V&#236; sao nh&#224; đầu tư thua lỗ

Khi nghi&#234;n cứu h&#224;nh vi “Con Bạc” t&#244;i thấy rằng c&#243; c&#225;c yếu tố g&#226;y nghiện t&#225;c động thế n&#224;o đến n&#227;o bộ, Đ&#243; l&#224; những cảm x&#250;c lớn dẫn đến sai lầm nghi&#234;m trọng. Cờ bạc l&#224; một tr&#242; chơi gian lận, hoặc x&#225;c suất, về l&#226;u d&#224;i người thắng ch&#237;nh l&#224; nh&#224; c&#225;i. Chất “g&#226;y nghiện” n&#224;y cuốn bạn v&#224;o một v&#242;ng xo&#225;y nghiện ngập. V&#224; một khi đ&#227; nghiện, việc chơi bạc sẽ trở th&#224;nh bắt buộc. V&#224; khi bạn li&#234;n hệ với thị trường cổ phiếu những đặc t&#237;nh n&#224;y lu&#244;n lu&#244;n c&#243; rất nhiều ở mọi mặt trận. C&#243; chăng chỉ l&#224; kh&#225;c biệt, tr&#237; tuệ v&#224; nhẹ hơn.

Ngay cả c&#225;c tr&#242; chơi game cũng được thiết kế dựa tr&#234;n thuật t&#226;m l&#253; t&#225;c động g&#226;y nghiện người chơi. Con bạn chơi game v&#224; bạn rất kh&#243; buộc ch&#250;ng từ bỏ. Điều n&#224;y l&#253; giải tại sao giới trẻ giờ nghiện Game v&#224; vậy.
T&#244;i nh&#236;n thấy tr&#234;n thị trường chứng kho&#225;n, sức hấp dẫn của cổ phiếu ch&#237;nh l&#224; “H&#224;nh vi mua v&#224;o đều kh&#244;ng chắc chắn thắng”. Tr&#234;n thị trường chứng kho&#225;n lu&#244;n c&#243; một tỷ lệ 70% cổ phiếu l&#224; kh&#244;ng đ&#225;ng đầu tư, phẩm chất k&#233;m. Nhưng ch&#250;ng l&#224; đất dụng v&#245; h&#224;nh vi mua b&#225;n cổ phiếu tạo phần thưởng nhờ v&#224;o biến động lớn v&#224; nhanh. C&#244;ng sức c&#243; thưởng n&#224;y tạo sức h&#250;t cực lớn, V&#236; cổ phiếu tăng l&#234;n rồi giảm xuống tương ứng n&#234;n gọi l&#224; cờ bạc kh&#244;ng sai t&#237; n&#224;o. Đ&#211; CŨNG L&#192; L&#221; DO M&#192; ĐẠI BỘ PHẬN NGƯỜI D&#194;N B&#202;N NGO&#192;I GỌI L&#192; CỜ BẠC.

Cổ phiếu biến động lớn h&#224;ng ng&#224;y khiến bạn c&#243; thể l&#227;i lỗ từ v&#224;i % cho đến 14-20% phi&#234;n. Bạn kh&#244;ng thể dự đo&#225;n đ&#250;ng chắc chắn n&#234;n n&#227;o bộ sẽ tiết ra chất k&#237;ch th&#237;ch y như người y&#234;u đang k&#237;ch th&#237;ch bạn, y chang như như con nghiện đang ph&#234; ma t&#250;y. Đ&#243; l&#224; cạm bẫy rất lớn tr&#234;n thị trường t&#226;m l&#253; của cổ phiếu, ch&#237;nh v&#236; vậy người ta gọi TTCK l&#224; thị trường t&#226;m l&#253; cũng đ&#250;ng.

N&#227;o bộ tiết ra Dopamine đặc biệt gia tăng trong những khoảnh khắc người đang nắm giữ mong chờ gi&#225; cổ phiếu tăng “kh&#244;ng chắc” m&#224; m&#236;nh sẽ nhận được t&#224;i sản r&#242;ng tăng l&#234;n trong t&#224;i khoản một c&#225;ch nhanh ch&#243;ng. Nếu bạn biết chắc 100% rồi th&#236; kh&#244;ng c&#243;. T&#244;i hơn 20 năm đầu tư chứng kho&#225;n với hệ thống nguy&#234;n tắc d&#224;y đặc, h&#224;nh động rất “kế hoạch”, rất “chiến thuật”, tầm so&#225;t v&#224; loại bỏ rủi ro đ&#227; thực hiện triệt để. Nhưng trong đ&#243; vẫn c&#243; v&#224;i cổ phiếu m&#224; t&#244;i thắng bằng margin cực đại đ&#225;nh đuổi li&#234;n tục như 2007 STB, 2016 HBC mang về khoản lợi nhuận khổng lồ trong người vẫn tạo ra một cảm gi&#225; “Cực kỳ ph&#234;”, trong người l&#226;ng l&#226;ng suốt cả th&#225;ng. C&#242;n phần lớn kh&#244;ng c&#243; cảm gi&#225;c g&#236; d&#249; th&#224;nh c&#244;ng lớn...Đ&#243; l&#224; t&#244;i loại bỏ được t&#225;c động “ph&#234;” của một Trader.

“Nỗi nhung nhớ những phi&#234;n giao dịch” chẵn kh&#225;c n&#224;o bạn đang thiếu thuốc v&#224; chưa được ph&#234; đeo b&#225;m bạn trong những ng&#224;y nghỉ giao dịch d&#224;i, thậm ch&#237; cuối tuần thứ bảy, chủ nhật. Kết quả l&#224; ng&#224;y n&#224;o bạn cũng giao dịch cổ phiếu tiếp x&#250;c với lệnh mua, lệnh b&#225;n l&#226;u d&#224;i, lặp đi lặp lại với gi&#225; cổ phiếu tăng giảm thất thường. Những “phần thưởng kh&#244;ng chắc chắn” của Trader tạo ra những “thay đổi d&#224;i hạn trong n&#227;o bộ mỗi nh&#224; đầu tư”. Sau khi bạn đ&#227; l&#224; một nh&#224; đầu tư Fn, th&#236; mặc nhi&#234;n nếu thua lỗ bạn sẽ d&#249;ng mọi c&#225;ch để thậm ch&#237; chơi lớn hơn, margin lớn hơn.

T&#225;c động của m&#224;u sắc “cục lơ” m&#224;u “xanh l&#225;” c&#226;y hy vọng, “m&#224;u đỏ” hồi hộp, “m&#224;u t&#237;m” vỡ &#242;a v&#224; “m&#224;u của danh mục”. Đ&#243; l&#224; sức h&#250;t rất đặc trưng của TTCK, của giai đoạn cổ phiếu hấp dẫn bạn đến lạ thường.

Trong một thị trường n&#243;ng rực khi m&#224; gi&#225; trị giao dịch tăng nhiều lần trước đ&#243;. M&#224;u t&#237;m hoặc tỷ lệ tăng % cực cao của h&#224;ng loạt cổ phiếu diễn ra đồng thời v&#224; k&#233;o d&#224;i ch&#250;ng “Đặc biệt k&#237;ch th&#237;ch sự chiến thắng cực độ bằng t&#224;i năng của bạn, ảo gi&#225;c về năng lực si&#234;u ph&#224;m v&#224; “l&#224;m gi&#224;u kh&#244;ng kh&#243;”. Vậy l&#224; bạn sẽ chơi l&#226;u hơn, chơi lớn hơn th&#244;i.

Một Trader thậm ch&#237; sau khi t&#224;i khoản &#226;m 20% sau một thời gian hồi phục chỉ c&#242;n lỗ 5% cũng rất phấn kh&#237;ch, Mặc d&#249; đ&#226;y l&#224; thua lỗ cơ m&#224;?. Một thị trường t&#226;m l&#253; vừa b&#225;n th&#225;o tuần trước đ&#243; đ&#226;y m&#224;, nhưng khi hồi phục mua lại như chưa hề c&#243; cuộc chia ly. Đ&#243; l&#224; những đặc sản của TTCK, một “cảm gi&#225;c ngược chiến thắng trong danh mục vẫn lỗ”.

Vì sao nhà đầu tư thua lỗ

Khi nghiên cứu hành vi “Con Bạc” tôi thấy rằng có các yếu tố gây nghiện tác động thế nào đến não bộ, Đó là những cảm xúc lớn dẫn đến sai lầm nghiêm trọng. Cờ bạc là một trò chơi gian lận, hoặc xác suất, về lâu dài người thắng chính là nhà cái. Chất “gây nghiện” này cuốn bạn vào một vòng xoáy nghiện ngập. Và một khi đã nghiện, việc chơi bạc sẽ trở thành bắt buộc. Và khi bạn liên hệ với thị trường cổ phiếu những đặc tính này luôn luôn có rất nhiều ở mọi mặt trận. Có chăng chỉ là khác biệt, trí tuệ và nhẹ hơn.

Ngay cả các trò chơi game cũng được thiết kế dựa trên thuật tâm lý tác động gây nghiện người chơi. Con bạn chơi game và bạn rất khó buộc chúng từ bỏ. Điều này lý giải tại sao giới trẻ giờ nghiện Game và vậy.
Tôi nhìn thấy trên thị trường chứng khoán, sức hấp dẫn của cổ phiếu chính là “Hành vi mua vào đều không chắc chắn thắng”. Trên thị trường chứng khoán luôn có một tỷ lệ 70% cổ phiếu là không đáng đầu tư, phẩm chất kém. Nhưng chúng là đất dụng võ hành vi mua bán cổ phiếu tạo phần thưởng nhờ vào biến động lớn và nhanh. Công sức có thưởng này tạo sức hút cực lớn, Vì cổ phiếu tăng lên rồi giảm xuống tương ứng nên gọi là cờ bạc không sai tí nào. ĐÓ CŨNG LÀ LÝ DO MÀ ĐẠI BỘ PHẬN NGƯỜI DÂN BÊN NGOÀI GỌI LÀ CỜ BẠC.

Cổ phiếu biến động lớn hàng ngày khiến bạn có thể lãi lỗ từ vài % cho đến 14-20% phiên. Bạn không thể dự đoán đúng chắc chắn nên não bộ sẽ tiết ra chất kích thích y như người yêu đang kích thích bạn, y chang như như con nghiện đang phê ma túy. Đó là cạm bẫy rất lớn trên thị trường tâm lý của cổ phiếu, chính vì vậy người ta gọi TTCK là thị trường tâm lý cũng đúng.

Não bộ tiết ra Dopamine đặc biệt gia tăng trong những khoảnh khắc người đang nắm giữ mong chờ giá cổ phiếu tăng “không chắc” mà mình sẽ nhận được tài sản ròng tăng lên trong tài khoản một cách nhanh chóng. Nếu bạn biết chắc 100% rồi thì không có. Tôi hơn 20 năm đầu tư chứng khoán với hệ thống nguyên tắc dày đặc, hành động rất “kế hoạch”, rất “chiến thuật”, tầm soát và loại bỏ rủi ro đã thực hiện triệt để. Nhưng trong đó vẫn có vài cổ phiếu mà tôi thắng bằng margin cực đại đánh đuổi liên tục như 2007 STB, 2016 HBC mang về khoản lợi nhuận khổng lồ trong người vẫn tạo ra một cảm giá “Cực kỳ phê”, trong người lâng lâng suốt cả tháng. Còn phần lớn không có cảm giác gì dù thành công lớn...Đó là tôi loại bỏ được tác động “phê” của một Trader.

“Nỗi nhung nhớ những phiên giao dịch” chẵn khác nào bạn đang thiếu thuốc và chưa được phê đeo bám bạn trong những ngày nghỉ giao dịch dài, thậm chí cuối tuần thứ bảy, chủ nhật. Kết quả là ngày nào bạn cũng giao dịch cổ phiếu tiếp xúc với lệnh mua, lệnh bán lâu dài, lặp đi lặp lại với giá cổ phiếu tăng giảm thất thường. Những “phần thưởng không chắc chắn” của Trader tạo ra những “thay đổi dài hạn trong não bộ mỗi nhà đầu tư”. Sau khi bạn đã là một nhà đầu tư Fn, thì mặc nhiên nếu thua lỗ bạn sẽ dùng mọi cách để thậm chí chơi lớn hơn, margin lớn hơn.

Tác động của màu sắc “cục lơ” màu “xanh lá” cây hy vọng, “màu đỏ” hồi hộp, “màu tím” vỡ òa và “màu của danh mục”. Đó là sức hút rất đặc trưng của TTCK, của giai đoạn cổ phiếu hấp dẫn bạn đến lạ thường.

Trong một thị trường nóng rực khi mà giá trị giao dịch tăng nhiều lần trước đó. Màu tím hoặc tỷ lệ tăng % cực cao của hàng loạt cổ phiếu diễn ra đồng thời và kéo dài chúng “Đặc biệt kích thích sự chiến thắng cực độ bằng tài năng của bạn, ảo giác về năng lực siêu phàm và “làm giàu không khó”. Vậy là bạn sẽ chơi lâu hơn, chơi lớn hơn thôi.

Một Trader thậm chí sau khi tài khoản âm 20% sau một thời gian hồi phục chỉ còn lỗ 5% cũng rất phấn khích, Mặc dù đây là thua lỗ cơ mà?. Một thị trường tâm lý vừa bán tháo tuần trước đó đây mà, nhưng khi hồi phục mua lại như chưa hề có cuộc chia ly. Đó là những đặc sản của TTCK, một “cảm giác ngược chiến thắng trong danh mục vẫn lỗ”.