Khi những người kh&#244;ng hiểu về blockchain viết về blockchain Pi

(Phản biện b&#224;i: &quot;SuperNode của Pi Network bị nghi ngờ t&#237;nh phi tập trung&quot;, VnExpress, 26.3.2025)

+Ho&#224;i nghi l&#224; điều cần thiết với bất kỳ dự &#225;n c&#244;ng nghệ n&#224;o, đặc biệt trong thế giới tiền m&#227; h&#243;a nơi niềm tin mong manh v&#224; l&#242;ng tham dễ khiến người ta vỡ mộng. 

+Nhưng ho&#224;i nghi cần đi c&#249;ng hiểu biết. Một b&#224;i b&#225;o nếu chỉ d&#249;ng Reddit v&#224; X l&#224;m nguồn, dẫn lời những người giấu t&#234;n để kết luận một nền tảng l&#224; “tập trung”, l&#224; “tr&#242; lừa đảo”, th&#236; đ&#243; kh&#244;ng c&#242;n l&#224; b&#225;o ch&#237;, m&#224; l&#224; định kiến c&#243; chủ đ&#237;ch.

+Trong b&#224;i viết mới nhất tr&#234;n VnExpress, người ta lại thấy giọng điệu ấy lặp lại một thứ vừa thiếu hiểu biết kỹ thuật, vừa kh&#244;ng th&#232;m giấu &#225;c cảm. Họ kh&#244;ng đặt c&#226;u hỏi tại sao h&#224;ng triệu người vẫn ki&#234;n tr&#236; chạy Node, vẫn g&#243;p sức ph&#225;t triển ứng dụng trong hệ sinh th&#225;i Pi m&#224; mặc định đ&#243; l&#224; “những nh&#224; đầu tư thiếu hiểu biết”. Họ kh&#244;ng nh&#236;n thấy cả một blockchain đang chạy Mainnet độc lập m&#224; vẫn lặp lại một điệp kh&#250;c cũ, Pi kh&#244;ng c&#243; blockchain.

Super node kh&#225;i niệm bị b&#224;i b&#225;o gắn m&#225;c “tập trung” thực ra l&#224; th&#224;nh phần b&#236;nh thường trong c&#225;c hệ thống đồng thuận kiểu Stellar SCP. N&#243; kh&#225;c với h&#224;ng ngh&#236;n node trong Bitcoin vốn cần số lượng đ&#244;ng đảo để b&#249; đắp rủi ro thuật to&#225;n PoW. SCP kh&#244;ng cần qu&#225; nhiều, m&#224; cần những nh&#243;m x&#225;c thực đ&#225;ng tin cậy để đảm bảo hiệu năng. Dự &#225;n n&#224;o cũng c&#243; giai đoạn khởi đầu. Pi Network đang ở giai đoạn ấy một “Genesis phase” v&#224; điều đ&#243; kh&#244;ng đồng nghĩa n&#243; l&#224; một vụ lừa đảo.

+Tr&#225;i lại, c&#225;i gọi l&#224; “phi tập trung ngay từ đầu” đ&#244;i khi lại l&#224; c&#225;i bẫy. Nhiều token ERC-20 phi tập trung trọn g&#243;i, rồi bị c&#225; mập xả sạch sau khi ni&#234;m yết. Người cuối c&#249;ng mới l&#224; người mất m&#225;t. Pi bằng c&#225;ch giữ coin trong tay Picoteam v&#224; cho người d&#249;ng tự khai th&#225;c dần kh&#244;ng l&#224;m điều đ&#243;. Pi kh&#244;ng l&#224;m giả blockchain, kh&#244;ng xả token, kh&#244;ng b&#225;n mộng nhanh ch&#243;ng.

+Justin Bons người được b&#225;o dẫn lại như một chuy&#234;n gia “vạch mặt lừa đảo” thực chất l&#224; một nh&#226;n vật thường xuy&#234;n chỉ tr&#237;ch cả Cardano, EOS, IOTA, Tron… Những dự &#225;n n&#224;o kh&#244;ng đi theo đ&#250;ng m&#244; h&#236;nh &#244;ng ta ưa th&#237;ch đều bị g&#225;n nh&#227;n “scam”.

+Ng&#244;n ngữ &#244;ng d&#249;ng với Pi “tr&#242; lừa đảo trắng trợn”, “thiết kế để bẫy nạn nh&#226;n” l&#224; thứ ng&#244;n ngữ k&#237;ch động chứ kh&#244;ng phải ph&#226;n t&#237;ch. B&#225;o ch&#237; c&#243; tr&#225;ch nhiệm, lẽ ra kh&#244;ng n&#234;n đưa lại nguy&#234;n văn những c&#225;o buộc như thế nếu kh&#244;ng c&#243; bằng chứng kỹ thuật.

+C&#225;o buộc “Pi kh&#244;ng c&#243; blockchain” đ&#227; qu&#225; muộn. Mainnet Pi c&#243; thể tra được từ explorer.pi với hơn 12 triệu v&#237; đ&#227; hoạt động. Pi Wallet đ&#227; c&#243; thể thực hiện giao dịch peer-to-peer. C&#225;c ứng dụng như Fireside Forum hay PiChainMall hoạt động ho&#224;n to&#224;n tr&#234;n nền blockchain ri&#234;ng kh&#244;ng phụ thuộc v&#224;o Ethereum hay bất kỳ hệ thống n&#224;o kh&#225;c. Nếu đ&#226;y l&#224; “kh&#244;ng c&#243; blockchain”, th&#236; định nghĩa blockchain cần được viết lại.

+Phi tập trung kh&#244;ng phải l&#224; một khẩu hiệu. Đ&#243; l&#224; một qu&#225; tr&#236;nh. Ngay cả Ethereum cũng từng c&#243; thời gian gần như chỉ c&#243; Vitalik v&#224; v&#224;i người bạn kiểm so&#225;t. Solana từng phải dừng mạng đến v&#224;i lần v&#236; lỗi kỹ thuật. Nhưng kh&#244;ng v&#236; thế m&#224; gọi họ l&#224; scam. 

+Pi kh&#244;ng ho&#224;n hảo. Nhưng nếu c&#243; điều g&#236; cần chỉ tr&#237;ch, th&#236; n&#234;n l&#224; tốc độ chậm, chứ kh&#244;ng phải sự hiện diện của đội ngũ ph&#225;t triển. Tập trung ban đầu l&#224; để đảm bảo một kiến tr&#250;c hoạt động. Quan trọng l&#224; c&#243; lộ tr&#236;nh ph&#226;n quyền r&#245; r&#224;ng, minh bạch điều m&#224; Pi đang bắt đầu thực hiện với việc tăng số lượng Super node trong v&#224;i th&#225;ng.

+Kh&#244;ng ai bắt buộc phải tin v&#224;o Pi. Nhưng phủ định n&#243; m&#224; kh&#244;ng hiểu n&#243; l&#224; g&#236; đ&#243; l&#224; điều cần đặt dấu hỏi. Cũng giống như kh&#244;ng ai bắt buộc phải viết về blockchain. Nhưng nếu đ&#227; viết, h&#227;y cố hiểu n&#243;, hoặc &#237;t nhất, t&#244;n trọng những người đang nghi&#234;m t&#250;c với c&#244;ng việc ấy.

(B&#224; con Pioneers share mạnh)

Cu L&#224;ng C&#225;t

Khi những người không hiểu về blockchain viết về blockchain Pi

(Phản biện bài: "SuperNode của Pi Network bị nghi ngờ tính phi tập trung", VnExpress, 26.3.2025)

+Hoài nghi là điều cần thiết với bất kỳ dự án công nghệ nào, đặc biệt trong thế giới tiền mã hóa nơi niềm tin mong manh và lòng tham dễ khiến người ta vỡ mộng. 

+Nhưng hoài nghi cần đi cùng hiểu biết. Một bài báo nếu chỉ dùng Reddit và X làm nguồn, dẫn lời những người giấu tên để kết luận một nền tảng là “tập trung”, là “trò lừa đảo”, thì đó không còn là báo chí, mà là định kiến có chủ đích.

+Trong bài viết mới nhất trên VnExpress, người ta lại thấy giọng điệu ấy lặp lại một thứ vừa thiếu hiểu biết kỹ thuật, vừa không thèm giấu ác cảm. Họ không đặt câu hỏi tại sao hàng triệu người vẫn kiên trì chạy Node, vẫn góp sức phát triển ứng dụng trong hệ sinh thái Pi mà mặc định đó là “những nhà đầu tư thiếu hiểu biết”. Họ không nhìn thấy cả một blockchain đang chạy Mainnet độc lập mà vẫn lặp lại một điệp khúc cũ, Pi không có blockchain.

Super node khái niệm bị bài báo gắn mác “tập trung” thực ra là thành phần bình thường trong các hệ thống đồng thuận kiểu Stellar SCP. Nó khác với hàng nghìn node trong Bitcoin vốn cần số lượng đông đảo để bù đắp rủi ro thuật toán PoW. SCP không cần quá nhiều, mà cần những nhóm xác thực đáng tin cậy để đảm bảo hiệu năng. Dự án nào cũng có giai đoạn khởi đầu. Pi Network đang ở giai đoạn ấy một “Genesis phase” và điều đó không đồng nghĩa nó là một vụ lừa đảo.

+Trái lại, cái gọi là “phi tập trung ngay từ đầu” đôi khi lại là cái bẫy. Nhiều token ERC-20 phi tập trung trọn gói, rồi bị cá mập xả sạch sau khi niêm yết. Người cuối cùng mới là người mất mát. Pi bằng cách giữ coin trong tay Picoteam và cho người dùng tự khai thác dần không làm điều đó. Pi không làm giả blockchain, không xả token, không bán mộng nhanh chóng.

+Justin Bons người được báo dẫn lại như một chuyên gia “vạch mặt lừa đảo” thực chất là một nhân vật thường xuyên chỉ trích cả Cardano, EOS, IOTA, Tron… Những dự án nào không đi theo đúng mô hình ông ta ưa thích đều bị gán nhãn “scam”.

+Ngôn ngữ ông dùng với Pi “trò lừa đảo trắng trợn”, “thiết kế để bẫy nạn nhân” là thứ ngôn ngữ kích động chứ không phải phân tích. Báo chí có trách nhiệm, lẽ ra không nên đưa lại nguyên văn những cáo buộc như thế nếu không có bằng chứng kỹ thuật.

+Cáo buộc “Pi không có blockchain” đã quá muộn. Mainnet Pi có thể tra được từ explorer.pi với hơn 12 triệu ví đã hoạt động. Pi Wallet đã có thể thực hiện giao dịch peer-to-peer. Các ứng dụng như Fireside Forum hay PiChainMall hoạt động hoàn toàn trên nền blockchain riêng không phụ thuộc vào Ethereum hay bất kỳ hệ thống nào khác. Nếu đây là “không có blockchain”, thì định nghĩa blockchain cần được viết lại.

+Phi tập trung không phải là một khẩu hiệu. Đó là một quá trình. Ngay cả Ethereum cũng từng có thời gian gần như chỉ có Vitalik và vài người bạn kiểm soát. Solana từng phải dừng mạng đến vài lần vì lỗi kỹ thuật. Nhưng không vì thế mà gọi họ là scam. 

+Pi không hoàn hảo. Nhưng nếu có điều gì cần chỉ trích, thì nên là tốc độ chậm, chứ không phải sự hiện diện của đội ngũ phát triển. Tập trung ban đầu là để đảm bảo một kiến trúc hoạt động. Quan trọng là có lộ trình phân quyền rõ ràng, minh bạch điều mà Pi đang bắt đầu thực hiện với việc tăng số lượng Super node trong vài tháng.

+Không ai bắt buộc phải tin vào Pi. Nhưng phủ định nó mà không hiểu nó là gì đó là điều cần đặt dấu hỏi. Cũng giống như không ai bắt buộc phải viết về blockchain. Nhưng nếu đã viết, hãy cố hiểu nó, hoặc ít nhất, tôn trọng những người đang nghiêm túc với công việc ấy.

(Bà con Pioneers share mạnh)

Cu Làng Cát