắc chắn sẽ mất tiền nếu nghe theo số đông.

Chính vì vậy đừng mạo hiểm đầu tư chỉ vì nghe được các tin “lá cải” từ truyền thông hay những nhận định không chính xác từ những người khác. Thay vào đó, bạn nên dành thời gian để học hỏi thêm kiến thức đầu tư,  tìm tòi các nguồn tài liệu uy tín về cổ phiếu để có thể tự chủ trong những quyết định đầu tư của mình.

 
5. Vốn không ổn định

Vốn không ổn định ở đây được hiểu là việc sử dụng những nguồn vốn đầu tư mang tính ngắn hạn, tạm thời, ví dụ như vay từ ngân hàng hoặc công ty chứng khoán. Trong một thị trường “Uptrend”, cứ mua là thắng – bán là thua, tâm lý nhà đầu tư thường tự hỏi tại sao không sử dụng đòn bẩy tài chính để tận dụng cơ hội ngàn năm có một này. Tuy nhiên khi thị trường có sự điều chỉnh ngắn hạn, nhà đầu tư chưa kịp thoát hàng, các khoản vay phải trả lãi sẽ vô tình tạo một áp lực không nhỏ đến tâm lý các nhà đầu tư khiến họ đôi khi đưa ra những quyết định sai lầm.

Vì vậy lời khuyên chúng tôi muốn đưa ra là hãy cân nhắc mỗi khi sử dụng đòn bẩy tài chính vì nguồn tiền vay là con dao hai lưỡi có thể gia tăng lợi nhuận của nhà đầu tư nhanh chóng nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro khi diễn biến thị trường không như kỳ vọng.

 
6. Xem bảng điện quá nhiều

Hưng phấn và bi quan là hai chiều cảm xúc trái ngược nhau thường xuất hiện ở nhà đầu tư và khiến các nhà đầu tư này bị cuốn vào các vòng xoáy mua mua bán bán liên tục. Một trong những thủ phạm của điều này là việc xem bảng điện quá nhiều. Giá của chứng khoán bản chất phản ánh cung cầu của thị trường nên biến động là điều bình thường. Việc theo dõi bảng điện xanh đỏ nhấp nháy liên tục trong phiên thường khiến bạn muốn đua lệnh mua cổ phiếu đang tăng giá vì FOMO (tâm lý sợ lỡ cơ hội) và bán những cổ phiếu đang đỏ đi. Tiếc thay phần lớn những quyết định đó sẽ khiến bạn rơi vào tình trạng “đu đỉnh” hoặc “bán đáy”.

Ngoài ra, việc dành quá nhiều thời gian vào diễn biến giá cả sẽ khiến bạn không thể tập trung vào công việc chính của mình. Phần lớn nhà đầu tư tham gia trên thị trường hiện nay đều có một công việc chuyên môn riêng, nên khi thị trường tiêu cực, tâm trạng nhà đầu tư có xu hướng không tốt, chán nản, chẳng muốn làm gì, điều này sẽ ảnh hưởng đến kết quả công việc chính.

Trên đây là một trong số những sai lầm mà nhà đầu tư thường mắc phải.  Qua đó, chúng tôi mong rằng bạn có thể hiểu và tránh được những sai lầm không đáng có này trước khi đưa ra quyết định mua bán cổ phiếu và giảm thiểu khả năng thua lỗ đến mức thấp nhất.