KHẮC PHỤC NHƯỢC ĐIỂM T&#194;M L&#221; TRONG GIAO DỊCH CHỨNG KHO&#193;N (P1)
  T&#244;i quyết định chia sẻ điều n&#224;y khi v&#244; t&#236;nh đọc được 1 status tr&#234;n 1 diễn đ&#224;n về chứng kho&#225;n, đại &#253; l&#224; “T&#244;i l&#224; 1 thi&#234;n t&#224;i, khi t&#244;i mua cổ phiếu đỏ, khi t&#244;i nắm giữ cp đi ngang v&#224; khi t&#244;i b&#225;n cp tăng bốc đầu…” nghe thật buồn…cười đ&#250;ng kh&#244;ng?&#128518;&#128518;
  Ai trong ch&#250;ng ta đều đ&#227;, đang v&#224; sẽ trải qua 1 hoặc cả 3 t&#236;nh huống n&#234;u tr&#234;n, kh&#244;ng ai tho&#225;t cả.
  Nếu 1 lần mở chart FPT bạn sẽ thấy năm 2019, c&#225;ch đ&#226;y 5 năm FPT c&#243; gi&#225; 20k v&#224; b&#226;y giờ l&#224; 130k, tăng 650% trong v&#242;ng 5 năm. Nếu bạn mua FPT v&#224;o thời điểm đ&#243; v&#224;…KH&#212;NG L&#192;M G&#204; CẢ th&#236; lợi nhuận trung b&#236;nh FPT mang lại l&#224; 130%/năm, trong khi đ&#243; “nếu trung b&#236;nh 1 năm kiếm được 30% tr&#234;n TTCK, bạn l&#224; thi&#234;n t&#224;i”, đ&#243; l&#224; sự thật. Tại sao c&#243; những điều ch&#250;ng ta c&#243; thể nh&#236;n thấy, biết được nhưng lại kh&#244;ng thể h&#224;nh động theo c&#225;ch đơn giản nhất l&#224;: KH&#212;NG L&#192;M G&#204; CẢ? Thay v&#224;o đ&#243;, ch&#250;ng ta thường xuy&#234;n bị cuốn theo h&#224;nh động mua b&#225;n, nhảy từ cp n&#224;y sang cp kh&#225;c, thấp thỏm với gi&#225; USD, v&#224;ng, lo lắng với DJ DXY rồi nhận lấy những c&#250; vả của thị trường? C&#226;u hỏi n&#224;y đ&#227; theo t&#244;i nhiều năm, t&#244;i đi t&#236;m nguy&#234;n nh&#226;n v&#224; c&#225;ch khắc phục n&#243;, dĩ nhi&#234;n n&#243; chỉ ph&#249; hợp với quan điểm của t&#244;i chứ kh&#244;ng phải với tất cả. T&#244;i mong rằng những kinh nghiệm n&#224;y sẽ c&#243; &#237;ch cho bạn trong 1 thời điểm v&#224; ho&#224;n cảnh n&#224;o đ&#243;.
  C&#243; 1 tổng kết như thế n&#224;y: Nh&#224; giao dịch CK xuất sắc nhất kh&#244;ng phải l&#224; người giỏi nhất về ph&#226;n t&#237;ch kĩ thuật, cũng kh&#244;ng phải l&#224; người giỏi nhất về ph&#226;n t&#237;ch cơ bản m&#224; l&#224; người giỏi nhất về t&#226;m l&#253;. Với t&#244;i, trong ngắn hạn CK l&#224; 1 tr&#242; chơi t&#226;m l&#253; c&#242;n d&#224;i hạn n&#243; thuộc về tầm nh&#236;n. Trong chủ đề n&#224;y t&#244;i kh&#244;ng b&#224;n đến yếu tố TẦM NH&#204;N, n&#243; thuộc về vấn đề kiến thức, khả năng tư duy, quan s&#225;t, ph&#226;n t&#237;ch v&#224; tổng hợp th&#244;ng tin từ địa ch&#237;nh trị, kinh tế v&#224; c&#225;c vấn đề x&#227; hội để c&#243; thể đưa ra nhận định, xu hướng v&#224; lựa chọn Cổ phiếu mục ti&#234;u, để theo đuổi d&#224;i hạn.
 Như v&#237; dụ ở tr&#234;n TẦM NH&#204;N sẽ quyết định bạn lựa chọn PFT từ 5 năm trước. Ở đ&#226;y t&#244;i chỉ muốn đề cập đến vấn đề T&#194;M L&#221; giao dịch, điều gi&#250;p bạn c&#243; thể nắm giữ FPT trong 1 thời gian d&#224;i m&#224; kh&#244;ng bỏ cuộc hay &#237;t nhất trong ngắn hạn bạn kh&#244;ng bị cuốn theo v&#242;ng xo&#225;y giao dịch 1 c&#225;ch v&#244; nghĩa, kh&#244;ng nhảy từ cp n&#224;y sang cp kh&#225;c để rồi vấp phải c&#225;i cảnh “đỏ l&#226;u qu&#225; th&#236; b&#225;n, b&#225;n xong n&#243; chạy. Xanh thấy ham mua v&#224;o, mua xong n&#243; chỉnh, đi&#234;n qu&#225; cắt lỗ, cắt xong n&#243; …lại phi”.
  Bảng điện nhấp nh&#225;y, gi&#225; giao động l&#234;n xuống l&#224;m NAV của bạn nhảy m&#250;a v&#224; đổi m&#224;u li&#234;n tục. Khi đ&#243;, nh&#236;n NAV bạn sẽ cảm thấy hưng phấn hoặc bi quan, cảm x&#250;c n&#224;y sẽ mang lại c&#225;c trạng th&#225;i t&#226;m l&#253; v&#224; 2 th&#225;i cực của n&#243; l&#224; sợ h&#227;i v&#224; tham lam. C&#243; thể l&#250;c sợ h&#227;i l&#234;n đến tột độ bạn sẽ quyết định cắt lỗ cp v&#224;…cắt đ&#250;ng đ&#225;y, phi&#234;n sau cp ngược d&#242;ng v&#224; nỗi đau lại nh&#226;n đ&#244;i. C&#243; thể l&#250;c tham lam l&#234;n đến cực đại, bạn đang l&#227;i 20% v&#224; quyết định gom tất cả t&#224;i sản để mua cp l&#224;m c&#250; ăn đậm, mua xong cổ phiếu cắm đầu 1 mạch v&#224; bạn lỗ k&#233;p v&#236; d&#249;ng đ&#242;n bẩy t&#224;i ch&#237;nh.
  Việc của t&#244;i khi nhận ra vấn đề l&#224; t&#236;m c&#225;ch khắc phục yếu điểm t&#226;m l&#253; khi giao dịch ck, kh&#244;ng để những giao động của gi&#225; t&#225;c động l&#234;n cảm x&#250;c v&#224; kh&#244;ng để cảm x&#250;c chi phối quyết định mua-b&#225;n cp. V&#224; c&#243; v&#224;i điều t&#244;i r&#250;t ra m&#224; bạn c&#243; thể tham khảo để tiến bộ.
1.	R&#232;n luyện trong kỉ luật
  T&#226;m l&#253; giao dịch l&#224; điều kh&#244;ng thể HỌC được (v&#236; n&#243; kh&#244;ng phải l&#224; kiến thức) m&#224; chỉ c&#243; trải nghiệm v&#224; r&#232;n luyện mới th&#224;nh. Một thống k&#234; cho thấy nếu bạn giao dịch đủ 10.000 giờ trở l&#234;n tr&#234;n thị trường ck th&#236; bạn sẽ c&#243; khả năng “trơ” với giao động gi&#225; trong phi&#234;n. Nhưng phải giao dịch trong kỉ luật, bạn đừng cho ph&#233;p m&#236;nh “tuỳ biến” giao dịch trong phi&#234;n m&#224; h&#227;y lập kế hoạch từ h&#244;m trước với c&#225;c mệnh đề Nếu-Th&#236; cho c&#225;c t&#236;nh huống ở phi&#234;n tiếp theo v&#224; tuyệt đối tu&#226;n thủ n&#243; (v&#237; dụ: bất kể l&#253; do g&#236; NẾU cp rơi qu&#225; 5% 1 phi&#234;n TH&#204; phải b&#225;n 30% lượng cp đang nắm giữ). Kế hoạch c&#243; thể đ&#250;ng hay sai kh&#244;ng quan trọng, sai th&#236; mai lại sửa nhưng n&#243; gi&#250;p bạn kh&#244;ng giao dịch tuỳ tiện theo giao động gi&#225; m&#224; h&#224;nh động dựa tr&#234;n những ph&#225;n đo&#225;n l&#250;c bạn tỉnh t&#225;o hơn. Lặp đi lặp lại nhiều lần để tạo th&#243;i quen bạn sẽ c&#243; t&#226;m l&#253; vững v&#224;ng.
2.	Giữ “thăng bằng” tỉ trọng.
3.	Thay đổi quan điểm về t&#224;i sản.
(mỏi tay qu&#225; v&#236; t&#244;i viết tr&#234;n điện thoại, t&#244;i sẽ tiếp tục ở phần sau)

KHẮC PHỤC NHƯỢC ĐIỂM TÂM LÝ TRONG GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN (P1)
  Tôi quyết định chia sẻ điều này khi vô tình đọc được 1 status trên 1 diễn đàn về chứng khoán, đại ý là “Tôi là 1 thiên tài, khi tôi mua cổ phiếu đỏ, khi tôi nắm giữ cp đi ngang và khi tôi bán cp tăng bốc đầu…” nghe thật buồn…cười đúng không?😆😆
  Ai trong chúng ta đều đã, đang và sẽ trải qua 1 hoặc cả 3 tình huống nêu trên, không ai thoát cả.
  Nếu 1 lần mở chart FPT bạn sẽ thấy năm 2019, cách đây 5 năm FPT có giá 20k và bây giờ là 130k, tăng 650% trong vòng 5 năm. Nếu bạn mua FPT vào thời điểm đó và…KHÔNG LÀM GÌ CẢ thì lợi nhuận trung bình FPT mang lại là 130%/năm, trong khi đó “nếu trung bình 1 năm kiếm được 30% trên TTCK, bạn là thiên tài”, đó là sự thật. Tại sao có những điều chúng ta có thể nhìn thấy, biết được nhưng lại không thể hành động theo cách đơn giản nhất là: KHÔNG LÀM GÌ CẢ? Thay vào đó, chúng ta thường xuyên bị cuốn theo hành động mua bán, nhảy từ cp này sang cp khác, thấp thỏm với giá USD, vàng, lo lắng với DJ DXY rồi nhận lấy những cú vả của thị trường? Câu hỏi này đã theo tôi nhiều năm, tôi đi tìm nguyên nhân và cách khắc phục nó, dĩ nhiên nó chỉ phù hợp với quan điểm của tôi chứ không phải với tất cả. Tôi mong rằng những kinh nghiệm này sẽ có ích cho bạn trong 1 thời điểm và hoàn cảnh nào đó.
  Có 1 tổng kết như thế này: Nhà giao dịch CK xuất sắc nhất không phải là người giỏi nhất về phân tích kĩ thuật, cũng không phải là người giỏi nhất về phân tích cơ bản mà là người giỏi nhất về tâm lý. Với tôi, trong ngắn hạn CK là 1 trò chơi tâm lý còn dài hạn nó thuộc về tầm nhìn. Trong chủ đề này tôi không bàn đến yếu tố TẦM NHÌN, nó thuộc về vấn đề kiến thức, khả năng tư duy, quan sát, phân tích và tổng hợp thông tin từ địa chính trị, kinh tế và các vấn đề xã hội để có thể đưa ra nhận định, xu hướng và lựa chọn Cổ phiếu mục tiêu, để theo đuổi dài hạn.
 Như ví dụ ở trên TẦM NHÌN sẽ quyết định bạn lựa chọn PFT từ 5 năm trước. Ở đây tôi chỉ muốn đề cập đến vấn đề TÂM LÝ giao dịch, điều giúp bạn có thể nắm giữ FPT trong 1 thời gian dài mà không bỏ cuộc hay ít nhất trong ngắn hạn bạn không bị cuốn theo vòng xoáy giao dịch 1 cách vô nghĩa, không nhảy từ cp này sang cp khác để rồi vấp phải cái cảnh “đỏ lâu quá thì bán, bán xong nó chạy. Xanh thấy ham mua vào, mua xong nó chỉnh, điên quá cắt lỗ, cắt xong nó …lại phi”.
  Bảng điện nhấp nháy, giá giao động lên xuống làm NAV của bạn nhảy múa và đổi màu liên tục. Khi đó, nhìn NAV bạn sẽ cảm thấy hưng phấn hoặc bi quan, cảm xúc này sẽ mang lại các trạng thái tâm lý và 2 thái cực của nó là sợ hãi và tham lam. Có thể lúc sợ hãi lên đến tột độ bạn sẽ quyết định cắt lỗ cp và…cắt đúng đáy, phiên sau cp ngược dòng và nỗi đau lại nhân đôi. Có thể lúc tham lam lên đến cực đại, bạn đang lãi 20% và quyết định gom tất cả tài sản để mua cp làm cú ăn đậm, mua xong cổ phiếu cắm đầu 1 mạch và bạn lỗ kép vì dùng đòn bẩy tài chính.
  Việc của tôi khi nhận ra vấn đề là tìm cách khắc phục yếu điểm tâm lý khi giao dịch ck, không để những giao động của giá tác động lên cảm xúc và không để cảm xúc chi phối quyết định mua-bán cp. Và có vài điều tôi rút ra mà bạn có thể tham khảo để tiến bộ.
1.	Rèn luyện trong kỉ luật
  Tâm lý giao dịch là điều không thể HỌC được (vì nó không phải là kiến thức) mà chỉ có trải nghiệm và rèn luyện mới thành. Một thống kê cho thấy nếu bạn giao dịch đủ 10.000 giờ trở lên trên thị trường ck thì bạn sẽ có khả năng “trơ” với giao động giá trong phiên. Nhưng phải giao dịch trong kỉ luật, bạn đừng cho phép mình “tuỳ biến” giao dịch trong phiên mà hãy lập kế hoạch từ hôm trước với các mệnh đề Nếu-Thì cho các tình huống ở phiên tiếp theo và tuyệt đối tuân thủ nó (ví dụ: bất kể lý do gì NẾU cp rơi quá 5% 1 phiên THÌ phải bán 30% lượng cp đang nắm giữ). Kế hoạch có thể đúng hay sai không quan trọng, sai thì mai lại sửa nhưng nó giúp bạn không giao dịch tuỳ tiện theo giao động giá mà hành động dựa trên những phán đoán lúc bạn tỉnh táo hơn. Lặp đi lặp lại nhiều lần để tạo thói quen bạn sẽ có tâm lý vững vàng.
2.	Giữ “thăng bằng” tỉ trọng.
3.	Thay đổi quan điểm về tài sản.
(mỏi tay quá vì tôi viết trên điện thoại, tôi sẽ tiếp tục ở phần sau)