Vấn đề của ESOP!

H&#227;y tưởng tượng bạn l&#224;m cho một c&#244;ng ty v&#224; thay v&#236; chỉ nhận lương bằng tiền mặt, c&#244;ng ty tặng bạn th&#234;m cổ phiếu gi&#225; rẻ để giữ ch&#226;n bạn l&#226;u d&#224;i.
V&#237; dụ: Cổ phiếu tr&#234;n thị trường gi&#225; 100.000 đồng, nhưng c&#244;ng ty b&#225;n cho bạn với gi&#225; 20.000 đồng. Bạn lời ngay 80.000 đồng/cổ phiếu.

Tại sao ESOP lại g&#226;y tranh c&#227;i?

Nếu c&#244;ng ty thay v&#236; trả bạn 1 tỷ tiền lương, họ chỉ trả 600 triệu tiền mặt v&#224; b&#249; 400 triệu bằng ESOP, đ&#225;ng lẽ chi ph&#237; lương l&#224; 1 tỷ nhưng sổ s&#225;ch lại chỉ ghi nhận 600 triệu.
Kết quả: Lợi nhuận kế to&#225;n cao hơn thực tế → B&#225;o c&#225;o t&#224;i ch&#237;nh đẹp hơn, nhưng thực chất l&#224; do kh&#244;ng ghi nhận hết chi ph&#237;.

Chuẩn mực kế to&#225;n c&#243; lỗ hổng g&#236;?

Ở Việt Nam, chuẩn mực kế to&#225;n KH&#212;NG bắt buộc ghi gi&#225; trị ESOP v&#224;o chi ph&#237;.
Trong khi đ&#243;, chuẩn mực quốc tế (IFRS) bắt buộc coi ESOP l&#224; chi ph&#237; → lợi nhuận thực sự phản &#225;nh đ&#250;ng bản chất hơn.
T&#225;c động đến nh&#224; đầu tư

Nh&#224; đầu tư c&#243; thể bị ảo tưởng lợi nhuận cao, trong khi thực tế c&#244;ng ty đang chia lợi &#237;ch của cổ đ&#244;ng cho nh&#226;n vi&#234;n.
Nếu ESOP bị lạm dụng &quot;v&#244; tội vạ&quot;, tức l&#224; cứ c&#243; l&#227;i l&#224; ph&#225;t h&#224;nh th&#234;m cổ phiếu, th&#236; cổ đ&#244;ng sẽ bị pha lo&#227;ng lợi &#237;ch theo thời gian.

Kết luận

&#128073; ESOP c&#243; thể l&#224; c&#244;ng cụ tốt nếu được d&#249;ng đ&#250;ng c&#225;ch, nhưng cũng c&#243; thể bị lợi dụng để l&#224;m đẹp sổ s&#225;ch kế to&#225;n. V&#224; nếu cứ lạm dụng ESOP việc đ&#225;nh gi&#225; b&#225;o c&#225;o t&#224;i ch&#237;nh c&#243; thể dẫn đến sai lệch từ đ&#243; ảnh hưởng đến c&#225;ch ch&#250;ng ta nh&#236;n nhận đến cổ phiếu!




Vấn đề của ESOP!

Hãy tưởng tượng bạn làm cho một công ty và thay vì chỉ nhận lương bằng tiền mặt, công ty tặng bạn thêm cổ phiếu giá rẻ để giữ chân bạn lâu dài.
Ví dụ: Cổ phiếu trên thị trường giá 100.000 đồng, nhưng công ty bán cho bạn với giá 20.000 đồng. Bạn lời ngay 80.000 đồng/cổ phiếu.

Tại sao ESOP lại gây tranh cãi?

Nếu công ty thay vì trả bạn 1 tỷ tiền lương, họ chỉ trả 600 triệu tiền mặt và bù 400 triệu bằng ESOP, đáng lẽ chi phí lương là 1 tỷ nhưng sổ sách lại chỉ ghi nhận 600 triệu.
Kết quả: Lợi nhuận kế toán cao hơn thực tế → Báo cáo tài chính đẹp hơn, nhưng thực chất là do không ghi nhận hết chi phí.

Chuẩn mực kế toán có lỗ hổng gì?

Ở Việt Nam, chuẩn mực kế toán KHÔNG bắt buộc ghi giá trị ESOP vào chi phí.
Trong khi đó, chuẩn mực quốc tế (IFRS) bắt buộc coi ESOP là chi phí → lợi nhuận thực sự phản ánh đúng bản chất hơn.
Tác động đến nhà đầu tư

Nhà đầu tư có thể bị ảo tưởng lợi nhuận cao, trong khi thực tế công ty đang chia lợi ích của cổ đông cho nhân viên.
Nếu ESOP bị lạm dụng "vô tội vạ", tức là cứ có lãi là phát hành thêm cổ phiếu, thì cổ đông sẽ bị pha loãng lợi ích theo thời gian.

Kết luận

👉 ESOP có thể là công cụ tốt nếu được dùng đúng cách, nhưng cũng có thể bị lợi dụng để làm đẹp sổ sách kế toán. Và nếu cứ lạm dụng ESOP việc đánh giá báo cáo tài chính có thể dẫn đến sai lệch từ đó ảnh hưởng đến cách chúng ta nhìn nhận đến cổ phiếu!


