‘SỐT RUỘT’ GIẢI NG&#194;N VỐN ODA V&#192; ĐẦU TƯ C&#212;NG: N&#250;t thắt Cần th&#225;o gỡ cho Tăng trưởng
Giải ng&#226;n vốn đầu tư c&#244;ng v&#224; vốn Hỗ trợ Ph&#225;t triển Ch&#237;nh thức (ODA) lu&#244;n được xem l&#224; động lực k&#233;p, tạo c&#250; h&#237;ch lớn cho tăng trưởng kinh tế. Tuy nhi&#234;n, t&#236;nh trạng &quot;sốt ruột&quot; khi tiến độ giải ng&#226;n chậm so với kế hoạch đ&#227; trở th&#224;nh vấn đề lặp lại qua c&#225;c năm, đ&#242;i hỏi sự can thiệp quyết liệt v&#224; đồng bộ.
I. VAI TR&#210; &quot;V&#192;NG&quot; CỦA ĐẦU TƯ C&#212;NG V&#192; ODA
Đầu tư c&#244;ng v&#224; vốn ODA kh&#244;ng chỉ đơn thuần l&#224; chi ti&#234;u ng&#226;n s&#225;ch m&#224; c&#242;n mang &#253; nghĩa chiến lược:
K&#237;ch th&#237;ch Tổng cầu: D&#242;ng vốn n&#224;y được bơm v&#224;o c&#225;c dự &#225;n hạ tầng, tạo ra c&#244;ng ăn việc l&#224;m, tăng thu nhập cho người lao động, từ đ&#243; k&#237;ch th&#237;ch ti&#234;u d&#249;ng v&#224; sản xuất trong nước.
Cải thiện Năng lực Cạnh tranh: Đầu tư v&#224;o c&#225;c dự &#225;n giao th&#244;ng, điện, nước, y tế, gi&#225;o dục (hạ tầng vật chất v&#224; x&#227; hội) gi&#250;p cải thiện m&#244;i trường kinh doanh, giảm chi ph&#237; logistics v&#224; n&#226;ng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
H&#250;t vốn FDI: Việc ho&#224;n thiện hệ thống đường s&#225;, cảng biển l&#224; yếu tố ti&#234;n quyết để thu h&#250;t v&#224; giữ ch&#226;n d&#242;ng vốn Đầu tư Trực tiếp Nước ngo&#224;i (FDI).
II. NGUY&#202;N NH&#194;N CH&#205;NH G&#194;Y CHẬM TIẾN ĐỘ
Sự chậm trễ trong giải ng&#226;n thường xuất ph&#225;t từ nhiều &quot;n&#250;t thắt&quot; chồng ch&#233;o, đặc biệt đối với c&#225;c dự &#225;n ODA v&#224; đầu tư c&#244;ng quy m&#244; lớn:
Vướng mắc về Thủ tục Đất đai v&#224; Giải ph&#243;ng Mặt bằng: Đ&#226;y l&#224; r&#224;o cản lớn nhất. Việc x&#225;c định gi&#225; đất, đền b&#249; v&#224; t&#225;i định cư thường k&#233;o d&#224;i, g&#226;y chậm trễ h&#224;ng năm trời cho dự &#225;n.
Quy tr&#236;nh Ph&#234; duyệt Rườm r&#224;: Đặc biệt với vốn ODA, quy tr&#236;nh ph&#234; duyệt cần phải tu&#226;n thủ cả luật ph&#225;p Việt Nam v&#224; quy định của nh&#224; t&#224;i trợ, dẫn đến chuỗi thủ tục k&#233;o d&#224;i, thiếu sự linh hoạt.
Khả năng Hấp thụ Vốn của Địa phương: Nhiều địa phương v&#224; Ban quản l&#253; dự &#225;n c&#242;n yếu về năng lực lập kế hoạch, chuẩn bị hồ sơ v&#224; tổ chức đấu thầu, dẫn đến kh&#244;ng kịp đ&#225;p ứng tiến độ giải ng&#226;n.
Gi&#225; cả Vật liệu X&#226;y dựng Biến động: Sự thay đổi thất thường của gi&#225; vật liệu (th&#233;p, xi măng, xăng dầu) khiến c&#225;c nh&#224; thầu gặp kh&#243; khăn trong việc điều chỉnh dự to&#225;n, dẫn đến đ&#236;nh trệ thi c&#244;ng.
III. HỆ QUẢ CỦA SỰ &quot;SỐT RUỘT&quot;
Sự chậm trễ giải ng&#226;n g&#226;y ra những hậu quả nghi&#234;m trọng, l&#224;m giảm hiệu quả kinh tế vĩ m&#244;:
Ảnh hưởng đến Tăng trưởng Kinh tế: Việc kh&#244;ng bơm vốn kịp thời l&#224;m giảm động lực tăng trưởng GDP. Tiềm năng kinh tế bị bỏ lỡ.
L&#227;ng ph&#237; Nguồn lực: Khi dự &#225;n k&#233;o d&#224;i, chi ph&#237; quản l&#253; tăng l&#234;n, đồng thời vốn ODA v&#224; vốn đầu tư c&#244;ng kh&#244;ng được đưa v&#224;o sử dụng kịp thời sẽ mất đi t&#237;nh thời điểm v&#224; hiệu quả sử dụng.
Giảm uy t&#237;n với Nh&#224; t&#224;i trợ: Chậm trễ trong c&#225;c dự &#225;n ODA c&#243; thể ảnh hưởng đến c&#225;c khoản vay ưu đ&#227;i trong tương lai.
IV. GIẢI PH&#193;P TẠO ĐỘT PH&#193;
Để th&#225;o gỡ triệt để n&#250;t thắt, Ch&#237;nh phủ v&#224; c&#225;c bộ ng&#224;nh cần thực hiện c&#225;c giải ph&#225;p mạnh mẽ:
Ph&#226;n cấp v&#224; C&#225; thể h&#243;a Tr&#225;ch nhiệm: Ph&#226;n quyền giải quyết thủ tục cho cấp cơ sở (tỉnh, th&#224;nh phố) v&#224; x&#225;c định r&#245; tr&#225;ch nhiệm người đứng đầu (Bộ trưởng, Chủ tịch tỉnh) nếu dự &#225;n chậm tiến độ.
Tăng tốc Giải ph&#243;ng Mặt bằng: &#193;p dụng cơ chế đặc th&#249; cho c&#225;c dự &#225;n trọng điểm quốc gia, t&#225;ch c&#244;ng t&#225;c giải ph&#243;ng mặt bằng th&#224;nh dự &#225;n độc lập để đẩy nhanh tiến độ.
Đơn giản h&#243;a Thủ tục ODA: R&#224; so&#225;t v&#224; cắt giảm tối đa c&#225;c kh&#226;u trung gian, tạo cơ chế &quot;một cửa&quot; linh hoạt trong việc tu&#226;n thủ quy tr&#236;nh của cả hai b&#234;n (Việt Nam v&#224; Nh&#224; t&#224;i trợ).
Kiểm so&#225;t Gi&#225; Vật liệu: C&#243; cơ chế điều chỉnh gi&#225; v&#224; chỉ số trượt gi&#225; ph&#249; hợp, đảm bảo quyền lợi cho nh&#224; thầu để họ y&#234;n t&#226;m triển khai thi c&#244;ng.
Chỉ khi nguồn vốn &quot;mồi&quot; quan trọng n&#224;y được giải ng&#226;n kịp thời v&#224; hiệu quả, Việt Nam mới c&#243; thể khai th&#225;c tối đa tiềm năng, tạo đ&#224; bứt ph&#225; bền vững cho nền kinh tế.

‘SỐT RUỘT’ GIẢI NGÂN VỐN ODA VÀ ĐẦU TƯ CÔNG: Nút thắt Cần tháo gỡ cho Tăng trưởng
Giải ngân vốn đầu tư công và vốn Hỗ trợ Phát triển Chính thức (ODA) luôn được xem là động lực kép, tạo cú hích lớn cho tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, tình trạng "sốt ruột" khi tiến độ giải ngân chậm so với kế hoạch đã trở thành vấn đề lặp lại qua các năm, đòi hỏi sự can thiệp quyết liệt và đồng bộ.
I. VAI TRÒ "VÀNG" CỦA ĐẦU TƯ CÔNG VÀ ODA
Đầu tư công và vốn ODA không chỉ đơn thuần là chi tiêu ngân sách mà còn mang ý nghĩa chiến lược:
Kích thích Tổng cầu: Dòng vốn này được bơm vào các dự án hạ tầng, tạo ra công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người lao động, từ đó kích thích tiêu dùng và sản xuất trong nước.
Cải thiện Năng lực Cạnh tranh: Đầu tư vào các dự án giao thông, điện, nước, y tế, giáo dục (hạ tầng vật chất và xã hội) giúp cải thiện môi trường kinh doanh, giảm chi phí logistics và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Hút vốn FDI: Việc hoàn thiện hệ thống đường sá, cảng biển là yếu tố tiên quyết để thu hút và giữ chân dòng vốn Đầu tư Trực tiếp Nước ngoài (FDI).
II. NGUYÊN NHÂN CHÍNH GÂY CHẬM TIẾN ĐỘ
Sự chậm trễ trong giải ngân thường xuất phát từ nhiều "nút thắt" chồng chéo, đặc biệt đối với các dự án ODA và đầu tư công quy mô lớn:
Vướng mắc về Thủ tục Đất đai và Giải phóng Mặt bằng: Đây là rào cản lớn nhất. Việc xác định giá đất, đền bù và tái định cư thường kéo dài, gây chậm trễ hàng năm trời cho dự án.
Quy trình Phê duyệt Rườm rà: Đặc biệt với vốn ODA, quy trình phê duyệt cần phải tuân thủ cả luật pháp Việt Nam và quy định của nhà tài trợ, dẫn đến chuỗi thủ tục kéo dài, thiếu sự linh hoạt.
Khả năng Hấp thụ Vốn của Địa phương: Nhiều địa phương và Ban quản lý dự án còn yếu về năng lực lập kế hoạch, chuẩn bị hồ sơ và tổ chức đấu thầu, dẫn đến không kịp đáp ứng tiến độ giải ngân.
Giá cả Vật liệu Xây dựng Biến động: Sự thay đổi thất thường của giá vật liệu (thép, xi măng, xăng dầu) khiến các nhà thầu gặp khó khăn trong việc điều chỉnh dự toán, dẫn đến đình trệ thi công.
III. HỆ QUẢ CỦA SỰ "SỐT RUỘT"
Sự chậm trễ giải ngân gây ra những hậu quả nghiêm trọng, làm giảm hiệu quả kinh tế vĩ mô:
Ảnh hưởng đến Tăng trưởng Kinh tế: Việc không bơm vốn kịp thời làm giảm động lực tăng trưởng GDP. Tiềm năng kinh tế bị bỏ lỡ.
Lãng phí Nguồn lực: Khi dự án kéo dài, chi phí quản lý tăng lên, đồng thời vốn ODA và vốn đầu tư công không được đưa vào sử dụng kịp thời sẽ mất đi tính thời điểm và hiệu quả sử dụng.
Giảm uy tín với Nhà tài trợ: Chậm trễ trong các dự án ODA có thể ảnh hưởng đến các khoản vay ưu đãi trong tương lai.
IV. GIẢI PHÁP TẠO ĐỘT PHÁ
Để tháo gỡ triệt để nút thắt, Chính phủ và các bộ ngành cần thực hiện các giải pháp mạnh mẽ:
Phân cấp và Cá thể hóa Trách nhiệm: Phân quyền giải quyết thủ tục cho cấp cơ sở (tỉnh, thành phố) và xác định rõ trách nhiệm người đứng đầu (Bộ trưởng, Chủ tịch tỉnh) nếu dự án chậm tiến độ.
Tăng tốc Giải phóng Mặt bằng: Áp dụng cơ chế đặc thù cho các dự án trọng điểm quốc gia, tách công tác giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập để đẩy nhanh tiến độ.
Đơn giản hóa Thủ tục ODA: Rà soát và cắt giảm tối đa các khâu trung gian, tạo cơ chế "một cửa" linh hoạt trong việc tuân thủ quy trình của cả hai bên (Việt Nam và Nhà tài trợ).
Kiểm soát Giá Vật liệu: Có cơ chế điều chỉnh giá và chỉ số trượt giá phù hợp, đảm bảo quyền lợi cho nhà thầu để họ yên tâm triển khai thi công.
Chỉ khi nguồn vốn "mồi" quan trọng này được giải ngân kịp thời và hiệu quả, Việt Nam mới có thể khai thác tối đa tiềm năng, tạo đà bứt phá bền vững cho nền kinh tế.