C&aacute;c doanh nghiệp trong một số ng&agrave;nh h&agrave;ng n&ocirc;ng sản xuất khẩu chủ lực như thủy sản, hồ ti&ecirc;u, điều, c&agrave; ph&ecirc; đang &ldquo;kh&oacute; thở&rdquo; khi đối mặt với chi ph&iacute; sản xuất, chế biến tăng cao. Đ&oacute; l&agrave; chưa kể chi ph&iacute; tăng l&ecirc;n do t&aacute;c động thuế đối ứng của Mỹ v&agrave; từ ch&iacute;nh s&aacute;ch thuế Gi&aacute; trị gia tăng ở trong nước với vướng mắc vẫn chờ th&aacute;o gỡ.

	Vấn đề chi ph&iacute; tăng cao đang l&agrave; th&aacute;ch thức lớn, b&agrave;o m&ograve;n lợi nhuận đối với một doanh nghiệp (DN) h&agrave;ng đầu về xuất khẩu t&ocirc;m như CTCP thực phẩm Sao Ta (<a class='symbol'>FMC</a>). Như trong b&aacute;o c&aacute;o t&agrave;i ch&iacute;nh qu&yacute; 3/2025 mới c&ocirc;ng bố v&agrave;o trung tuần th&aacute;ng 10/2025 của DN n&agrave;y cho thấy chi ph&iacute; b&aacute;n h&agrave;ng đ&atilde; tăng vọt l&ecirc;n tới 316 tỷ đồng (tăng 87% so với c&ugrave;ng kỳ năm trước).&nbsp;

	Nhiều khoản chi n&ecirc;n kh&oacute; cạnh tranh?

	Đ&aacute;ng ch&uacute; &yacute;, nếu t&iacute;nh trong 9 th&aacute;ng đầu của năm 2025, chi ph&iacute; b&aacute;n h&agrave;ng của <a class='symbol'>FMC</a> đ&atilde; l&ecirc;n tới 511 tỷ đồng (tăng gấp đ&ocirc;i so với c&ugrave;ng kỳ năm trước). Trong đ&oacute;, c&ocirc;ng ty n&agrave;y đ&atilde; tốn hơn 350 tỷ đồng chi ph&iacute; li&ecirc;n quan đến xuất khẩu (XK).

	<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20251023/images/-7223-1761126153_1200x0.png" style="width: 618px; height: 386px;">

	C&aacute;c DN ng&agrave;nh h&agrave;ng c&agrave; ph&ecirc; đang gặp vướng mắc từ luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15 l&agrave;m tăng gi&aacute; th&agrave;nh xuất khẩu, dẫn tới mất lợi thế cạnh tranh.

	Khoản chi lớn nhất của <a class='symbol'>FMC</a> l&agrave; thuế đối ứng 20% của Mỹ với gần 193 tỷ đồng - khoản ph&aacute;t sinh mới trong năm nay, trong khi c&ugrave;ng kỳ năm trước kh&ocirc;ng c&oacute;. Ngo&agrave;i ra, DN n&agrave;y c&ograve;n g&aacute;nh th&ecirc;m 2 loại thuế kh&aacute;c khi XK sang Mỹ gồm thuế chống b&aacute;n ph&aacute; gi&aacute; v&agrave; thuế chống trợ cấp, lần lượt gần 98 tỷ v&agrave; 60 tỷ đồng, đều tăng mạnh so với c&ugrave;ng kỳ năm trước.&nbsp;

	Kh&ocirc;ng chỉ với DN n&ecirc;u tr&ecirc;n, với ng&agrave;nh thủy sản n&oacute;i chung, trong nhận định mới đ&acirc;y của Cục Thống k&ecirc; (Bộ T&agrave;i ch&iacute;nh) c&oacute; lưu &yacute; một trong những th&aacute;ch thức cần th&aacute;o gỡ l&agrave; vấn đề thuế chống b&aacute;n ph&aacute; gi&aacute;, thuế đối ứng 20% đối với h&agrave;ng XK của Việt Nam tại thị trường Mỹ l&agrave; &aacute;p lực lớn, nhiều DN c&oacute; thể đối diện với mức thuế cao hoặc bị điều tra lại.

	Trong khi đ&oacute;, c&aacute;c nước XK thủy sản kh&aacute;c (Th&aacute;i Lan, Ấn Độ, Indonesia, Ecuador&hellip;) đang cạnh tranh mạnh về gi&aacute;, chi ph&iacute; v&agrave; cải thiện chất lượng. Điều n&agrave;y tạo &aacute;p lực cho thủy sản Việt Nam khi vẫn đang đối mặt chi ph&iacute; nguy&ecirc;n liệu đầu v&agrave;o, thức ăn thủy sản, năng lượng, logistics tiếp tục gia tăng, l&agrave;m giảm bi&ecirc;n lợi nhuận của DN.

	B&aacute;o c&aacute;o mới đ&acirc;y của Hiệp hội Chế biến v&agrave; Xuất khẩu thủy sản (Vasep) gửi đến Cục Xuất nhập khẩu (Bộ C&ocirc;ng Thương) cũng n&ecirc;u r&otilde; một trong những th&aacute;ch thức với ng&agrave;nh thủy sản hiện nay l&agrave; chi ph&iacute; sản xuất tăng cao.

	Ph&iacute;a Vasep cho rằng gi&aacute; thức ăn chăn nu&ocirc;i, nhi&ecirc;n liệu, v&agrave; chi ph&iacute; vận chuyển dự kiến sẽ tiếp tục tăng do biến động kinh tế to&agrave;n cầu v&agrave; phụ thuộc v&agrave;o nguồn nguy&ecirc;n liệu nhập khẩu. Quy m&ocirc; sản xuất nhỏ lẻ cũng khiến cho chi ph&iacute; v&agrave; gi&aacute; th&agrave;nh sản xuất v&agrave; gi&aacute; b&aacute;n cao, kh&oacute; cạnh tranh.

	Th&aacute;ch thức n&agrave;y cũng đặt trong bối cảnh thuế chống b&aacute;n ph&aacute; gi&aacute;, chống trợ cấp từ Mỹ v&agrave; c&aacute;c biện ph&aacute;p bảo hộ thương mại kh&aacute;c c&oacute; thể hạn chế khả năng tiếp cận thị trường của thủy sản Việt Nam.&nbsp;

	Hơn thế nữa, như nhận định của Vasep, cạnh tranh quốc tế ng&agrave;y c&agrave;ng gay gắt khi c&aacute;c quốc gia như Ấn Độ, Ecuador, Th&aacute;i Lan v&agrave; Trung Quốc đang kh&ocirc;ng ngừng n&acirc;ng cao sản lượng v&agrave; chất lượng thủy sản XK. Điều n&agrave;y tạo &aacute;p lực lớn về gi&aacute; cả v&agrave; thị phần cho Việt Nam, đặc biệt tại c&aacute;c thị trường lớn như Mỹ, EU, v&agrave; Nhật Bản, Trung Quốc, ASEAN.&nbsp;

	Ngo&agrave;i vấn đề &ldquo;kh&oacute; thở&rdquo; của ng&agrave;nh thủy sản th&igrave; chi ph&iacute; tăng cao ảnh hưởng đến gi&aacute; th&agrave;nh v&agrave; gi&aacute; cả đầu ra tăng l&ecirc;n cũng đang l&agrave; t&igrave;nh trạng chung ở một số ng&agrave;nh h&agrave;ng n&ocirc;ng sản XK chủ lực kh&aacute;c. Số liệu đưa ra v&agrave;o th&aacute;ng 10/2025 từ Cục Thống k&ecirc; về chỉ số gi&aacute; sản phẩm n&ocirc;ng nghiệp trong 9 th&aacute;ng đầu năm 2025 đ&atilde; cho thấy r&otilde; điều n&agrave;y.

	Cụ thể, so với c&ugrave;ng kỳ năm trước, gi&aacute; hạt điều kh&ocirc; đ&atilde; tăng 22,06% do nguồn cung hạn chế v&agrave; chi ph&iacute; sản xuất, chế biến tăng cao. Gi&aacute; mủ cao su kh&ocirc; tăng 24,27%. Gi&aacute; hạt hồ ti&ecirc;u kh&ocirc; tăng 34,03%. Gi&aacute; c&agrave; ph&ecirc; nh&acirc;n tăng 26,05% do t&aacute;c động từ ch&iacute;nh s&aacute;ch thuế nhập khẩu của c&aacute;c nước v&agrave; nguồn cung trong nước hạn chế. Gi&aacute; sản phẩm c&acirc;y gia vị, c&acirc;y dược liệu, c&acirc;y hương liệu l&acirc;u năm tăng 10,62%.

	Vướng mắc thuế l&agrave;m tăng gi&aacute; th&agrave;nh xuất khẩu

	B&ecirc;n cạnh đ&oacute;, chi ph&iacute; tăng cao trong một số ng&agrave;nh h&agrave;ng n&ocirc;ng sản XK chủ lực c&ograve;n do gặp vướng mắc từ luật Thuế Gi&aacute; trị Gia tăng (GTGT) số 48/2024/QH15 v&agrave; c&aacute;c văn bản hướng dẫn thi h&agrave;nh.

	Như trong th&ocirc;ng tin đưa ra h&ocirc;m 22/10, Li&ecirc;n đo&agrave;n Thương mại v&agrave; C&ocirc;ng nghiệp Việt Nam (VCCI) c&oacute; cho biết đ&atilde; b&aacute;o c&aacute;o Thủ tướng Ch&iacute;nh phủ về những vướng mắc lớn đang ph&aacute;t sinh tr&ecirc;n thực tế khi thực hiện luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15.

	Theo đ&oacute;, sau hơn ba th&aacute;ng thực thi, VCCI đ&atilde; tiếp nhận rất nhiều phản &aacute;nh từ c&aacute;c hiệp hội ng&agrave;nh h&agrave;ng chủ lực như chế biến v&agrave; XK thuỷ sản, c&agrave; ph&ecirc; &ndash; ca cao, hồ ti&ecirc;u v&agrave; c&acirc;y gia vị, chăn nu&ocirc;i, lương thực &ndash; thực phẩm, gỗ v&agrave; l&acirc;m sản. Những vướng mắc n&agrave;y ảnh hưởng nghi&ecirc;m trọng đến d&ograve;ng tiền, năng lực cạnh tranh, khả năng duy tr&igrave; chuỗi cung ứng v&agrave; thị phần XK của n&ocirc;ng sản Việt Nam.

	Đặc biệt l&agrave; vấn đề &aacute;p dụng thuế suất 5% đối với sản phẩm n&ocirc;ng, l&acirc;m, thủy sản sơ chế &ndash; chưa phản &aacute;nh đ&uacute;ng bản chất GTGT. Theo quy định tại Điểm d, Khoản 2, Điều 9 của Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15, c&aacute;c sản phẩm &ldquo;chưa chế biến th&agrave;nh sản phẩm kh&aacute;c hoặc chỉ qua sơ chế th&ocirc;ng thường&rdquo; bị &aacute;p thuế suất 5%.

	Tuy nhi&ecirc;n, theo VCCI, tr&ecirc;n thực tế, c&aacute;c sản phẩm n&ocirc;ng nghiệp như c&agrave; ph&ecirc;, ti&ecirc;u, điều, t&ocirc;m, c&aacute;, gỗ nguy&ecirc;n liệu&hellip;chủ yếu chỉ trải qua c&aacute;c c&ocirc;ng đoạn sơ chế như b&oacute;c vỏ, phơi, x&aacute;t, sấy&hellip;kh&ocirc;ng l&agrave;m ph&aacute;t sinh gi&aacute; trị gia tăng thực chất. Việc &aacute;p thuế GTGT 5% cho nh&oacute;m h&agrave;ng h&oacute;a n&ecirc;u tr&ecirc;n l&agrave; chưa ph&ugrave; hợp với bản chất của thuế GTGT &ndash; vốn chỉ đ&aacute;nh v&agrave;o phần gi&aacute; trị tăng th&ecirc;m trong qu&aacute; tr&igrave;nh sản xuất kinh doanh.

	Đặc biệt, cơ chế &ldquo;thu trước &ndash; ho&agrave;n sau&rdquo; đang khiến c&aacute;c DN phải ứng trước một lượng vốn rất lớn cho nghĩa vụ thuế, trong khi lợi nhuận bi&ecirc;n ở c&aacute;c ng&agrave;nh h&agrave;ng n&agrave;y rất thấp (chỉ từ 1&ndash;3%).

	V&iacute; dụ, ng&agrave;nh c&agrave; ph&ecirc; phải tạm nộp gần 10.000 tỷ đồng thuế GTGT mỗi năm, trong khi ng&agrave;nh hồ ti&ecirc;u phải ứng trước tới 85 triệu USD, g&acirc;y &aacute;p lực t&agrave;i ch&iacute;nh nghi&ecirc;m trọng l&ecirc;n DN.

	&ldquo;Điều n&agrave;y l&agrave;m tăng gi&aacute; th&agrave;nh XK, khiến h&agrave;ng Việt Nam mất lợi thế cạnh tranh so với c&aacute;c quốc gia như Brazil, Indonesia, Ấn Độ &ndash; nơi h&agrave;ng n&ocirc;ng sản th&ocirc; được miễn hoặc &aacute;p thuế 0%&rdquo;, ph&iacute;a VCCI chỉ r&otilde;.

	X&eacute;t về hệ lụy tăng chi ph&iacute; từ vướng mắc thuế GTGT c&oacute; thể thấy r&otilde; ở ng&agrave;nh hồ ti&ecirc;u. Một số DN chuy&ecirc;n XK hồ ti&ecirc;u sang Trung Quốc cho biết đ&atilde; bị mất thị trường n&agrave;y. Bởi lẽ, việc &aacute;p dụng thuế suất GTGT 5% đối với hạt ti&ecirc;u l&agrave; rất lớn.&nbsp;

	Chẳng hạn, với mức gi&aacute; 7.500 đồng/kg đối với ti&ecirc;u đen v&agrave; 12.000 đồng/kg đối với ti&ecirc;u trắng, đối với một container h&agrave;ng 30 tấn th&igrave; đại l&yacute; XK phải đ&oacute;ng thuế GTGT l&agrave; 225.000.000 đồng/container ti&ecirc;u đen v&agrave; 360.000.000 đồng/cont ti&ecirc;u trắng. Trong khi lợi nhuận mỗi container h&agrave;ng l&agrave; 30-40 triệu đồng.

	Việc n&agrave;y l&agrave;m cho đại l&yacute; XK sẽ c&acirc;n nhắc l&agrave; c&oacute; n&ecirc;n b&aacute;n h&agrave;ng cho Trung Quốc hay kh&ocirc;ng. Nếu b&aacute;n h&agrave;ng th&igrave; họ phải n&acirc;ng gi&aacute; cao hơn 5% th&igrave; mới c&oacute; lợi. C&ograve;n thực tế kh&aacute;ch Trung Quốc sẽ kh&ocirc;ng mua hoặc t&igrave;m nguồn h&agrave;ng gi&aacute; tốt từ Indonesia khi thuế GTGT l&agrave; 0% hoặc l&agrave; họ kh&ocirc;ng thực hiện b&aacute;n h&agrave;ng tiếp theo. Như vậy, Việt Nam sẽ mất một lượng h&agrave;ng rất lớn từ kh&aacute;ch h&agrave;ng Trung Quốc.

	<a href="https://vnbusiness.vn/viet-nam/dung-de-nganh-hang-nong-san-chu-luc-kho-tho-vi-chi-phi-tang-cao-1110339.html">&nbsp;Thế Vinh-Link gốc</a>

Các doanh nghiệp trong một số ngành hàng nông sản xuất khẩu chủ lực như thủy sản, hồ tiêu, điều, cà phê đang “khó thở” khi đối mặt với chi phí sản xuất, chế biến tăng cao. Đó là chưa kể chi phí tăng lên do tác động thuế đối ứng của Mỹ và từ chính sách thuế Giá trị gia tăng ở trong nước với vướng mắc vẫn chờ tháo gỡ.
