GIL v&#224; vụ kiện lịch sử c&#243; thể x2 vốn h&#243;a doanh nghiệp

Nếu nhắc đến những c&#226;u chuyện kịch t&#237;nh nhất tr&#234;n s&#224;n chứng kho&#225;n Việt Nam, chắc chắn c&#225;i t&#234;n GIL (Gilimex) v&#224; vụ kiện với Amazon Robotics phải nằm trong danh s&#225;ch đầu ti&#234;n.

Từ đối t&#225;c v&#224;ng đến c&#250; sốc bất ngờ

Giai đoạn 2018 – 2021, GIL từng được xem như “ng&#244;i sao s&#225;ng” khi trở th&#224;nh nh&#224; cung ứng ch&#237;nh cho Amazon Robotics, sản xuất c&#225;c sản phẩm đặc th&#249; cho hệ thống robot kho h&#224;ng. Đỉnh điểm 2020–2021, khi Amazon dự b&#225;o nhu cầu b&#249;ng nổ, GIL mạnh tay đầu tư h&#224;ng chục triệu USD mở nh&#224; m&#225;y, mở rộng d&#226;y chuyền v&#224; tuyển dụng nh&#226;n sự quy m&#244; lớn. C&#243; l&#250;c, doanh thu từ Amazon chiếm tới 80–90% của GIL.

Nhưng rồi, cuối năm 2022, “c&#250; sốc” ập đến: Amazon bất ngờ cắt giảm hơn 80% đơn h&#224;ng m&#224; kh&#244;ng hề thương lượng hay bồi thường. Hệ quả l&#224; GIL tồn kho chất đống, dư thừa c&#244;ng suất, d&#242;ng tiền &#226;m, phải tr&#237;ch lập dự ph&#242;ng nặng nề. Để tự vệ, th&#225;ng 12/2022, GIL quyết định kiện Amazon tại T&#242;a &#225;n Tối cao bang New York, y&#234;u cầu bồi thường 280 triệu USD.

Thế trận David – Goliath tr&#234;n đất Mỹ

Một doanh nghiệp Việt Nam nhỏ b&#233; kiện “g&#227; khổng lồ” c&#244;ng nghệ Mỹ – nghe tưởng chừng kh&#244;ng tưởng. Amazon c&#243; đủ t&#224;i ch&#237;nh v&#224; đội ngũ ph&#225;p chế thiện chiến để k&#233;o d&#224;i vụ kiện, biến chi ph&#237; luật sư th&#224;nh g&#225;nh nặng khủng khiếp cho GIL. Với Amazon, v&#224;i trăm triệu USD chẳng l&#224; g&#236;, điều họ sợ nhất chỉ l&#224;… thua kiện c&#244;ng khai l&#224;m ảnh hưởng uy t&#237;n v&#224; tạo tiền lệ xấu với đối t&#225;c kh&#225;c.

Trong khi đ&#243;, GIL lại chọn c&#225;ch điềm tĩnh. Họ kh&#244;ng PR rầm rộ, kh&#244;ng biến vụ kiện th&#224;nh chi&#234;u tr&#242; truyền th&#244;ng. Thứ GIL muốn đơn giản chỉ l&#224; thu hồi vốn v&#224; chi ph&#237; bị “ch&#244;n” trong dự &#225;n Amazon. V&#224; để l&#224;m điều đ&#243;, họ thu&#234; hẳn một h&#227;ng luật danh tiếng ở Mỹ, chuy&#234;n “bảo vệ kẻ yếu” trước c&#225;c tập đo&#224;n c&#244;ng nghệ khổng lồ.

Những t&#237;n hiệu ph&#225;p l&#253; bất ngờ

Vụ kiện tưởng chừng xa vời lại bắt đầu xuất hiện những tia s&#225;ng:

Th&#225;ng 3/2025: T&#242;a &#225;n New York từ chối đề nghị b&#225;c đơn của Amazon (motion for summary judgment), đồng nghĩa thừa nhận vụ kiện c&#243; cơ sở ph&#225;p l&#253;.

Th&#225;ng 7/2025: Hai b&#234;n buộc phải nộp t&#224;i liệu, bằng chứng, đối chất. Qu&#225; tr&#236;nh thường k&#233;o d&#224;i 6–12 th&#225;ng. Nếu lấy mốc tối thiểu, th&#225;ng 9/2025 c&#243; thể sẽ xuất hiện t&#237;n hiệu khởi sắc.

Chưa dừng ở đ&#243;, mới đ&#226;y xuất hiện th&#244;ng tin: ph&#237; th&#224;nh c&#244;ng cho đơn vị tư vấn l&#224; 20% tổng số tiền bồi thường m&#224; GIL nhận được. Điều n&#224;y cho thấy ch&#237;nh GIL cũng tự tin về cơ hội chiến thắng n&#234;n mới d&#225;m đưa ra mức thưởng hậu hĩnh đến vậy.

Nhưng… rủi ro vẫn c&#242;n đ&#243;

Một kịch bản kh&#225;c: nếu đ&#226;y chỉ l&#224; “hỏa m&#249;” v&#224; GIL thực chất kh&#244;ng c&#243; nhiều cơ hội thắng th&#236; sao? Thị trường dường như đ&#227; t&#237;nh trước điều n&#224;y. GIL đ&#227; tr&#237;ch lập dự ph&#242;ng từ nhiều năm, c&#242;n nh&#224; đầu tư cũng quen với việc “kh&#244;ng cộng th&#234;m” khả năng thắng kiện v&#224;o định gi&#225;. Gi&#225; cổ phiếu hiện khoảng 19.000 đồng/cp, vốn h&#243;a ~2.000 tỷ – ho&#224;n to&#224;n kh&#244;ng phản &#225;nh kỳ vọng thắng kiện.

Điều n&#224;y c&#243; nghĩa l&#224;:

Nếu thua kiện, thị trường cũng… kh&#244;ng sốc, bởi t&#226;m l&#253; “GIL c&#243; thể trắng tay” đ&#227; ngấm từ l&#226;u.

Nhưng nếu c&#243; một thỏa thuận bồi thường (d&#249; k&#237;n), số tiền ấy c&#243; thể gấp nhiều lần vốn h&#243;a hiện tại – v&#224; đ&#243; mới l&#224; “game” x2, x3 thị gi&#225;.

C&#226;u chuyện đầu tư c&#242;n đang mở

Một b&#234;n l&#224; g&#227; khổng lồ Amazon, một b&#234;n l&#224; doanh nghiệp Việt nhỏ b&#233; nhưng l&#236; lợm. Vụ kiện lịch sử n&#224;y c&#243; thể chỉ kết th&#250;c bằng một thỏa thuận ngo&#224;i t&#242;a – b&#237; mật, nhưng đầy sức nặng. Với Amazon, v&#224;i trăm triệu USD kh&#244;ng đ&#225;ng kể. Với GIL, đ&#243; lại l&#224; sinh tử.

Thị trường đang đứng nh&#236;n, chờ đợi. V&#224; c&#243; lẽ chỉ cần một t&#237;n hiệu thắng lợi nhỏ, c&#226;u chuyện GIL c&#243; thể trở th&#224;nh case study đầu tư hiếm c&#243; tr&#234;n s&#224;n Việt.

GIL và vụ kiện lịch sử có thể x2 vốn hóa doanh nghiệp

Nếu nhắc đến những câu chuyện kịch tính nhất trên sàn chứng khoán Việt Nam, chắc chắn cái tên GIL (Gilimex) và vụ kiện với Amazon Robotics phải nằm trong danh sách đầu tiên.

Từ đối tác vàng đến cú sốc bất ngờ

Giai đoạn 2018 – 2021, GIL từng được xem như “ngôi sao sáng” khi trở thành nhà cung ứng chính cho Amazon Robotics, sản xuất các sản phẩm đặc thù cho hệ thống robot kho hàng. Đỉnh điểm 2020–2021, khi Amazon dự báo nhu cầu bùng nổ, GIL mạnh tay đầu tư hàng chục triệu USD mở nhà máy, mở rộng dây chuyền và tuyển dụng nhân sự quy mô lớn. Có lúc, doanh thu từ Amazon chiếm tới 80–90% của GIL.

Nhưng rồi, cuối năm 2022, “cú sốc” ập đến: Amazon bất ngờ cắt giảm hơn 80% đơn hàng mà không hề thương lượng hay bồi thường. Hệ quả là GIL tồn kho chất đống, dư thừa công suất, dòng tiền âm, phải trích lập dự phòng nặng nề. Để tự vệ, tháng 12/2022, GIL quyết định kiện Amazon tại Tòa án Tối cao bang New York, yêu cầu bồi thường 280 triệu USD.

Thế trận David – Goliath trên đất Mỹ

Một doanh nghiệp Việt Nam nhỏ bé kiện “gã khổng lồ” công nghệ Mỹ – nghe tưởng chừng không tưởng. Amazon có đủ tài chính và đội ngũ pháp chế thiện chiến để kéo dài vụ kiện, biến chi phí luật sư thành gánh nặng khủng khiếp cho GIL. Với Amazon, vài trăm triệu USD chẳng là gì, điều họ sợ nhất chỉ là… thua kiện công khai làm ảnh hưởng uy tín và tạo tiền lệ xấu với đối tác khác.

Trong khi đó, GIL lại chọn cách điềm tĩnh. Họ không PR rầm rộ, không biến vụ kiện thành chiêu trò truyền thông. Thứ GIL muốn đơn giản chỉ là thu hồi vốn và chi phí bị “chôn” trong dự án Amazon. Và để làm điều đó, họ thuê hẳn một hãng luật danh tiếng ở Mỹ, chuyên “bảo vệ kẻ yếu” trước các tập đoàn công nghệ khổng lồ.

Những tín hiệu pháp lý bất ngờ

Vụ kiện tưởng chừng xa vời lại bắt đầu xuất hiện những tia sáng:

Tháng 3/2025: Tòa án New York từ chối đề nghị bác đơn của Amazon (motion for summary judgment), đồng nghĩa thừa nhận vụ kiện có cơ sở pháp lý.

Tháng 7/2025: Hai bên buộc phải nộp tài liệu, bằng chứng, đối chất. Quá trình thường kéo dài 6–12 tháng. Nếu lấy mốc tối thiểu, tháng 9/2025 có thể sẽ xuất hiện tín hiệu khởi sắc.

Chưa dừng ở đó, mới đây xuất hiện thông tin: phí thành công cho đơn vị tư vấn là 20% tổng số tiền bồi thường mà GIL nhận được. Điều này cho thấy chính GIL cũng tự tin về cơ hội chiến thắng nên mới dám đưa ra mức thưởng hậu hĩnh đến vậy.

Nhưng… rủi ro vẫn còn đó

Một kịch bản khác: nếu đây chỉ là “hỏa mù” và GIL thực chất không có nhiều cơ hội thắng thì sao? Thị trường dường như đã tính trước điều này. GIL đã trích lập dự phòng từ nhiều năm, còn nhà đầu tư cũng quen với việc “không cộng thêm” khả năng thắng kiện vào định giá. Giá cổ phiếu hiện khoảng 19.000 đồng/cp, vốn hóa ~2.000 tỷ – hoàn toàn không phản ánh kỳ vọng thắng kiện.

Điều này có nghĩa là:

Nếu thua kiện, thị trường cũng… không sốc, bởi tâm lý “GIL có thể trắng tay” đã ngấm từ lâu.

Nhưng nếu có một thỏa thuận bồi thường (dù kín), số tiền ấy có thể gấp nhiều lần vốn hóa hiện tại – và đó mới là “game” x2, x3 thị giá.

Câu chuyện đầu tư còn đang mở

Một bên là gã khổng lồ Amazon, một bên là doanh nghiệp Việt nhỏ bé nhưng lì lợm. Vụ kiện lịch sử này có thể chỉ kết thúc bằng một thỏa thuận ngoài tòa – bí mật, nhưng đầy sức nặng. Với Amazon, vài trăm triệu USD không đáng kể. Với GIL, đó lại là sinh tử.

Thị trường đang đứng nhìn, chờ đợi. Và có lẽ chỉ cần một tín hiệu thắng lợi nhỏ, câu chuyện GIL có thể trở thành case study đầu tư hiếm có trên sàn Việt.