Cuộc xung đột giữa Israel v&#224; Iran l&#224; một trong những điểm n&#243;ng phức tạp v&#224; dễ b&#249;ng ph&#225;t nhất tr&#234;n b&#224;n cờ địa ch&#237;nh trị Trung Đ&#244;ng. Nhưng kh&#225;c với những cuộc chiến tranh to&#224;n diện trong lịch sử hiện đại, cuộc chiến n&#224;y – nếu thực sự xảy ra – nhiều khả năng sẽ k&#233;o d&#224;i, kh&#244;ng phải bởi quy m&#244; giao tranh lớn, m&#224; bởi t&#237;nh chất gi&#225;n tiếp, uỷ nhiệm v&#224; sự đan xen lợi &#237;ch to&#224;n cầu.



Trước hết, Israel v&#224; Iran kh&#244;ng c&#243; đường bi&#234;n giới trực tiếp, n&#234;n cuộc đối đầu n&#224;y sẽ kh&#244;ng diễn ra theo kiểu “chiếm đất – giữ l&#227;nh thổ” truyền thống. Thay v&#224;o đ&#243;, Iran sử dụng mạng lưới c&#225;c lực lượng ủy nhiệm (proxy forces) trải d&#224;i khắp khu vực: từ Hezbollah ở Lebanon, Hamas tại Gaza, đến c&#225;c nh&#243;m d&#226;n qu&#226;n Shia tại Syria v&#224; Iraq. Đ&#226;y l&#224; những c&#244;ng cụ gi&#250;p Tehran g&#226;y &#225;p lực l&#234;n Israel từ nhiều mặt trận, đồng thời tr&#225;nh được đ&#242;n đ&#225;p trả trực tiếp. Trong khi đ&#243;, Israel sở hữu hệ thống ph&#242;ng thủ hiện đại bậc nhất thế giới (Iron Dome, Arrow, David’s Sling...), cho ph&#233;p họ thực hiện ch&#237;nh s&#225;ch “phản c&#244;ng nhanh – giới hạn mục ti&#234;u – tr&#225;nh sa lầy”.



Thứ hai, xung đột giữa hai b&#234;n đ&#227; v&#224; đang diễn ra dưới h&#236;nh thức phi đối xứng – như tấn c&#244;ng mạng, ph&#225; hoại cơ sở hạt nh&#226;n, &#225;m s&#225;t khoa học gia, hay c&#225;c vụ kh&#244;ng k&#237;ch tầm xa. Những động th&#225;i n&#224;y thường xuy&#234;n lặp lại trong chu kỳ “leo thang – kiềm chế – t&#225;i leo thang”, khiến cuộc chiến c&#243; thể k&#233;o d&#224;i trong nhiều năm m&#224; kh&#244;ng cần tuy&#234;n bố ch&#237;nh thức. Ch&#237;nh điều n&#224;y khiến khu vực lu&#244;n trong trạng th&#225;i bất ổn thường trực, v&#224; rủi ro chiến tranh to&#224;n diện lu&#244;n nằm trong tầm k&#237;ch hoạt.



Thứ ba, bối cảnh to&#224;n cầu c&#224;ng khiến cuộc chiến kh&#243; thể chấm dứt sớm. Iran l&#224; một nh&#226;n tố quan trọng trong chuỗi cung ứng năng lượng to&#224;n cầu, trong khi Israel l&#224; đồng minh chiến lược h&#224;ng đầu của Mỹ tại Trung Đ&#244;ng. C&#225;c cường quốc như Mỹ, Nga, Trung Quốc hay EU đều c&#243; những toan t&#237;nh ri&#234;ng li&#234;n quan đến vị thế, ảnh hưởng v&#224; d&#242;ng dầu kh&#237; đi qua khu vực. Bất kỳ diễn biến n&#224;o cũng sẽ được t&#237;nh to&#225;n kỹ, v&#224; đ&#244;i khi, sự k&#233;o d&#224;i xung đột lại l&#224; c&#225;ch để c&#225;c nước lớn duy tr&#236; sức ảnh hưởng v&#224; kiểm so&#225;t trật tự khu vực.

V&#237; dụ về đất nước tỉ d&#226;n l&#224; Trung Quốc, nơi m&#224; rất cần nhập khẩu lượng dầu chui gi&#225; rẻ từ Iran, nếu Iran bị lật đổ, Mỹ sẽ c&#243; trong tay nhiều c&#244;ng cụ đ&#224;n &#225;p kinh tế. Cho n&#234;n TQ hay Nga sẽ kh&#243; m&#224; cho ph&#233;p nh&#224; nước Iran bị lật đổ.


T&#243;m lại, cuộc chiến Israel – Iran nếu nổ ra sẽ kh&#244;ng mang t&#237;nh quyết chiến, m&#224; l&#224; một chuỗi xung đột k&#233;o d&#224;i v&#224; ph&#226;n mảnh, được điều tiết bởi c&#225;c b&#234;n lớn. Với nh&#224; đầu tư, đ&#226;y l&#224; một biến số địa ch&#237;nh trị nguy hiểm, kh&#244;ng n&#234;n đ&#225;nh gi&#225; thấp, bởi n&#243; c&#243; thể t&#225;c động mạnh đến gi&#225; dầu, d&#242;ng vốn trong trung – d&#224;i hạn.
#3Q_invest #followmeformore 

Cuộc xung đột giữa Israel và Iran là một trong những điểm nóng phức tạp và dễ bùng phát nhất trên bàn cờ địa chính trị Trung Đông. Nhưng khác với những cuộc chiến tranh toàn diện trong lịch sử hiện đại, cuộc chiến này – nếu thực sự xảy ra – nhiều khả năng sẽ kéo dài, không phải bởi quy mô giao tranh lớn, mà bởi tính chất gián tiếp, uỷ nhiệm và sự đan xen lợi ích toàn cầu.



Trước hết, Israel và Iran không có đường biên giới trực tiếp, nên cuộc đối đầu này sẽ không diễn ra theo kiểu “chiếm đất – giữ lãnh thổ” truyền thống. Thay vào đó, Iran sử dụng mạng lưới các lực lượng ủy nhiệm (proxy forces) trải dài khắp khu vực: từ Hezbollah ở Lebanon, Hamas tại Gaza, đến các nhóm dân quân Shia tại Syria và Iraq. Đây là những công cụ giúp Tehran gây áp lực lên Israel từ nhiều mặt trận, đồng thời tránh được đòn đáp trả trực tiếp. Trong khi đó, Israel sở hữu hệ thống phòng thủ hiện đại bậc nhất thế giới (Iron Dome, Arrow, David’s Sling...), cho phép họ thực hiện chính sách “phản công nhanh – giới hạn mục tiêu – tránh sa lầy”.



Thứ hai, xung đột giữa hai bên đã và đang diễn ra dưới hình thức phi đối xứng – như tấn công mạng, phá hoại cơ sở hạt nhân, ám sát khoa học gia, hay các vụ không kích tầm xa. Những động thái này thường xuyên lặp lại trong chu kỳ “leo thang – kiềm chế – tái leo thang”, khiến cuộc chiến có thể kéo dài trong nhiều năm mà không cần tuyên bố chính thức. Chính điều này khiến khu vực luôn trong trạng thái bất ổn thường trực, và rủi ro chiến tranh toàn diện luôn nằm trong tầm kích hoạt.



Thứ ba, bối cảnh toàn cầu càng khiến cuộc chiến khó thể chấm dứt sớm. Iran là một nhân tố quan trọng trong chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu, trong khi Israel là đồng minh chiến lược hàng đầu của Mỹ tại Trung Đông. Các cường quốc như Mỹ, Nga, Trung Quốc hay EU đều có những toan tính riêng liên quan đến vị thế, ảnh hưởng và dòng dầu khí đi qua khu vực. Bất kỳ diễn biến nào cũng sẽ được tính toán kỹ, và đôi khi, sự kéo dài xung đột lại là cách để các nước lớn duy trì sức ảnh hưởng và kiểm soát trật tự khu vực.

Ví dụ về đất nước tỉ dân là Trung Quốc, nơi mà rất cần nhập khẩu lượng dầu chui giá rẻ từ Iran, nếu Iran bị lật đổ, Mỹ sẽ có trong tay nhiều công cụ đàn áp kinh tế. Cho nên TQ hay Nga sẽ khó mà cho phép nhà nước Iran bị lật đổ.


Tóm lại, cuộc chiến Israel – Iran nếu nổ ra sẽ không mang tính quyết chiến, mà là một chuỗi xung đột kéo dài và phân mảnh, được điều tiết bởi các bên lớn. Với nhà đầu tư, đây là một biến số địa chính trị nguy hiểm, không nên đánh giá thấp, bởi nó có thể tác động mạnh đến giá dầu, dòng vốn trong trung – dài hạn.
#3Q_invest #followmeformore 

Hieu le

VƯƠNG PHÁT ĐẠT

Nguyễn Lan Anh