☕ H&#192;NH TR&#204;NH BIẾN ĐỘNG CỦA GI&#193; C&#192; PH&#202;: TỪ KIỂM SO&#193;T ĐẾN THỊ TRƯỜNG TỰ DO &amp; TH&#193;CH THỨC KH&#205; HẬU!
Gi&#225; c&#224; ph&#234; ng&#224;y nay được quyết định tr&#234;n s&#224;n giao dịch, nhưng lịch sử của n&#243; l&#224; một chuỗi c&#225;c cuộc khủng hoảng v&#224; sự can thiệp ch&#237;nh trị k&#233;o d&#224;i h&#224;ng trăm năm, bị chi phối bởi c&#225;c chu kỳ cung vượt cầu v&#224; c&#225;c sự kiện kh&#244;ng lường trước (thi&#234;n tai, dịch bệnh),.
1. Giai Đoạn B&#236;nh Ổn Giả Tạo (Trước 1989)
Trước năm 1989, gi&#225; c&#224; ph&#234; được kiểm so&#225;t chặt chẽ bởi Thỏa thuận C&#224; ph&#234; Quốc tế (ICA), một cơ chế giống như OPEC cho dầu mỏ, &#225;p đặt hạn ngạch v&#224; giữ gi&#225; ổn định.
• Mức gi&#225;: Gi&#225; c&#224; ph&#234; thị trường h&#224;ng h&#243;a (gi&#225; &quot;C&quot;) dao động ổn định trong khoảng 1 USD đến 1,50 USD mỗi pound.
• Can thiệp của Brazil: Thậm ch&#237; từ đầu những năm 1900, để bảo vệ người trồng, Brazil (nh&#224; sản xuất lớn nhất thế giới) đ&#227; thực hiện c&#225;c ch&#237;nh s&#225;ch b&#236;nh ổn gi&#225;, bao gồm việc dự trữ hoặc thậm ch&#237; ph&#225; hủy h&#224;ng tấn c&#224; ph&#234; dư thừa bằng c&#225;ch đốt hoặc đổ xuống đại dương,.
2. Sự Sụp Đổ v&#224; Khủng Hoảng Gi&#225; (1989 – 2003)
Sự sụp đổ của ICA năm 1989, một phần do Hoa Kỳ ủng hộ thị trường tự do, đ&#227; đẩy c&#224; ph&#234; v&#224;o thị trường tự do, khiến gi&#225; lao dốc.
• Gi&#225; sụp đổ: Gi&#225; c&#224; ph&#234; ngay lập tức giảm mạnh, xuống c&#242;n 0,49 USD/pound v&#224;o năm 1992.
• Khủng hoảng 1999–2003: Cuộc khủng hoảng nghi&#234;m trọng n&#224;y xảy ra do lượng lớn c&#224; ph&#234; tr&#224;n ngập thị trường, chủ yếu từ Việt Nam (quốc gia tăng sản lượng hơn 1.100% trong thập kỷ bắt đầu từ năm 1991) v&#224; Brazil,.
• Đ&#225;y lịch sử: Gi&#225; trung b&#236;nh tr&#234;n thị trường thế giới đạt khoảng 50 cents/pound v&#224;o đầu những năm 2000, được xem l&#224; mức thấp nhất trong 100 năm t&#237;nh theo gi&#225; trị thực.
• Hậu quả x&#227; hội: Thu nhập của c&#225;c nước sản xuất giảm từ khoảng 30% gi&#225; b&#225;n lẻ xuống chỉ c&#242;n 5.5 tỷ USD, trong khi gi&#225; trị b&#225;n lẻ to&#224;n cầu vượt 70 tỷ USD,. Nhiều n&#244;ng d&#226;n phải bỏ ruộng, di cư, hoặc chuyển sang trồng c&#225;c loại c&#226;y bị cấm như coca ở Colombia,.
3. Biến Động Khắc Nghiệt Tr&#234;n S&#224;n Giao Dịch
Kể từ khi được thả nổi, gi&#225; c&#224; ph&#234; biến động mạnh mẽ theo c&#225;c sự kiện nguồn cung v&#224; đầu cơ:
• 1994: Gi&#225; c&#224; ph&#234; robusta tại London chạm mức kỷ lục 3.150 USD/tấn v&#224;o đầu th&#225;ng 6, sau đ&#243; giảm, rồi tăng vọt trở lại v&#224;o th&#225;ng 9 do th&#244;ng tin sương gi&#225; tấn c&#244;ng Brazil, ảnh hưởng nghi&#234;m trọng đến vụ m&#249;a,.
• 2008 &amp; 2011: Gi&#225; c&#224; ph&#234; phục hồi mạnh, vượt 2.700 USD/tấn v&#224;o năm 2008 v&#224; vượt 2.500 USD/tấn v&#224;o năm 2011, đẩy gi&#225; c&#224; ph&#234; trong nước (Việt Nam) l&#234;n mức hơn 49 triệu đồng/tấn.
4. Th&#225;ch Thức Lớn Nhất Hiện Nay: Biến Đổi Kh&#237; Hậu
Biến đổi kh&#237; hậu đang t&#224;n ph&#225; ng&#224;nh c&#224; ph&#234; to&#224;n cầu, tiếp tục đẩy gi&#225; c&#224; ph&#234; l&#234;n cao kỷ lục v&#224; đe dọa sinh kế của h&#224;ng triệu n&#244;ng d&#226;n.
• Nguy&#234;n nh&#226;n: C&#225;c hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn h&#225;n, nắng n&#243;ng kỷ lục, mưa lớn v&#224; lũ lụt đang l&#224;m giảm sản lượng tr&#234;n diện rộng,.
• V&#237; dụ tại Việt Nam: Quốc gia sản xuất robusta lớn nhất thế giới, dự b&#225;o sản lượng ni&#234;n vụ 2024-2025 sẽ giảm tới 20% so với ni&#234;n vụ trước do t&#236;nh trạng kh&#244; hạn k&#233;o d&#224;i.
• Chi ph&#237; tăng: Nhiệt độ tăng cao v&#224; sự l&#226;y lan nhanh ch&#243;ng của s&#226;u bệnh (như bệnh rỉ sắt) buộc n&#244;ng d&#226;n phải đầu tư nhiều hơn v&#224;o tưới ti&#234;u v&#224; ph&#242;ng trừ, l&#224;m tăng chi ph&#237; sản xuất.

☕ HÀNH TRÌNH BIẾN ĐỘNG CỦA GIÁ CÀ PHÊ: TỪ KIỂM SOÁT ĐẾN THỊ TRƯỜNG TỰ DO & THÁCH THỨC KHÍ HẬU!
Giá cà phê ngày nay được quyết định trên sàn giao dịch, nhưng lịch sử của nó là một chuỗi các cuộc khủng hoảng và sự can thiệp chính trị kéo dài hàng trăm năm, bị chi phối bởi các chu kỳ cung vượt cầu và các sự kiện không lường trước (thiên tai, dịch bệnh),.
1. Giai Đoạn Bình Ổn Giả Tạo (Trước 1989)
Trước năm 1989, giá cà phê được kiểm soát chặt chẽ bởi Thỏa thuận Cà phê Quốc tế (ICA), một cơ chế giống như OPEC cho dầu mỏ, áp đặt hạn ngạch và giữ giá ổn định.
• Mức giá: Giá cà phê thị trường hàng hóa (giá "C") dao động ổn định trong khoảng 1 USD đến 1,50 USD mỗi pound.
• Can thiệp của Brazil: Thậm chí từ đầu những năm 1900, để bảo vệ người trồng, Brazil (nhà sản xuất lớn nhất thế giới) đã thực hiện các chính sách bình ổn giá, bao gồm việc dự trữ hoặc thậm chí phá hủy hàng tấn cà phê dư thừa bằng cách đốt hoặc đổ xuống đại dương,.
2. Sự Sụp Đổ và Khủng Hoảng Giá (1989 – 2003)
Sự sụp đổ của ICA năm 1989, một phần do Hoa Kỳ ủng hộ thị trường tự do, đã đẩy cà phê vào thị trường tự do, khiến giá lao dốc.
• Giá sụp đổ: Giá cà phê ngay lập tức giảm mạnh, xuống còn 0,49 USD/pound vào năm 1992.
• Khủng hoảng 1999–2003: Cuộc khủng hoảng nghiêm trọng này xảy ra do lượng lớn cà phê tràn ngập thị trường, chủ yếu từ Việt Nam (quốc gia tăng sản lượng hơn 1.100% trong thập kỷ bắt đầu từ năm 1991) và Brazil,.
• Đáy lịch sử: Giá trung bình trên thị trường thế giới đạt khoảng 50 cents/pound vào đầu những năm 2000, được xem là mức thấp nhất trong 100 năm tính theo giá trị thực.
• Hậu quả xã hội: Thu nhập của các nước sản xuất giảm từ khoảng 30% giá bán lẻ xuống chỉ còn 5.5 tỷ USD, trong khi giá trị bán lẻ toàn cầu vượt 70 tỷ USD,. Nhiều nông dân phải bỏ ruộng, di cư, hoặc chuyển sang trồng các loại cây bị cấm như coca ở Colombia,.
3. Biến Động Khắc Nghiệt Trên Sàn Giao Dịch
Kể từ khi được thả nổi, giá cà phê biến động mạnh mẽ theo các sự kiện nguồn cung và đầu cơ:
• 1994: Giá cà phê robusta tại London chạm mức kỷ lục 3.150 USD/tấn vào đầu tháng 6, sau đó giảm, rồi tăng vọt trở lại vào tháng 9 do thông tin sương giá tấn công Brazil, ảnh hưởng nghiêm trọng đến vụ mùa,.
• 2008 & 2011: Giá cà phê phục hồi mạnh, vượt 2.700 USD/tấn vào năm 2008 và vượt 2.500 USD/tấn vào năm 2011, đẩy giá cà phê trong nước (Việt Nam) lên mức hơn 49 triệu đồng/tấn.
4. Thách Thức Lớn Nhất Hiện Nay: Biến Đổi Khí Hậu
Biến đổi khí hậu đang tàn phá ngành cà phê toàn cầu, tiếp tục đẩy giá cà phê lên cao kỷ lục và đe dọa sinh kế của hàng triệu nông dân.
• Nguyên nhân: Các hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán, nắng nóng kỷ lục, mưa lớn và lũ lụt đang làm giảm sản lượng trên diện rộng,.
• Ví dụ tại Việt Nam: Quốc gia sản xuất robusta lớn nhất thế giới, dự báo sản lượng niên vụ 2024-2025 sẽ giảm tới 20% so với niên vụ trước do tình trạng khô hạn kéo dài.
• Chi phí tăng: Nhiệt độ tăng cao và sự lây lan nhanh chóng của sâu bệnh (như bệnh rỉ sắt) buộc nông dân phải đầu tư nhiều hơn vào tưới tiêu và phòng trừ, làm tăng chi phí sản xuất.