Ng&#224;y 28/5, T&#242;a &#225;n Thương mại Quốc tế Mỹ (USITC) ph&#225;n quyết rằng c&#225;c mức thuế quan do Tổng thống Mỹ Donald Trump ban h&#224;nh l&#224; bất hợp ph&#225;p v&#224; y&#234;u cầu ngừng thực thi.

-  Lệnh n&#224;y đ&#236;nh chỉ phần lớn c&#225;c mức thuế của Trump — thuế suất cố định to&#224;n cầu, thuế suất cao đối với Trung Quốc v&#224; c&#225;c nước kh&#225;c, v&#224; thuế suất li&#234;n quan đến fentanyl đối với Trung Quốc, Canada v&#224; Mexico đều bị đ&#236;nh chỉ theo ph&#225;n quyết. C&#225;c mức thuế kh&#225;c được &#225;p dụng theo c&#225;c quyền hạn kh&#225;c nhau, như thuế theo Mục 232 v&#224; Mục 301, bao gồm thuế đối với th&#233;p, nh&#244;m v&#224; &#244; t&#244; kh&#244;ng bị ảnh hưởng.

-  Ph&#225;n quyết cho ph&#233;p nh&#225;nh h&#224;nh ph&#225;p tối đa 10 ng&#224;y để ho&#224;n tất quy tr&#236;nh h&#224;nh ch&#237;nh nhằm chấm dứt việc thu thuế. Ngay sau ph&#225;n quyết, Bộ Tư ph&#225;p đ&#227; th&#244;ng b&#225;o với t&#242;a &#225;n rằng họ dự định sẽ kh&#225;ng c&#225;o. V&#236; vậy, chưa r&#245; ch&#237;nh x&#225;c khi n&#224;o v&#224; bằng c&#225;ch n&#224;o việc thu thuế quan sẽ ch&#237;nh thức dừng lại.

-  T&#242;a &#225;n Thương mại Mỹ l&#224; một phần của hệ thống t&#242;a &#225;n li&#234;n bang v&#224; được Quốc hội th&#224;nh lập để xử l&#253; c&#225;c tranh chấp chuy&#234;n biệt li&#234;n quan đến thương mại, bao gồm thuế quan. Như vậy, nếu &#244;ng Trump muốn khiếu nại, vụ việc sẽ được đưa l&#234;n t&#242;a ph&#250;c thẩm li&#234;n bang, sau đ&#243; l&#224; T&#242;a &#225;n Tối cao.

Thực tiễn ph&#225;p l&#253; v&#224; khả năng thi h&#224;nh:

-  Một số ch&#237;nh s&#225;ch h&#224;nh ph&#225;p của Tổng thống Trump từng bị c&#225;c cấp t&#242;a &#225;n tuy&#234;n l&#224; vi phạm hoặc vượt thẩm quyền. Tuy nhi&#234;n, ch&#237;nh quyền thường kh&#225;ng c&#225;o v&#224; t&#236;m c&#225;ch tiếp tục duy tr&#236; thực thi ch&#237;nh s&#225;ch trong thời gian chờ ph&#225;n quyết cuối c&#249;ng.

-  Với ph&#225;n quyết mới của T&#242;a &#225;n Thương mại Quốc tế Mỹ (USITC), ch&#237;nh quyền Trump c&#243; thể đề nghị tạm ho&#227;n thi h&#224;nh v&#224; đồng thời xem x&#233;t sử dụng c&#225;c căn cứ ph&#225;p l&#253; kh&#225;c để tiếp tục triển khai ch&#237;nh s&#225;ch thuế quan.

T&#225;c động đối với qu&#225; tr&#236;nh đ&#224;m ph&#225;n thuế quan v&#224; thị trường chứng kho&#225;n:

-  Mặc d&#249; thị trường t&#224;i ch&#237;nh c&#243; thể phản ứng t&#237;ch cực trong ngắn hạn, c&#225;c mức thuế quan vẫn c&#243; thể được duy tr&#236; do: (1) Qu&#225; tr&#236;nh x&#233;t xử v&#224; kh&#225;ng c&#225;o thường k&#233;o d&#224;i v&#224; phức tạp; v&#224; (2) Mỹ vẫn c&#243; thể t&#236;m kiếm c&#225;c cơ sở ph&#225;p l&#253; kh&#225;c để tiếp tục &#225;p thuế hoặc tăng thuế.

- V&#236; vậy, rủi ro v&#224; &#225;p lực từ ph&#237;a Mỹ vẫn tồn tại, đặc biệt đối với c&#225;c quốc gia đang đ&#224;m ph&#225;n thuế quan với nước n&#224;y. Việc th&#250;c đẩy đ&#224;m ph&#225;n với Mỹ trước thời điểm ng&#224;y 09/07 vẫn được xem l&#224; yếu tố then chốt, c&#243; thể ảnh hưởng đến triển vọng xuất khẩu h&#224;ng h&#243;a sang thị trường Mỹ.

Ngày 28/5, Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ (USITC) phán quyết rằng các mức thuế quan do Tổng thống Mỹ Donald Trump ban hành là bất hợp pháp và yêu cầu ngừng thực thi.

-  Lệnh này đình chỉ phần lớn các mức thuế của Trump — thuế suất cố định toàn cầu, thuế suất cao đối với Trung Quốc và các nước khác, và thuế suất liên quan đến fentanyl đối với Trung Quốc, Canada và Mexico đều bị đình chỉ theo phán quyết. Các mức thuế khác được áp dụng theo các quyền hạn khác nhau, như thuế theo Mục 232 và Mục 301, bao gồm thuế đối với thép, nhôm và ô tô không bị ảnh hưởng.

-  Phán quyết cho phép nhánh hành pháp tối đa 10 ngày để hoàn tất quy trình hành chính nhằm chấm dứt việc thu thuế. Ngay sau phán quyết, Bộ Tư pháp đã thông báo với tòa án rằng họ dự định sẽ kháng cáo. Vì vậy, chưa rõ chính xác khi nào và bằng cách nào việc thu thuế quan sẽ chính thức dừng lại.

-  Tòa án Thương mại Mỹ là một phần của hệ thống tòa án liên bang và được Quốc hội thành lập để xử lý các tranh chấp chuyên biệt liên quan đến thương mại, bao gồm thuế quan. Như vậy, nếu ông Trump muốn khiếu nại, vụ việc sẽ được đưa lên tòa phúc thẩm liên bang, sau đó là Tòa án Tối cao.

Thực tiễn pháp lý và khả năng thi hành:

-  Một số chính sách hành pháp của Tổng thống Trump từng bị các cấp tòa án tuyên là vi phạm hoặc vượt thẩm quyền. Tuy nhiên, chính quyền thường kháng cáo và tìm cách tiếp tục duy trì thực thi chính sách trong thời gian chờ phán quyết cuối cùng.

-  Với phán quyết mới của Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ (USITC), chính quyền Trump có thể đề nghị tạm hoãn thi hành và đồng thời xem xét sử dụng các căn cứ pháp lý khác để tiếp tục triển khai chính sách thuế quan.

Tác động đối với quá trình đàm phán thuế quan và thị trường chứng khoán:

-  Mặc dù thị trường tài chính có thể phản ứng tích cực trong ngắn hạn, các mức thuế quan vẫn có thể được duy trì do: (1) Quá trình xét xử và kháng cáo thường kéo dài và phức tạp; và (2) Mỹ vẫn có thể tìm kiếm các cơ sở pháp lý khác để tiếp tục áp thuế hoặc tăng thuế.

- Vì vậy, rủi ro và áp lực từ phía Mỹ vẫn tồn tại, đặc biệt đối với các quốc gia đang đàm phán thuế quan với nước này. Việc thúc đẩy đàm phán với Mỹ trước thời điểm ngày 09/07 vẫn được xem là yếu tố then chốt, có thể ảnh hưởng đến triển vọng xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Mỹ.