Giá đô la Mỹ trên thị trường tự do tăng vọt trong thời gian gần đây, kéo theo những lo ngại chung của tất cả, dù bức tranh của tỷ giá cuối năm vẫn được cho là tích cực.
Giá đô la trên thị trường tự do được chào bán tăng vọt. Ảnh minh họa.
Lo ngại tình huống bất thường
Thị trường ngoại hối mới đây lại dậy sóng với hàng loạt diễn biến mới. Cuối tuần trước, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có văn bản gửi Bộ Công an, Bộ Công thương, Thanh Tra Chính phủ về việc phối hợp quản lý hoạt động thị trường ngoại hối.
Các hoạt động tiếp theo gồm thanh tra, kiểm tra, giám sát, quản lý hoạt động ngoại hối của các tổ chức, cá nhân; đặc biệt là hoạt động mua, bán ngoại tệ trái pháp luật, hoạt động của thị trường ngoại hối không chính thức.
Động thái này được đưa ra trong bối cảnh nhà điều hành chính sách vĩ mô nhận định là “tỷ giá giữa đồng Việt Nam với đồng đô la Mỹ trên thị trường không chính thức có dấu hiệu biến động và xuất hiện sự chênh lệch với tỷ giá giao dịch trong hệ thống ngân hàng”.
Tại TPHCM, thị trường nhận kiều hối lớn nhất cả nước, những chuyển động kiểm soát thị trường tiếp tục được triển khai. Mới đây, NHNN chi nhánh Khu vực 2 tiếp tục gửi văn bản yêu cầu các tổ chức kinh tế hoạt động ngoại hối trên địa bàn TPHCM và tỉnh Đồng Nai, thực hiện nghiêm túc quy định của pháp luật về quản lý ngoại hối, phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và các quy định của pháp luật có liên quan; trường hợp phát hiện có dấu hiệu vi phạm cần báo cáo ngay. Các động thái này nhằm ”góp phần quan trọng trong việc ổn định tỷ giá ngoại tệ và thị trường ngoại hối”.
Các số liệu trong những tuần gần đây cho thấy chênh lệch giữa tỷ giá trên thị trường chính thức và thị trường tự do đã mở rộng đáng kể. Trong khi đó, tỷ giá chính thức như giá chào bán tại Vietcombank hiện ở mức 26.349 đồng/đô la, giảm 0,3% so với đầu tháng 10.
Theo số liệu thống kê của Công ty chứng khoán Maybank Việt Nam (MSVN), tỷ giá trên thị trường tự do đã tăng 7,5% từ đầu năm đến ngày 24-10, trong khi tỷ giá thị trường chính thức chỉ tăng 3,5%. Mức chênh lệch này đặc biệt gia tăng trong tháng 10, khi tỷ giá tự do tăng 4,2% tính từ đầu tháng, trong khi trên thị trường chính thức lại giảm 0,4%.
Theo báo cáo thị trường tiền tệ của Công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam, tỷ giá trong nước tiếp tục diễn biến trái chiều, trong khi tỷ giá trung tâm duy trì quanh mức 25.098 và tỷ giá bán ra tại ngân hàng thương mại quanh mức 26.352, giảm nhẹ so với tuần trước đó, tỷ giá thị trường tự do lên đến 27.650 đồng, tức tăng 1,52% tính theo tuần.
Xu hướng giá vàng và chênh lệch tỷ giá giữa thị trường chính thức và tự do tại Việt Nam. Nguồn: MSVN
Kỳ vọng giảm sức ép
Theo nhóm phân tích Công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam, chênh lệch tỷ giá ngân hàng và thị trường tự do tiếp tục ở mức cao là do nhu cầu đô la tăng mạnh cuối năm và nguồn cung đô la tiền mặt hạn chế trên thị trường tự do.
Còn nhóm phân tích MSVN cho rằng chênh lệch tỷ giá giữa hai thị trường có mối liên hệ chặt chẽ với đà tăng mạnh của giá vàng gần đây, cũng như khoảng cách ngày càng lớn giữa giá vàng trong nước và quốc tế.
Theo đó, khi chênh lệch giá vàng tăng, nhu cầu mua đô la trên thị trường tự do tăng lên để phục vụ hoạt động nhập khẩu và đầu cơ vàng, qua đó khiến chênh lệch tỷ giá giữa hai thị trường bị nới rộng thêm. “Những áp lực này mang tính phi cơ bản, phản ánh sự méo mó của thị trường vàng hơn là sự suy yếu trong cán cân thanh toán quốc tế của Việt Nam”, nhóm MSVN nhận định.
Bên cạnh việc tăng cường kiểm soát thị trường mang tính hành chính, động thái can thiệp gần nhất của NHNN là tiếp tục bán ngoại tệ thông qua hợp đồng kỳ hạn hôm 22-10, có hủy ngang với các ngân hàng có trạng thái ngoại tệ âm, ước tính khoảng 1,5 tỉ đô la, theo báo cáo của Yuanta Việt Nam. Đây là lần thứ ba trong gần hai tháng qua cơ quan quản lý ngoại hối sử dụng công cụ này để hỗ trợ thị trường.
Dù còn nhiều khó khăn trong ngắn hạn, nhưng đánh giá chung của các chuyên gia vẫn là duy trì tính lạc quan trong cuối năm, khi áp lực giảm dần vì đô la tiếp tục xu hướng cắt giảm lãi suất. Cục dự trữ liên bang Mỹ dự kiến giảm lãi suất thêm 25 điểm cơ bản vào ngày 30-10 với xác suất dự đoán lên đến 98%. Trong khi đó, các biến số vĩ mô khác được kỳ vọng tiếp tục tích cực, bổ sung dòng tiền như thương mại quốc tế, FDI và kiều hối.
Nhìn lại giữa những biến số này, hai yếu tố khó đoán định vẫn là thương mại quốc tế và giá vàng. Cuộc chiến thuế quan cho đến nay đang có những tín hiệu tích cực, khi gần đây Mỹ thống nhất khung cơ bản với Việt Nam và nhiều quốc gia khác, cũng như tiến gần hơn đến Trung Quốc. Giá vàng thì vẫn rất khó nói, dù đang giảm mạnh từ đầu tuần đến nay.
Còn ở thị trường trong nước, câu chuyện của thị trường ngoại hối phi chính thức và thị trường vàng vẫn còn nhiều điều cần giải quyết. Nếu để tồn tại một thị trường phi chính thức với mức chênh lệch quá cao đủ lâu, coi chừng dòng tiền lại chuyển dịch từ các ngân hàng thương mại ra bên ngoài.
