H&agrave;nh tr&igrave;nh chuyển h&oacute;a &quot;thẻ v&agrave;ng&quot; sang &quot;thẻ xanh&quot; đối với thủy sản Việt Nam cũng l&agrave; qu&aacute; tr&igrave;nh thay đổi về chất của to&agrave;n ng&agrave;nh.

Những chuyển biến trong quản l&yacute; t&agrave;u c&aacute;, trong nhận thức của ngư d&acirc;n v&agrave; trong tổ chức sản xuất đang mở ra giai đoạn ph&aacute;t triển mới: hiện đại hơn, bền vững hơn v&agrave; ph&ugrave; hợp với y&ecirc;u cầu hội nhập quốc tế.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20251216/images/thuy-san-6.jpg" style="height:337px; width:600px" />

T&agrave;u c&aacute; Gia Lai vươn khơi. Ảnh: Đ&igrave;nh Qu&acirc;n/TTXVN

Hướng đến ngư d&acirc;n số v&agrave; đ&aacute;nh bắt c&oacute; tr&aacute;ch nhiệm

Theo Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai th&aacute;c hải sản bất hợp ph&aacute;p, kh&ocirc;ng b&aacute;o c&aacute;o v&agrave; kh&ocirc;ng theo quy định (IUU), cả nước đ&atilde; ho&agrave;n th&agrave;nh việc số h&oacute;a to&agrave;n bộ hệ thống cơ sở dữ liệu quản l&yacute; hoạt động t&agrave;u c&aacute;, kết nối li&ecirc;n th&ocirc;ng, t&iacute;ch hợp, đa mục ti&ecirc;u v&agrave; đạt ti&ecirc;u ch&iacute; &quot;đ&uacute;ng, đủ, sạch, sống&quot;. C&aacute;c cơ sở dữ liệu quản l&yacute; th&ocirc;ng tin t&agrave;u c&aacute;; theo d&otilde;i, kiểm so&aacute;t hoạt động t&agrave;u c&aacute; tr&ecirc;n biển qua thiết bị gi&aacute;m s&aacute;t h&agrave;nh tr&igrave;nh (VMS) đ&atilde; c&oacute; quy chế khai th&aacute;c, sử dụng, vận h&agrave;nh dữ liệu; c&aacute;c cơ quan, tổ chức, c&aacute; nh&acirc;n c&oacute; li&ecirc;n quan mới được cấp t&agrave;i khoản sử dụng theo quy định.

Hiện mỗi t&agrave;u c&aacute; đều được quản l&yacute; bằng m&atilde; định danh ri&ecirc;ng, được đồng bộ dữ liệu tr&ecirc;n hệ thống phần mềm quản l&yacute; t&agrave;u c&aacute; v&agrave; thiết bị gi&aacute;m s&aacute;t h&agrave;nh tr&igrave;nh. C&aacute;c địa phương tổ chức kiểm so&aacute;t xuất bến, truy xuất nguồn gốc theo hướng số h&oacute;a.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20251216/images/thuy-san-4.jpg" style="height:337px; width:600px" />

Gi&aacute;m s&aacute;t thủy sản đ&aacute;nh bắt tại Cảng c&aacute; Quy Nhơn. Ảnh: Đ&igrave;nh Qu&acirc;n/TTXVN

Tại Kh&aacute;nh H&ograve;a, hầu hết thuyền trưởng, chủ phương tiện khai th&aacute;c thủy sản đ&atilde; quen với việc khai b&aacute;o điện tử, nộp nhật k&yacute; đầy đủ trước khi cấp ph&eacute;p chuyến biển mới hoặc khi cập bến. C&aacute;c tổ đội v&agrave; nghiệp đo&agrave;n nghề c&aacute; đều nhận thức r&otilde; y&ecirc;u cầu đ&aacute;nh bắt c&oacute; tr&aacute;ch nhiệm. Nhiều chủ t&agrave;u chia sẻ họ kh&ocirc;ng c&ograve;n chần chừ khi phải duy tr&igrave; thiết bị gi&aacute;m s&aacute;t h&agrave;nh tr&igrave;nh 24 giờ mỗi ng&agrave;y. Việc &quot;đi thưa, về tr&igrave;nh&quot; đ&atilde; được thực hiện nề nếp, trở th&agrave;nh th&oacute;i quen trong hoạt động sản xuất của b&agrave; con ngư d&acirc;n. Sự hợp t&aacute;c giữa ngư d&acirc;n v&agrave; cơ quan chức năng l&agrave; nền tảng quan trọng để hướng tới một ng&agrave;nh khai th&aacute;c hiện đại v&agrave; minh bạch.

&Ocirc;ng Nguyễn Lại, Trưởng ban Quản l&yacute; &acirc;u thuyền v&agrave; cảng c&aacute; Thọ Quang cho rằng, đối với c&aacute;c phần mềm quản l&yacute; t&agrave;u c&aacute; như VNFishbase, eCDT, thời gian gần đ&acirc;y đ&atilde; được kết nối, cải thiện, cập nhật căn cước c&ocirc;ng d&acirc;n, c&aacute;c giấy tờ li&ecirc;n quan đến phương tiện, qua đ&oacute; giảm bớt khối lượng phải nhập th&ocirc;ng tin thủ c&ocirc;ng cho đơn vị quản l&yacute; cảng c&aacute;.

&quot;Ch&uacute;ng t&ocirc;i mong muốn c&aacute;c phần mềm quản l&yacute; t&agrave;u c&aacute; tiếp tục t&iacute;ch hợp đầy đủ c&aacute;c t&iacute;nh năng thuận lợi cho người sử dụng, giảm thao t&aacute;c bằng tay, chuyển qua sử dụng lời n&oacute;i v&agrave; c&ocirc;ng nghệ AI để ngư d&acirc;n thuận lợi, tiện &iacute;ch hơn trong qu&aacute; tr&igrave;nh khai b&aacute;o, cũng như cho c&ocirc;ng t&aacute;c quản l&yacute; gi&aacute;m s&aacute;t&quot;, &ocirc;ng Nguyễn Lại n&oacute;i.

Tại Gia Lai, thời gian qua, việc mất kết nối thiết thiết bị gi&aacute;m s&aacute;t h&agrave;nh tr&igrave;nh của đa số c&aacute;c t&agrave;u được x&aacute;c nhận l&agrave; do sự cố vệ tinh. Tuy nhi&ecirc;n, kh&ocirc;ng phải kh&ocirc;ng c&oacute; những trường hợp cố t&igrave;nh vi phạm quy định bắt buộc phải duy tr&igrave; kết nối thiết bị gi&aacute;m s&aacute;t h&agrave;nh tr&igrave;nh. Nhằm chấm dứt t&igrave;nh trạng n&agrave;y, lực lượng chức năng tỉnh Gia Lai đ&atilde; lập danh s&aacute;ch t&agrave;u c&aacute; c&oacute; nguy cơ cao vi phạm c&aacute;c quy định về chống khai th&aacute;c IUU gửi c&aacute;c địa phương theo d&otilde;i, quản l&yacute;. Từ cuối th&aacute;ng 10/2025, tỉnh Gia Lai đ&atilde; đưa v&agrave;o vận h&agrave;nh Hệ thống cảnh b&aacute;o tự động th&ocirc;ng minh, cho ph&eacute;p hiển thị, ph&aacute;t t&iacute;n hiệu v&agrave; gửi th&ocirc;ng b&aacute;o ngay khi t&agrave;u vượt ranh giới hoặc mất kết nối k&eacute;o d&agrave;i.

&Ocirc;ng Nguyễn Hữu Nghĩa, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Gia Lai chia sẻ, khi t&agrave;u c&aacute; mất kết nối sẽ được hệ thống tự động cảnh b&aacute;o về số điện thoại của chủ t&agrave;u hoặc người nh&agrave; chủ t&agrave;u, theo quy định th&igrave; t&agrave;u c&aacute; mất kết nối 6 tiếng xẽ bị xử l&yacute; vi phạm, nhưng hệ thống sẽ cảnh b&aacute;o trước 4 tiếng. Nhiều trường hợp chủ t&agrave;u v&agrave; người nh&agrave; kh&ocirc;ng biết t&agrave;u mất t&iacute;n hiệu kết nối d&ugrave; thiết bị vẫn nh&aacute;y đ&egrave;n, cho n&ecirc;n hệ thống sẽ cảnh b&aacute;o cho chủ t&agrave;u v&agrave; người nh&agrave; biết để c&oacute; hướng khắc phục, li&ecirc;n lạc nh&agrave; mạng để được hướng dẫn nhằm tr&aacute;nh ảnh hưởng đến chuyến biển. Hệ thống gi&uacute;p giảm 60-70% khối lượng r&agrave; so&aacute;t thủ c&ocirc;ng v&agrave; tăng hiệu quả theo d&otilde;i li&ecirc;n tục của lực lượng chức năng.

&quot;Từ khi Hệ thống cảnh b&aacute;o tự động th&ocirc;ng minh được triển khai đ&atilde; mang lại hiệu quả thiết thực, từ đ&oacute; t&igrave;nh trạng mất kết nối thiết bị gi&aacute;m s&aacute;t h&agrave;nh tr&igrave;nh giảm đ&aacute;ng kể. Trước đ&acirc;y, t&igrave;nh trạng mất kết nối tr&ecirc;n 6 tiếng mỗi tuần l&ecirc;n đến 500 -700 t&agrave;u, nhưng giờ chỉ mỗi tuần chỉ khoảng 10 t&agrave;u c&aacute;&quot;, &ocirc;ng Nguyễn Hữu Nghĩa n&oacute;i.

Hiện nay, một số địa phương, cơ quan chức năng kiến nghị c&aacute;c bộ, ng&agrave;nh Trung ương li&ecirc;n quan nghi&ecirc;n cứu, chỉnh sửa, ho&agrave;n thiện quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với thiết bị gi&aacute;m s&aacute;t h&agrave;nh tr&igrave;nh. Trong đ&oacute;, ch&uacute; trọng nghi&ecirc;n cứu, t&iacute;ch hợp c&aacute;c c&ocirc;ng nghệ mới, theo y&ecirc;u cầu của Ủy ban ch&acirc;u &Acirc;u (EC) về gi&aacute;m s&aacute;t t&agrave;u c&aacute; tr&ecirc;n thiết bị VMS như t&iacute;nh năng khai b&aacute;o điện tử, tự động gửi nhật k&yacute;, b&aacute;o c&aacute;o điện tử về qu&aacute; tr&igrave;nh hoạt động của t&agrave;u c&aacute;; t&iacute;ch hợp c&ocirc;ng nghệ tr&iacute; tuệ nh&acirc;n tạo AI trong gi&aacute;m s&aacute;t, ph&aacute;t hiện t&agrave;u c&aacute; vi phạm thời gian thực v&agrave; tự động ph&aacute;t cảnh b&aacute;o tr&ecirc;n thiết bị VMS như cảnh b&aacute;o vượt ranh giới, cảnh b&aacute;o mất kết nối, lỗi thiết bị&hellip;

Chuyển hướng khai th&aacute;c qua nu&ocirc;i biển

Trước thực tế nguồn lợi hải sản suy giảm v&agrave; t&aacute;c động của biến đổi kh&iacute; hậu, nhiều tỉnh, th&agrave;nh phố ở khu vực miền Trung đ&atilde; ban h&agrave;nh ch&iacute;nh s&aacute;ch chuyển đổi nghề, giải bản đối với t&agrave;u c&aacute; kh&ocirc;ng c&oacute; nhu cầu hoạt động, chuyển hướng mạnh sang nu&ocirc;i biển bền vững.

Tại Gia Lai, Hội đồng Nh&acirc;n d&acirc;n tỉnh đ&atilde; th&ocirc;ng qua c&aacute;c Nghị quyết hỗ trợ ngư d&acirc;n, đặc biệt l&agrave; cho t&agrave;u c&aacute; kh&ocirc;ng đủ điều kiện hoạt động, bằng c&aacute;ch hỗ trợ gạo, tiền mặt h&agrave;ng th&aacute;ng (3 triệu/t&agrave;u) từ th&aacute;ng 9-12/2025, đi k&egrave;m điều kiện kh&ocirc;ng được khai th&aacute;c IUU v&agrave; cam kết kh&ocirc;ng ra khơi, nhằm ổn định đời sống v&agrave; quản l&yacute; t&agrave;u c&aacute; chặt chẽ. Hội đồng Nh&acirc;n d&acirc;n tỉnh Gia Lai cũng th&ocirc;ng qua Nghị quyết quy định ch&iacute;nh s&aacute;ch hỗ trợ chuyển đổi nghề, giải bản đối với t&agrave;u c&aacute; kh&ocirc;ng c&oacute; nhu cầu hoạt động, kh&ocirc;ng đủ điều kiện khai th&aacute;c thủy sản tr&ecirc;n địa b&agrave;n tỉnh.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20251216/images/thuy-san-5.jpg" style="height:340px; width:605px" />

T&agrave;u c&aacute; ra v&agrave;o cảng c&aacute; Quy Nhơn. Ảnh: Đ&igrave;nh Qu&acirc;n/TTXVN

Theo Ph&oacute; Gi&aacute;m đốc Sở N&ocirc;ng nghiệp v&agrave; M&ocirc;i trường tỉnh Gia Lai Trần Quốc Kh&aacute;nh, việc ban h&agrave;nh ch&iacute;nh s&aacute;ch hỗ trợ chuyển đổi nghề, giải bản đối với t&agrave;u c&aacute; kh&ocirc;ng c&oacute; nhu cầu hoạt động, kh&ocirc;ng đủ điều kiện khai th&aacute;c thủy sản l&agrave; cần thiết. Ch&iacute;nh s&aacute;ch n&agrave;y tạo cơ chế t&agrave;i ch&iacute;nh để khuyến kh&iacute;ch chủ t&agrave;u tự nguyện, dứt điểm đưa c&aacute;c phương tiện rủi ro ra khỏi hệ thống, giải quyết triệt để gốc rễ của vi phạm IUU. Ch&iacute;nh s&aacute;ch giải bản lần n&agrave;y được xem l&agrave; bước đi căn cơ nhằm xử l&yacute; triệt để t&igrave;nh trạng t&agrave;u c&aacute; nhỏ lẻ, kh&ocirc;ng đảm bảo an to&agrave;n, đồng thời mở hướng chuyển đổi sinh kế cho ngư d&acirc;n.

Với lợi thế về điều kiện tự nhi&ecirc;n, Kh&aacute;nh H&ograve;a hiện nay l&agrave; một trong những địa phương đi đầu của cả nước về ph&aacute;t triển nghề nu&ocirc;i biển mang lại gi&aacute; trị kinh tế cao, giảm dần phụ thuộc v&agrave;o nghề khai th&aacute;c biển.

Theo Sở N&ocirc;ng nghiệp v&agrave; M&ocirc;i trường tỉnh Kh&aacute;nh H&ograve;a, mỗi năm địa phương thu hoạch hơn 32.000 tấn thủy sản nu&ocirc;i trồng, trong đ&oacute; nu&ocirc;i biển chiếm khoảng 50%. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt gần 850 triệu USD. Hiện nay, Kh&aacute;nh H&ograve;a c&oacute; hơn 80.800 &ocirc; lồng nu&ocirc;i t&ocirc;m h&ugrave;m v&agrave; 15.000 lồng nu&ocirc;i c&aacute; biển c&aacute;c loại, đồng thời l&agrave; trung t&acirc;m sản xuất giống thủy sản lớn nhất cả nước, chiếm khoảng 30% tổng sản lượng giống to&agrave;n quốc, với 558 cơ sở sản xuất, cung ứng hơn 41 tỷ con giống mỗi năm. Địa phương cũng quy tụ c&aacute;c viện nghi&ecirc;n cứu lớn, hỗ trợ chọn giống, kiểm so&aacute;t m&ocirc;i trường v&agrave; ứng dụng c&ocirc;ng nghệ v&agrave;o sản xuất.

Người d&acirc;n ven v&ugrave;ng biển tỉnh Kh&aacute;nh H&ograve;a hiện đang ph&aacute;t triển đa dạng m&ocirc; h&igrave;nh nu&ocirc;i trồng như t&ocirc;m h&ugrave;m, h&agrave;u Th&aacute;i B&igrave;nh Dương, rong biển, c&aacute; biển, hải s&acirc;m, ngọc trai. Nhiều hộ kết hợp nu&ocirc;i xen gh&eacute;p, lu&acirc;n phi&ecirc;n để n&acirc;ng cao hiệu quả. Tại Đầm Nại, nghề nu&ocirc;i h&agrave;u treo d&acirc;y trong lồng b&egrave; trở th&agrave;nh sinh kế ch&iacute;nh với đặc t&iacute;nh dễ nu&ocirc;i, &iacute;t tốn c&ocirc;ng chăm s&oacute;c v&agrave; ph&ugrave; hợp với điều kiện tự nhi&ecirc;n gi&uacute;p nhiều hộ d&acirc;n c&oacute; thu nhập ổn định.

C&ugrave;ng với m&ocirc; h&igrave;nh nu&ocirc;i truyền thống, Kh&aacute;nh H&ograve;a đang th&iacute; điểm nhiều m&ocirc; h&igrave;nh nu&ocirc;i biển c&ocirc;ng nghệ cao. C&aacute;c lồng nhựa HDPE được sử dụng trong nu&ocirc;i c&aacute; bớp, c&aacute; m&uacute; tr&acirc;n ch&acirc;u, t&ocirc;m h&ugrave;m tại Cam Ranh v&agrave; Đại L&atilde;nh cho thấy tỷ suất lợi nhuận cao hơn lồng gỗ, an to&agrave;n hơn khi gặp s&oacute;ng to gi&oacute; lớn. Nhiều hợp t&aacute;c x&atilde; như Hợp t&aacute;c x&atilde; Nu&ocirc;i biển c&ocirc;ng nghệ cao Vạn Ninh hay Hợp t&aacute;c x&atilde; Du lịch thủy sản V&acirc;n Phong đ&atilde; h&igrave;nh th&agrave;nh, vừa ứng dụng khoa học c&ocirc;ng nghệ, vừa ph&aacute;t triển du lịch thủy sản, tạo chuỗi gi&aacute; trị bền vững.

Để giảm &aacute;p lực khai th&aacute;c v&agrave; n&acirc;ng cao gi&aacute; trị thủy sản, tỉnh Kh&aacute;nh H&ograve;a tập trung ph&aacute;t triển nu&ocirc;i biển c&ocirc;ng nghiệp. Nhiều doanh nghiệp như C&ocirc;ng ty TNHH Ngọc Trai, C&ocirc;ng ty TNHH Thủy sản Australis Việt Nam v&agrave; c&aacute;c trung t&acirc;m nu&ocirc;i biển đ&atilde; đầu tư m&ocirc; h&igrave;nh lồng vật liệu mới, th&iacute;ch ứng với m&ocirc;i trường biển s&acirc;u.

<img alt="" src="https://static.fireant.vn/Upload/20251216/images/thuy-san-7.jpg" style="height:337px; width:600px" />

Hải sản được vận chuyển l&ecirc;n xe đ&ocirc;ng lạnh. Ảnh: Đ&igrave;nh Qu&acirc;n/ TTXVN

Đầu th&aacute;ng 1/2025, tỉnh Kh&aacute;nh H&ograve;a đ&atilde; được Thủ tướng Ch&iacute;nh phủ ph&ecirc; duyệt Đề &aacute;n th&iacute; điểm ph&aacute;t triển nu&ocirc;i biển c&ocirc;ng nghệ cao tại Quyết định số 231/QĐ-TTg. Thực hiện đề &aacute;n n&agrave;y dự kiến nguồn vốn đầu tư 1.000 tỷ đồng; trong đ&oacute;, ng&acirc;n s&aacute;ch tỉnh cung cấp 300 tỷ đồng, người nu&ocirc;i đ&oacute;ng g&oacute;p 400 tỷ đồng v&agrave; phần c&ograve;n lại từ vốn vay ưu đ&atilde;i v&agrave; c&aacute;c tổ chức t&iacute;n dụng kh&aacute;c. Đề &aacute;n n&agrave;y sẽ g&oacute;p phần tăng năng suất v&agrave; gi&aacute; trị sản xuất thủy sản, cải thiện thu nhập cho người d&acirc;n v&agrave; c&aacute;c tổ chức li&ecirc;n quan, đồng thời g&oacute;p phần bảo vệ m&ocirc;i trường biển v&agrave; hướng tới ph&aacute;t triển kinh tế biển bền vững, giảm &aacute;p lực l&ecirc;n v&ugrave;ng biển ven bờ v&agrave; giảm thiểu xung đột ph&aacute;t triển giữa c&aacute;c ng&agrave;nh kinh tế tại địa phương.

Ph&oacute; Chủ tịch UBND tỉnh Kh&aacute;nh H&ograve;a Trịnh Minh Ho&agrave;ng cho biết, c&aacute;c m&ocirc; h&igrave;nh th&iacute; điểm nu&ocirc;i biển c&ocirc;ng nghệ cao ch&iacute;nh l&agrave; bước đi cụ thể h&oacute;a chiến lược ph&aacute;t triển kinh tế biển bền vững. Địa phương đang tập trung ho&agrave;n thiện cơ chế, ch&iacute;nh s&aacute;ch hỗ trợ ngư d&acirc;n vay vốn ưu đ&atilde;i, mua bảo hiểm ph&ograve;ng ngừa rủi ro, đồng thời đầu tư 500 tỷ đồng giai đoạn 2026-2030 để x&acirc;y dựng hạ tầng v&ugrave;ng nu&ocirc;i tập trung tr&ecirc;n biển.

Với hướng đi n&agrave;y, Kh&aacute;nh H&ograve;a c&ugrave;ng nhiều địa phương ven biển miền Trung đang x&acirc;y dựng nền tảng cho một ng&agrave;nh thủy sản hiện đại, bền vững. Đ&acirc;y cũng l&agrave; điều kiện để Việt Nam từng bước vươn l&ecirc;n, phấn đấu gỡ bỏ ho&agrave;n to&agrave;n cảnh b&aacute;o IUU v&agrave; ph&aacute;t triển kinh tế biển theo hướng xanh v&agrave; c&oacute; tr&aacute;ch nhiệm.

Đỗ Trưởng - Đặng Tuấn - Đ&igrave;nh Qu&acirc;n - Nguyễn Th&agrave;nh (TTXVN)

<a href="https://baotintuc.vn/kinh-te/buoc-chuyen-go-the-vang-iuu-bai-cuoi-mo-ra-giai-doan-phat-trien-ben-vung-va-hien-dai-hon-20251216161848212.htm">Link gốc</a>

Hành trình chuyển hóa "thẻ vàng" sang "thẻ xanh" đối với thủy sản Việt Nam cũng là quá trình thay đổi về chất của toàn ngành.
