Thị trường chứng kho&#225;n Việt Nam chưa được n&#226;ng hạng l&#234;n thị trường mới nổi trong năm 2024 chủ yếu do c&#225;c vấn đề về hạ tầng kỹ thuật, quy định ph&#225;p l&#253;, v&#224; t&#237;nh minh bạch. Mặc d&#249; Việt Nam đ&#227; c&#243; sự ph&#225;t triển mạnh mẽ v&#224; thu h&#250;t sự ch&#250; &#253; từ c&#225;c nh&#224; đầu tư quốc tế, vẫn c&#242;n một số yếu tố khiến việc n&#226;ng hạng từ &quot;thị trường cận bi&#234;n&quot; l&#234;n &quot;thị trường mới nổi&quot; theo đ&#225;nh gi&#225; của c&#225;c tổ chức quốc tế như MSCI (Morgan Stanley Capital International) v&#224; FTSE Russell gặp nhiều th&#225;ch thức. Dưới đ&#226;y l&#224; những l&#253; do ch&#237;nh:

1. Vấn đề về hạ tầng kỹ thuật v&#224; hệ thống giao dịch
Hệ thống giao dịch kh&#244;ng ổn định: Thị trường chứng kho&#225;n Việt Nam đ&#227; từng gặp phải vấn đề về qu&#225; tải hệ thống trong giai đoạn tăng trưởng n&#243;ng v&#224;o năm 2021, khiến hệ thống giao dịch kh&#244;ng thể đ&#225;p ứng được khối lượng giao dịch lớn. Mặc d&#249; sau đ&#243;, hệ thống giao dịch mới đ&#227; được cải thiện, nhưng c&#225;c tổ chức quốc tế vẫn đ&#225;nh gi&#225; cần c&#243; th&#234;m sự ổn định l&#226;u d&#224;i để đảm bảo t&#237;nh bền vững khi thị trường ph&#225;t triển mạnh hơn.
Cơ sở hạ tầng giao dịch thiếu t&#237;nh hiện đại: Một yếu tố quan trọng kh&#225;c l&#224; cơ sở hạ tầng kỹ thuật của thị trường cần được n&#226;ng cấp hơn nữa để đ&#225;p ứng ti&#234;u chuẩn quốc tế, như giao dịch T+0 hoặc T+1 (hiện tại Việt Nam vẫn &#225;p dụng chu kỳ thanh to&#225;n T+2) v&#224; giao dịch l&#244; lẻ linh hoạt hơn.
2. Hạn chế về t&#237;nh minh bạch v&#224; quản trị doanh nghiệp
T&#237;nh minh bạch chưa cao: Một trong những y&#234;u cầu ch&#237;nh để thị trường chứng kho&#225;n được n&#226;ng hạng l&#224; t&#237;nh minh bạch trong hoạt động v&#224; c&#244;ng bố th&#244;ng tin của doanh nghiệp ni&#234;m yết. Một số doanh nghiệp ở Việt Nam vẫn chưa tu&#226;n thủ chặt chẽ c&#225;c ti&#234;u chuẩn c&#244;ng bố th&#244;ng tin, đặc biệt l&#224; về b&#225;o c&#225;o t&#224;i ch&#237;nh v&#224; th&#244;ng tin doanh nghiệp.
Quản trị doanh nghiệp: Việt Nam cần cải thiện hơn nữa về quản trị c&#244;ng ty theo c&#225;c ti&#234;u chuẩn quốc tế, bao gồm việc bảo vệ quyền lợi cổ đ&#244;ng thiểu số, cơ chế kiểm to&#225;n độc lập v&#224; tăng cường sự minh bạch trong quản trị nội bộ.
3. Quy định về giới hạn sở hữu nước ngo&#224;i (Foreign Ownership Limits - FOL)
Giới hạn sở hữu nước ngo&#224;i vẫn l&#224; một r&#224;o cản lớn đối với việc n&#226;ng hạng. Mặc d&#249; Việt Nam đ&#227; nới lỏng quy định cho ph&#233;p một số ng&#224;nh nghề n&#226;ng giới hạn sở hữu nước ngo&#224;i, nhưng nhiều lĩnh vực trọng điểm vẫn giới hạn mức sở hữu nước ngo&#224;i tối đa l&#224; 49% hoặc thậm ch&#237; thấp hơn, g&#226;y kh&#243; khăn cho c&#225;c quỹ đầu tư nước ngo&#224;i muốn gia nhập v&#224; đầu tư s&#226;u v&#224;o thị trường.
Điều n&#224;y khiến việc n&#226;ng hạng trở n&#234;n kh&#243; khăn v&#236; c&#225;c tổ chức quốc tế y&#234;u cầu mức tự do h&#243;a d&#242;ng vốn v&#224; mức sở hữu của nh&#224; đầu tư nước ngo&#224;i cao hơn để đảm bảo thị trường c&#243; thể thu h&#250;t được c&#225;c d&#242;ng tiền lớn từ quỹ đầu tư to&#224;n cầu.
4. Khả năng tiếp cận của nh&#224; đầu tư nước ngo&#224;i
Kh&#243; khăn trong việc mở t&#224;i khoản: Nh&#224; đầu tư nước ngo&#224;i vẫn phải trải qua nhiều thủ tục h&#224;nh ch&#237;nh để mở t&#224;i khoản giao dịch tại Việt Nam, g&#226;y cản trở cho việc tiếp cận nhanh ch&#243;ng v&#224;o thị trường.
Thiếu cơ chế thanh to&#225;n v&#224; bảo hộ hợp l&#253;: Việt Nam cần cải thiện th&#234;m về cơ chế thanh to&#225;n, bảo hộ v&#224; c&#225;c vấn đề về ph&#225;p l&#253; để nh&#224; đầu tư nước ngo&#224;i cảm thấy an to&#224;n v&#224; thuận lợi hơn khi tham gia v&#224;o thị trường.
5. Quy m&#244; v&#224; thanh khoản của thị trường
Quy m&#244; thị trường chưa đủ lớn: Mặc d&#249; thị trường chứng kho&#225;n Việt Nam đ&#227; c&#243; sự tăng trưởng mạnh về quy m&#244; v&#224; gi&#225; trị giao dịch, nhưng vẫn c&#242;n nhỏ so với c&#225;c thị trường mới nổi kh&#225;c. Điều n&#224;y khiến Việt Nam chưa thể đ&#225;p ứng ti&#234;u chuẩn về quy m&#244; vốn h&#243;a v&#224; thanh khoản m&#224; c&#225;c tổ chức như MSCI hoặc FTSE y&#234;u cầu.
Thanh khoản chưa ổn định: Thanh khoản của thị trường vẫn c&#242;n phụ thuộc nhiều v&#224;o c&#225;c nh&#224; đầu tư nhỏ lẻ trong nước, khiến cho d&#242;ng tiền kh&#244;ng thực sự ổn định. Thị trường cần sự tham gia mạnh mẽ hơn từ c&#225;c quỹ đầu tư nước ngo&#224;i để tăng t&#237;nh thanh khoản v&#224; sự ổn định.
6. M&#244;i trường ph&#225;p l&#253; v&#224; quy định
Khung ph&#225;p l&#253; c&#242;n thiếu đồng bộ: Hệ thống quy định về chứng kho&#225;n ở Việt Nam c&#242;n nhiều bất cập v&#224; đ&#244;i khi g&#226;y kh&#243; khăn cho nh&#224; đầu tư nước ngo&#224;i. C&#225;c quy định ph&#225;p l&#253; li&#234;n quan đến việc gi&#225;m s&#225;t, quản l&#253;, v&#224; bảo vệ nh&#224; đầu tư cần được cải thiện để tạo ra m&#244;i trường đầu tư c&#244;ng bằng v&#224; minh bạch hơn.
Qu&#225; tr&#236;nh cổ phần h&#243;a doanh nghiệp nh&#224; nước: Việt Nam đang trong qu&#225; tr&#236;nh cổ phần h&#243;a c&#225;c doanh nghiệp nh&#224; nước, nhưng tiến độ vẫn c&#242;n chậm. C&#225;c doanh nghiệp lớn cần được ni&#234;m yết nhiều hơn để tăng quy m&#244; v&#224; sức h&#250;t của thị trường.
7. T&#236;nh h&#236;nh vĩ m&#244; v&#224; ch&#237;nh s&#225;ch tiền tệ
Ổn định kinh tế vĩ m&#244; l&#224; yếu tố quan trọng trong việc thu h&#250;t đầu tư nước ngo&#224;i v&#224; n&#226;ng hạng thị trường chứng kho&#225;n. Tuy nhi&#234;n, Việt Nam cần tiếp tục duy tr&#236; tăng trưởng kinh tế ổn định, kiểm so&#225;t lạm ph&#225;t, v&#224; tăng cường ch&#237;nh s&#225;ch tiền tệ linh hoạt để hỗ trợ thị trường t&#224;i ch&#237;nh.
Kết luận:
Việc thị trường chứng kho&#225;n Việt Nam chưa được n&#226;ng hạng l&#234;n thị trường mới nổi trong năm 2024 chủ yếu đến từ c&#225;c vấn đề kỹ thuật, quy định ph&#225;p l&#253;, t&#237;nh minh bạch, v&#224; quy m&#244; thị trường chưa đ&#225;p ứng được c&#225;c ti&#234;u chuẩn quốc tế. Để đạt được mục ti&#234;u n&#226;ng hạng, Việt Nam cần tiếp tục cải thiện cơ sở hạ tầng thị trường, tăng t&#237;nh minh bạch v&#224; quản trị doanh nghiệp, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nh&#224; đầu tư nước ngo&#224;i.

Thị trường chứng khoán Việt Nam chưa được nâng hạng lên thị trường mới nổi trong năm 2024 chủ yếu do các vấn đề về hạ tầng kỹ thuật, quy định pháp lý, và tính minh bạch. Mặc dù Việt Nam đã có sự phát triển mạnh mẽ và thu hút sự chú ý từ các nhà đầu tư quốc tế, vẫn còn một số yếu tố khiến việc nâng hạng từ "thị trường cận biên" lên "thị trường mới nổi" theo đánh giá của các tổ chức quốc tế như MSCI (Morgan Stanley Capital International) và FTSE Russell gặp nhiều thách thức. Dưới đây là những lý do chính:

1. Vấn đề về hạ tầng kỹ thuật và hệ thống giao dịch
Hệ thống giao dịch không ổn định: Thị trường chứng khoán Việt Nam đã từng gặp phải vấn đề về quá tải hệ thống trong giai đoạn tăng trưởng nóng vào năm 2021, khiến hệ thống giao dịch không thể đáp ứng được khối lượng giao dịch lớn. Mặc dù sau đó, hệ thống giao dịch mới đã được cải thiện, nhưng các tổ chức quốc tế vẫn đánh giá cần có thêm sự ổn định lâu dài để đảm bảo tính bền vững khi thị trường phát triển mạnh hơn.
Cơ sở hạ tầng giao dịch thiếu tính hiện đại: Một yếu tố quan trọng khác là cơ sở hạ tầng kỹ thuật của thị trường cần được nâng cấp hơn nữa để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, như giao dịch T+0 hoặc T+1 (hiện tại Việt Nam vẫn áp dụng chu kỳ thanh toán T+2) và giao dịch lô lẻ linh hoạt hơn.
2. Hạn chế về tính minh bạch và quản trị doanh nghiệp
Tính minh bạch chưa cao: Một trong những yêu cầu chính để thị trường chứng khoán được nâng hạng là tính minh bạch trong hoạt động và công bố thông tin của doanh nghiệp niêm yết. Một số doanh nghiệp ở Việt Nam vẫn chưa tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn công bố thông tin, đặc biệt là về báo cáo tài chính và thông tin doanh nghiệp.
Quản trị doanh nghiệp: Việt Nam cần cải thiện hơn nữa về quản trị công ty theo các tiêu chuẩn quốc tế, bao gồm việc bảo vệ quyền lợi cổ đông thiểu số, cơ chế kiểm toán độc lập và tăng cường sự minh bạch trong quản trị nội bộ.
3. Quy định về giới hạn sở hữu nước ngoài (Foreign Ownership Limits - FOL)
Giới hạn sở hữu nước ngoài vẫn là một rào cản lớn đối với việc nâng hạng. Mặc dù Việt Nam đã nới lỏng quy định cho phép một số ngành nghề nâng giới hạn sở hữu nước ngoài, nhưng nhiều lĩnh vực trọng điểm vẫn giới hạn mức sở hữu nước ngoài tối đa là 49% hoặc thậm chí thấp hơn, gây khó khăn cho các quỹ đầu tư nước ngoài muốn gia nhập và đầu tư sâu vào thị trường.
Điều này khiến việc nâng hạng trở nên khó khăn vì các tổ chức quốc tế yêu cầu mức tự do hóa dòng vốn và mức sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài cao hơn để đảm bảo thị trường có thể thu hút được các dòng tiền lớn từ quỹ đầu tư toàn cầu.
4. Khả năng tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài
Khó khăn trong việc mở tài khoản: Nhà đầu tư nước ngoài vẫn phải trải qua nhiều thủ tục hành chính để mở tài khoản giao dịch tại Việt Nam, gây cản trở cho việc tiếp cận nhanh chóng vào thị trường.
Thiếu cơ chế thanh toán và bảo hộ hợp lý: Việt Nam cần cải thiện thêm về cơ chế thanh toán, bảo hộ và các vấn đề về pháp lý để nhà đầu tư nước ngoài cảm thấy an toàn và thuận lợi hơn khi tham gia vào thị trường.
5. Quy mô và thanh khoản của thị trường
Quy mô thị trường chưa đủ lớn: Mặc dù thị trường chứng khoán Việt Nam đã có sự tăng trưởng mạnh về quy mô và giá trị giao dịch, nhưng vẫn còn nhỏ so với các thị trường mới nổi khác. Điều này khiến Việt Nam chưa thể đáp ứng tiêu chuẩn về quy mô vốn hóa và thanh khoản mà các tổ chức như MSCI hoặc FTSE yêu cầu.
Thanh khoản chưa ổn định: Thanh khoản của thị trường vẫn còn phụ thuộc nhiều vào các nhà đầu tư nhỏ lẻ trong nước, khiến cho dòng tiền không thực sự ổn định. Thị trường cần sự tham gia mạnh mẽ hơn từ các quỹ đầu tư nước ngoài để tăng tính thanh khoản và sự ổn định.
6. Môi trường pháp lý và quy định
Khung pháp lý còn thiếu đồng bộ: Hệ thống quy định về chứng khoán ở Việt Nam còn nhiều bất cập và đôi khi gây khó khăn cho nhà đầu tư nước ngoài. Các quy định pháp lý liên quan đến việc giám sát, quản lý, và bảo vệ nhà đầu tư cần được cải thiện để tạo ra môi trường đầu tư công bằng và minh bạch hơn.
Quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước: Việt Nam đang trong quá trình cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước, nhưng tiến độ vẫn còn chậm. Các doanh nghiệp lớn cần được niêm yết nhiều hơn để tăng quy mô và sức hút của thị trường.
7. Tình hình vĩ mô và chính sách tiền tệ
Ổn định kinh tế vĩ mô là yếu tố quan trọng trong việc thu hút đầu tư nước ngoài và nâng hạng thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, Việt Nam cần tiếp tục duy trì tăng trưởng kinh tế ổn định, kiểm soát lạm phát, và tăng cường chính sách tiền tệ linh hoạt để hỗ trợ thị trường tài chính.
Kết luận:
Việc thị trường chứng khoán Việt Nam chưa được nâng hạng lên thị trường mới nổi trong năm 2024 chủ yếu đến từ các vấn đề kỹ thuật, quy định pháp lý, tính minh bạch, và quy mô thị trường chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn quốc tế. Để đạt được mục tiêu nâng hạng, Việt Nam cần tiếp tục cải thiện cơ sở hạ tầng thị trường, tăng tính minh bạch và quản trị doanh nghiệp, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà đầu tư nước ngoài.

NGUYỄN QUỐC AN

Đặng Thị Bích Thuỷ

Spring

Trường Sinh