Báo cáo tài chính của NCB chưa bao giờ xấu như hiện nay, nhưng nó đánh dấu cột mốc “qua cơn bĩ cực, đến hồi thái lai” cho nhà băng này.
Hội sở NCB tại Lê Đại Hành, phường Lê Đại Hành, quận Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội. Ảnh: NCB.
Khoản lỗ 5.000 tỷ
Báo cáo tài chính quý IV/2024 của Ngân hàng TMCP Quốc dân (NCB, HNX: NVB) gây sửng sốt cho cộng đồng nhà đầu tư lẫn công luận với khoản lỗ chưa từng có trong lịch sử ngành ngân hàng Việt (không tính các ngân hàng 0 đồng, bị kiểm soát đặc biệt): lỗ 5.070 tỷ đồng quý IV và lỗ 5.128 tỷ đồng cho cả năm. Kết quả này khiến vốn chủ sở hữu của NCB còn 6.092 tỷ đồng, giá trị sổ sách giảm mạnh về 5.172 đồng/CP, chỉ bằng già nửa mệnh giá, và cũng là mức thấp nhất trong số tất cả các ngân hàng thương mại cổ phần trong nước.
Giới đầu tư, do đó, không khỏi chú ý về lý do NCB thua lỗ kỷ lục như vậy. Để tìm hiểu nguyên nhân sâu xa, có chăng cần ngược dòng về quá khứ hình thành và phát triển của nhà băng này.
NCB tiền thân là Ngân hàng TMCP Nông thôn Sông Kiên, được thành lập từ năm 1995 tại Kiên Giang. Năm 2006, đơn vị này chuyển đổi thành Ngân hàng TMCP đô thị, đổi tên thành Ngân hàng TMCP Nam Việt (Navibank). Cũng từ đó, cùng với một tổ chức tín dụng khác là Ngân hàng TMCP Phương Tây (Western Bank), Navibank gắn liền với vai trò chi phối của doanh nhân Đặng Thành Tâm, và là kênh dẫn vốn quan trọng cho hệ sinh thái Kinh Bắc Group.
Tới năm 2013, Navibank đổi chủ sau khi ông Đặng Thành Tâm rút lui, đi cùng với đó là sự xuất hiện của nhóm nhà đầu tư mới, mà nổi bật là ông Nguyễn Tiến Dũng và vợ là bà Trần Hải Anh – ông bà chủ Tập đoàn Gami. Navibank cũng đổi tên thành Ngân hàng TMCP Quốc dân (NCB) và chuyển trụ sở ra Hà Nội.
Suốt 9 năm sau đó, NCB không phải là cái tên quá nổi bật trên thị trường ngân hàng. Tới cuối năm 2020, tổng tài sản của nhà băng này ở mức 89.601 tỷ đồng, số dư huy động là 72.085 tỷ đồng, cho vay 39.854 tỷ đồng, vốn điều lệ 4.102 tỷ đồng, nằm trong nhóm ngân hàng thương mại cổ phần quy mô bé nhất.
Chất lượng tài sản của NCB cũng là điều đáng bàn. Số dư tài sản có khác, vốn được coi là “tài sản chết” không không sinh lời của các ngân hàng, ở mức rất cao là một thực trạng tại NCB. Giai đoạn 2013-2020, tỷ lệ tài sản có khác trên tổng tài sản của NCB không năm nào dưới 14%, đỉnh điểm là năm 2020 với 23,7%; nếu cộng cả hơn 5.800 tỷ đồng nợ xấu bán cho VAMC, thì tỷ lệ này lên tới 30% - một con số đáng báo động.
Trong bối cảnh đó, đầu năm 2021, cổ phiếu NCB bất ngờ giao dịch sôi động với thanh khoản cao đột biến, kéo giá NVB trên sàn tăng từ vùng hơn 7.000 đồng đầu năm lên cao nhất gần 30.000 đồng/CP trong tháng 9/2021. Cổ phiếu NVB tiếp tục tăng mạnh lên 40.000 đồng/CP và neo vùng giá 30-40.000 đồng trong nửa đầu năm 2022.
Một cuộc đổi chủ dần rõ ràng hơn nhờ loạt diễn biến sau đó. Theo thống kê của người viết, tính từ 1/7/2021-30/6/2022, có khoảng 384 triệu cổ phần, tương đương 94% cổ phần NCB đã được giao dịch thoả thuận, với tổng giá trị gần 10.700 tỷ đồng, đơn giá trung bình 27.800 đồng/CP. Trong đó, có những lô lớn được giao dịch với giá rất cao, tập trung vào 8 phiên cuối tháng 4/2022, với 61,2 triệu cổ phiếu sang tay thoả thuận với đơn giá trung bình lên tới 37.000 đồng/CP.
Cuối tháng 7/2021, nhà đầu tư mới tại NCB bắt đầu lộ diện, khi ĐHĐCĐ bất thường đã bầu bổ sung 2 đại diện của nhóm này vào HĐQT, trong đó bà Bùi Thị Thanh Hương được bầu làm Chủ tịch HĐQT thay cho ông Nguyễn Tiến Dũng xuống làm Phó Chủ tịch HĐQT. 2 năm sau, tháng 9/2023, ông Nguyễn Tiến Dũng có đơn từ nhiệm Thành viên HĐQT NCB, và được ĐHĐCĐ bất thường đồng ý miễn nhiệm 2 tháng sau đó. Trong 2 tháng 9-10/2023, có khoảng 85 triệu cổ phiếu, tương đương 15,4% vốn NCB đã được giao dịch thoả thuận với đơn giá trên 13.000 đồng/CP.
“Chương mới” của NCB
Kể từ đây, NCB coi như về “một mối”. Hiện nay, 5/5 Thành viên HĐQT NCB đều từng công tác tại CTCP Tập đoàn Mặt trời. Trong đó, Chủ tịch HĐQT Bùi Thị Thanh Hương từng là Tổng giám đốc Tập đoàn tư nhân hàng đầu cả nước này. Tỷ lệ cổ phần tham dự ĐHĐCĐ thường niên năm 2024 lên tới 92%, cùng với các tờ trình được thông qua với tỷ lệ bỏ phiếu gần như tuyệt đối cũng thể hiện cơ cấu sở hữu thống nhất và cô đặc tại NCB.
Với nền tảng tài chính mạnh mẽ từ nhà đầu tư mới, NCB đã chứng kiến sự thay đổi nhanh chóng thời gian qua. Nổi bật nhất là việc hoàn tất tăng vốn điều lệ mạnh mẽ từ 5.602 tỷ đồng lên 11.780 tỷ đồng cuối năm ngoái thông qua phát hành riêng lẻ cho các nhà đầu tư chiến lược với giá 10.000 đồng/CP. Theo lộ trình, NCB sẽ tiếp tục tăng vốn và dự kiến quy mô vốn điều lệ đạt hơn 29.000 tỷ đồng vào năm 2028.
Trở lại với khoản lỗ kỷ lục trong năm 2024, nguyên nhân, theo thuyết minh BCTC của NCB, là do ngân hàng đã thoái lãi dự thu cho vay và đầu tư chứng khoán 2.796 tỷ đồng, và xử lý các tài sản có khác 1.727 tỷ đồng theo phương án cơ cấu lại. NCB cũng đã mạnh tay trích lập tới 348 tỷ đồng cho khoản đầu tư 719 tỷ đồng vào 4 công ty có lịch sử từ thời ông Đặng Thành Tâm.
Trái ngược với khoản lỗ khổng lồ này, nhiều dấu hiệu tích cực đã xuất hiện trên BCTC của NCB: Có thể kể tới số dư tài sản có khác giảm mạnh về 9.630 tỷ đồng, tương đương 8% tổng tài sản, so với 17% đầu năm hay 23,7% cuối năm 2020; hay, nợ xấu giảm mạnh cả về số tuyệt đối và tương đối, với tỷ lệ nợ xấu cuối năm vừa qua ở mức 19,5%, so với 29,8% đầu năm. Trong đó, nợ nhóm 4 giảm tới 87%. Đời sống cán bộ, nhân viên được nâng cao đáng kể khi tổng quỹ lương, phụ cấp tăng mạnh 170 tỷ đồng trong năm qua, đẩy thu nhập bình quân tháng của mỗi nhân sự tăng 30%, từ 23,8 triệu đồng lên 30,97 triệu đồng.
Ngoài ra, dù báo lỗ lớn, song báo cáo lưu chuyển tiền tệ thể hiện NCB trong năm qua bắt đầu ghi nhận dòng tiền thực dương từ hoạt động lõi huy động – cho vay, ở mức dương gần 600 tỷ đồng, so với âm hơn 1.400 tỷ đồng năm 2023 (dù năm 2023 báo thu nhập lãi thuần 457 tỷ đồng).
Cú “write off” (tạm dịch là xóa sổ) nghìn tỷ của NCB diễn ra trong bối cảnh cả nền kinh tế đang khẩn trương chuẩn bị cho bước đột phá tăng trưởng hơn 8% trong năm nay, tạo đà tăng trưởng 2 con số trong các năm tiếp theo.
Tăng trưởng tín dụng năm nay dự kiến khoảng 16%. Đáng chú ý, theo lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước, cơ quan này sẽ tiến tới xoá bỏ phân bổ chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho từng ngân hàng. Đây sẽ là những động lực rất lớn cho sự vươn lên mạnh mẽ của NCB trong giai đoạn tới.
Bình luận (5)
