Nếu b&#225;n xong m&#224; thị trường sập như bạn kỳ vọng, rồi bạn mua lại ở gi&#225; rẻ hơn, th&#236; xin ch&#250;c mừng – bạn vừa chạm v&#224;o cảnh giới tối thượng trong đầu tư: ti&#234;n tri ch&#237;nh x&#225;c v&#224; h&#224;nh động như thần. Nhưng khoan vội mơ mộng. V&#236; đời kh&#244;ng như biểu đồ – v&#224; thị trường th&#236; chẳng mấy khi ngoan ngo&#227;n nghe theo kịch bản bạn vẽ trong đầu.

Kh&#243; ở chỗ l&#224;, hầu hết ch&#250;ng ta tưởng m&#236;nh biết. B&#225;n xong rồi, nh&#236;n thị trường kh&#244;ng chịu giảm, lại bắt đầu trổ t&#224;i &quot;thầy b&#243;i ph&#226;n t&#237;ch kỹ thuật&quot;. T&#226;m l&#253; bỗng dưng chuyển h&#243;a kỳ lạ: mọi dữ liệu đều trở th&#224;nh bằng chứng cho một kết luận duy nhất – t&#244;i đ&#227; đ&#250;ng! Thị trường sắp rớt! Ph&#226;n t&#237;ch kh&#244;ng phải để hiểu thị trường nữa, m&#224; để dỗ d&#224;nh bản th&#226;n rằng cầm tiền mặt l&#224; lựa chọn anh minh.

Rồi chờ m&#227;i, chờ ho&#224;i, thị trường th&#236; c&#224;ng ng&#224;y c&#224;ng tăng. L&#250;c n&#224;y, nội t&#226;m bắt đầu giống như nồi &#225;p suất – vừa sốt ruột vừa cay c&#250;: “N&#243; tăng thật &#224;? Kh&#244;ng thể n&#224;o! Phải c&#243; c&#225;ch g&#236; đ&#243; cho n&#243; biết tay...” V&#224; thế l&#224;, một c&#250; b&#225;n khống xuất hiện, như đ&#242;n th&#249; cuối c&#249;ng trong cơn tuyệt vọng, đ&#225;nh thẳng v&#224;o xu hướng tăng. Đấy gọi l&#224; “chống lại thị trường” – một m&#244;n thể thao mạo hiểm chỉ d&#224;nh cho người th&#237;ch cảm gi&#225;c mạnh v&#224; kh&#244;ng ngại... trắng t&#224;i khoản.

T&#244;i biết, năm 2020 c&#243; nhiều người như thần, “nhảy đ&#226;u tr&#250;ng đ&#243;”, danh xưng “ph&#249; thủy chứng kho&#225;n” bay v&#232;o v&#232;o tr&#234;n Facebook. Nhưng rồi chỉ một năm sau, 2021 trở th&#224;nh hồi kết buồn – họ chẳng mất hết v&#236; đầu tư sai, m&#224; mất v&#236; tin rằng thị trường sẽ l&#224;m theo &#253; m&#236;nh, v&#224; b&#225;n khống như thể đang “dạy đời” cả hệ thống t&#224;i ch&#237;nh.

B&#224;i học? Đơn giản th&#244;i: thị trường kh&#244;ng quan t&#226;m bạn nghĩ g&#236;. N&#243; kh&#244;ng sai – n&#243; chỉ kh&#244;ng giống bạn.

Nếu bán xong mà thị trường sập như bạn kỳ vọng, rồi bạn mua lại ở giá rẻ hơn, thì xin chúc mừng – bạn vừa chạm vào cảnh giới tối thượng trong đầu tư: tiên tri chính xác và hành động như thần. Nhưng khoan vội mơ mộng. Vì đời không như biểu đồ – và thị trường thì chẳng mấy khi ngoan ngoãn nghe theo kịch bản bạn vẽ trong đầu.

Khó ở chỗ là, hầu hết chúng ta tưởng mình biết. Bán xong rồi, nhìn thị trường không chịu giảm, lại bắt đầu trổ tài "thầy bói phân tích kỹ thuật". Tâm lý bỗng dưng chuyển hóa kỳ lạ: mọi dữ liệu đều trở thành bằng chứng cho một kết luận duy nhất – tôi đã đúng! Thị trường sắp rớt! Phân tích không phải để hiểu thị trường nữa, mà để dỗ dành bản thân rằng cầm tiền mặt là lựa chọn anh minh.

Rồi chờ mãi, chờ hoài, thị trường thì càng ngày càng tăng. Lúc này, nội tâm bắt đầu giống như nồi áp suất – vừa sốt ruột vừa cay cú: “Nó tăng thật à? Không thể nào! Phải có cách gì đó cho nó biết tay...” Và thế là, một cú bán khống xuất hiện, như đòn thù cuối cùng trong cơn tuyệt vọng, đánh thẳng vào xu hướng tăng. Đấy gọi là “chống lại thị trường” – một môn thể thao mạo hiểm chỉ dành cho người thích cảm giác mạnh và không ngại... trắng tài khoản.

Tôi biết, năm 2020 có nhiều người như thần, “nhảy đâu trúng đó”, danh xưng “phù thủy chứng khoán” bay vèo vèo trên Facebook. Nhưng rồi chỉ một năm sau, 2021 trở thành hồi kết buồn – họ chẳng mất hết vì đầu tư sai, mà mất vì tin rằng thị trường sẽ làm theo ý mình, và bán khống như thể đang “dạy đời” cả hệ thống tài chính.

Bài học? Đơn giản thôi: thị trường không quan tâm bạn nghĩ gì. Nó không sai – nó chỉ không giống bạn.