Trong ng&agrave;y h&ocirc;m đ&oacute; của năm 1929, hơn 16,4 triệu cổ phần đ&atilde; được giao dịch. 16 triệu cổ phiếu v&agrave;o thời điểm năm 1929 tương đương hơn 3 tỷ cổ phiếu v&agrave;o năm 2006.

Thứ Ba ng&agrave;y 29/10/1929 l&agrave; một trong những cột mốc đ&aacute;nh dấu thảm họa trong lịch sử Sở Giao dịch Chứng kho&aacute;n New York. Chỉ trong hai ng&agrave;y, cơn hoảng hoạn tr&ecirc;n thị trường chứng kho&aacute;n đ&atilde; l&ecirc;n đến mức tột c&ugrave;ng.

Trong ng&agrave;y h&ocirc;m đ&oacute; của năm 1929, hơn 16,4 triệu cổ phần đ&atilde; được giao dịch (16 triệu cổ phiếu v&agrave;o thời điểm năm 1929 tương đương với hơn 3 tỷ cổ phiếu v&agrave;o năm 2006 v&igrave; hiện nay số lượng cổ phiếu được ni&ecirc;m yết tr&ecirc;n Sở Giao dịch Chứng kho&aacute;n New York đ&atilde; tăng l&ecirc;n nhiều).

Gi&aacute; gần như lao dốc kh&ocirc;ng phanh, rồi cứ tiếp tục lao xuống thấp nữa (c&aacute;c số liệu được tr&igrave;nh b&agrave;y ở bảng dưới đ&acirc;y) đ&atilde; phản &aacute;nh mức độ trượt gi&aacute; trong suốt m&ugrave;a thu năm 1929 v&agrave; ba năm sau đ&oacute;. Ngoại trừ cổ phiếu &ldquo;an to&agrave;n&rdquo; AT&amp;T chỉ mất 3/4 gi&aacute; trị, hầu hết loại cổ phiếu blue-chip đều trượt gi&aacute; từ 95% trở l&ecirc;n t&iacute;nh đến thời điểm chạm đ&aacute;y trong năm 1932.

<img src="https://static.fireant.vn/Upload/20250105/images/image(45).png" style="height:392px; width:600px">

Ảnh minh họa. Nguồn: IStock.

C&oacute; lẽ tuần b&aacute;o Variety đ&atilde; kể lại ch&iacute;nh x&aacute;c nhất c&acirc;u chuyện về giai đoạn sụp đổ n&agrave;y với d&ograve;ng t&iacute;t Wall Street Lays an Egg (Phố Wall thất bại ho&agrave;n to&agrave;n). Cơn sốt đầu cơ đ&atilde; lụi t&agrave;n, h&agrave;ng tỷ USD cổ phiếu, đồng nghĩa giấc mơ của h&agrave;ng triệu người, đ&atilde; bị cuốn tr&ocirc;i. Thị trường chứng kho&aacute;n sụp đổ k&eacute;o theo giai đoạn tr&igrave; trệ tồi tệ nhất lịch sử nước Mỹ.

Một lần nữa, lại c&oacute; c&aacute;c nh&agrave; sử gia theo chủ nghĩa x&eacute;t lại cho rằng c&oacute; một phương thức n&agrave;o đ&oacute; đối với sự đi&ecirc;n rồ của thị trường chứng kho&aacute;n b&ugrave;ng nổ v&agrave;o cuối thập ni&ecirc;n 1920. Chẳng hạn, trong cuốn The Great Myths of 1929 (Những c&acirc;u chuyện thần thoại kinh điển năm 1929), Harold Bierman đ&atilde; nhận định rằng nếu kh&ocirc;ng c&oacute; sự dự đo&aacute;n ho&agrave;n hảo từ trước, r&otilde; r&agrave;ng cổ phiếu sẽ kh&ocirc;ng bị đội gi&aacute; l&ecirc;n qu&aacute; cao như vậy v&agrave;o năm 1929, bởi lẽ c&oacute; vẻ như giai đoạn ph&aacute;t triển thịnh vượng của nền kinh tế c&ograve;n k&eacute;o d&agrave;i hơn nữa.

X&eacute;t cho c&ugrave;ng, những người cực kỳ th&ocirc;ng minh như Irving Fisher v&agrave; John Maynard Keynes cũng tin rằng cổ phiếu được b&aacute;n ở mức gi&aacute; hợp l&yacute;.(1) Bierman vẫn giữ quan điểm cho rằng c&oacute; thể l&yacute; giải t&acirc;m l&yacute; lạc quan th&aacute;i qu&aacute; vốn l&agrave;m bệ đỡ cho thị trường chứng kho&aacute;n nếu như kh&ocirc;ng c&oacute; c&aacute;c ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ bất hợp l&yacute;.

Theo quan điểm của &ocirc;ng, thị trường sụp đổ sớm hơn như vậy l&agrave; do ch&iacute;nh s&aacute;ch tăng l&atilde;i suất của Hội đồng Dự trữ Li&ecirc;n bang nhằm trừng phạt giới đầu cơ. &Iacute;t nhất th&igrave; những &yacute; kiến nhận x&eacute;t của Bierman cũng phản &aacute;nh đ&ocirc;i ch&uacute;t sự thật v&agrave; c&aacute;c chuy&ecirc;n gia kinh tế ng&agrave;y nay thường đổ lỗi cho Quỹ Dự trữ Li&ecirc;n bang về mức độ nghi&ecirc;m trọng của cơn suy tho&aacute;i trong thập ni&ecirc;n 1930 v&igrave; đ&atilde; cho ph&eacute;p cung tiền khiến gi&aacute; trượt đột ngột.

Tuy nhi&ecirc;n, lịch sử đ&atilde; chứng tỏ rằng sau khi gi&aacute; cổ phiếu tăng đột ngột, rất hiếm khi n&oacute; sẽ từ từ quay trở lại trạng th&aacute;i ổn định. Thậm ch&iacute; nếu giai đoạn thịnh vượng k&eacute;o d&agrave;i đến thập ni&ecirc;n 1930, gi&aacute; cổ phiếu sẽ kh&ocirc;ng bao giờ c&oacute; thể duy tr&igrave; được mức tăng như giai đoạn cuối thập ni&ecirc;n 1920.

Th&ecirc;m nữa, biểu hiện bất thường của cổ phần thuộc c&ocirc;ng ty c&oacute; số lượng cổ phần cố định đ&atilde; đưa ra bằng chứng s&aacute;t thực về sự bất hợp l&yacute; phổ biến tr&ecirc;n diện rộng của thị trường cổ phiếu trong suốt thập ni&ecirc;n 1920. Gi&aacute; trị &ldquo;cơ bản&rdquo; của c&aacute;c quỹ đ&oacute;ng bao gồm cả gi&aacute; trị thị trường của chứng kho&aacute;n m&agrave; họ nắm giữ.

Trong hầu hết giai đoạn từ năm 1930, c&aacute;c quỹ n&agrave;y b&aacute;n với mức chiết khấu khoảng 20% từ gi&aacute; trị t&agrave;i sản của quỹ. Tuy nhi&ecirc;n từ th&aacute;ng 1 đến th&aacute;ng 8/1929, quỹ đ&oacute;ng th&ocirc;ng thường b&aacute;n với mức ch&ecirc;nh lệch đến 50%. Hơn nữa, một số quỹ nổi tiếng c&oacute; mức ch&ecirc;nh lệch khủng khiếp.

Tập đo&agrave;n Goldman, Sachs Trading b&aacute;n với mức ch&ecirc;nh lệch gấp đ&ocirc;i gi&aacute; trị t&agrave;i sản r&ograve;ng của n&oacute;, trong khi đ&oacute;, tập đo&agrave;n Tri-Continental b&aacute;n với mức bằng 256% gi&aacute; trị t&agrave;i sản của n&oacute;.

Điều n&agrave;y nghĩa l&agrave; bạn c&oacute; thể t&igrave;m đến người m&ocirc;i giới của bạn v&agrave; mua, chẳng hạn cổ phiếu AT&amp;T, với bất kỳ mức gi&aacute; trị trường n&agrave;o hoặc mua th&ocirc;ng qua quỹ với gi&aacute; cao gấp 21&frasl;2 lần gi&aacute; trị thị trường. Gi&aacute; thị trường cao gấp 2 hoặc 3 lần gi&aacute; trị (bị đội l&ecirc;n) của t&agrave;i sản gốc. R&otilde; r&agrave;ng, ch&iacute;nh t&acirc;m l&yacute; đầu cơ bất hợp l&yacute; đ&atilde; đẩy gi&aacute; của c&aacute;c quỹ n&agrave;y l&ecirc;n cao hơn so với gi&aacute; trị m&agrave; ở mức đ&oacute; c&oacute; thể mua chứng kho&aacute;n của ch&uacute;ng.

(1). Tuy nhi&ecirc;n, đến th&aacute;ng 12/1929, thậm ch&iacute; Irving Fisher đ&atilde; thừa nhận rằng mức gi&aacute; cao trước đ&oacute; c&oacute; thể giải th&iacute;ch &ldquo;một phần l&agrave; do cơn đi&ecirc;n mua cổ phiếu thật v&ocirc; l&yacute; v&agrave; xuẩn ngốc&rdquo;. (TG)

Burton G. Malkiel/Alphabooks - NXB Lao Động

<a href="https://znews.vn/ngay-tham-hoa-trong-lich-su-so-giao-dich-chung-khoan-new-york-post1522454.html">Link gốc</a>

Trong ngày hôm đó của năm 1929, hơn 16,4 triệu cổ phần đã được giao dịch. 16 triệu cổ phiếu vào thời điểm năm 1929 tương đương hơn 3 tỷ cổ phiếu vào năm 2006.

Trong ng&agrave;y h&ocirc;m đ&oacute; của năm 1929, hơn 16,4 triệu cổ phần đ&atilde; được giao dịch. 16 triệu cổ phiếu v&agrave;o thời điểm năm 1929 tương đương hơn 3 tỷ cổ phiếu v&agrave;o năm 2006.

Thứ Ba ng&agrave;y 29/10/1929 l&agrave; một trong những cột mốc đ&aacute;nh dấu thảm họa trong lịch sử Sở Giao dịch Chứng kho&aacute;n New York. Chỉ trong hai ng&agrave;y, cơn hoảng hoạn tr&ecirc;n thị trường chứng kho&aacute;n đ&atilde; l&ecirc;n đến mức tột c&ugrave;ng.

Trong ng&agrave;y h&ocirc;m đ&oacute; của năm 1929, hơn 16,4 triệu cổ phần đ&atilde; được giao dịch (16 triệu cổ phiếu v&agrave;o thời điểm năm 1929 tương đương với hơn 3 tỷ cổ phiếu v&agrave;o năm 2006 v&igrave; hiện nay số lượng cổ phiếu được ni&ecirc;m yết tr&ecirc;n Sở Giao dịch Chứng kho&aacute;n New York đ&atilde; tăng l&ecirc;n nhiều).

Gi&aacute; gần như lao dốc kh&ocirc;ng phanh, rồi cứ tiếp tục lao xuống thấp nữa (c&aacute;c số liệu được tr&igrave;nh b&agrave;y ở bảng dưới đ&acirc;y) đ&atilde; phản &aacute;nh mức độ trượt gi&aacute; trong suốt m&ugrave;a thu năm 1929 v&agrave; ba năm sau đ&oacute;. Ngoại trừ cổ phiếu &ldquo;an to&agrave;n&rdquo; AT&amp;T chỉ mất 3/4 gi&aacute; trị, hầu hết loại cổ phiếu blue-chip đều trượt gi&aacute; từ 95% trở l&ecirc;n t&iacute;nh đến thời điểm chạm đ&aacute;y trong năm 1932.

<img src="https://static.fireant.vn/Upload/20250105/images/image(45).png" style="height:392px; width:600px" />

Ảnh minh họa. Nguồn: IStock.

C&oacute; lẽ tuần b&aacute;o Variety đ&atilde; kể lại ch&iacute;nh x&aacute;c nhất c&acirc;u chuyện về giai đoạn sụp đổ n&agrave;y với d&ograve;ng t&iacute;t Wall Street Lays an Egg (Phố Wall thất bại ho&agrave;n to&agrave;n). Cơn sốt đầu cơ đ&atilde; lụi t&agrave;n, h&agrave;ng tỷ USD cổ phiếu, đồng nghĩa giấc mơ của h&agrave;ng triệu người, đ&atilde; bị cuốn tr&ocirc;i. Thị trường chứng kho&aacute;n sụp đổ k&eacute;o theo giai đoạn tr&igrave; trệ tồi tệ nhất lịch sử nước Mỹ.

Một lần nữa, lại c&oacute; c&aacute;c nh&agrave; sử gia theo chủ nghĩa x&eacute;t lại cho rằng c&oacute; một phương thức n&agrave;o đ&oacute; đối với sự đi&ecirc;n rồ của thị trường chứng kho&aacute;n b&ugrave;ng nổ v&agrave;o cuối thập ni&ecirc;n 1920. Chẳng hạn, trong cuốn The Great Myths of 1929 (Những c&acirc;u chuyện thần thoại kinh điển năm 1929), Harold Bierman đ&atilde; nhận định rằng nếu kh&ocirc;ng c&oacute; sự dự đo&aacute;n ho&agrave;n hảo từ trước, r&otilde; r&agrave;ng cổ phiếu sẽ kh&ocirc;ng bị đội gi&aacute; l&ecirc;n qu&aacute; cao như vậy v&agrave;o năm 1929, bởi lẽ c&oacute; vẻ như giai đoạn ph&aacute;t triển thịnh vượng của nền kinh tế c&ograve;n k&eacute;o d&agrave;i hơn nữa.

X&eacute;t cho c&ugrave;ng, những người cực kỳ th&ocirc;ng minh như Irving Fisher v&agrave; John Maynard Keynes cũng tin rằng cổ phiếu được b&aacute;n ở mức gi&aacute; hợp l&yacute;.(1) Bierman vẫn giữ quan điểm cho rằng c&oacute; thể l&yacute; giải t&acirc;m l&yacute; lạc quan th&aacute;i qu&aacute; vốn l&agrave;m bệ đỡ cho thị trường chứng kho&aacute;n nếu như kh&ocirc;ng c&oacute; c&aacute;c ch&iacute;nh s&aacute;ch tiền tệ bất hợp l&yacute;.

Theo quan điểm của &ocirc;ng, thị trường sụp đổ sớm hơn như vậy l&agrave; do ch&iacute;nh s&aacute;ch tăng l&atilde;i suất của Hội đồng Dự trữ Li&ecirc;n bang nhằm trừng phạt giới đầu cơ. &Iacute;t nhất th&igrave; những &yacute; kiến nhận x&eacute;t của Bierman cũng phản &aacute;nh đ&ocirc;i ch&uacute;t sự thật v&agrave; c&aacute;c chuy&ecirc;n gia kinh tế ng&agrave;y nay thường đổ lỗi cho Quỹ Dự trữ Li&ecirc;n bang về mức độ nghi&ecirc;m trọng của cơn suy tho&aacute;i trong thập ni&ecirc;n 1930 v&igrave; đ&atilde; cho ph&eacute;p cung tiền khiến gi&aacute; trượt đột ngột.

Tuy nhi&ecirc;n, lịch sử đ&atilde; chứng tỏ rằng sau khi gi&aacute; cổ phiếu tăng đột ngột, rất hiếm khi n&oacute; sẽ từ từ quay trở lại trạng th&aacute;i ổn định. Thậm ch&iacute; nếu giai đoạn thịnh vượng k&eacute;o d&agrave;i đến thập ni&ecirc;n 1930, gi&aacute; cổ phiếu sẽ kh&ocirc;ng bao giờ c&oacute; thể duy tr&igrave; được mức tăng như giai đoạn cuối thập ni&ecirc;n 1920.

Th&ecirc;m nữa, biểu hiện bất thường của cổ phần thuộc c&ocirc;ng ty c&oacute; số lượng cổ phần cố định đ&atilde; đưa ra bằng chứng s&aacute;t thực về sự bất hợp l&yacute; phổ biến tr&ecirc;n diện rộng của thị trường cổ phiếu trong suốt thập ni&ecirc;n 1920. Gi&aacute; trị &ldquo;cơ bản&rdquo; của c&aacute;c quỹ đ&oacute;ng bao gồm cả gi&aacute; trị thị trường của chứng kho&aacute;n m&agrave; họ nắm giữ.

Trong hầu hết giai đoạn từ năm 1930, c&aacute;c quỹ n&agrave;y b&aacute;n với mức chiết khấu khoảng 20% từ gi&aacute; trị t&agrave;i sản của quỹ. Tuy nhi&ecirc;n từ th&aacute;ng 1 đến th&aacute;ng 8/1929, quỹ đ&oacute;ng th&ocirc;ng thường b&aacute;n với mức ch&ecirc;nh lệch đến 50%. Hơn nữa, một số quỹ nổi tiếng c&oacute; mức ch&ecirc;nh lệch khủng khiếp.

Tập đo&agrave;n Goldman, Sachs Trading b&aacute;n với mức ch&ecirc;nh lệch gấp đ&ocirc;i gi&aacute; trị t&agrave;i sản r&ograve;ng của n&oacute;, trong khi đ&oacute;, tập đo&agrave;n Tri-Continental b&aacute;n với mức bằng 256% gi&aacute; trị t&agrave;i sản của n&oacute;.

Điều n&agrave;y nghĩa l&agrave; bạn c&oacute; thể t&igrave;m đến người m&ocirc;i giới của bạn v&agrave; mua, chẳng hạn cổ phiếu AT&amp;T, với bất kỳ mức gi&aacute; trị trường n&agrave;o hoặc mua th&ocirc;ng qua quỹ với gi&aacute; cao gấp 21&frasl;2 lần gi&aacute; trị thị trường. Gi&aacute; thị trường cao gấp 2 hoặc 3 lần gi&aacute; trị (bị đội l&ecirc;n) của t&agrave;i sản gốc. R&otilde; r&agrave;ng, ch&iacute;nh t&acirc;m l&yacute; đầu cơ bất hợp l&yacute; đ&atilde; đẩy gi&aacute; của c&aacute;c quỹ n&agrave;y l&ecirc;n cao hơn so với gi&aacute; trị m&agrave; ở mức đ&oacute; c&oacute; thể mua chứng kho&aacute;n của ch&uacute;ng.

(1). Tuy nhi&ecirc;n, đến th&aacute;ng 12/1929, thậm ch&iacute; Irving Fisher đ&atilde; thừa nhận rằng mức gi&aacute; cao trước đ&oacute; c&oacute; thể giải th&iacute;ch &ldquo;một phần l&agrave; do cơn đi&ecirc;n mua cổ phiếu thật v&ocirc; l&yacute; v&agrave; xuẩn ngốc&rdquo;. (TG)

Burton G. Malkiel/Alphabooks - NXB Lao Động

<a href="https://znews.vn/ngay-tham-hoa-trong-lich-su-so-giao-dich-chung-khoan-new-york-post1522454.html">Link gốc</a>

Thị trường

Zing News

Ngày thảm họa trong lịch sử Sở Giao dịch chứng khoán New York

Nguyễn Đức Tài

&#193; **. C&#226;u chuyện c&#225;ch đ&#226;y 105 năm &#224;.

Á **. Câu chuyện cách đây 105 năm à.

AI CŨNG GÙ, MÌNH THẲNG LƯNG SẼ LÀ KHUYẾT TẬT

X&#233; giấy chia nhau kinh thế. 16tr l&#234;n th&#224;nh 3 tỷ tỷ cổ. Giờ chắc phải 20 tỷ cổ rồi.

Thời đ&#243; chưa c&#243; c&#244;ng nghệ &quot;r&#250;t ph&#237;ch cắm&quot;, giờ c&#243; c&#244;ng nghệ tự động tắt nguồn m&#225;y chủ rồi m&#224;. Ko sợ thảm hoạ n&#224;y nữa đ&#226;u.

Xé giấy chia nhau kinh thế. 16tr lên thành 3 tỷ tỷ cổ. Giờ chắc phải 20 tỷ cổ rồi.

Thời đó chưa có công nghệ "rút phích cắm", giờ có công nghệ tự động tắt nguồn máy chủ rồi mà. Ko sợ thảm hoạ này nữa đâu.