TS Vũ Mai Chi nhận định chỉ khi hàng hóa mới, chất lượng cao được bổ sung đều đặn, thị trường chứng khoán Việt Nam mới giảm được sự phụ thuộc vào đầu cơ ngắn hạn, từ đó hướng tới phát triển lành mạnh, bền vững.

Sau giai đoạn biến động mạnh bởi tác động của dịch bệnh và những cú sốc từ bên ngoài, thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2023–2025 đã cho thấy sự hồi phục và tăng trưởng rõ nét. Tuy nhiên, phía sau gam màu sáng vẫn còn những thách thức: khối ngoại duy trì bán ròng kéo dài, tính minh bạch chưa được cải thiện như kỳ vọng. Trong bối cảnh đó, phát triển thị trường theo hướng bền vững – gắn với nâng hạng, thu hút dòng vốn dài hạn và hiện đại hóa hạ tầng – trở thành ưu tiên hàng đầu.

Xung quanh vấn đề này, Tạp chí Nhà đầu tư/Nhadautu.vn đã có cuộc trao đổi với TS. Vũ Mai Chi, Phó Trưởng Bộ môn Tiền tệ – Ngân hàng, khoa Ngân hàng, Học viện Ngân hàng.

TS. Vũ Mai Chi, Phó Trưởng Bộ môn Tiền tệ – Ngân hàng, khoa Ngân hàng, Học viện Ngân hàng. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Nhìn lại giai đoạn 2023 đến nay, bà đánh giá thế nào về sự phục hồi của thị trường chứng khoán Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động và dòng vốn ngoại duy trì rút ròng kéo dài?

Bà Vũ Mai Chi: Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu giai đoạn 2023–2025 tăng trưởng dưới tiềm năng và tiềm ẩn nhiều rủi ro, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn duy trì quỹ đạo hồi phục tương đối tích cực nhờ lực cầu nội địa mạnh và cú hích nâng hạng thị trường.

Về chỉ số: Sau giai đoạn lao dốc mạnh năm 2022, cả ba chỉ số chính đều cho thấy xu hướng hồi phục từ 2023. Đến đầu tháng 10/2025, VN-Index tiếp tục bứt phá, tuần giao dịch 6–10/10, chỉ số đã bứt phá mạnh, ghi nhận mức đỉnh 1.747,55 điểm. Đây là mức cao kỷ lục kể từ khi thị trường thành lập.

HNX-Index trong tuần 6–10/10 cũng ghi nhận tăng trưởng, đóng cửa ở 273,62 điểm. UPCoM-Index cũng tăng điểm theo xu hướng chung, cho thấy dòng tiền lan rộng hơn ra các sàn nhỏ.

Về cơ cấu nhà đầu tư: Số lượng tài khoản chứng khoán đã vượt 10,5 triệu vào cuối tháng 7/2025, tương đương hơn 10% dân số, phản ánh nền tảng nhà đầu tư cá nhân mở rộng mạnh mẽ.

Về dòng vốn ngoại: Khối ngoại tiếp tục là điểm áp lực lên thị trường trong thời gian đầu tháng 10. Tính lũy kế 9 tháng, khối ngoại đã bán ròng hơn 107.000 tỷ đồng - vượt con số bán ròng của cả năm 2024.

Như vậy, có thể nói thị trường đã vượt qua giai đoạn điều chỉnh sâu và bước vào chu kỳ hồi phục mới. Song, sự phụ thuộc lớn vào dòng tiền cá nhân vẫn tiềm ẩn rủi ro, trong khi dòng vốn ngoại chưa thật sự bền vững.

Một trong những điểm nghẽn lớn hiện nay là hoạt động IPO và tiến trình cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước diễn ra chậm chạp. Theo ông/bà, đâu là nguyên nhân chính và cần có giải pháp gì để khơi thông nguồn cung cổ phiếu chất lượng cho thị trường?

Bà Vũ Mai Chi: Đây đúng là điểm nghẽn then chốt. Huy động vốn qua phát hành cổ phiếu những năm gần đây có dấu hiệu chững lại. Năm 2023, toàn thị trường huy động được 78,3 nghìn tỷ đồng, trong đó IPO chỉ chiếm 2,9 nghìn tỷ. Sang 2024, con số IPO giảm còn 0,9 nghìn tỷ – thấp nhất trong gần một thập kỷ.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ vướng mắc trong định giá tài sản, đặc biệt liên quan đến đất đai, cùng quy trình pháp lý phức tạp khiến tiến trình cổ phần hóa và thoái vốn doanh nghiệp nhà nước bị đình trệ. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp niêm yết lại chọn phát hành cổ phiếu trả cổ tức để giữ lại dòng tiền, hơn là thực hiện các đợt chào bán ra công chúng.

Để khơi thông nguồn cung cổ phiếu chất lượng, cần: Đẩy nhanh cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước với quy trình minh bạch, nhất quán; hoàn thiện cơ chế định giá theo chuẩn quốc tế; và khuyến khích doanh nghiệp lớn, có nền tảng quản trị tốt tham gia IPO.

Chỉ khi hàng hóa mới, chất lượng cao được bổ sung đều đặn, thị trường mới giảm được sự phụ thuộc vào đầu cơ ngắn hạn, từ đó phát triển bền vững hơn.

Vậy theo bà, để hướng tới một thị trường chứng khoán minh bạch và bền vững, Việt Nam cần chú trọng ưu tiên những giải pháp nào?

Bà Vũ Mai Chi: Sau khi được nâng hạng, điều quan trọng nhất là củng cố niềm tin và gia tăng sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư trong và ngoài nước thông qua các giải pháp đồng bộ sau:

Cần tiếp tục minh bạch hóa chính sách vĩ mô, đẩy mạnh cải cách thể chế và nâng cao chuẩn mực quản trị doanh nghiệp, đồng thời mở rộng tỷ lệ sở hữu nước ngoài nhằm thu hút dòng vốn dài hạn và củng cố ổn định thị trường. Hiện nay, nhà đầu tư cá nhân vẫn chiếm tỷ trọng lớn, trong khi dòng vốn ngoại mới ở giai đoạn thăm dò, thậm chí có xu hướng bán ròng sau thông tin nâng hạng – cho thấy niềm tin thị trường cần được củng cố một cách bền vững và thực chất hơn.

Song song, cần tăng nguồn cung cổ phiếu chất lượng thông qua đẩy mạnh cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước. Điều này không chỉ giúp thị trường bớt phụ thuộc vào dòng tiền đầu cơ ngắn hạn, mà còn nâng cao độ sâu và tính chuyên nghiệp của thị trường vốn.

Một yếu tố không thể thiếu là hiện đại hóa hạ tầng giao dịch và quản trị rủi ro. Việc hệ thống KRX chính thức vận hành từ ngày 5/5/2025 mở ra cơ hội lớn để triển khai mô hình bù trừ thanh toán tập trung (CCP), số hóa toàn bộ quy trình giao dịch – lưu ký – giám sát, đáp ứng các tiêu chí quốc tế của MSCI và FTSE, hướng tới một thị trường nâng hạng thực chất và bền vững.

Cuối cùng, tăng cường giám sát minh bạch, xử lý nghiêm vi phạm và áp dụng chuẩn mực kế toán IFRS sẽ là nền tảng để thị trường chứng khoán Việt Nam không chỉ được nâng hạng về danh nghĩa, mà còn nâng chất về thực lực và uy tín trong khu vực.

Chỉ khi những giải pháp này được thực thi đồng bộ, thị trường mới có thể chuyển dịch từ tăng trưởng ngắn hạn dựa vào dòng tiền cá nhân sang một cơ chế phát triển minh bạch, cân bằng và bền vững.

Xin cảm ơn Bà!

Link gốc