Sau v&ograve;ng gọi vốn gần nhất năm 2021, Tiki đang dần thất thế ở chiến trường thương mại điện tử Việt Nam. Mặc d&ugrave; đ&atilde; t&igrave;m rất nhiều phương c&aacute;ch để chống chọi lại những Shopee hay TikTok Shop, song dường như Tiki vẫn kh&ocirc;ng t&igrave;m thấy được &lsquo;&aacute;nh s&aacute;ng cuối đường hầm&rsquo; v&agrave; thị phần ng&agrave;y c&agrave;ng bị thu hẹp.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250214/images/tiki.jpeg" style="height:414px; width:609px">

Tencent v&igrave; đ&atilde; c&oacute; Shopee n&ecirc;n quyết định bu&ocirc;ng Tiki?

B&aacute;o c&aacute;o t&agrave;i ch&iacute;nh qu&yacute; IV/2024 của VNG cho thấy: VNG đ&atilde; quyết định r&uacute;t hết nh&acirc;n sự tại Tiki v&agrave; chuyển Tiki Global từ &lsquo;c&ocirc;ng ty li&ecirc;n kết&rsquo; th&agrave;nh &lsquo;khoản đầu tư t&agrave;i ch&iacute;nh d&agrave;i hạn&rsquo;. Như vậy, VNG vẫn sẽ l&agrave; cổ đ&ocirc;ng lớn tại Tiki Global nhưng kh&ocirc;ng tham gia v&agrave;o c&ocirc;ng việc điều h&agrave;nh cũng như ph&aacute;t triển c&ocirc;ng ty n&agrave;y.

﻿T&iacute;nh đến thời điểm 31/12/2024, VNG đ&atilde; đầu tư 510 tỷ đồng v&agrave;o Tiki Global nhưng từ qu&yacute; 1/2019, gi&aacute; trị của khoản đầu tư n&agrave;y đ&atilde; về 0, tức VNG đ&atilde; ghi nhận lỗ to&agrave;n bộ số tiền đầu tư v&agrave;o Tiki.

VNG đ&atilde; c&oacute; 2 đợt đầu tư v&agrave;o Tiki: đợt đầu ti&ecirc;n l&agrave; v&agrave;o th&aacute;ng 5/2016 với khoản đầu tư 17 triệu USD (khoảng 384 tỷ đồng) để đổi lấy 38% cổ phần v&agrave; ch&iacute;nh thức trở th&agrave;nh cổ đ&ocirc;ng lớn nhất tại s&agrave;n thương mại điện tử n&agrave;y; đợt thứ hai l&agrave; v&agrave;o đầu năm 2018, khi VNG r&oacute;t th&ecirc;m 120 tỷ đồng để mua th&ecirc;m cổ phần trong đợt ch&agrave;o b&aacute;n ri&ecirc;ng lẻ của Tiki.

Khi VNG bắt đầu đổ tiền v&agrave;o Tiki, c&oacute; th&ocirc;ng tin cho rằng, Tencent &ndash; JD.com ch&iacute;nh l&agrave; người đứng sau quyết định n&agrave;y, c&oacute; thể v&igrave; họ kh&ocirc;ng muốn đối thủ kh&ocirc;ng đợi trời chung l&agrave; Alibaba - th&ocirc;ng qua Lazada, độc chiếm thị trường TMĐT Việt Nam. Tencent tiếp x&uacute;c với VNG từ năm 2008 v&agrave; số vốn r&oacute;t v&agrave;o &lsquo;kỳ l&acirc;n&rsquo; n&agrave;y tăng trưởng qua từng năm.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250214/images/tencent_vng.png" style="height:432px; width:600px">

Theo hồ sơ m&agrave; VNG Limited nộp l&ecirc;n Uỷ ban Giao dịch Chứng kho&aacute;n Mỹ (SEC) v&agrave;o 8/2023 để chuẩn bị cho việc IPO, thể hiện: cổ đ&ocirc;ng của c&ocirc;ng ty n&agrave;y bao gồm c&aacute;c tập đo&agrave;n lớn đến từ Trung Quốc như Tencent v&agrave; Ant Group, c&ugrave;ng với hai quỹ đầu tư của Ch&iacute;nh phủ Singapore l&agrave; GIC v&agrave; Seletar Investments. Trong đ&oacute;, Tencent l&agrave; cổ đ&ocirc;ng ngoại lớn nhất sở hữu hơn 65 triệu cổ phiếu loại A, tương ứng quyền biểu quyết l&agrave; 23%.

﻿Theo hồ sơ gửi SEC, VNG Limited ph&aacute;t h&agrave;nh 2 loại cổ phiếu hạng A (nắm 100% lợi &iacute;ch kinh tế nhưng chỉ giữ 49% quyền biểu quyết) v&agrave; cổ phiếu hạng B (kh&ocirc;ng c&oacute; lợi &iacute;ch kinh tế nhưng c&oacute; 51% quyền biểu quyết).

Năm 2014, Tencent đ&atilde; mua lại 15% cổ phần của JD.com. V&agrave;o năm 2017, c&oacute; th&ocirc;ng tin l&agrave; JD.com trực tiếp r&oacute;t 44 triệu USD v&agrave;o Tiki. Đến th&aacute;ng 6/2019, theo Cổng th&ocirc;ng tin đăng k&yacute; doanh nghiệp quốc gia: JD.com sở hữu 25,65% cổ phần của Tiki. JD.com v&agrave; VNG ch&iacute;nh l&agrave; 2 cổ đ&ocirc;ng lớn nhất của Tiki tại thời điểm n&agrave;y.

Sau đ&oacute;, v&igrave; nhiều l&yacute; do kh&aacute;c nhau, Tencent đ&atilde; quyết định r&uacute;t bớt ảnh hưởng trong ng&agrave;nh TMĐT. Năm 2021, Tencent đ&atilde; b&aacute;n gần hết cổ phần ở JD.com. Năm 2022, Tencent tiếp tục b&aacute;n bớt 14,5 triệu cổ phiếu, khiến cổ phần của tại SEA &ndash; c&ocirc;ng ty mẹ Shopee, giảm từ 21,3% xuống c&ograve;n 18,7%. D&ugrave; thế, Tencent vẫn đang l&agrave; nh&agrave; đầu tư lớn nhất của SEA.

Năm 2021, Tiki đ&atilde; ho&agrave;n tất v&ograve;ng gọi vốn Series E của m&igrave;nh với mức 258 triệu USD, được dẫn dắt bởi AIA Insurance v&agrave; UBS AG, Mirae Asset-Naver, Taiwan Mobile&hellip; Trong danh s&aacute;ch c&aacute;c nh&agrave; đầu tư ở v&ograve;ng gọi vốn n&agrave;y, kh&ocirc;ng c&oacute; sự xuất hiện của VNG &ndash; JD.com.

Với việc Shopee đang dẫn đầu thị trường TMĐT Việt Nam c&ograve;n Tiki c&agrave;ng sống c&agrave;ng thụt l&ugrave;i, n&ecirc;n kh&ocirc;ng c&oacute; g&igrave; ngạc nhi&ecirc;n khi Tencent &ndash; VNG quyết định dứt t&igrave;nh với Tiki.

Tiki thất thế

Ng&agrave;nh TMĐT của Việt Nam đang l&agrave; ng&ocirc;i sao s&aacute;ng nhất &ndash; kh&ocirc;ng chỉ của Việt Nam m&agrave; c&ograve;n khu vực Đ&ocirc;ng Nam &Aacute;.

Theo Bộ C&ocirc;ng Thương, lĩnh vực thương mại điện tử của Việt Nam đ&atilde; tăng trưởng 25% v&agrave;o năm 2023, trở th&agrave;nh thị trường ph&aacute;t triển nhanh nhất tại Đ&ocirc;ng Nam &Aacute; v&agrave; l&agrave; một trong 10 thị trường ph&aacute;t triển nhanh nhất thế giới. Hơn 80% người d&ugrave;ng internet trong nước cho biết c&oacute; sử dụng h&igrave;nh thức mua sắm trực tuyến, từ đ&oacute; th&uacute;c đẩy mở rộng thương mại điện tử v&agrave; thu h&uacute;t c&aacute;c doanh nghiệp vừa v&agrave; nhỏ (SMEs) gia nhập v&agrave;o lĩnh vực n&agrave;y.

Hiện nay, Shopee l&agrave; nền tảng thương mại điện tử chiếm ưu thế về thị phần doanh số b&aacute;n h&agrave;ng. TikTok Shop cũng l&agrave; đối thủ đang ph&aacute;t triển nhanh ch&oacute;ng, điều n&agrave;y nhấn mạnh sự chuyển đổi của mạng x&atilde; hội từ phương tiện quảng c&aacute;o sang thương mại. C&aacute;c h&igrave;nh thức b&aacute;n h&agrave;ng mới như livestream, shoppertainment (mua sắm kết hợp giải tr&iacute;) v&agrave; thương mại giao tiếp đang th&uacute;c đẩy cuộc c&aacute;ch mạng thương mại mạng x&atilde; hội.<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250214/images/tang-truong-ban-le-thuong-mai-dien-tu-viet-nam-2018-2023_-bieu-do_-savills-viet-nam.png" style="height:546px; width:600px">

C&ograve;n theo b&aacute;o c&aacute;o e-Conomy SEA 2024 của Google, Temasek v&agrave; Bain &amp; Company, thị trường thương mại điện tử của Việt Nam được ước t&iacute;nh đạt 22 tỷ USD, xếp thứ ba Đ&ocirc;ng Nam &Aacute; sau Indonesia (65 tỷ USD) v&agrave; Th&aacute;i Lan (26 tỷ USD).

Thị trường đ&atilde; tăng trưởng 18% so với năm 2023, tốc độ tăng trưởng nhanh thứ ba sau Philippines (23%) v&agrave; Th&aacute;i Lan (19%). Thị trường TMĐT của Việt Nam dự kiến sẽ duy tr&igrave; tốc độ tăng trưởng n&agrave;y, trung b&igrave;nh hơn 19% h&agrave;ng năm v&agrave; đạt 63 tỷ USD v&agrave;o năm 2030. Tại thời điểm đ&oacute;, dự kiến quy m&ocirc; ng&agrave;nh TMĐT Việt Nam sẽ vượt qua Th&aacute;i Lan, xếp thứ hai trong khu vực, chỉ sau Indonesia.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250214/images/screen-shot-2025-02-12-at-2_02_11-pm.png" style="height:336px; width:600px">

Thương mại điện tử chiếm hơn 60% nền kinh tế số của Việt Nam năm nay, trở th&agrave;nh một trong hai động lực tăng trưởng ch&iacute;nh c&ugrave;ng với du lịch trực tuyến.

Tuy nhi&ecirc;n, c&oacute; một nghịch l&yacute; l&agrave;: thị trường TMĐT Việt Nam c&agrave;ng hấp dẫn th&igrave; c&aacute;c tay chơi nội địa c&agrave;ng gặp nhiều kh&oacute; khăn, v&igrave; kh&ocirc;ng thể chống lại sức mạnh to lớn đến từ b&ecirc;n ngo&agrave;i.

Cụ thể, trước khi Shopee xuất hiện năm 2016, th&igrave; thị trường s&agrave;n TMĐT ở Việt Nam chủ yếu l&agrave; cuộc chơi giữa 2 đối thủ ch&iacute;nh l&agrave; Lazada v&agrave; Tiki. Bằng c&aacute;ch đổ rất nhiều tiền v&agrave;o khuyến mại v&agrave; miễn ph&iacute; vận chuyện cho cả người b&aacute;n lẫn người mua, chỉ trong vỏn vẹn hơn 2 năm, Shopee đ&atilde; đ&aacute;nh bại cả Lazada v&agrave; Tiki để dẫn đầu thị trường.

Theo B&aacute;o c&aacute;o thị trường mua sắm trực tuyến năm 2018 do C&ocirc;ng ty Q&amp;Me thực hiện, Shopee đ&atilde; vươn l&ecirc;n chiếm thị phần 35%, so&aacute;n ng&ocirc;i đầu thị trường của Lazada trong năm 2017. Điều n&agrave;y khiến thị phần của Lazada cũng từ mức tr&ecirc;n 30% trước đ&oacute; xuống c&ograve;n 20% v&agrave; tiếp theo l&agrave; Tiki chiếm 17%. C&agrave;ng những năm sau, khoảng c&aacute;ch giữa Tiki v&agrave; Shopee c&agrave;ng nới rộng đ&aacute;ng kể.

Trước khi TikTok Shop xuất hiện, theo Metric.vn, dựa tr&ecirc;n dữ liệu Big Data của người ti&ecirc;u d&ugrave;ng trong 6 th&aacute;ng (từ 11/2021-5/2022) c&ugrave;ng tổng doanh số 4 s&agrave;n phổ biến tại Việt Nam: Shopee chiếm 73% thị phần, Lazada l&agrave; chiếm 20%, Tiki v&agrave; Sendo lần lượt chiếm 5,8% v&agrave; 1,4%.

Giữa năm 2022, TikTok Shop ch&iacute;nh thức vận h&agrave;nh tại Việt Nam v&agrave; bằng thế mạnh livestream, đ&atilde; nhanh ch&oacute;ng bứt tốc l&ecirc;n k&egrave;n cựa với Shopee. Lazada v&agrave; Tiki ng&agrave;y c&agrave;ng thụt l&ugrave;i về thị phần, c&ograve;n Sendo gần như biến mất khỏi bản đồ c&aacute;c s&agrave;n TMĐT lớn tại Việt Nam.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250214/images/metric.png" style="height:298px; width:600px">

Ảnh v&agrave; số liệu: Metric

Số liệu từ Metric gần nhất cho thấy, doanh số quy m&ocirc; 5 s&agrave;n TMĐT n&ecirc;u tr&ecirc;n trong 6 th&aacute;ng đầu năm 2024 đạt 143.900 tỷ đồng, tăng trưởng 54,91% so với c&ugrave;ng kỳ năm ngo&aacute;i. Theo đ&oacute;, trong 6 th&aacute;ng đầu năm 2024 ghi nhận sự tăng trưởng &aacute;p đảo của hai s&agrave;n Shopee v&agrave; TikTok Shop. V&agrave; đ&acirc;y cũng l&agrave; hai s&agrave;n c&oacute; tăng trưởng về doanh số, trong khi ba s&agrave;n c&ograve;n lại &quot;đi l&ugrave;i&quot;.

Cụ thể hơn: nền tảng Shopee tiếp tục dẫn đầu với doanh thu 53.740 tỷ đồng, đạt 67,9% thị phần; TikTok Shop c&oacute; 18.360 tỷ đồng, chiếm 23,2% thị phần; Lazada v&agrave; Tiki lần lượt đạt 6.030 tỷ đồng (chiếm 7,6% thị phần) v&agrave; 997,06 tỷ đồng (chiếm 1,3%).

C&ograve;n theo thống k&ecirc; của YouNet ECI, trong qu&yacute; II/2024, Shopee c&oacute; 261.000 nh&agrave; b&aacute;n, gấp hơn 2 lần TikTok Shop (113.000 nh&agrave; b&aacute;n), Lazada (104.000 nh&agrave; b&aacute;n), trong khi Tiki c&oacute; 8.800 nh&agrave; b&aacute;n, giảm đến 19,1%.

Tương lai của Lazada v&agrave; Tiki ng&agrave;y c&agrave;ng trở n&ecirc;n m&ugrave; mịt với sự xuất hiện Temu cuối 2024 v&agrave; c&oacute; thể cả Shein trong tương lai. Cuối năm 2024, Temu đ&atilde; thử nghiệm phi&ecirc;n bản tiếng Việt cũng như cho ph&eacute;p người Việt đặt h&agrave;ng tr&ecirc;n website, tuy nhi&ecirc;n, v&igrave; vấn đề giấy ph&eacute;p Temu đ&atilde; phải ngừng hoạt động v&agrave; buộc phải ho&agrave;n tiền cho người d&ugrave;ng Việt Nam theo y&ecirc;u cầu của Bộ C&ocirc;ng thương. Nhiều khả năng, Temu sẽ kh&ocirc;ng từ bỏ thị trường Việt Nam v&agrave; sẽ trở lại một ng&agrave;y n&agrave;o đ&oacute; kh&ocirc;ng xa.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250214/images/screen-shot-2025-02-12-at-8_06_30-pm.png" style="height:356px; width:600px">

Temu đang tạm thời đ&igrave;nh lại việc kinh doanh ở thị trường Việt Nam để xin giấy ph&eacute;p.

Tiki cũng đ&atilde; c&oacute; những nỗ lực để gi&agrave;nh lại thị trường từ c&aacute;c đối thủ. Trong khoảng 5 năm trở lại đ&acirc;y, Tiki đ&atilde; thử nghiệm nhiều thứ như TikiNgon &ndash; tập trung v&agrave;o thực phẩm, TikiNow Logistic &ndash; giao h&agrave;ng si&ecirc;u tốc, TikiCare, li&ecirc;n kết b&aacute;n h&agrave;ng với c&aacute;c c&ocirc;ng ty t&agrave;i ch&iacute;nh như bảo hiểm &ndash; AIA, cho vay - Shinhan Financial Group, mua trước trả sau, ứng dụng ChatGPT từ năm 2023&hellip;

Về mặt t&agrave;i ch&iacute;nh: năm 2020, từng c&oacute; th&ocirc;ng tin Tiki c&oacute; &yacute; định s&aacute;p nhập với Sendo để c&oacute; tiếng n&oacute;i tốt hơn khi gọi vốn, nhưng cuối c&ugrave;ng thương vụ đ&atilde; đổ bể. Năm 2023, Founder Trần Ngọc Th&aacute;i Sơn đ&atilde; rời vị tr&iacute; CEO nhằm tập trung v&agrave;o c&ocirc;ng t&aacute;c IPO, song đến giờ kế hoạch n&agrave;y vẫn chưa thể thực hiện.

V&agrave;o giữa năm 2022, ﻿Shinhan Financial Group cho biết đ&atilde; bỏ ra 40 triệu USD để mua 10% cổ phần của Tiki. Tuy nhi&ecirc;n, v&agrave;o th&aacute;ng 1/2023, dựa v&agrave;o hồ sơ ph&aacute;p l&yacute; của Tiki Global Pte. Ltd tại Singapore, Tech in Asia cho biết: khoản đầu tư từ Shinhan Financial Group l&ecirc;n đến 90 triệu USD.&nbsp;

Với giả định d&ograve;ng tiền từ hoạt động kinh doanh của Tiki đạt 100 triệu USD/năm, Tech in Asia cho rằng, s&agrave;n thương mại điện tử n&agrave;y c&oacute; thể hoạt động th&ecirc;m gần 3 năm m&agrave; kh&ocirc;ng cần gọi th&ecirc;m vốn. Đồng nghĩa, việc ni&ecirc;m yết c&ocirc;ng khai của Tiki c&oacute; thể đợi đến năm 2024 hoặc đầu năm 2025.

Nhưng l&uacute;c đ&oacute;, Tiki c&ograve;n chiếm tr&ecirc;n 5% thị phần v&agrave; TikTok Shop mới xuất hiện, chưa c&oacute; Temu; c&ograve;n b&acirc;y giờ, thị phần của Tiki chỉ c&ograve;n lại khoảng tr&ecirc;n 1%. Vậy n&ecirc;n, khả năng IPO của Tiki đang l&agrave; một dấu hỏi lớn.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250214/images/ecommerce-in-southeast-asia-2024_mw_july-2024-1.png" style="height:338px; width:600px">

Lazada hoạt động tr&ecirc;n cả Đ&ocirc;ng Nam &Aacute; v&agrave; c&oacute; sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ Alibaba. Ảnh: Momentum Works

D&ugrave; cả Lazada v&agrave; Tiki đều đang tụt dốc kh&ocirc;ng phanh, song viễn cảnh bị x&oacute;a sổ của Tiki lớn hơn Lazada, v&igrave; Lazada kh&ocirc;ng chỉ hoạt động ở thị trường Việt Nam m&agrave; cả Đ&ocirc;ng Nam &Aacute; v&agrave; c&oacute; sự hậu thuẫn của &ocirc;ng lớn Alibaba; Tiki th&igrave; kh&ocirc;ng c&oacute; cả hai. Mặt kh&aacute;c, cả Shopee, TikTok Shop đều đ&atilde; c&oacute; lời ở thị trường Việt Nam, Tập đo&agrave;n Lazada cũng bắt đầu hết lỗ; trong khi Tiki vẫn chưa c&oacute; lợi nhuận.

Cũng theo Tech in Asia, tổng doanh thu trong năm t&agrave;i ch&iacute;nh 2022 của Tiki ghi giảm 7% so với năm ngo&aacute;i, xuống dưới ngưỡng 200 triệu USD. Trừ đi chi ph&iacute;, Tiki b&aacute;o lỗ 93 triệu USD, tăng 39% so với năm 2021. B&aacute;o c&aacute;o t&agrave;i ch&iacute;nh của Tiki trong năm 2023 &ndash; 2024 chưa được c&ocirc;ng bố, song nhiều khả năng cũng kh&ocirc;ng khả quan.

<a href="https://markettimes.vn/tu-viec-vng-tu-bo-tiki-tuong-lai-nao-cho-chien-binh-ban-dia-o-chien-truong-tmdt-viet-nam-76955.html">Quỳnh Như-Link gốc</a>

Sau vòng gọi vốn gần nhất năm 2021, Tiki đang dần thất thế ở chiến trường thương mại điện tử Việt Nam. Mặc dù đã tìm rất nhiều phương cách để chống chọi lại những Shopee hay TikTok Shop, song dường như Tiki vẫn không tìm thấy được ‘ánh sáng cuối đường hầm’ và thị phần ngày càng bị thu hẹp.


Sau v&ograve;ng gọi vốn gần nhất năm 2021, Tiki đang dần thất thế ở chiến trường thương mại điện tử Việt Nam. Mặc d&ugrave; đ&atilde; t&igrave;m rất nhiều phương c&aacute;ch để chống chọi lại những Shopee hay TikTok Shop, song dường như Tiki vẫn kh&ocirc;ng t&igrave;m thấy được &lsquo;&aacute;nh s&aacute;ng cuối đường hầm&rsquo; v&agrave; thị phần ng&agrave;y c&agrave;ng bị thu hẹp.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250214/images/tiki.jpeg" style="height:414px; width:609px" />

Tencent v&igrave; đ&atilde; c&oacute; Shopee n&ecirc;n quyết định bu&ocirc;ng Tiki?

B&aacute;o c&aacute;o t&agrave;i ch&iacute;nh qu&yacute; IV/2024 của VNG cho thấy: VNG đ&atilde; quyết định r&uacute;t hết nh&acirc;n sự tại Tiki v&agrave; chuyển Tiki Global từ &lsquo;c&ocirc;ng ty li&ecirc;n kết&rsquo; th&agrave;nh &lsquo;khoản đầu tư t&agrave;i ch&iacute;nh d&agrave;i hạn&rsquo;. Như vậy, VNG vẫn sẽ l&agrave; cổ đ&ocirc;ng lớn tại Tiki Global nhưng kh&ocirc;ng tham gia v&agrave;o c&ocirc;ng việc điều h&agrave;nh cũng như ph&aacute;t triển c&ocirc;ng ty n&agrave;y.

﻿T&iacute;nh đến thời điểm 31/12/2024, VNG đ&atilde; đầu tư 510 tỷ đồng v&agrave;o Tiki Global nhưng từ qu&yacute; 1/2019, gi&aacute; trị của khoản đầu tư n&agrave;y đ&atilde; về 0, tức VNG đ&atilde; ghi nhận lỗ to&agrave;n bộ số tiền đầu tư v&agrave;o Tiki.

VNG đ&atilde; c&oacute; 2 đợt đầu tư v&agrave;o Tiki: đợt đầu ti&ecirc;n l&agrave; v&agrave;o th&aacute;ng 5/2016 với khoản đầu tư 17 triệu USD (khoảng 384 tỷ đồng) để đổi lấy 38% cổ phần v&agrave; ch&iacute;nh thức trở th&agrave;nh cổ đ&ocirc;ng lớn nhất tại s&agrave;n thương mại điện tử n&agrave;y; đợt thứ hai l&agrave; v&agrave;o đầu năm 2018, khi VNG r&oacute;t th&ecirc;m 120 tỷ đồng để mua th&ecirc;m cổ phần trong đợt ch&agrave;o b&aacute;n ri&ecirc;ng lẻ của Tiki.

Khi VNG bắt đầu đổ tiền v&agrave;o Tiki, c&oacute; th&ocirc;ng tin cho rằng, Tencent &ndash; JD.com ch&iacute;nh l&agrave; người đứng sau quyết định n&agrave;y, c&oacute; thể v&igrave; họ kh&ocirc;ng muốn đối thủ kh&ocirc;ng đợi trời chung l&agrave; Alibaba - th&ocirc;ng qua Lazada, độc chiếm thị trường TMĐT Việt Nam. Tencent tiếp x&uacute;c với VNG từ năm 2008 v&agrave; số vốn r&oacute;t v&agrave;o &lsquo;kỳ l&acirc;n&rsquo; n&agrave;y tăng trưởng qua từng năm.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250214/images/tencent_vng.png" style="height:432px; width:600px" />

Theo hồ sơ m&agrave; VNG Limited nộp l&ecirc;n Uỷ ban Giao dịch Chứng kho&aacute;n Mỹ (SEC) v&agrave;o 8/2023 để chuẩn bị cho việc IPO, thể hiện: cổ đ&ocirc;ng của c&ocirc;ng ty n&agrave;y bao gồm c&aacute;c tập đo&agrave;n lớn đến từ Trung Quốc như Tencent v&agrave; Ant Group, c&ugrave;ng với hai quỹ đầu tư của Ch&iacute;nh phủ Singapore l&agrave; GIC v&agrave; Seletar Investments. Trong đ&oacute;, Tencent l&agrave; cổ đ&ocirc;ng ngoại lớn nhất sở hữu hơn 65 triệu cổ phiếu loại A, tương ứng quyền biểu quyết l&agrave; 23%.

﻿Theo hồ sơ gửi SEC, VNG Limited ph&aacute;t h&agrave;nh 2 loại cổ phiếu hạng A (nắm 100% lợi &iacute;ch kinh tế nhưng chỉ giữ 49% quyền biểu quyết) v&agrave; cổ phiếu hạng B (kh&ocirc;ng c&oacute; lợi &iacute;ch kinh tế nhưng c&oacute; 51% quyền biểu quyết).

Năm 2014, Tencent đ&atilde; mua lại 15% cổ phần của JD.com. V&agrave;o năm 2017, c&oacute; th&ocirc;ng tin l&agrave; JD.com trực tiếp r&oacute;t 44 triệu USD v&agrave;o Tiki. Đến th&aacute;ng 6/2019, theo Cổng th&ocirc;ng tin đăng k&yacute; doanh nghiệp quốc gia: JD.com sở hữu 25,65% cổ phần của Tiki. JD.com v&agrave; VNG ch&iacute;nh l&agrave; 2 cổ đ&ocirc;ng lớn nhất của Tiki tại thời điểm n&agrave;y.

Sau đ&oacute;, v&igrave; nhiều l&yacute; do kh&aacute;c nhau, Tencent đ&atilde; quyết định r&uacute;t bớt ảnh hưởng trong ng&agrave;nh TMĐT. Năm 2021, Tencent đ&atilde; b&aacute;n gần hết cổ phần ở JD.com. Năm 2022, Tencent tiếp tục b&aacute;n bớt 14,5 triệu cổ phiếu, khiến cổ phần của tại SEA &ndash; c&ocirc;ng ty mẹ Shopee, giảm từ 21,3% xuống c&ograve;n 18,7%. D&ugrave; thế, Tencent vẫn đang l&agrave; nh&agrave; đầu tư lớn nhất của SEA.

Năm 2021, Tiki đ&atilde; ho&agrave;n tất v&ograve;ng gọi vốn Series E của m&igrave;nh với mức 258 triệu USD, được dẫn dắt bởi AIA Insurance v&agrave; UBS AG, Mirae Asset-Naver, Taiwan Mobile&hellip; Trong danh s&aacute;ch c&aacute;c nh&agrave; đầu tư ở v&ograve;ng gọi vốn n&agrave;y, kh&ocirc;ng c&oacute; sự xuất hiện của VNG &ndash; JD.com.

Với việc Shopee đang dẫn đầu thị trường TMĐT Việt Nam c&ograve;n Tiki c&agrave;ng sống c&agrave;ng thụt l&ugrave;i, n&ecirc;n kh&ocirc;ng c&oacute; g&igrave; ngạc nhi&ecirc;n khi Tencent &ndash; VNG quyết định dứt t&igrave;nh với Tiki.

Tiki thất thế

Ng&agrave;nh TMĐT của Việt Nam đang l&agrave; ng&ocirc;i sao s&aacute;ng nhất &ndash; kh&ocirc;ng chỉ của Việt Nam m&agrave; c&ograve;n khu vực Đ&ocirc;ng Nam &Aacute;.

Theo Bộ C&ocirc;ng Thương, lĩnh vực thương mại điện tử của Việt Nam đ&atilde; tăng trưởng 25% v&agrave;o năm 2023, trở th&agrave;nh thị trường ph&aacute;t triển nhanh nhất tại Đ&ocirc;ng Nam &Aacute; v&agrave; l&agrave; một trong 10 thị trường ph&aacute;t triển nhanh nhất thế giới. Hơn 80% người d&ugrave;ng internet trong nước cho biết c&oacute; sử dụng h&igrave;nh thức mua sắm trực tuyến, từ đ&oacute; th&uacute;c đẩy mở rộng thương mại điện tử v&agrave; thu h&uacute;t c&aacute;c doanh nghiệp vừa v&agrave; nhỏ (SMEs) gia nhập v&agrave;o lĩnh vực n&agrave;y.

Hiện nay, Shopee l&agrave; nền tảng thương mại điện tử chiếm ưu thế về thị phần doanh số b&aacute;n h&agrave;ng. TikTok Shop cũng l&agrave; đối thủ đang ph&aacute;t triển nhanh ch&oacute;ng, điều n&agrave;y nhấn mạnh sự chuyển đổi của mạng x&atilde; hội từ phương tiện quảng c&aacute;o sang thương mại. C&aacute;c h&igrave;nh thức b&aacute;n h&agrave;ng mới như livestream, shoppertainment (mua sắm kết hợp giải tr&iacute;) v&agrave; thương mại giao tiếp đang th&uacute;c đẩy cuộc c&aacute;ch mạng thương mại mạng x&atilde; hội.<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250214/images/tang-truong-ban-le-thuong-mai-dien-tu-viet-nam-2018-2023_-bieu-do_-savills-viet-nam.png" style="height:546px; width:600px" />

C&ograve;n theo b&aacute;o c&aacute;o e-Conomy SEA 2024 của Google, Temasek v&agrave; Bain &amp; Company, thị trường thương mại điện tử của Việt Nam được ước t&iacute;nh đạt 22 tỷ USD, xếp thứ ba Đ&ocirc;ng Nam &Aacute; sau Indonesia (65 tỷ USD) v&agrave; Th&aacute;i Lan (26 tỷ USD).

Thị trường đ&atilde; tăng trưởng 18% so với năm 2023, tốc độ tăng trưởng nhanh thứ ba sau Philippines (23%) v&agrave; Th&aacute;i Lan (19%). Thị trường TMĐT của Việt Nam dự kiến sẽ duy tr&igrave; tốc độ tăng trưởng n&agrave;y, trung b&igrave;nh hơn 19% h&agrave;ng năm v&agrave; đạt 63 tỷ USD v&agrave;o năm 2030. Tại thời điểm đ&oacute;, dự kiến quy m&ocirc; ng&agrave;nh TMĐT Việt Nam sẽ vượt qua Th&aacute;i Lan, xếp thứ hai trong khu vực, chỉ sau Indonesia.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250214/images/screen-shot-2025-02-12-at-2_02_11-pm.png" style="height:336px; width:600px" />

Thương mại điện tử chiếm hơn 60% nền kinh tế số của Việt Nam năm nay, trở th&agrave;nh một trong hai động lực tăng trưởng ch&iacute;nh c&ugrave;ng với du lịch trực tuyến.

Tuy nhi&ecirc;n, c&oacute; một nghịch l&yacute; l&agrave;: thị trường TMĐT Việt Nam c&agrave;ng hấp dẫn th&igrave; c&aacute;c tay chơi nội địa c&agrave;ng gặp nhiều kh&oacute; khăn, v&igrave; kh&ocirc;ng thể chống lại sức mạnh to lớn đến từ b&ecirc;n ngo&agrave;i.

Cụ thể, trước khi Shopee xuất hiện năm 2016, th&igrave; thị trường s&agrave;n TMĐT ở Việt Nam chủ yếu l&agrave; cuộc chơi giữa 2 đối thủ ch&iacute;nh l&agrave; Lazada v&agrave; Tiki. Bằng c&aacute;ch đổ rất nhiều tiền v&agrave;o khuyến mại v&agrave; miễn ph&iacute; vận chuyện cho cả người b&aacute;n lẫn người mua, chỉ trong vỏn vẹn hơn 2 năm, Shopee đ&atilde; đ&aacute;nh bại cả Lazada v&agrave; Tiki để dẫn đầu thị trường.

Theo B&aacute;o c&aacute;o thị trường mua sắm trực tuyến năm 2018 do C&ocirc;ng ty Q&amp;Me thực hiện, Shopee đ&atilde; vươn l&ecirc;n chiếm thị phần 35%, so&aacute;n ng&ocirc;i đầu thị trường của Lazada trong năm 2017. Điều n&agrave;y khiến thị phần của Lazada cũng từ mức tr&ecirc;n 30% trước đ&oacute; xuống c&ograve;n 20% v&agrave; tiếp theo l&agrave; Tiki chiếm 17%. C&agrave;ng những năm sau, khoảng c&aacute;ch giữa Tiki v&agrave; Shopee c&agrave;ng nới rộng đ&aacute;ng kể.

Trước khi TikTok Shop xuất hiện, theo Metric.vn, dựa tr&ecirc;n dữ liệu Big Data của người ti&ecirc;u d&ugrave;ng trong 6 th&aacute;ng (từ 11/2021-5/2022) c&ugrave;ng tổng doanh số 4 s&agrave;n phổ biến tại Việt Nam: Shopee chiếm 73% thị phần, Lazada l&agrave; chiếm 20%, Tiki v&agrave; Sendo lần lượt chiếm 5,8% v&agrave; 1,4%.

Giữa năm 2022, TikTok Shop ch&iacute;nh thức vận h&agrave;nh tại Việt Nam v&agrave; bằng thế mạnh livestream, đ&atilde; nhanh ch&oacute;ng bứt tốc l&ecirc;n k&egrave;n cựa với Shopee. Lazada v&agrave; Tiki ng&agrave;y c&agrave;ng thụt l&ugrave;i về thị phần, c&ograve;n Sendo gần như biến mất khỏi bản đồ c&aacute;c s&agrave;n TMĐT lớn tại Việt Nam.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250214/images/metric.png" style="height:298px; width:600px" />

Ảnh v&agrave; số liệu: Metric

Số liệu từ Metric gần nhất cho thấy, doanh số quy m&ocirc; 5 s&agrave;n TMĐT n&ecirc;u tr&ecirc;n trong 6 th&aacute;ng đầu năm 2024 đạt 143.900 tỷ đồng, tăng trưởng 54,91% so với c&ugrave;ng kỳ năm ngo&aacute;i. Theo đ&oacute;, trong 6 th&aacute;ng đầu năm 2024 ghi nhận sự tăng trưởng &aacute;p đảo của hai s&agrave;n Shopee v&agrave; TikTok Shop. V&agrave; đ&acirc;y cũng l&agrave; hai s&agrave;n c&oacute; tăng trưởng về doanh số, trong khi ba s&agrave;n c&ograve;n lại &quot;đi l&ugrave;i&quot;.

Cụ thể hơn: nền tảng Shopee tiếp tục dẫn đầu với doanh thu 53.740 tỷ đồng, đạt 67,9% thị phần; TikTok Shop c&oacute; 18.360 tỷ đồng, chiếm 23,2% thị phần; Lazada v&agrave; Tiki lần lượt đạt 6.030 tỷ đồng (chiếm 7,6% thị phần) v&agrave; 997,06 tỷ đồng (chiếm 1,3%).

C&ograve;n theo thống k&ecirc; của YouNet ECI, trong qu&yacute; II/2024, Shopee c&oacute; 261.000 nh&agrave; b&aacute;n, gấp hơn 2 lần TikTok Shop (113.000 nh&agrave; b&aacute;n), Lazada (104.000 nh&agrave; b&aacute;n), trong khi Tiki c&oacute; 8.800 nh&agrave; b&aacute;n, giảm đến 19,1%.

Tương lai của Lazada v&agrave; Tiki ng&agrave;y c&agrave;ng trở n&ecirc;n m&ugrave; mịt với sự xuất hiện Temu cuối 2024 v&agrave; c&oacute; thể cả Shein trong tương lai. Cuối năm 2024, Temu đ&atilde; thử nghiệm phi&ecirc;n bản tiếng Việt cũng như cho ph&eacute;p người Việt đặt h&agrave;ng tr&ecirc;n website, tuy nhi&ecirc;n, v&igrave; vấn đề giấy ph&eacute;p Temu đ&atilde; phải ngừng hoạt động v&agrave; buộc phải ho&agrave;n tiền cho người d&ugrave;ng Việt Nam theo y&ecirc;u cầu của Bộ C&ocirc;ng thương. Nhiều khả năng, Temu sẽ kh&ocirc;ng từ bỏ thị trường Việt Nam v&agrave; sẽ trở lại một ng&agrave;y n&agrave;o đ&oacute; kh&ocirc;ng xa.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250214/images/screen-shot-2025-02-12-at-8_06_30-pm.png" style="height:356px; width:600px" />

Temu đang tạm thời đ&igrave;nh lại việc kinh doanh ở thị trường Việt Nam để xin giấy ph&eacute;p.

Tiki cũng đ&atilde; c&oacute; những nỗ lực để gi&agrave;nh lại thị trường từ c&aacute;c đối thủ. Trong khoảng 5 năm trở lại đ&acirc;y, Tiki đ&atilde; thử nghiệm nhiều thứ như TikiNgon &ndash; tập trung v&agrave;o thực phẩm, TikiNow Logistic &ndash; giao h&agrave;ng si&ecirc;u tốc, TikiCare, li&ecirc;n kết b&aacute;n h&agrave;ng với c&aacute;c c&ocirc;ng ty t&agrave;i ch&iacute;nh như bảo hiểm &ndash; AIA, cho vay - Shinhan Financial Group, mua trước trả sau, ứng dụng ChatGPT từ năm 2023&hellip;

Về mặt t&agrave;i ch&iacute;nh: năm 2020, từng c&oacute; th&ocirc;ng tin Tiki c&oacute; &yacute; định s&aacute;p nhập với Sendo để c&oacute; tiếng n&oacute;i tốt hơn khi gọi vốn, nhưng cuối c&ugrave;ng thương vụ đ&atilde; đổ bể. Năm 2023, Founder Trần Ngọc Th&aacute;i Sơn đ&atilde; rời vị tr&iacute; CEO nhằm tập trung v&agrave;o c&ocirc;ng t&aacute;c IPO, song đến giờ kế hoạch n&agrave;y vẫn chưa thể thực hiện.

V&agrave;o giữa năm 2022, ﻿Shinhan Financial Group cho biết đ&atilde; bỏ ra 40 triệu USD để mua 10% cổ phần của Tiki. Tuy nhi&ecirc;n, v&agrave;o th&aacute;ng 1/2023, dựa v&agrave;o hồ sơ ph&aacute;p l&yacute; của Tiki Global Pte. Ltd tại Singapore, Tech in Asia cho biết: khoản đầu tư từ Shinhan Financial Group l&ecirc;n đến 90 triệu USD.&nbsp;

Với giả định d&ograve;ng tiền từ hoạt động kinh doanh của Tiki đạt 100 triệu USD/năm, Tech in Asia cho rằng, s&agrave;n thương mại điện tử n&agrave;y c&oacute; thể hoạt động th&ecirc;m gần 3 năm m&agrave; kh&ocirc;ng cần gọi th&ecirc;m vốn. Đồng nghĩa, việc ni&ecirc;m yết c&ocirc;ng khai của Tiki c&oacute; thể đợi đến năm 2024 hoặc đầu năm 2025.

Nhưng l&uacute;c đ&oacute;, Tiki c&ograve;n chiếm tr&ecirc;n 5% thị phần v&agrave; TikTok Shop mới xuất hiện, chưa c&oacute; Temu; c&ograve;n b&acirc;y giờ, thị phần của Tiki chỉ c&ograve;n lại khoảng tr&ecirc;n 1%. Vậy n&ecirc;n, khả năng IPO của Tiki đang l&agrave; một dấu hỏi lớn.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20250214/images/ecommerce-in-southeast-asia-2024_mw_july-2024-1.png" style="height:338px; width:600px" />

Lazada hoạt động tr&ecirc;n cả Đ&ocirc;ng Nam &Aacute; v&agrave; c&oacute; sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ Alibaba. Ảnh: Momentum Works

D&ugrave; cả Lazada v&agrave; Tiki đều đang tụt dốc kh&ocirc;ng phanh, song viễn cảnh bị x&oacute;a sổ của Tiki lớn hơn Lazada, v&igrave; Lazada kh&ocirc;ng chỉ hoạt động ở thị trường Việt Nam m&agrave; cả Đ&ocirc;ng Nam &Aacute; v&agrave; c&oacute; sự hậu thuẫn của &ocirc;ng lớn Alibaba; Tiki th&igrave; kh&ocirc;ng c&oacute; cả hai. Mặt kh&aacute;c, cả Shopee, TikTok Shop đều đ&atilde; c&oacute; lời ở thị trường Việt Nam, Tập đo&agrave;n Lazada cũng bắt đầu hết lỗ; trong khi Tiki vẫn chưa c&oacute; lợi nhuận.

Cũng theo Tech in Asia, tổng doanh thu trong năm t&agrave;i ch&iacute;nh 2022 của Tiki ghi giảm 7% so với năm ngo&aacute;i, xuống dưới ngưỡng 200 triệu USD. Trừ đi chi ph&iacute;, Tiki b&aacute;o lỗ 93 triệu USD, tăng 39% so với năm 2021. B&aacute;o c&aacute;o t&agrave;i ch&iacute;nh của Tiki trong năm 2023 &ndash; 2024 chưa được c&ocirc;ng bố, song nhiều khả năng cũng kh&ocirc;ng khả quan.

<a href="https://markettimes.vn/tu-viec-vng-tu-bo-tiki-tuong-lai-nao-cho-chien-binh-ban-dia-o-chien-truong-tmdt-viet-nam-76955.html">Quỳnh Như-Link gốc</a>