Kể từ khi Cục Dự trữ Li&ecirc;n bang Mỹ (Fed) khởi động chiến dịch tăng l&atilde;i suất, c&aacute;c đồng tiền tr&ecirc;n khắp thế giới đ&atilde; bị mất gi&aacute; s&acirc;u so với USD. Nguy&ecirc;n nh&acirc;n khiến từng đồng tiền bị mất gi&aacute; cũng kh&aacute;c nhau, từ ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ lệch pha với Fed, cho tới lạm ph&aacute;t, th&acirc;m hụt thương mại hoặc xung đột, trừng phạt.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/khai-niem-tien-mat-gia.png" style="height:363px; width:550px">

V&agrave;o ng&agrave;y 16/3/2022, Cục Dự trữ Li&ecirc;n bang Mỹ (Fed) đ&atilde; khởi động chiến dịch n&acirc;ng l&atilde;i suất quyết liệt nhằm k&igrave;m h&atilde;m lạm ph&aacute;t. Từ đ&oacute; đến nay, sau 11 lần điều chỉnh tăng, giới hạn tr&ecirc;n của l&atilde;i suất Quỹ Li&ecirc;n bang đ&atilde; được đẩy từ khoảng 0,25% l&ecirc;n 5.5% - mức cao nhất trong 22 năm.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/fed-rate-20230829070129486.png" style="height:366px; width:550px">

Fed khởi động chiến dịch tăng l&atilde;i suất từ 16/3/2022.

L&atilde;i suất cao th&uacute;c đẩy lợi suất tr&aacute;i phiếu Mỹ, l&atilde;i suất tiền gửi ng&acirc;n h&agrave;ng v&agrave; khiến USD trở n&ecirc;n ng&agrave;y c&agrave;ng hấp dẫn trong mắt nh&agrave; đầu tư. Kết quả l&agrave;, nhu cầu USD v&agrave; k&eacute;o theo đ&oacute; l&agrave; gi&aacute; của đồng tiền n&agrave;y đ&atilde; tăng l&ecirc;n nhanh ch&oacute;ng.

C&ugrave;ng l&uacute;c, nhiều quốc gia tr&ecirc;n thế giới đối mặt với đa khủng hoảng, từ gi&aacute; nhi&ecirc;n liệu, lương thực cho tới lạm ph&aacute;t, xung đột ... khiến tỷ gi&aacute; suy yếu nhanh ch&oacute;ng. Theo thống k&ecirc;, kể từ 16/3/2022 đến 28/8/2023, trong số 30 đồng tiền được khảo s&aacute;t, chỉ c&oacute; 5 đồng tăng gi&aacute; so với USD. Trung b&igrave;nh, kể từ 16/3/2022, 30 đồng tiền kể tr&ecirc;n đ&atilde; mất gi&aacute; 9,4% so với USD.

Từ khi Fed khởi động chiến dịch thắt chặt, tiền đồng (VND) của Việt Nam đ&atilde; sụt giảm 5,1% so với USD, thấp hơn mức b&igrave;nh qu&acirc;n của 30 quốc gi&aacute; được khảo s&aacute;t. Đồng thời, VND cũng c&oacute; khả năng chống chịu tốt hơn nhiều đồng tiền trong khu vực, chẳng hạn như rupiah (Indonesia), peso (Philippine), ringgit (Malaysia), kip (L&agrave;o) hay thậm ch&iacute; cả nh&acirc;n d&acirc;n tệ (Trung Quốc).

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/ty-gia-20230830140059865.png" style="height:855px; width:550px">

Những đồng tiền trong danh s&aacute;ch tr&ecirc;n đến từ những nền kinh tế lớn nhất thế giới, được giao dịch nhiều nhất c&ugrave;ng với th&agrave;nh vi&ecirc;n trong khu vực ASEAN.

Peso (Argentina), lira (Thổ Nhĩ Kỳ) v&agrave; kip (L&agrave;o) đ&atilde; giảm lần lượt 68,7%, 44,7% v&agrave; 41,5% so với kể từ khi Fed tăng l&atilde;i suất, đứng đầu trong danh s&aacute;ch những đồng tiền mất gi&aacute; s&acirc;u nhất. Trong khi đ&oacute;, chỉ c&oacute; hai đồng ghi nhận tỷ gi&aacute; so với USD tăng trưởng với tốc độ hai con số trong hơn nửa đầu năm, cụ thể l&agrave; franc Thụy Sỹ v&agrave; peso (Mexico).

Việc đồng tiền của từng nước tăng hay giảm so với USD đến từ nhiều nguy&ecirc;n nh&acirc;n, chẳng hạn như lạm ph&aacute;t, ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ nghịch chiều, th&acirc;m hụt thương mại hay c&aacute;c biện ph&aacute;p trừng phạt.

Ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ ngược với Fed

Nhật Bản, Trung Quốc, Việt Nam hay Thổ Nhĩ Kỳ l&agrave; những quốc gia ti&ecirc;u biểu cho xu hướng ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ ngược với Fed. Trong khi ng&acirc;n h&agrave;ng trung ương (NHTW) của Mỹ 11 lần thắt chặt kể từ th&aacute;ng 3 năm ngo&aacute;i, c&aacute;c quốc gia kể tr&ecirc;n lại giữ nguy&ecirc;n l&atilde;i suất hoặc &nbsp;nới lỏng để th&uacute;c đẩy nền kinh tế.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/rate-20230830143001712.png" style="height:440px; width:550px">

C&aacute;c NHTW ch&acirc;u &Aacute; n&agrave;y đang đi ngược với Fed. NHNN: Ng&acirc;n h&agrave;ng Nh&agrave; nước; BoJ: NHTW Nhật Bản, PBoC: NHTW Trung Quốc.

Nhật Bản tiếp tục ki&ecirc;n định với l&atilde;i suất ch&iacute;nh s&aacute;ch ở mức -0,1% đ&atilde; được duy tr&igrave; từ đầu năm 2016. Quyết định n&agrave;y khiến cho đồng yen (JPY) mất gi&aacute; tới 19% kể từ khi Fed khởi động chiến dịch thắt chặt. Gần đ&acirc;y, NHTW Nhật Bản (BOJ) đ&atilde; c&oacute; những động th&aacute;i b&aacute;o hiệu khả năng chuyển dịch ch&iacute;nh s&aacute;ch, khi th&ocirc;ng b&aacute;o sẽ c&acirc;n nhắc điều chỉnh ch&iacute;nh s&aacute;ch kiểm so&aacute;t đường cong lợi suất (YCC).

&nbsp;Tuy nhi&ecirc;n, bất chấp những thay đổi c&oacute; khả năng l&agrave;m rung chuyển thị trường t&agrave;i ch&iacute;nh to&agrave;n cầu, đồng yen chỉ phục hồi trong một khoảng thời gian ngắn ngủi, sau đ&oacute; lại rơi tự do khi lợi suất Tr&aacute;i phiếu Kho bạc Mỹ vọt tăng. Hiện tại, tỷ gi&aacute; JPY/USD đang rất gần với đ&aacute;y hồi th&aacute;ng 10 năm ngo&aacute;i.

Trước nguy cơ nền kinh tế tăng trưởng chậm lại, Trung Quốc v&agrave; Việt Nam đ&atilde; nới lỏng ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ, chấp nhận đối mặt với nguy cơ khiến đồng tiền suy yếu. Trung Quốc hạ l&atilde;i suất hai lần kể từ khi Fed bắt đầu chiến dịch chống lạm ph&aacute;t, trong khi Việt Nam đ&atilde; trải qua giai đoạn thắt chặt v&agrave;o cuối năm 2022 v&agrave; bắt đầu nới lỏng v&agrave;o cuối qu&yacute; I/2023.

Trường hợp của Thổ Nhĩ Kỳ tương đối đặc biệt so với Việt Nam, Nhật Bản hay Trung Quốc. Quốc gia n&agrave;y ghi nhận tăng trưởng GDP ở mức 5,6% v&agrave;o năm 2022, đồng thời nền kinh tế đang trải qua lạm ph&aacute;t hai con số. Tuy nhi&ecirc;n, thay v&igrave; việc n&acirc;ng l&atilde;i suất để k&igrave;m h&atilde;m lạm ph&aacute;t, NHTW Thổ Nhĩ Kỳ (TCMB) lại theo đuổi ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ phi truyền thống v&agrave; li&ecirc;n tiếp hạ l&atilde;i suất.

M&atilde;i tới th&aacute;ng 6/2023, TCMB mới bắt đầu mạnh tay thắt chặt. Hiện l&atilde;i suất ch&iacute;nh s&aacute;ch của Thổ Nhĩ Kỳ đang ở mức 25%, thuộc nh&oacute;m những quốc gia c&oacute; l&atilde;i suất cao nhất tr&ecirc;n thế giới.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/fed-tcmb-20230830143357894.png" style="height:440px; width:550px">

M&atilde;i đến cuối th&aacute;ng 6, TCMB mới bắt đầu điều chỉnh l&atilde;i suất. Việc theo đuổi ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ phi truyền thống khiến lira trở th&agrave;nh một trong những đồng tiền mất gi&aacute; mạnh nhất thế giới v&agrave; lạm ph&aacute;t Thổ Nhĩ Kỳ lu&ocirc;n ở mức hai con số.

Lạm ph&aacute;t

Trong 30 đồng tiền được khảo s&aacute;t, peso của Argentina (ARS) ghi nhận sự sụt giảm s&acirc;u nhất so với USD kể từ khi Fed bắt đầu chiến dịch thắt chặt. ARS đ&atilde; giảm tới 68,7% so với USD từ ng&agrave;y 16/3. Hiện nay, theo tỷ gi&aacute; của NHTW Argentina, một USD đang đổi được 350 ARS. Tuy nhi&ecirc;n, tại chợ đen, một USD c&oacute; thể đổi tới 750 ARS.

Argentina đang đối mặt với tỷ lệ lạm ph&aacute;t thuộc h&agrave;ng cao nhất tr&ecirc;n thế giới, khủng hoảng kinh tế k&eacute;o d&agrave;i h&agrave;ng thập kỷ v&agrave; vỡ nợ tr&aacute;i phiếu. Ngo&agrave;i ra, quốc gia n&agrave;y cũng đang nợ Quỹ Tiền tệ Thế giới (IMF) h&agrave;ng chục tỷ USD v&agrave; đang trong qu&aacute; tr&igrave;nh đ&agrave;m ph&aacute;n để ho&atilde;n thanh to&aacute;n.

Những cuộc khủng hoảng tr&ecirc;n đ&atilde; khiến tỷ gi&aacute; ARS/USD li&ecirc;n tục đi xuống kể từ năm 2018 đến nay v&agrave; vẫn chưa c&oacute; dấu hiệu dừng lại. Từ đầu năm 2022 đến nay, NHTW của Argentina đ&atilde; n&acirc;ng l&atilde;i suất từ 40% l&ecirc;n 120%, tuy nhi&ecirc;n, động th&aacute;i n&agrave;y vẫn chưa thể ngăn cản đ&agrave; giảm của đồng ARS.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/usd-ars-20230830170248566.png" style="height:385px; width:550px">

Kể từ đầu năm, đồng ARS đ&atilde; mất 72,6% gi&aacute; trị tr&ecirc;n thị trường chợ đen.

Th&acirc;m hụt thương mại, xuất khẩu suy yếu

L&agrave;o, Nam Phi, Ấn Độ hay Philippines l&agrave; những quốc gia đang đối mặt chi ph&iacute; nhập khẩu gia tăng, tạo &aacute;p lực lớn l&ecirc;n tỷ gi&aacute;. Đồng kip l&agrave;o (LAK) đ&atilde; mất tới 41,5% gi&aacute; trị so với USD kể từ ng&agrave;y 16/3. Trong c&ugrave;ng qu&atilde;ng thời gian tr&ecirc;n, rand của Nam Phi (ZAR), rupee của Ấn Độ (INR) v&agrave; peso của Philippines (PHP) lần lượt giảm 19,8%, 8,1% v&agrave; 8,1% so với USD.

Gi&aacute; năng lượng, lượng thực tăng l&ecirc;n trong năm 2022 v&agrave; những th&aacute;ng gần đ&acirc;y đ&atilde; khiến chi ph&iacute; nhập khẩu tăng l&ecirc;n, trong khi nền kinh tế to&agrave;n cầu yếu khiến hoạt động xuất khẩu của nhiều quốc gia gặp kh&oacute; khăn. Đồng LAK gặp kh&oacute; khăn đặc biệt khi L&agrave;o đang phải trả khoản nợ nước ngo&agrave;i lớn v&agrave; dự trữ ngoại hối hạn chế. Trong khi đ&oacute;, t&igrave;nh h&igrave;nh ch&iacute;nh trị bất ổn tại Nam Phi khiến triển vọng kinh tế xấu đi, t&aacute;c động hơn nữa tới tỷ gi&aacute;.

Hoạt động xuất khẩu của Ấn Độ v&agrave; Philippines đ&atilde; chậm lại trong 6 th&aacute;ng đầu năm nay, c&oacute; thể tạo th&ecirc;m &aacute;p lực l&ecirc;n đồng nội tệ. Tuy nhi&ecirc;n, nhờ gi&aacute; năng lượng đi xuống, c&aacute;n c&acirc;n thương mại của Ấn Độ đ&atilde; &iacute;t th&acirc;m hụt hơn so với năm ngo&aacute;i, l&agrave;m chậm lại đ&agrave; sụt giảm của INR.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/trade-balance-20230830172412443.png" style="height:385px; width:550px">

Th&acirc;m hụt thương mại của Ấn Độ đạt kỷ lục v&agrave;o năm 2022, nhưng bước sang năm 2023 đ&atilde; c&oacute; dấu hiệu ổn định trở lại.

Những yếu tố kh&aacute;c

Đồng dollar Australia (AUD) cũng &nbsp;ghi nhận mức sụt giảm 11,8% kể từ khi Fed khởi động chiến dịch n&acirc;ng l&atilde;i suất. Ngo&agrave;i việc khoảng c&aacute;ch giữa l&atilde;i suất ch&iacute;nh s&aacute;ch của Fed v&agrave; NHTW Australia ng&agrave;y c&agrave;ng lớn, tỷ gi&aacute; của AUD suy yếu c&ograve;n đến từ sự phục hồi kinh tế yếu ớt của Trung Quốc.

T&acirc;n Đ&agrave;i tệ của đảo Đ&agrave;i Loan (TWD) v&agrave; won của H&agrave;n Quốc (KRW) cũng bị mất gi&aacute; mặc d&ugrave; đ&atilde; đồng pha với Fed trong qu&aacute; tr&igrave;nh thắt chặt. Hai đồng tiền n&agrave;y suy yếu do một số nguy&ecirc;n nh&acirc;n, từ khoảng c&aacute;ch ng&agrave;y c&agrave;ng rộng giữa l&atilde;i suất ch&iacute;nh s&aacute;ch của hai nước với l&atilde;i suất của Fed, cho tới triển vọng kinh tế xấu đi.

Tại đảo Đ&agrave;i Loan v&agrave; H&agrave;n Quốc, nhu cầu chip b&aacute;n dẫn, thiết bị điện tử, m&aacute;y t&iacute;nh hay điện thoại to&agrave;n cầu hạ nhiệt ảnh hưởng lớn tới xuất khẩu. Ngo&agrave;i ra, H&agrave;n Quốc c&ograve;n ghi nhận th&acirc;m hụt thương mại li&ecirc;n tiếp từ th&aacute;ng 3/2022 đến 5/2023.

Đồng tiền của Nga (RUB), ch&acirc;u &Acirc;u (EUR) v&agrave; Anh (GBP), lại l&agrave; nạn nh&acirc;n một phần, hoặc trực tiếp từ cuộc xung đột Ukraine. Đồng RUB từng cắm đầu ngay sau khi Nga mở chiến dịch qu&acirc;n sự tại Ukraine, nhưng sau đ&oacute; đ&atilde; nhanh ch&oacute;ng phục hồi nhờ những ch&iacute;nh s&aacute;ch khẩn cấp của NHTW Nga (CBR), gi&aacute; năng lượng tăng vọt hỗ trợ xuất khẩu v&agrave; hoạt động nhập khẩu đ&igrave;nh trệ.

Tuy nhi&ecirc;n, sang năm 2023, gi&aacute; năng lượng đ&atilde; đi xuống ảnh hưởng tới xuất khẩu, hoạt động nhập khẩu đ&atilde; tăng trở lại khi Nga t&igrave;m kiếm được nguồn cung thay thế v&agrave; việc c&aacute;c c&ocirc;ng ty r&uacute;t khỏi thị trường nước n&agrave;y khiến cho đồng RUB suy yếu.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/usd-rub-20230831105812104.png" style="height:385px; width:550px">

Tỷ gi&aacute; đồng RUB bắt đầu c&oacute; dấu hiệu suy yếu kể từ đầu năm 2023, buộc CBR phải tăng l&atilde;i suất hai lần li&ecirc;n tiếp v&agrave;o cuối th&aacute;ng 7 v&agrave; giữa th&aacute;ng 8.

Trong năm 2022, EUR v&agrave; GBP cũng chịu &aacute;p lực lạm ph&aacute;t lớn khi xung đột Ukraine b&ugrave;ng nổ. Cuối th&aacute;ng 9/2022, việc ch&iacute;nh phủ Anh c&ocirc;ng bố ch&iacute;nh s&aacute;ch t&agrave;i kh&oacute;a mới đ&atilde; đẩy GBP xuống mức thấp kỷ lục sao với USD. Sau đ&oacute;, ch&iacute;nh phủ mới của nước Anh đ&atilde; phải hủy bỏ gần như ho&agrave;n to&agrave;n những ch&iacute;nh s&aacute;ch trước đ&acirc;y, gi&uacute;p đồng GBP phục hồi.

Khu vực đồng tiền chung ch&acirc;u &Acirc;u (Eurozone) chịu t&aacute;c động trực tiếp hơn từ cuộc khủng hoảng Ukraine. Lạm ph&aacute;t, khủng hoảng năng lượng v&agrave; sự kh&ocirc;ng chắc chắn trong nền kinh tế ch&acirc;u &Acirc;u đ&atilde; khiến c&aacute;c nh&agrave; đầu tư th&aacute;o chạy đến những nơi an to&agrave;n hơn, cụ thể l&agrave; nước Mỹ. Ngo&agrave;i ra, EUR c&ograve;n suy yếu v&igrave; NHTW ch&acirc;u &Acirc;u (ECB) chậm ch&acirc;n trong việc tăng l&atilde;i suất so với Fed.

Tuy nhi&ecirc;n, kể từ đầu năm 2023, EUR đ&atilde; c&oacute; sự phục hồi, tăng 1,5% so với USD khi ECB mạnh tay n&acirc;ng l&atilde;i suất hơn Fed v&agrave; nền kinh tế khu vực tho&aacute;t khỏi nguy cơ suy tho&aacute;i.&nbsp;

<a href="https://doanhnhanvn.vn/so-phan-cac-dong-tien-khi-fed-tang-lai-suat.html">Minh Quang</a>

Kể từ khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) khởi động chiến dịch tăng lãi suất, các đồng tiền trên khắp thế giới đã bị mất giá sâu so với USD. Nguyên nhân khiến từng đồng tiền bị mất giá cũng khác nhau, từ chính sách tiền tệ lệch pha với Fed, cho tới lạm phát, thâm hụt thương mại hoặc xung đột, trừng phạt.


Kể từ khi Cục Dự trữ Li&ecirc;n bang Mỹ (Fed) khởi động chiến dịch tăng l&atilde;i suất, c&aacute;c đồng tiền tr&ecirc;n khắp thế giới đ&atilde; bị mất gi&aacute; s&acirc;u so với USD. Nguy&ecirc;n nh&acirc;n khiến từng đồng tiền bị mất gi&aacute; cũng kh&aacute;c nhau, từ ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ lệch pha với Fed, cho tới lạm ph&aacute;t, th&acirc;m hụt thương mại hoặc xung đột, trừng phạt.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/khai-niem-tien-mat-gia.png" style="height:363px; width:550px" />

V&agrave;o ng&agrave;y 16/3/2022, Cục Dự trữ Li&ecirc;n bang Mỹ (Fed) đ&atilde; khởi động chiến dịch n&acirc;ng l&atilde;i suất quyết liệt nhằm k&igrave;m h&atilde;m lạm ph&aacute;t. Từ đ&oacute; đến nay, sau 11 lần điều chỉnh tăng, giới hạn tr&ecirc;n của l&atilde;i suất Quỹ Li&ecirc;n bang đ&atilde; được đẩy từ khoảng 0,25% l&ecirc;n 5.5% - mức cao nhất trong 22 năm.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/fed-rate-20230829070129486.png" style="height:366px; width:550px" />

Fed khởi động chiến dịch tăng l&atilde;i suất từ 16/3/2022.

L&atilde;i suất cao th&uacute;c đẩy lợi suất tr&aacute;i phiếu Mỹ, l&atilde;i suất tiền gửi ng&acirc;n h&agrave;ng v&agrave; khiến USD trở n&ecirc;n ng&agrave;y c&agrave;ng hấp dẫn trong mắt nh&agrave; đầu tư. Kết quả l&agrave;, nhu cầu USD v&agrave; k&eacute;o theo đ&oacute; l&agrave; gi&aacute; của đồng tiền n&agrave;y đ&atilde; tăng l&ecirc;n nhanh ch&oacute;ng.

C&ugrave;ng l&uacute;c, nhiều quốc gia tr&ecirc;n thế giới đối mặt với đa khủng hoảng, từ gi&aacute; nhi&ecirc;n liệu, lương thực cho tới lạm ph&aacute;t, xung đột ... khiến tỷ gi&aacute; suy yếu nhanh ch&oacute;ng. Theo thống k&ecirc;, kể từ 16/3/2022 đến 28/8/2023, trong số 30 đồng tiền được khảo s&aacute;t, chỉ c&oacute; 5 đồng tăng gi&aacute; so với USD. Trung b&igrave;nh, kể từ 16/3/2022, 30 đồng tiền kể tr&ecirc;n đ&atilde; mất gi&aacute; 9,4% so với USD.

Từ khi Fed khởi động chiến dịch thắt chặt, tiền đồng (VND) của Việt Nam đ&atilde; sụt giảm 5,1% so với USD, thấp hơn mức b&igrave;nh qu&acirc;n của 30 quốc gi&aacute; được khảo s&aacute;t. Đồng thời, VND cũng c&oacute; khả năng chống chịu tốt hơn nhiều đồng tiền trong khu vực, chẳng hạn như rupiah (Indonesia), peso (Philippine), ringgit (Malaysia), kip (L&agrave;o) hay thậm ch&iacute; cả nh&acirc;n d&acirc;n tệ (Trung Quốc).

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/ty-gia-20230830140059865.png" style="height:855px; width:550px" />

Những đồng tiền trong danh s&aacute;ch tr&ecirc;n đến từ những nền kinh tế lớn nhất thế giới, được giao dịch nhiều nhất c&ugrave;ng với th&agrave;nh vi&ecirc;n trong khu vực ASEAN.

Peso (Argentina), lira (Thổ Nhĩ Kỳ) v&agrave; kip (L&agrave;o) đ&atilde; giảm lần lượt 68,7%, 44,7% v&agrave; 41,5% so với kể từ khi Fed tăng l&atilde;i suất, đứng đầu trong danh s&aacute;ch những đồng tiền mất gi&aacute; s&acirc;u nhất. Trong khi đ&oacute;, chỉ c&oacute; hai đồng ghi nhận tỷ gi&aacute; so với USD tăng trưởng với tốc độ hai con số trong hơn nửa đầu năm, cụ thể l&agrave; franc Thụy Sỹ v&agrave; peso (Mexico).

Việc đồng tiền của từng nước tăng hay giảm so với USD đến từ nhiều nguy&ecirc;n nh&acirc;n, chẳng hạn như lạm ph&aacute;t, ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ nghịch chiều, th&acirc;m hụt thương mại hay c&aacute;c biện ph&aacute;p trừng phạt.

Ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ ngược với Fed

Nhật Bản, Trung Quốc, Việt Nam hay Thổ Nhĩ Kỳ l&agrave; những quốc gia ti&ecirc;u biểu cho xu hướng ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ ngược với Fed. Trong khi ng&acirc;n h&agrave;ng trung ương (NHTW) của Mỹ 11 lần thắt chặt kể từ th&aacute;ng 3 năm ngo&aacute;i, c&aacute;c quốc gia kể tr&ecirc;n lại giữ nguy&ecirc;n l&atilde;i suất hoặc &nbsp;nới lỏng để th&uacute;c đẩy nền kinh tế.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/rate-20230830143001712.png" style="height:440px; width:550px" />

C&aacute;c NHTW ch&acirc;u &Aacute; n&agrave;y đang đi ngược với Fed. NHNN: Ng&acirc;n h&agrave;ng Nh&agrave; nước; BoJ: NHTW Nhật Bản, PBoC: NHTW Trung Quốc.

Nhật Bản tiếp tục ki&ecirc;n định với l&atilde;i suất ch&iacute;nh s&aacute;ch ở mức -0,1% đ&atilde; được duy tr&igrave; từ đầu năm 2016. Quyết định n&agrave;y khiến cho đồng yen (JPY) mất gi&aacute; tới 19% kể từ khi Fed khởi động chiến dịch thắt chặt. Gần đ&acirc;y, NHTW Nhật Bản (BOJ) đ&atilde; c&oacute; những động th&aacute;i b&aacute;o hiệu khả năng chuyển dịch ch&iacute;nh s&aacute;ch, khi th&ocirc;ng b&aacute;o sẽ c&acirc;n nhắc điều chỉnh ch&iacute;nh s&aacute;ch kiểm so&aacute;t đường cong lợi suất (YCC).

&nbsp;Tuy nhi&ecirc;n, bất chấp những thay đổi c&oacute; khả năng l&agrave;m rung chuyển thị trường t&agrave;i ch&iacute;nh to&agrave;n cầu, đồng yen chỉ phục hồi trong một khoảng thời gian ngắn ngủi, sau đ&oacute; lại rơi tự do khi lợi suất Tr&aacute;i phiếu Kho bạc Mỹ vọt tăng. Hiện tại, tỷ gi&aacute; JPY/USD đang rất gần với đ&aacute;y hồi th&aacute;ng 10 năm ngo&aacute;i.

Trước nguy cơ nền kinh tế tăng trưởng chậm lại, Trung Quốc v&agrave; Việt Nam đ&atilde; nới lỏng ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ, chấp nhận đối mặt với nguy cơ khiến đồng tiền suy yếu. Trung Quốc hạ l&atilde;i suất hai lần kể từ khi Fed bắt đầu chiến dịch chống lạm ph&aacute;t, trong khi Việt Nam đ&atilde; trải qua giai đoạn thắt chặt v&agrave;o cuối năm 2022 v&agrave; bắt đầu nới lỏng v&agrave;o cuối qu&yacute; I/2023.

Trường hợp của Thổ Nhĩ Kỳ tương đối đặc biệt so với Việt Nam, Nhật Bản hay Trung Quốc. Quốc gia n&agrave;y ghi nhận tăng trưởng GDP ở mức 5,6% v&agrave;o năm 2022, đồng thời nền kinh tế đang trải qua lạm ph&aacute;t hai con số. Tuy nhi&ecirc;n, thay v&igrave; việc n&acirc;ng l&atilde;i suất để k&igrave;m h&atilde;m lạm ph&aacute;t, NHTW Thổ Nhĩ Kỳ (TCMB) lại theo đuổi ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ phi truyền thống v&agrave; li&ecirc;n tiếp hạ l&atilde;i suất.

M&atilde;i tới th&aacute;ng 6/2023, TCMB mới bắt đầu mạnh tay thắt chặt. Hiện l&atilde;i suất ch&iacute;nh s&aacute;ch của Thổ Nhĩ Kỳ đang ở mức 25%, thuộc nh&oacute;m những quốc gia c&oacute; l&atilde;i suất cao nhất tr&ecirc;n thế giới.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/fed-tcmb-20230830143357894.png" style="height:440px; width:550px" />

M&atilde;i đến cuối th&aacute;ng 6, TCMB mới bắt đầu điều chỉnh l&atilde;i suất. Việc theo đuổi ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ phi truyền thống khiến lira trở th&agrave;nh một trong những đồng tiền mất gi&aacute; mạnh nhất thế giới v&agrave; lạm ph&aacute;t Thổ Nhĩ Kỳ lu&ocirc;n ở mức hai con số.

Lạm ph&aacute;t

Trong 30 đồng tiền được khảo s&aacute;t, peso của Argentina (ARS) ghi nhận sự sụt giảm s&acirc;u nhất so với USD kể từ khi Fed bắt đầu chiến dịch thắt chặt. ARS đ&atilde; giảm tới 68,7% so với USD từ ng&agrave;y 16/3. Hiện nay, theo tỷ gi&aacute; của NHTW Argentina, một USD đang đổi được 350 ARS. Tuy nhi&ecirc;n, tại chợ đen, một USD c&oacute; thể đổi tới 750 ARS.

Argentina đang đối mặt với tỷ lệ lạm ph&aacute;t thuộc h&agrave;ng cao nhất tr&ecirc;n thế giới, khủng hoảng kinh tế k&eacute;o d&agrave;i h&agrave;ng thập kỷ v&agrave; vỡ nợ tr&aacute;i phiếu. Ngo&agrave;i ra, quốc gia n&agrave;y cũng đang nợ Quỹ Tiền tệ Thế giới (IMF) h&agrave;ng chục tỷ USD v&agrave; đang trong qu&aacute; tr&igrave;nh đ&agrave;m ph&aacute;n để ho&atilde;n thanh to&aacute;n.

Những cuộc khủng hoảng tr&ecirc;n đ&atilde; khiến tỷ gi&aacute; ARS/USD li&ecirc;n tục đi xuống kể từ năm 2018 đến nay v&agrave; vẫn chưa c&oacute; dấu hiệu dừng lại. Từ đầu năm 2022 đến nay, NHTW của Argentina đ&atilde; n&acirc;ng l&atilde;i suất từ 40% l&ecirc;n 120%, tuy nhi&ecirc;n, động th&aacute;i n&agrave;y vẫn chưa thể ngăn cản đ&agrave; giảm của đồng ARS.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/usd-ars-20230830170248566.png" style="height:385px; width:550px" />

Kể từ đầu năm, đồng ARS đ&atilde; mất 72,6% gi&aacute; trị tr&ecirc;n thị trường chợ đen.

Th&acirc;m hụt thương mại, xuất khẩu suy yếu

L&agrave;o, Nam Phi, Ấn Độ hay Philippines l&agrave; những quốc gia đang đối mặt chi ph&iacute; nhập khẩu gia tăng, tạo &aacute;p lực lớn l&ecirc;n tỷ gi&aacute;. Đồng kip l&agrave;o (LAK) đ&atilde; mất tới 41,5% gi&aacute; trị so với USD kể từ ng&agrave;y 16/3. Trong c&ugrave;ng qu&atilde;ng thời gian tr&ecirc;n, rand của Nam Phi (ZAR), rupee của Ấn Độ (INR) v&agrave; peso của Philippines (PHP) lần lượt giảm 19,8%, 8,1% v&agrave; 8,1% so với USD.

Gi&aacute; năng lượng, lượng thực tăng l&ecirc;n trong năm 2022 v&agrave; những th&aacute;ng gần đ&acirc;y đ&atilde; khiến chi ph&iacute; nhập khẩu tăng l&ecirc;n, trong khi nền kinh tế to&agrave;n cầu yếu khiến hoạt động xuất khẩu của nhiều quốc gia gặp kh&oacute; khăn. Đồng LAK gặp kh&oacute; khăn đặc biệt khi L&agrave;o đang phải trả khoản nợ nước ngo&agrave;i lớn v&agrave; dự trữ ngoại hối hạn chế. Trong khi đ&oacute;, t&igrave;nh h&igrave;nh ch&iacute;nh trị bất ổn tại Nam Phi khiến triển vọng kinh tế xấu đi, t&aacute;c động hơn nữa tới tỷ gi&aacute;.

Hoạt động xuất khẩu của Ấn Độ v&agrave; Philippines đ&atilde; chậm lại trong 6 th&aacute;ng đầu năm nay, c&oacute; thể tạo th&ecirc;m &aacute;p lực l&ecirc;n đồng nội tệ. Tuy nhi&ecirc;n, nhờ gi&aacute; năng lượng đi xuống, c&aacute;n c&acirc;n thương mại của Ấn Độ đ&atilde; &iacute;t th&acirc;m hụt hơn so với năm ngo&aacute;i, l&agrave;m chậm lại đ&agrave; sụt giảm của INR.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/trade-balance-20230830172412443.png" style="height:385px; width:550px" />

Th&acirc;m hụt thương mại của Ấn Độ đạt kỷ lục v&agrave;o năm 2022, nhưng bước sang năm 2023 đ&atilde; c&oacute; dấu hiệu ổn định trở lại.

Những yếu tố kh&aacute;c

Đồng dollar Australia (AUD) cũng &nbsp;ghi nhận mức sụt giảm 11,8% kể từ khi Fed khởi động chiến dịch n&acirc;ng l&atilde;i suất. Ngo&agrave;i việc khoảng c&aacute;ch giữa l&atilde;i suất ch&iacute;nh s&aacute;ch của Fed v&agrave; NHTW Australia ng&agrave;y c&agrave;ng lớn, tỷ gi&aacute; của AUD suy yếu c&ograve;n đến từ sự phục hồi kinh tế yếu ớt của Trung Quốc.

T&acirc;n Đ&agrave;i tệ của đảo Đ&agrave;i Loan (TWD) v&agrave; won của H&agrave;n Quốc (KRW) cũng bị mất gi&aacute; mặc d&ugrave; đ&atilde; đồng pha với Fed trong qu&aacute; tr&igrave;nh thắt chặt. Hai đồng tiền n&agrave;y suy yếu do một số nguy&ecirc;n nh&acirc;n, từ khoảng c&aacute;ch ng&agrave;y c&agrave;ng rộng giữa l&atilde;i suất ch&iacute;nh s&aacute;ch của hai nước với l&atilde;i suất của Fed, cho tới triển vọng kinh tế xấu đi.

Tại đảo Đ&agrave;i Loan v&agrave; H&agrave;n Quốc, nhu cầu chip b&aacute;n dẫn, thiết bị điện tử, m&aacute;y t&iacute;nh hay điện thoại to&agrave;n cầu hạ nhiệt ảnh hưởng lớn tới xuất khẩu. Ngo&agrave;i ra, H&agrave;n Quốc c&ograve;n ghi nhận th&acirc;m hụt thương mại li&ecirc;n tiếp từ th&aacute;ng 3/2022 đến 5/2023.

Đồng tiền của Nga (RUB), ch&acirc;u &Acirc;u (EUR) v&agrave; Anh (GBP), lại l&agrave; nạn nh&acirc;n một phần, hoặc trực tiếp từ cuộc xung đột Ukraine. Đồng RUB từng cắm đầu ngay sau khi Nga mở chiến dịch qu&acirc;n sự tại Ukraine, nhưng sau đ&oacute; đ&atilde; nhanh ch&oacute;ng phục hồi nhờ những ch&iacute;nh s&aacute;ch khẩn cấp của NHTW Nga (CBR), gi&aacute; năng lượng tăng vọt hỗ trợ xuất khẩu v&agrave; hoạt động nhập khẩu đ&igrave;nh trệ.

Tuy nhi&ecirc;n, sang năm 2023, gi&aacute; năng lượng đ&atilde; đi xuống ảnh hưởng tới xuất khẩu, hoạt động nhập khẩu đ&atilde; tăng trở lại khi Nga t&igrave;m kiếm được nguồn cung thay thế v&agrave; việc c&aacute;c c&ocirc;ng ty r&uacute;t khỏi thị trường nước n&agrave;y khiến cho đồng RUB suy yếu.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20230902/images/usd-rub-20230831105812104.png" style="height:385px; width:550px" />

Tỷ gi&aacute; đồng RUB bắt đầu c&oacute; dấu hiệu suy yếu kể từ đầu năm 2023, buộc CBR phải tăng l&atilde;i suất hai lần li&ecirc;n tiếp v&agrave;o cuối th&aacute;ng 7 v&agrave; giữa th&aacute;ng 8.

Trong năm 2022, EUR v&agrave; GBP cũng chịu &aacute;p lực lạm ph&aacute;t lớn khi xung đột Ukraine b&ugrave;ng nổ. Cuối th&aacute;ng 9/2022, việc ch&iacute;nh phủ Anh c&ocirc;ng bố ch&iacute;nh s&aacute;ch t&agrave;i kh&oacute;a mới đ&atilde; đẩy GBP xuống mức thấp kỷ lục sao với USD. Sau đ&oacute;, ch&iacute;nh phủ mới của nước Anh đ&atilde; phải hủy bỏ gần như ho&agrave;n to&agrave;n những ch&iacute;nh s&aacute;ch trước đ&acirc;y, gi&uacute;p đồng GBP phục hồi.

Khu vực đồng tiền chung ch&acirc;u &Acirc;u (Eurozone) chịu t&aacute;c động trực tiếp hơn từ cuộc khủng hoảng Ukraine. Lạm ph&aacute;t, khủng hoảng năng lượng v&agrave; sự kh&ocirc;ng chắc chắn trong nền kinh tế ch&acirc;u &Acirc;u đ&atilde; khiến c&aacute;c nh&agrave; đầu tư th&aacute;o chạy đến những nơi an to&agrave;n hơn, cụ thể l&agrave; nước Mỹ. Ngo&agrave;i ra, EUR c&ograve;n suy yếu v&igrave; NHTW ch&acirc;u &Acirc;u (ECB) chậm ch&acirc;n trong việc tăng l&atilde;i suất so với Fed.

Tuy nhi&ecirc;n, kể từ đầu năm 2023, EUR đ&atilde; c&oacute; sự phục hồi, tăng 1,5% so với USD khi ECB mạnh tay n&acirc;ng l&atilde;i suất hơn Fed v&agrave; nền kinh tế khu vực tho&aacute;t khỏi nguy cơ suy tho&aacute;i.&nbsp;

<a href="https://doanhnhanvn.vn/so-phan-cac-dong-tien-khi-fed-tang-lai-suat.html">Minh Quang</a>