<img src="https://static.fireant.vn/Upload/20251013/images/image(37).png" style="height:375px; width:600px">

Từ cơ chế bao cấp sang thị trường, nhiều doanh nghiệp Nh&agrave; nước đ&atilde; trải qua h&agrave;nh tr&igrave;nh &quot;tho&aacute;t k&eacute;n&quot;, t&igrave;m sức bật mới để vươn tầm v&agrave; tạo dấu ấn kinh tế.

Ng&agrave;y ấy, trong khu&ocirc;n vi&ecirc;n nhỏ b&eacute; ở quận G&ograve; Vấp, nh&agrave; m&aacute;y sữa Trường Thọ - một trong những gạch nối đầu ti&ecirc;n dẫn đến Vinamilk chỉ l&agrave; một xưởng sản xuất cũ kỹ. &Iacute;t ai nghĩ rằng, sau v&agrave;i thập kỷ v&agrave; một bước ngoặt mang t&ecirc;n &quot;cổ phần h&oacute;a&quot;, nơi n&agrave;y sẽ trở th&agrave;nh ngọn cờ đầu của ng&agrave;nh sữa Việt, với sản phẩm c&oacute; mặt ở h&agrave;ng chục thị trường v&agrave; doanh thu tăng trưởng theo cấp số nh&acirc;n.

Thực tế đ&oacute; kh&ocirc;ng phải l&agrave; c&acirc;u chuyện c&aacute; biệt - n&oacute; l&agrave; một phần trong bức tranh lớn của qu&aacute; tr&igrave;nh chuyển đổi h&agrave;ng ngh&igrave;n doanh nghiệp Nh&agrave; nước (DNNN) Việt Nam từ cuối thế kỷ 20 đến nay.

&quot;Tằm tho&aacute;t k&eacute;n&quot;

Cổ phần h&oacute;a xuất hiện trong bối cảnh nền kinh tế cần giải ph&oacute;ng nguồn lực, giảm g&aacute;nh nặng ng&acirc;n s&aacute;ch v&agrave; n&acirc;ng cao hiệu quả hoạt động. Những năm đầu thập ni&ecirc;n 1990, nhiều DNNN vận h&agrave;nh theo cơ chế h&agrave;nh ch&iacute;nh, bộ m&aacute;y cồng kềnh v&agrave; mối li&ecirc;n hệ &quot;xin - cho&quot; c&ograve;n phổ biến.

Việc đưa doanh nghiệp v&agrave;o cơ chế thị trường bằng cổ phần h&oacute;a ban đầu vấp phải ho&agrave;i nghi, lo ngại mất quyền lực v&agrave; rủi ro b&aacute;n t&agrave;i sản Nh&agrave; nước. Nhưng khi một số doanh nghiệp ti&ecirc;n phong d&aacute;m &quot;tho&aacute;t k&eacute;n&quot;, kết quả phản hồi nhanh v&agrave; r&otilde; rệt.

C&acirc;u chuyện <a class='symbol'>REE</a> l&agrave; dấu mốc. Năm 1992, C&ocirc;ng ty Cơ điện lạnh quyết định thử nghiệm m&ocirc; h&igrave;nh cổ phần, một quyết định t&aacute;o bạo khi ấy.

<img src="https://static.fireant.vn/Upload/20251013/images/image(36).png" style="height:407px; width:608px">

<a class='symbol'>REE</a> sau cổ phần ho&aacute; tăng quy m&ocirc; t&agrave;i sản v&agrave; dần trở th&agrave;nh một tập đo&agrave;n đa ng&agrave;nh.

Vượt qua giai đoạn th&iacute; điểm, <a class='symbol'>REE</a> kh&ocirc;ng chỉ tồn tại m&agrave; c&ograve;n mở rộng ng&agrave;nh nghề, ni&ecirc;m yết tr&ecirc;n s&agrave;n, tăng quy m&ocirc; t&agrave;i sản v&agrave; dần trở th&agrave;nh một tập đo&agrave;n đa ng&agrave;nh, giữ vị tr&iacute; trong nh&oacute;m cổ phiếu lớn (<a class='symbol'>VN30</a>).

Quy tr&igrave;nh n&agrave;y đ&atilde; trở th&agrave;nh &quot;kim chỉ nam&quot; cho những doanh nghiệp kh&aacute;c: nếu đổi mới quản trị, minh bạch t&agrave;i ch&iacute;nh v&agrave; tạo niềm tin với nh&agrave; đầu tư th&igrave; năng lực cạnh tranh c&oacute; thể thay đổi căn bản.

Vinamilk cũng l&agrave; một minh chứng sống động nhất cho sức bật ấy. Từ những ng&agrave;y sản xuất lẻ tẻ, c&ocirc;ng ty đ&atilde; tận dụng cổ phần h&oacute;a để thu h&uacute;t vốn, chuy&ecirc;n m&ocirc;n h&oacute;a quản trị, đầu tư c&ocirc;ng nghệ v&agrave; mở rộng chuỗi gi&aacute; trị (từ trang trại, chế biến, ph&acirc;n phối).

Kết quả cụ thể kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; thương hiệu th&ecirc;m &quot;nặng k&yacute;&quot; tr&ecirc;n bản đồ, m&agrave; c&ograve;n l&agrave; con số: Vinamilk b&aacute;o c&aacute;o doanh thu h&agrave;ng chục ngh&igrave;n tỷ đồng mỗi năm trong giai đoạn sau cổ phần h&oacute;a; ri&ecirc;ng năm 2024, tổng doanh thu hợp nhất được ghi nhận ở mức khoảng 61.000 tỷ đồng, một bước nhảy vọt từ quy m&ocirc; khi&ecirc;m tốn trước đ&acirc;y.

<img src="https://static.fireant.vn/Upload/20251013/images/image(35).png" style="height:512px; width:600px">

Kh&ocirc;ng chỉ Vinamilk, những thương hiệu quen thuộc kh&aacute;c cũng viết n&ecirc;n c&acirc;u chuyện lột x&aacute;c.

Khởi đầu từ một cửa h&agrave;ng v&agrave;ng bạc nhỏ, dưới sự dẫn dắt của b&agrave; Cao Thị Ngọc Dung, <a class='symbol'>PNJ</a> đ&atilde; tận dụng qu&aacute; tr&igrave;nh cổ phần h&oacute;a để mở rộng quy m&ocirc;, x&acirc;y dựng hệ thống b&aacute;n lẻ hiện đại v&agrave; trở th&agrave;nh doanh nghiệp kim ho&agrave;n lớn nhất Việt Nam, nhiều lần lọt top c&ocirc;ng ty trang sức h&agrave;ng đầu thế giới.

Sabeco - biểu tượng ng&agrave;nh bia sau cổ phần h&oacute;a đ&atilde; thu h&uacute;t nh&agrave; đầu tư chiến lược ngoại, bước v&agrave;o giai đoạn tăng trưởng mới với chiến lược tiếp thị chuy&ecirc;n nghiệp v&agrave; mạng lưới ph&acirc;n phối rộng khắp.

Tập đo&agrave;n xăng dầu quốc gia Petrolimex sau cổ phần h&oacute;a đ&atilde; chuyển m&igrave;nh mạnh mẽ với m&ocirc; h&igrave;nh quản trị minh bạch hơn, thu h&uacute;t vốn đầu tư, n&acirc;ng cao hiệu quả kinh doanh v&agrave; khẳng định vị thế số 1 tr&ecirc;n thị trường.

Ở quy m&ocirc; nhỏ hơn nhưng kh&ocirc;ng k&eacute;m phần ấn tượng: Điện Quang, Nhựa B&igrave;nh Minh&hellip; đều ghi nhậnnhững bước tiến về doanh thu, lợi nhuận v&agrave; quy m&ocirc; t&agrave;i sản sau khi chuyển đổi m&ocirc; h&igrave;nh quản trị.

Những con số tổng hợp từ qu&aacute; tr&igrave;nh cổ phần h&oacute;a giai đoạn sau cho thấy hiệu quả r&otilde; rệt, c&aacute;c DNNN đ&atilde; cổ phần h&oacute;a nh&igrave;n chung tăng trưởng về vốn điều lệ, tổng t&agrave;i sản, doanh thu v&agrave; lợi nhuận.

Nh&igrave;n ở phạm vi lớn hơn, đến năm 2022 Việt Nam đ&atilde; cổ phần h&oacute;a hơn 4.600 doanh nghiệp với tổng gi&aacute; trị doanh nghiệp ước t&iacute;nh l&ecirc;n đến h&agrave;ng triệu tỷ đồng l&agrave; minh chứng r&otilde; n&eacute;t cho quy m&ocirc; v&agrave; tầm ảnh hưởng của ch&iacute;nh s&aacute;ch n&agrave;y.

Những con số v&agrave; trường hợp điển h&igrave;nh ấy kh&ocirc;ng chỉ giải th&iacute;ch v&igrave; sao nh&agrave; đầu tư quan t&acirc;m; ch&uacute;ng c&ograve;n cho thấy bản chất của cổ phần h&oacute;a: n&oacute; l&agrave; c&ocirc;ng cụ biến đổi cấu tr&uacute;c doanh nghiệp, th&uacute;c &eacute;p minh bạch, tạo động lực cho đổi mới v&agrave; mở cửa thị trường.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20251013/images/z687874116226938402530b205469ee5716d719c35636c-1350-1759917087552544112912.jpg" style="height:400px; width:600px">

Tiến tr&igrave;nh tho&aacute;i vốn Nh&agrave; nước k&eacute;o d&agrave;i khiến Habeco mất dần lợi thế.

Tuy nhi&ecirc;n, kh&ocirc;ng phải doanh nghiệp n&agrave;o cũng tận dụng được cơ hội để &quot;tho&aacute;t k&eacute;n&quot;. Điển h&igrave;nh như Habeco, d&ugrave; đ&atilde; cổ phần h&oacute;a từ năm 2008 v&agrave; c&oacute; sự tham gia của Carlsberg, nhưng tiến tr&igrave;nh tho&aacute;i vốn Nh&agrave; nước k&eacute;o d&agrave;i khiến doanh nghiệp mất dần lợi thế v&igrave; nhiều l&yacute; do, thương hiệu bị Sabeco &ndash; đơn vị được nh&agrave; đầu tư Th&aacute;i tham gia bỏ xa tr&ecirc;n thị trường bia.

Hay như Vinachem, nhiều c&ocirc;ng ty th&agrave;nh vi&ecirc;n thuộc diện cổ phần h&oacute;a nhưng triển khai &igrave; ạch do vướng mắc về t&agrave;i sản v&agrave; những dự &aacute;n thua lỗ k&eacute;o d&agrave;i, l&agrave;m chậm qu&aacute; tr&igrave;nh t&aacute;i cơ cấu.

Những trường hợp n&agrave;y cho thấy, cổ phần h&oacute;a nếu chỉ dừng lại ở thủ tục m&agrave; thiếu thay đổi thực chất về quản trị, chiến lược v&agrave; lựa chọn nh&agrave; đầu tư th&igrave; kết quả kh&oacute; c&oacute; thể bứt ph&aacute;.

Như vậy c&oacute; thể thấy kh&ocirc;ng phải doanh nghiệp n&agrave;o cũng th&agrave;nh c&ocirc;ng ngay lập tức, nhưng điểm s&aacute;ng dễ thấy l&agrave; nhiều DNNN sau cổ phần h&oacute;a đ&atilde; lột x&aacute;c, vận h&agrave;nh bền vững v&agrave; hiệu quả hơn, tạo ra lợi nhuận cho ch&iacute;nh m&igrave;nh v&agrave; th&ecirc;m động lực cho tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Đổi thay tư duy v&agrave; kh&aacute;t vọng vươn tầm

Trao đổi c&ugrave;ng Người Đưa Tin, TS. Nguyễn Thị Mai Anh (Trường Đại học Kinh tế Quốc d&acirc;n) cho rằng cổ phần h&oacute;a v&agrave; tho&aacute;i vốn kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; những thủ tục h&agrave;nh ch&iacute;nh, m&agrave; thực chất l&agrave; chuỗi quyết định mang t&iacute;nh chiến lược, gắn với lộ tr&igrave;nh chuyển đổi lớn của nền kinh tế.

Theo TS. Mai Anh, DNNN lu&ocirc;n giữ vai tr&ograve; trụ cột của nền kinh tế, đ&acirc;y l&agrave; vai tr&ograve; mang t&iacute;nh lịch sử những đồng thời cũng mang t&iacute;nh thời sự, đặc biệt l&agrave; trong những ng&agrave;nh nghề v&agrave; lĩnh vực then chốt.&nbsp;

B&ecirc;n cạnh đ&oacute;, đ&aacute;p ứng y&ecirc;u cầu hội nhập v&agrave; sự ph&aacute;t triển của nền kinh tế, cũng cần sắp xếp lại c&aacute;c DNNN theo hướng t&aacute;i cơ cấu, cổ phần h&oacute;a v&agrave; tho&aacute;i vốn tại một số doanh nghiệp.

Theo b&agrave;, thực tế đ&atilde; ghi nhận nhiều kết quả t&iacute;ch cực, song h&agrave;nh tr&igrave;nh n&agrave;y vẫn c&ograve;n kh&ocirc;ng &iacute;t n&uacute;t thắt. Theo b&aacute;o c&aacute;o của Bộ T&agrave;i ch&iacute;nh, giai đoạn 2016&ndash;2020, c&oacute; 180 doanh nghiệp được ph&ecirc; duyệt phương &aacute;n cổ phần h&oacute;a, với tổng gi&aacute; trị gần 498.690 tỷ đồng; ri&ecirc;ng phần vốn Nh&agrave; nước đạt 233.792 tỷ đồng, tăng 23,3% so với giai đoạn trước.

C&ugrave;ng kỳ, hoạt động tho&aacute;i vốn đem lại hiệu quả r&otilde; rệt: từ gi&aacute; trị sổ s&aacute;ch 27.312 tỷ đồng, số vốn thu về theo gi&aacute; thị trường đạt 177.397 tỷ đồng, cao gấp nhiều lần. Những con số ấy, theo TS. Mai Anh, l&agrave; minh chứng cho khả năng &quot;giải ph&oacute;ng&quot; nguồn lực nếu qu&aacute; tr&igrave;nh được thực hiện b&agrave;i bản.

<img src="https://static.fireant.vn/Upload/20251013/images/image(34).png" style="height:440px; width:600px">

Đ&aacute;p ứng y&ecirc;u cầu hội nhập v&agrave; sự ph&aacute;t triển của nền kinh tế, cần sắp xếp lại c&aacute;c DNNN theo hướng t&aacute;i cơ cấu, cổ phần h&oacute;a v&agrave; tho&aacute;i vốn tại một số doanh nghiệp.

D&ugrave; vậy, từ năm 2021 đến giữa 2024, tiến độ cổ phần h&oacute;a chậm lại đ&aacute;ng kể: số doanh nghiệp được ph&ecirc; duyệt phương &aacute;n rất &iacute;t, nhiều kế hoạch phải l&ugrave;i. Hoạt động tho&aacute;i vốn cũng c&oacute; điểm s&aacute;ng, nhưng nh&igrave;n chung chưa đ&aacute;p ứng được mục ti&ecirc;u.

Nguy&ecirc;n nh&acirc;n, theo b&agrave;, đến từ cả yếu tố kh&aacute;ch quan v&agrave; chủ quan: chưa x&aacute;c định r&otilde; ti&ecirc;u ch&iacute; đ&aacute;nh gi&aacute; hiệu quả hoạt động cổ phần h&oacute;a v&agrave; tho&aacute;i vốn; việc triển khai cổ phần ho&aacute; v&agrave; tho&aacute;i vốn chưa thống nhất v&agrave; chưa được coi trọng đ&uacute;ng mức n&ecirc;n c&ograve;n mang t&iacute;nh h&igrave;nh thức; t&aacute;c động của những vấn đề kinh tế, ch&iacute;nh trị v&agrave; dịch bệnh tr&ecirc;n to&agrave;n thế giới ảnh hưởng tới nền kinh tế vĩ m&ocirc;; hệ thống văn bản quy phạm ph&aacute;p luật c&ograve;n chưa ph&ugrave; hợp v&agrave; chậm sửa đổi; t&acirc;m l&yacute; kh&ocirc;ng d&aacute;m l&agrave;m, sợ chịu tr&aacute;ch nhiệm đ&atilde; khiến cho c&ocirc;ng t&aacute;c cổ phần ho&aacute; v&agrave; tho&aacute;i vốn DNNN c&ograve;n nhiều bất cập.. Từ g&oacute;c nh&igrave;n giải ph&aacute;p, vị chuy&ecirc;n gia nhấn mạnh ba điểm mấu chốt.

Thứ nhất, cần qu&aacute;n triệt v&agrave; thực thi nghi&ecirc;m c&aacute;c chủ trương, nghị quyết của Đảng v&agrave; Nh&agrave; nước, trong đ&oacute; đề cao sự đồng thuận v&agrave; tr&aacute;ch nhiệm từ cấp quản l&yacute; đến l&atilde;nh đạo doanh nghiệp.

Thứ hai, tiếp tục ho&agrave;n thiện cơ chế, ch&iacute;nh s&aacute;ch, nhất l&agrave; th&aacute;o gỡ vướng mắc trong thủ tục xử l&yacute; đất đai trong qu&aacute; tr&igrave;nh cổ phần h&oacute;a v&agrave; tho&aacute;i vốn.

Thứ ba, phải n&acirc;ng cao tr&aacute;ch nhiệm người đứng đầu, coi kết quả cổ phần h&oacute;a v&agrave; tho&aacute;i vốn l&agrave; một ti&ecirc;u ch&iacute; quan trọng trong đ&aacute;nh gi&aacute; c&ocirc;ng t&aacute;c.

B&ecirc;n cạnh đ&oacute;, b&agrave; cũng lưu &yacute; tới vai tr&ograve; của những thiết chế hỗ trợ như Tổng c&ocirc;ng ty đầu tư v&agrave; kinh doanh vốn Nh&agrave; nước (SCIC) v&agrave; C&ocirc;ng ty TNHH MTV mua b&aacute;n nợ Việt Nam (DATC).

C&aacute;c tổ chức n&agrave;y cần được ph&acirc;n cấp về chức năng, vai tr&ograve; v&agrave; nhiệm vụ để trở th&agrave;nh c&aacute;c đơn vị đầu mối chuy&ecirc;n nghiệp trong việc tiếp nhận, quản l&yacute;, xử l&yacute; c&ocirc;ng t&aacute;c cổ phần h&oacute;a v&agrave; tho&aacute;i vốn để trở th&agrave;nh đầu mối chuy&ecirc;n nghiệp, gi&uacute;p tiếp nhận, xử l&yacute; nợ v&agrave; tho&aacute;i vốn hiệu quả, tr&aacute;nh t&igrave;nh trạng ph&acirc;n t&aacute;n tr&aacute;ch nhiệm.

Cuối c&ugrave;ng, TS. Mai Anh khuyến nghị tiến tr&igrave;nh cổ phần h&oacute;a n&ecirc;n được t&iacute;nh to&aacute;n kỹ lưỡng, thực hiện quyết liệt , đảm bảo c&ocirc;ng t&aacute;c cổ phần ho&aacute; v&agrave; tho&aacute;i vốn thực sự hiệu quả, mang lại &yacute; nghĩa to lớn cho tiến tr&igrave;nh ph&aacute;t triển của đất nước.

&quot;Điều quan trọng kh&ocirc;ng phải chạy theo số lượng, m&agrave; l&agrave; đảm bảo chất lượng, để mỗi thương vụ thực sự tạo ra những doanh nghiệp đủ mạnh, đủ sức cạnh tranh v&agrave; đ&oacute;ng g&oacute;p r&otilde; n&eacute;t cho nền kinh tế&quot;, vị chuy&ecirc;n gia nhấn mạnh.

Nh&igrave;n về tương lai, cổ phần h&oacute;a vẫn l&agrave; một trụ cột quan trọng của ch&iacute;nh s&aacute;ch cải c&aacute;ch DNNN. B&agrave;i học từ Vinamilk, <a class='symbol'>REE</a>, <a class='symbol'>PNJ</a>, Sabeco hay Petrolimex cho thấy: khi doanh nghiệp được &quot;cởi tr&oacute;i&quot; khỏi cơ chế bao cấp, khi quản trị được hiện đại h&oacute;a v&agrave; khi họ chịu &aacute;p lực tạo ra gi&aacute; trị thực sự cho cổ đ&ocirc;ng, doanh nghiệp ấy c&oacute; thể chuyển m&igrave;nh một c&aacute;ch ngoạn mục.

Điều then chốt kh&ocirc;ng nằm ở tỉ lệ vốn Nh&agrave; nước c&ograve;n lại bao nhi&ecirc;u, m&agrave; nằm ở năng lực l&atilde;nh đạo, cam kết minh bạch, chiến lược ph&aacute;t triển r&otilde; r&agrave;ng v&agrave; khả năng thu h&uacute;t vốn, c&ocirc;ng nghệ, nh&acirc;n lực chất lượng.

Cổ phần h&oacute;a, v&igrave; thế, kh&ocirc;ng phải l&agrave; đ&iacute;ch đến m&agrave; l&agrave; khởi đầu, khởi đầu ấy mở ra cơ hội để DNNN trở th&agrave;nh lực lượng dẫn dắt tăng trưởng quốc gia, trở th&agrave;nh &quot;cỗ m&aacute;y&quot; sinh lợi cho nền kinh tế chứ kh&ocirc;ng c&ograve;n l&agrave; g&aacute;nh nặng.

Tr&ecirc;n con đường ấy c&ograve;n nhiều thử th&aacute;ch: ho&agrave;n thiện thể chế, xử l&yacute; dứt điểm c&aacute;c vấn đề về t&agrave;i sản c&ocirc;ng, n&acirc;ng cao văn h&oacute;a doanh nghiệp v&agrave; năng lực quản trị. Nhưng nếu nh&igrave;n v&agrave;o c&aacute;c &quot;c&uacute; lột x&aacute;c&quot; đ&atilde; xảy ra, c&oacute; thể tin rằng, khi l&agrave;m đ&uacute;ng, cổ phần h&oacute;a sẽ tiếp tục l&agrave; động lực để thương hiệu Việt vươn tầm, cạnh tranh tr&ecirc;n trường quốc tế v&agrave; g&oacute;p phần l&agrave;m thay đổi diện mạo nền kinh tế.

<a href="https://www.nguoiduatin.vn/buoc-ngoat-mang-ten-co-phan-hoa-cua-cac-doanh-nghiep-nha-nuoc-204251011102313972.htm">Nguyễn Hồng Nhung-Link gốc</a>

Từ cơ chế bao cấp sang thị trường, nhiều doanh nghiệp Nhà nước đã trải qua hành trình "thoát kén", tìm sức bật mới để vươn tầm và tạo dấu ấn kinh tế.


<img src="https://static.fireant.vn/Upload/20251013/images/image(37).png" style="height:375px; width:600px" />

Từ cơ chế bao cấp sang thị trường, nhiều doanh nghiệp Nh&agrave; nước đ&atilde; trải qua h&agrave;nh tr&igrave;nh &quot;tho&aacute;t k&eacute;n&quot;, t&igrave;m sức bật mới để vươn tầm v&agrave; tạo dấu ấn kinh tế.

Ng&agrave;y ấy, trong khu&ocirc;n vi&ecirc;n nhỏ b&eacute; ở quận G&ograve; Vấp, nh&agrave; m&aacute;y sữa Trường Thọ - một trong những gạch nối đầu ti&ecirc;n dẫn đến Vinamilk chỉ l&agrave; một xưởng sản xuất cũ kỹ. &Iacute;t ai nghĩ rằng, sau v&agrave;i thập kỷ v&agrave; một bước ngoặt mang t&ecirc;n &quot;cổ phần h&oacute;a&quot;, nơi n&agrave;y sẽ trở th&agrave;nh ngọn cờ đầu của ng&agrave;nh sữa Việt, với sản phẩm c&oacute; mặt ở h&agrave;ng chục thị trường v&agrave; doanh thu tăng trưởng theo cấp số nh&acirc;n.

Thực tế đ&oacute; kh&ocirc;ng phải l&agrave; c&acirc;u chuyện c&aacute; biệt - n&oacute; l&agrave; một phần trong bức tranh lớn của qu&aacute; tr&igrave;nh chuyển đổi h&agrave;ng ngh&igrave;n doanh nghiệp Nh&agrave; nước (DNNN) Việt Nam từ cuối thế kỷ 20 đến nay.

&quot;Tằm tho&aacute;t k&eacute;n&quot;

Cổ phần h&oacute;a xuất hiện trong bối cảnh nền kinh tế cần giải ph&oacute;ng nguồn lực, giảm g&aacute;nh nặng ng&acirc;n s&aacute;ch v&agrave; n&acirc;ng cao hiệu quả hoạt động. Những năm đầu thập ni&ecirc;n 1990, nhiều DNNN vận h&agrave;nh theo cơ chế h&agrave;nh ch&iacute;nh, bộ m&aacute;y cồng kềnh v&agrave; mối li&ecirc;n hệ &quot;xin - cho&quot; c&ograve;n phổ biến.

Việc đưa doanh nghiệp v&agrave;o cơ chế thị trường bằng cổ phần h&oacute;a ban đầu vấp phải ho&agrave;i nghi, lo ngại mất quyền lực v&agrave; rủi ro b&aacute;n t&agrave;i sản Nh&agrave; nước. Nhưng khi một số doanh nghiệp ti&ecirc;n phong d&aacute;m &quot;tho&aacute;t k&eacute;n&quot;, kết quả phản hồi nhanh v&agrave; r&otilde; rệt.

C&acirc;u chuyện REE l&agrave; dấu mốc. Năm 1992, C&ocirc;ng ty Cơ điện lạnh quyết định thử nghiệm m&ocirc; h&igrave;nh cổ phần, một quyết định t&aacute;o bạo khi ấy.

<img src="https://static.fireant.vn/Upload/20251013/images/image(36).png" style="height:407px; width:608px" />

REE sau cổ phần ho&aacute; tăng quy m&ocirc; t&agrave;i sản v&agrave; dần trở th&agrave;nh một tập đo&agrave;n đa ng&agrave;nh.

Vượt qua giai đoạn th&iacute; điểm, REE kh&ocirc;ng chỉ tồn tại m&agrave; c&ograve;n mở rộng ng&agrave;nh nghề, ni&ecirc;m yết tr&ecirc;n s&agrave;n, tăng quy m&ocirc; t&agrave;i sản v&agrave; dần trở th&agrave;nh một tập đo&agrave;n đa ng&agrave;nh, giữ vị tr&iacute; trong nh&oacute;m cổ phiếu lớn (VN30).

Quy tr&igrave;nh n&agrave;y đ&atilde; trở th&agrave;nh &quot;kim chỉ nam&quot; cho những doanh nghiệp kh&aacute;c: nếu đổi mới quản trị, minh bạch t&agrave;i ch&iacute;nh v&agrave; tạo niềm tin với nh&agrave; đầu tư th&igrave; năng lực cạnh tranh c&oacute; thể thay đổi căn bản.

Vinamilk cũng l&agrave; một minh chứng sống động nhất cho sức bật ấy. Từ những ng&agrave;y sản xuất lẻ tẻ, c&ocirc;ng ty đ&atilde; tận dụng cổ phần h&oacute;a để thu h&uacute;t vốn, chuy&ecirc;n m&ocirc;n h&oacute;a quản trị, đầu tư c&ocirc;ng nghệ v&agrave; mở rộng chuỗi gi&aacute; trị (từ trang trại, chế biến, ph&acirc;n phối).

Kết quả cụ thể kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; thương hiệu th&ecirc;m &quot;nặng k&yacute;&quot; tr&ecirc;n bản đồ, m&agrave; c&ograve;n l&agrave; con số: Vinamilk b&aacute;o c&aacute;o doanh thu h&agrave;ng chục ngh&igrave;n tỷ đồng mỗi năm trong giai đoạn sau cổ phần h&oacute;a; ri&ecirc;ng năm 2024, tổng doanh thu hợp nhất được ghi nhận ở mức khoảng 61.000 tỷ đồng, một bước nhảy vọt từ quy m&ocirc; khi&ecirc;m tốn trước đ&acirc;y.

<img src="https://static.fireant.vn/Upload/20251013/images/image(35).png" style="height:512px; width:600px" />

Kh&ocirc;ng chỉ Vinamilk, những thương hiệu quen thuộc kh&aacute;c cũng viết n&ecirc;n c&acirc;u chuyện lột x&aacute;c.

Khởi đầu từ một cửa h&agrave;ng v&agrave;ng bạc nhỏ, dưới sự dẫn dắt của b&agrave; Cao Thị Ngọc Dung, PNJ đ&atilde; tận dụng qu&aacute; tr&igrave;nh cổ phần h&oacute;a để mở rộng quy m&ocirc;, x&acirc;y dựng hệ thống b&aacute;n lẻ hiện đại v&agrave; trở th&agrave;nh doanh nghiệp kim ho&agrave;n lớn nhất Việt Nam, nhiều lần lọt top c&ocirc;ng ty trang sức h&agrave;ng đầu thế giới.

Sabeco - biểu tượng ng&agrave;nh bia sau cổ phần h&oacute;a đ&atilde; thu h&uacute;t nh&agrave; đầu tư chiến lược ngoại, bước v&agrave;o giai đoạn tăng trưởng mới với chiến lược tiếp thị chuy&ecirc;n nghiệp v&agrave; mạng lưới ph&acirc;n phối rộng khắp.

Tập đo&agrave;n xăng dầu quốc gia Petrolimex sau cổ phần h&oacute;a đ&atilde; chuyển m&igrave;nh mạnh mẽ với m&ocirc; h&igrave;nh quản trị minh bạch hơn, thu h&uacute;t vốn đầu tư, n&acirc;ng cao hiệu quả kinh doanh v&agrave; khẳng định vị thế số 1 tr&ecirc;n thị trường.

Ở quy m&ocirc; nhỏ hơn nhưng kh&ocirc;ng k&eacute;m phần ấn tượng: Điện Quang, Nhựa B&igrave;nh Minh&hellip; đều ghi nhậnnhững bước tiến về doanh thu, lợi nhuận v&agrave; quy m&ocirc; t&agrave;i sản sau khi chuyển đổi m&ocirc; h&igrave;nh quản trị.

Những con số tổng hợp từ qu&aacute; tr&igrave;nh cổ phần h&oacute;a giai đoạn sau cho thấy hiệu quả r&otilde; rệt, c&aacute;c DNNN đ&atilde; cổ phần h&oacute;a nh&igrave;n chung tăng trưởng về vốn điều lệ, tổng t&agrave;i sản, doanh thu v&agrave; lợi nhuận.

Nh&igrave;n ở phạm vi lớn hơn, đến năm 2022 Việt Nam đ&atilde; cổ phần h&oacute;a hơn 4.600 doanh nghiệp với tổng gi&aacute; trị doanh nghiệp ước t&iacute;nh l&ecirc;n đến h&agrave;ng triệu tỷ đồng l&agrave; minh chứng r&otilde; n&eacute;t cho quy m&ocirc; v&agrave; tầm ảnh hưởng của ch&iacute;nh s&aacute;ch n&agrave;y.

Những con số v&agrave; trường hợp điển h&igrave;nh ấy kh&ocirc;ng chỉ giải th&iacute;ch v&igrave; sao nh&agrave; đầu tư quan t&acirc;m; ch&uacute;ng c&ograve;n cho thấy bản chất của cổ phần h&oacute;a: n&oacute; l&agrave; c&ocirc;ng cụ biến đổi cấu tr&uacute;c doanh nghiệp, th&uacute;c &eacute;p minh bạch, tạo động lực cho đổi mới v&agrave; mở cửa thị trường.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20251013/images/z687874116226938402530b205469ee5716d719c35636c-1350-1759917087552544112912.jpg" style="height:400px; width:600px" />

Tiến tr&igrave;nh tho&aacute;i vốn Nh&agrave; nước k&eacute;o d&agrave;i khiến Habeco mất dần lợi thế.

Tuy nhi&ecirc;n, kh&ocirc;ng phải doanh nghiệp n&agrave;o cũng tận dụng được cơ hội để &quot;tho&aacute;t k&eacute;n&quot;. Điển h&igrave;nh như Habeco, d&ugrave; đ&atilde; cổ phần h&oacute;a từ năm 2008 v&agrave; c&oacute; sự tham gia của Carlsberg, nhưng tiến tr&igrave;nh tho&aacute;i vốn Nh&agrave; nước k&eacute;o d&agrave;i khiến doanh nghiệp mất dần lợi thế v&igrave; nhiều l&yacute; do, thương hiệu bị Sabeco &ndash; đơn vị được nh&agrave; đầu tư Th&aacute;i tham gia bỏ xa tr&ecirc;n thị trường bia.

Hay như Vinachem, nhiều c&ocirc;ng ty th&agrave;nh vi&ecirc;n thuộc diện cổ phần h&oacute;a nhưng triển khai &igrave; ạch do vướng mắc về t&agrave;i sản v&agrave; những dự &aacute;n thua lỗ k&eacute;o d&agrave;i, l&agrave;m chậm qu&aacute; tr&igrave;nh t&aacute;i cơ cấu.

Những trường hợp n&agrave;y cho thấy, cổ phần h&oacute;a nếu chỉ dừng lại ở thủ tục m&agrave; thiếu thay đổi thực chất về quản trị, chiến lược v&agrave; lựa chọn nh&agrave; đầu tư th&igrave; kết quả kh&oacute; c&oacute; thể bứt ph&aacute;.

Như vậy c&oacute; thể thấy kh&ocirc;ng phải doanh nghiệp n&agrave;o cũng th&agrave;nh c&ocirc;ng ngay lập tức, nhưng điểm s&aacute;ng dễ thấy l&agrave; nhiều DNNN sau cổ phần h&oacute;a đ&atilde; lột x&aacute;c, vận h&agrave;nh bền vững v&agrave; hiệu quả hơn, tạo ra lợi nhuận cho ch&iacute;nh m&igrave;nh v&agrave; th&ecirc;m động lực cho tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Đổi thay tư duy v&agrave; kh&aacute;t vọng vươn tầm

Trao đổi c&ugrave;ng Người Đưa Tin, TS. Nguyễn Thị Mai Anh (Trường Đại học Kinh tế Quốc d&acirc;n) cho rằng cổ phần h&oacute;a v&agrave; tho&aacute;i vốn kh&ocirc;ng chỉ l&agrave; những thủ tục h&agrave;nh ch&iacute;nh, m&agrave; thực chất l&agrave; chuỗi quyết định mang t&iacute;nh chiến lược, gắn với lộ tr&igrave;nh chuyển đổi lớn của nền kinh tế.

Theo TS. Mai Anh, DNNN lu&ocirc;n giữ vai tr&ograve; trụ cột của nền kinh tế, đ&acirc;y l&agrave; vai tr&ograve; mang t&iacute;nh lịch sử những đồng thời cũng mang t&iacute;nh thời sự, đặc biệt l&agrave; trong những ng&agrave;nh nghề v&agrave; lĩnh vực then chốt.&nbsp;

B&ecirc;n cạnh đ&oacute;, đ&aacute;p ứng y&ecirc;u cầu hội nhập v&agrave; sự ph&aacute;t triển của nền kinh tế, cũng cần sắp xếp lại c&aacute;c DNNN theo hướng t&aacute;i cơ cấu, cổ phần h&oacute;a v&agrave; tho&aacute;i vốn tại một số doanh nghiệp.

Theo b&agrave;, thực tế đ&atilde; ghi nhận nhiều kết quả t&iacute;ch cực, song h&agrave;nh tr&igrave;nh n&agrave;y vẫn c&ograve;n kh&ocirc;ng &iacute;t n&uacute;t thắt. Theo b&aacute;o c&aacute;o của Bộ T&agrave;i ch&iacute;nh, giai đoạn 2016&ndash;2020, c&oacute; 180 doanh nghiệp được ph&ecirc; duyệt phương &aacute;n cổ phần h&oacute;a, với tổng gi&aacute; trị gần 498.690 tỷ đồng; ri&ecirc;ng phần vốn Nh&agrave; nước đạt 233.792 tỷ đồng, tăng 23,3% so với giai đoạn trước.

C&ugrave;ng kỳ, hoạt động tho&aacute;i vốn đem lại hiệu quả r&otilde; rệt: từ gi&aacute; trị sổ s&aacute;ch 27.312 tỷ đồng, số vốn thu về theo gi&aacute; thị trường đạt 177.397 tỷ đồng, cao gấp nhiều lần. Những con số ấy, theo TS. Mai Anh, l&agrave; minh chứng cho khả năng &quot;giải ph&oacute;ng&quot; nguồn lực nếu qu&aacute; tr&igrave;nh được thực hiện b&agrave;i bản.

<img src="https://static.fireant.vn/Upload/20251013/images/image(34).png" style="height:440px; width:600px" />

Đ&aacute;p ứng y&ecirc;u cầu hội nhập v&agrave; sự ph&aacute;t triển của nền kinh tế, cần sắp xếp lại c&aacute;c DNNN theo hướng t&aacute;i cơ cấu, cổ phần h&oacute;a v&agrave; tho&aacute;i vốn tại một số doanh nghiệp.

D&ugrave; vậy, từ năm 2021 đến giữa 2024, tiến độ cổ phần h&oacute;a chậm lại đ&aacute;ng kể: số doanh nghiệp được ph&ecirc; duyệt phương &aacute;n rất &iacute;t, nhiều kế hoạch phải l&ugrave;i. Hoạt động tho&aacute;i vốn cũng c&oacute; điểm s&aacute;ng, nhưng nh&igrave;n chung chưa đ&aacute;p ứng được mục ti&ecirc;u.

Nguy&ecirc;n nh&acirc;n, theo b&agrave;, đến từ cả yếu tố kh&aacute;ch quan v&agrave; chủ quan: chưa x&aacute;c định r&otilde; ti&ecirc;u ch&iacute; đ&aacute;nh gi&aacute; hiệu quả hoạt động cổ phần h&oacute;a v&agrave; tho&aacute;i vốn; việc triển khai cổ phần ho&aacute; v&agrave; tho&aacute;i vốn chưa thống nhất v&agrave; chưa được coi trọng đ&uacute;ng mức n&ecirc;n c&ograve;n mang t&iacute;nh h&igrave;nh thức; t&aacute;c động của những vấn đề kinh tế, ch&iacute;nh trị v&agrave; dịch bệnh tr&ecirc;n to&agrave;n thế giới ảnh hưởng tới nền kinh tế vĩ m&ocirc;; hệ thống văn bản quy phạm ph&aacute;p luật c&ograve;n chưa ph&ugrave; hợp v&agrave; chậm sửa đổi; t&acirc;m l&yacute; kh&ocirc;ng d&aacute;m l&agrave;m, sợ chịu tr&aacute;ch nhiệm đ&atilde; khiến cho c&ocirc;ng t&aacute;c cổ phần ho&aacute; v&agrave; tho&aacute;i vốn DNNN c&ograve;n nhiều bất cập.. Từ g&oacute;c nh&igrave;n giải ph&aacute;p, vị chuy&ecirc;n gia nhấn mạnh ba điểm mấu chốt.

Thứ nhất, cần qu&aacute;n triệt v&agrave; thực thi nghi&ecirc;m c&aacute;c chủ trương, nghị quyết của Đảng v&agrave; Nh&agrave; nước, trong đ&oacute; đề cao sự đồng thuận v&agrave; tr&aacute;ch nhiệm từ cấp quản l&yacute; đến l&atilde;nh đạo doanh nghiệp.

Thứ hai, tiếp tục ho&agrave;n thiện cơ chế, ch&iacute;nh s&aacute;ch, nhất l&agrave; th&aacute;o gỡ vướng mắc trong thủ tục xử l&yacute; đất đai trong qu&aacute; tr&igrave;nh cổ phần h&oacute;a v&agrave; tho&aacute;i vốn.

Thứ ba, phải n&acirc;ng cao tr&aacute;ch nhiệm người đứng đầu, coi kết quả cổ phần h&oacute;a v&agrave; tho&aacute;i vốn l&agrave; một ti&ecirc;u ch&iacute; quan trọng trong đ&aacute;nh gi&aacute; c&ocirc;ng t&aacute;c.

B&ecirc;n cạnh đ&oacute;, b&agrave; cũng lưu &yacute; tới vai tr&ograve; của những thiết chế hỗ trợ như Tổng c&ocirc;ng ty đầu tư v&agrave; kinh doanh vốn Nh&agrave; nước (SCIC) v&agrave; C&ocirc;ng ty TNHH MTV mua b&aacute;n nợ Việt Nam (DATC).

C&aacute;c tổ chức n&agrave;y cần được ph&acirc;n cấp về chức năng, vai tr&ograve; v&agrave; nhiệm vụ để trở th&agrave;nh c&aacute;c đơn vị đầu mối chuy&ecirc;n nghiệp trong việc tiếp nhận, quản l&yacute;, xử l&yacute; c&ocirc;ng t&aacute;c cổ phần h&oacute;a v&agrave; tho&aacute;i vốn để trở th&agrave;nh đầu mối chuy&ecirc;n nghiệp, gi&uacute;p tiếp nhận, xử l&yacute; nợ v&agrave; tho&aacute;i vốn hiệu quả, tr&aacute;nh t&igrave;nh trạng ph&acirc;n t&aacute;n tr&aacute;ch nhiệm.

Cuối c&ugrave;ng, TS. Mai Anh khuyến nghị tiến tr&igrave;nh cổ phần h&oacute;a n&ecirc;n được t&iacute;nh to&aacute;n kỹ lưỡng, thực hiện quyết liệt , đảm bảo c&ocirc;ng t&aacute;c cổ phần ho&aacute; v&agrave; tho&aacute;i vốn thực sự hiệu quả, mang lại &yacute; nghĩa to lớn cho tiến tr&igrave;nh ph&aacute;t triển của đất nước.

&quot;Điều quan trọng kh&ocirc;ng phải chạy theo số lượng, m&agrave; l&agrave; đảm bảo chất lượng, để mỗi thương vụ thực sự tạo ra những doanh nghiệp đủ mạnh, đủ sức cạnh tranh v&agrave; đ&oacute;ng g&oacute;p r&otilde; n&eacute;t cho nền kinh tế&quot;, vị chuy&ecirc;n gia nhấn mạnh.

Nh&igrave;n về tương lai, cổ phần h&oacute;a vẫn l&agrave; một trụ cột quan trọng của ch&iacute;nh s&aacute;ch cải c&aacute;ch DNNN. B&agrave;i học từ Vinamilk, REE, PNJ, Sabeco hay Petrolimex cho thấy: khi doanh nghiệp được &quot;cởi tr&oacute;i&quot; khỏi cơ chế bao cấp, khi quản trị được hiện đại h&oacute;a v&agrave; khi họ chịu &aacute;p lực tạo ra gi&aacute; trị thực sự cho cổ đ&ocirc;ng, doanh nghiệp ấy c&oacute; thể chuyển m&igrave;nh một c&aacute;ch ngoạn mục.

Điều then chốt kh&ocirc;ng nằm ở tỉ lệ vốn Nh&agrave; nước c&ograve;n lại bao nhi&ecirc;u, m&agrave; nằm ở năng lực l&atilde;nh đạo, cam kết minh bạch, chiến lược ph&aacute;t triển r&otilde; r&agrave;ng v&agrave; khả năng thu h&uacute;t vốn, c&ocirc;ng nghệ, nh&acirc;n lực chất lượng.

Cổ phần h&oacute;a, v&igrave; thế, kh&ocirc;ng phải l&agrave; đ&iacute;ch đến m&agrave; l&agrave; khởi đầu, khởi đầu ấy mở ra cơ hội để DNNN trở th&agrave;nh lực lượng dẫn dắt tăng trưởng quốc gia, trở th&agrave;nh &quot;cỗ m&aacute;y&quot; sinh lợi cho nền kinh tế chứ kh&ocirc;ng c&ograve;n l&agrave; g&aacute;nh nặng.

Tr&ecirc;n con đường ấy c&ograve;n nhiều thử th&aacute;ch: ho&agrave;n thiện thể chế, xử l&yacute; dứt điểm c&aacute;c vấn đề về t&agrave;i sản c&ocirc;ng, n&acirc;ng cao văn h&oacute;a doanh nghiệp v&agrave; năng lực quản trị. Nhưng nếu nh&igrave;n v&agrave;o c&aacute;c &quot;c&uacute; lột x&aacute;c&quot; đ&atilde; xảy ra, c&oacute; thể tin rằng, khi l&agrave;m đ&uacute;ng, cổ phần h&oacute;a sẽ tiếp tục l&agrave; động lực để thương hiệu Việt vươn tầm, cạnh tranh tr&ecirc;n trường quốc tế v&agrave; g&oacute;p phần l&agrave;m thay đổi diện mạo nền kinh tế.

<a href="https://www.nguoiduatin.vn/buoc-ngoat-mang-ten-co-phan-hoa-cua-cac-doanh-nghiep-nha-nuoc-204251011102313972.htm">Nguyễn Hồng Nhung-Link gốc</a>