”Việc phát triển hệ sinh thái doanh nghiệp lành mạnh gắn liền với trung tâm tài chính quốc tế sẽ tạo ra sức mạnh cộng hưởng, giúp cả doanh nghiệp lẫn nền kinh tế tăng tốc vượt bậc”. Đó là lời khẳng định của TS. Đinh Thế Hiển, chuyên gia kinh tế trong cuộc trao đổi với báo chí về sự phát triển của trung tâm tài chính khu vực và quốc tế.

Mới đây, Thủ tướng đã ký quyết định về việc thành lập Ban Chỉ đạo về Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam, ông đánh giá thế nào về tiềm năng phát triển Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế của Việt Nam?

Thực tế có nhiều thành phố lớn trên thế giới phát triển thành trung tâm thương mại, nhưng chưa thể phát triển thành Trung tâm tài chính; cụ thể như thủ đô BangKok của Thái Lan, Kuala Lumpur của Malaysia hay Jakarta của Indonesia đều là những thành phố lớn trung tâm thương mại của quốc gia, nhưng chưa được thế giới công nhận là Trung tâm tài chính quốc tế. Hiện nay ở Châu Á, các trung tâm tài chính quốc tế được công nhận rất ít, như HongKong, Thương Hải, Tokyo và Singapore có thể được xem là trung tâm tài chính khu vực.

Nói như thế để thấy rằng, trung tâm tài chính không phải là một thể chế, không phải là một quyết tâm. Nó là một thực thể sống động không phải nơi nào cũng có và buộc phải dựa vào những đặc điểm đặc thù của thành phố đó và chính thành phố phải hội tụ được nhiều yếu tố để trở thành trung tâm tài chính.

Hình ảnh về trung tâm tài chính khu vực và quốc tế được vẽ bằng AI ChatGPT.

Tại Việt Nam, tốc độ phát triển kinh tế những năm qua rất ấn tượng. Nếu duy trì được mức tăng trưởng ổn định khoảng 7%/năm trong 5 năm tới, chúng ta không chỉ bắt kịp Thái Lan về quy mô kinh tế mà còn có thể vượt qua họ. Việt Nam cũng sở hữu nhiều lợi thế như dân số gấp đôi Thái Lan, bờ biển dài với nhiều cảnh đẹp và đặc biệt là tiềm năng phát triển kinh tế số.

Những yếu tố này có thể trở thành động lực giúp Việt Nam vươn lên trở thành trung tâm tài chính của khu vực và quốc tế.

Trong 5 năm tới, nếu tập trung vào các dự án lớn và tạo điều kiện thuận lợi cho dòng vốn đầu tư, Việt Nam có thể xây dựng nền tảng để trở thành trung tâm tài chính quốc tế. Điều này không chỉ dừng lại ở việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các dự án trong nước, mà còn mở rộng vai trò của chúng ta thành điểm đến huy động vốn toàn cầu. Các doanh nghiệp quốc tế có thể chọn Việt Nam làm nơi niêm yết cổ phiếu, trái phiếu và triển khai các dự án đầu tư lớn. Khi đó, Việt Nam có thể hỗ trợ và kết nối dòng vốn giữa các quốc gia, khẳng định vai trò trung tâm đầu tư và tài chính trong khu vực và toàn cầu.

Như ông vừa trao đổi “Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế không phải nơi nào cũng có và buộc phải dựa vào những đặc điểm đặc thù của thành phố đó và chính thành phố phải hội tụ được nhiều yếu tố để trở thành trung tâm tài chính”. Theo đánh giá của ông, Việt Nam nên phát triển trung tâm tài chính ở địa phương nào?

Nhiều quốc gia tại Đông Nam Á rất mạnh về kinh tế, nhưng đến nay vẫn chưa từng xây dựng được một trung tâm tài chính quốc tế thực sự. Ví dụ như Thái Lan hay Malaysia – những nước có nền kinh tế phát triển về sản xuất công nghiệp và dịch vụ và thậm chí có phần vượt trội hơn so với Việt Nam hiện tại. Tuy nhiên đến, nay họ vẫn chưa thành công trong việc thiết lập một trung tâm tài chính quốc tế. Thế nên, xây dựng và hình thành trung tâm tài chính khu vực và quốc tế không hề dễ dàng và nhanh chóng?

Bởi vậy, việc xây dựng trung tâm tài chính quốc tế không thể dàn trải ở nhiều thành phố cùng lúc. Nếu chúng ta quá tham vọng, đặt mục tiêu phát triển nhiều trung tâm tài chính tại các địa phương khác nhau sẽ dẫn đến tình trạng phân tán nguồn lực và không đạt được hiệu quả như mong muốn. Thay vào đó, cần tập trung phát triển một hoặc hai trung tâm tài chính lớn tại các thành phố có điều kiện tối ưu, tránh tình trạng dàn trải dẫn đến nguy cơ thất bại trên diện rộng.

TP.Hồ Chí Minh có khá nhiều yếu tố thuận lợi để trở thành Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế. Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) là sở giao dịch lớn nhất Việt Nam và đang thực hiện những cải tiến mạnh mẽ để trở thành một trung tâm giao dịch chứng khoán uy tín, thu hút nhà đầu tư quốc tế. Bên cạnh đó, TP.HCM còn có lợi thế trong việc phát triển sở giao dịch hàng hóa, với thế mạnh về các mặt hàng như cà phê và gạo, vốn có quy mô xuất khẩu hàng đầu thế giới. Thêm vào đó, thành phố cũng đã thu hút nhiều quỹ đầu tư quốc tế và các tổ chức huy động vốn, đặt trụ sở tại đây. Về nhân lực tài chính, thì TP.Hồ Chí Minh từ lâu cũng là nợi có nhiều tổ chức tài chính quốc tế hoạt động, thu hút nhiều chuyên gia tài chính các nước tới làm việc.

Để phát triển trung tâm tài chính khu vực và quốc tế, theo ông, Việt Nam cần xây cơ chế ưu đãi như thế nào?

Trong giai đoạn 2025–2026, quá trình hội nhập quốc tế tại Việt Nam đang diễn ra mạnh mẽ và toàn diện. Chúng ta cũng đang tiến hành tái cấu trúc bộ máy theo hướng hiện đại hóa kinh tế, phát triển kinh tế số.

Trong bối cảnh đó, việc xây dựng các trung tâm tài chính cần dựa trên nền tảng vững chắc về năng lực quản trị, quản lý nhà nước, sự phát triển của quốc gia, quy mô nền kinh tế và khả năng ứng dụng công nghệ hiện đại. Đây mới là những yếu tố cốt lõi và bền vững thay vì phụ thuộc vào các chính sách đặc biệt hay ưu đãi ngắn hạn.

Nếu cần đặt ra các thể chế ưu đãi, chúng ta nên định hướng theo các dạng cụ thể và có trọng tâm. Trước hết, việc xây dựng các ưu đãi về lãi suất là cần thiết, bởi đây là kinh nghiệm thực tế mà chúng ta đã triển khai trong sản xuất và đạt được một số kết quả nhất định. Những biện pháp ưu đãi như giao đất miễn phí ở một số địa phương dù mang tính hỗ trợ, nhưng trên thực tế chưa đạt được hiệu quả mong muốn. Trong khi đó, các địa phương không áp dụng cơ chế ưu đãi đặc thù như TP.HCM, Bắc Ninh hay một phần Bắc Giang vẫn đạt được thành công trong việc huy động đầu tư vào các khu công nghiệp. Điều này chứng tỏ rằng, các chính sách ưu đãi chỉ là một phần, không phải yếu tố quyết định.

Đối với một tổ chức lớn như trung tâm tài chính quốc tế, các ưu đãi đặc biệt không thể tạo nên lợi thế vượt trội. Thay vào đó, yếu tố then chốt là tạo cơ hội để thu hút vốn nước ngoài vào các dự án quy mô lớn, mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt. Hiện tại, Việt Nam đang sở hữu nhiều dự án quan trọng như đường sắt cao tốc, cơ sở hạ tầng và sân bay - những dự án hoàn toàn có tiềm năng thu hút vốn quốc tế dựa trên quy mô nền kinh tế đang phát triển mạnh mẽ.

Ưu đãi quốc gia cũng không nằm ở những chính sách mang tính chất "trải thảm đỏ" nhưng thiếu hiệu quả, mà cần nằm ở việc hoàn thiện hành lang pháp lý và xây dựng một hệ thống tài chính đạt chuẩn quốc tế. Các quy định pháp luật phải rõ ràng, minh bạch và thực thi đồng bộ. Đặc biệt, quy trình phải đơn giản, nhanh gọn, đảm bảo không có sự chậm trễ hay rào cản không cần thiết, tránh tình trạng "ngâm hồ sơ" gây cản trở nhà đầu tư.

Thực tế, nhiều chủ trương từ Trung ương được ban hành rất tốt, nhưng các cấp thực thi tại địa phương thường chậm chạp hoặc không đáp ứng được yêu cầu. Điều này khiến các nhà đầu tư quốc tế khó tiếp cận, dẫn tới sự bất lợi trong cạnh tranh khi so sánh với các trung tâm tài chính như Hồng Kông hay Singapore, chưa nói đến các thị trường lớn như New York.

Ngoài ra, các cơ quan công quyền, từ cấp bộ, ngành đến thành phố phải xây dựng được một nền hành chính minh bạch, hoạt động đúng quy định và đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư. Đó không chỉ là ưu đãi, mà còn hơn cả ưu đãi, bởi các nhà đầu tư nước ngoài chỉ cần một hệ thống luật pháp rõ ràng, minh bạch và được thực thi nghiêm túc.

Chúng ta không thể mãi nghĩ rằng cần phải đưa ra thêm các quy định, ưu đãi đặc biệt. Cuối cùng, điều quan trọng nhất vẫn là thực hiện đúng những gì đã cam kết. Rất nhiều chính sách trước đây, như việc xây dựng khu đô thị, khu cảng hay làng nghề với các ưu đãi đặc biệt, thực chất chỉ mang lại lợi ích cho một số nhóm nhỏ, điển hình là một số quan chức. Vì vậy, những ưu đãi như vậy không thực sự hiệu quả mà còn lãng phí nguồn lực quốc gia.

Sự phát triển của trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam sẽ mang lại cơ hội gì cho các doanh nghiệp nội địa, đặc biệt là ngành ngân hàng, thưa ông?

Đối với các doanh nghiệp trong nước, việc thành lập trung tâm tài chính quốc tế mang lại lợi ích rất lớn. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp trong nước vẫn phụ thuộc chủ yếu vào ngân hàng để huy động vốn cho các dự án và ngành nghề cần đầu tư. Thực tế, nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn. Ngoài ngân hàng, các nguồn vốn khác trong nước như các quỹ đầu tư vẫn còn rất hạn chế.

Nếu trung tâm tài chính khu vực và quốc tế được hình thành, các doanh nghiệp trong nước sẽ được hưởng lợi lớn từ việc tiếp cận nguồn vốn đa dạng hơn, bao gồm vốn cổ phần, trái phiếu, trái phiếu chuyển đổi và các quỹ đầu tư như quỹ tương hỗ, quỹ đầu tư mạo hiểm. Những yếu tố này sẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có thêm nguồn lực để phát triển.

Sự hình thành của trung tâm tài chính quốc tế cũng mang lại lợi ích lớn cho nhóm ngân hàng. Lý do là vì các ngân hàng nội địa có thể đảm nhận nhiều vai trò quan trọng như cung cấp dịch vụ bảo lãnh trái phiếu, phát hành trái phiếu, thu hút vốn, quản lý vốn và thực hiện các hoạt động sáp nhập, mua lại doanh nghiệp. Đây đều là những dịch vụ cốt lõi tại các trung tâm tài chính quốc tế hàng đầu. Không chỉ phục vụ thị trường Việt Nam, các ngân hàng trong nước còn có thể vươn ra khu vực, mang lại cơ hội lớn về tăng trưởng quy mô và lợi nhuận.

Sự hình thành trung tâm tài chính quốc tế ở Việt Nam không chỉ giúp chúng ta tự chủ hơn trong các hoạt động phát hành vốn và huy động tài chính, mà còn thúc đẩy sự phát triển của hệ thống ngân hàng nội địa, nâng tầm vị thế của Việt Nam trên bản đồ tài chính toàn cầu.

Cơ hội là vậy, còn những thách thức thì sao, thưa ông?

Việc mở cửa hội nhập sâu hơn, đặc biệt trong bối cảnh các hiệp định khu vực như AFTA và ASEAN đã khiến nhiều doanh nghiệp lo ngại về sự cạnh tranh từ các công ty nước ngoài, đặc biệt từ Thái Lan. Thay vì tập trung nâng cao năng lực cạnh tranh, một số doanh nghiệp và hiệp hội trong nước vẫn còn lệ thuộc vào sự bảo hộ của Nhà nước nên thường xuyên đề nghị áp dụng các biện pháp như đánh thuế nhập khẩu hoặc đưa ra các chính sách hỗ trợ không phù hợp với tinh thần hội nhập quốc tế. Tâm lý này không chỉ làm giảm khả năng cạnh tranh mà còn gây khó khăn trong việc thích nghi với môi trường kinh doanh toàn cầu.

Đối với các ngân hàng trong nước, tình hình cũng tương tự. Hiện nay, hệ thống ngân hàng thương mại nội địa vẫn được Nhà nước bảo hộ ở mức độ nhất định, khiến các ngân hàng nước ngoài chỉ có thể tham gia vào một phần nhỏ thị trường.

Tuy nhiên, nếu trung tâm tài chính quốc tế được thiết lập thành công, hệ thống pháp lý và quy định sẽ phải được điều chỉnh để ngang bằng với các trung tâm tài chính hàng đầu thế giới. Khi đó, không thể có sự phân biệt giữa ngân hàng trong nước và ngân hàng quốc tế. Điều này đồng nghĩa với việc, nếu các ngân hàng trong nước không nâng cao năng lực, họ sẽ bị các ngân hàng quốc tế thay thế. Đây chính là nguy cơ lớn mà hệ thống ngân hàng trong nước phải đối mặt.

Thế nên, các ngân hàng và doanh nghiệp trong nước cần chuẩn bị tốt về năng lực quản trị và vận hành cũng như gia tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Việt Nam đang có nhiều tập đoàn lớn với hệ sinh thái vững mạnh, ví dụ HDBank – Sovico; Techcombank – Masan; Techcombank- Masterises; MB – Viettel… Ông đánh giá thế nào về vai trò của các hệ sinh thái này trong việc phát triển các trung tâm tài chính quốc tế?

Thành công của trung tâm tài chính quốc tế không chỉ phụ thuộc vào việc thu hút nhà đầu tư nước ngoài mà còn dựa vào sự phát triển bền vững và mạnh mẽ của các tổ chức tài chính nội địa. Thế nên, các tập đoàn phát triển hệ sinh thái một cách lành mạnh, minh bạch và bền vững sẽ thúc đẩy nhanh quá trình hình thành trung tâm tài chính quốc tế. Và ngược lại, sự thành công của các trung tâm tài chính quốc tế trong vai trò vừa hỗ trợ, vừa thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển mạnh mẽ, sẽ giúp các tập đoàn lớn như "hổ thêm cánh".

Khi chúng ta có một trung tâm tài chính quốc tế mạnh, các doanh nghiệp sẽ có thêm nhiều lựa chọn và giảm phụ thuộc vào các thị trường nước ngoài. Câu chuyện của VinFast là một ví dụ điển hình khi doanh nghiệp này đã chọn hướng đi niêm yết cổ phiếu tại Mỹ để huy động vốn, do quy mô thị trường tài chính Việt Nam hiện còn nhỏ.

Việc phát triển hệ sinh thái doanh nghiệp lành mạnh gắn liền với trung tâm tài chính quốc tế sẽ tạo ra sức mạnh cộng hưởng, giúp cả doanh nghiệp lẫn nền kinh tế tăng tốc vượt bậc. Đây là lý do Chính phủ và Nhà nước luôn mong muốn xây dựng một trung tâm tài chính quốc tế, không chỉ để thúc đẩy doanh nghiệp mà còn giúp Việt Nam hội nhập sâu hơn với kinh tế toàn cầu.

Nếu không có trung tâm tài chính quốc tế, nền kinh tế có thể phát triển, nhưng chỉ đạt được khoảng 50% tiềm năng thực sự. Ngược lại, với sự hiện diện của trung tâm này, nền kinh tế và các doanh nghiệp Việt sẽ được tiếp sức, phát triển nhanh hơn và mạnh mẽ hơn. Đó chính là mục tiêu và lý do mà Chính phủ quyết tâm xây dựng trung tâm tài chính quốc tế để đồng hành và hỗ trợ sự phát triển của các doanh nghiệp Việt Nam.

Cảm ơn những chia sẻ của ông!

Bài: Mai Linh

Thiết kế: Hải An

Link gốc