SỰ B&#205; ẨN CỦA PI NETWORK
(v&#224; qu&#225; tr&#236;nh “d&#226;n chủ h&#243;a” AI)

C&#225;c nh&#224; ph&#225;t triển Pi Network c&#243; một tầm nh&#236;n phải n&#243;i l&#224; “vượt thời đại” khi khởi chạy hệ sinh th&#225;i n&#224;y. C&#225;c vị kh&#244;ng những c&#243; tham vọng khắc phuc những bất cập của hệ thống Blockchain đang được c&#225;c hệ sinh th&#225;i kh&#225;c &#225;p dụng, nhằm đưa Pi trở th&#224;nh crypto phổ cập cho mọi người m&#224; c&#242;n tạo một cuộc c&#225;ch mạng trong c&#244;ng nghệ dựa tr&#234;n Blockchain.

Như t&#244;i đ&#227; đề cập ở b&#224;i trước, Pi Network trong suốt 6 năm đ&#227; x&#226;y dựng một hệ thống Blockchain ri&#234;ng độc đ&#225;o, ngay cả việc ph&#225;t triển giao thức SCP cũng l&#224; sự độc đ&#225;o ri&#234;ng của Pi, chẳng li&#234;n quan g&#236; đến hệ sinh th&#225;i Stellar như một số người ngộ nhận. V&#224; nh&#236;n v&#224;o hệ thống Pi Node (đang testnet), những người am hiểu về blockchain kh&#244;ng khỏi kinh ngạc khi h&#236;nh dung ch&#250;ng vận h&#224;nh trong tương lai gần.

Đ&#227; c&#243; hơn 200 ng&#224;n Nodes (đến thời điểm n&#224;y chắc chắn nhiều hơn) với hơn 1 triệu CPU được huy động từ c&#225;c m&#225;y t&#237;nh c&#225; nh&#226;n phi tập trung, Blockchain của Pi sẽ l&#224; nền tảng phi tập trung lớn nhất thế giới. Chắc chắn l&#224; sau khi open mainnet ổn định v&#224; mở rộng người d&#249;ng, số Pi Node c&#243; thể l&#234;n đến h&#224;ng triệu. 

Bạn c&#243; hiểu điều n&#224;y c&#243; &#253; nghĩa g&#236; kh&#244;ng ? Trước hết, người chạy Node sẽ được hai loại phần thưởng, phần thưởng khi x&#225;c nhận giao dịch v&#224; phần thưởng đ&#243;ng g&#243;p t&#224;i nguy&#234;n v&#224;o hệ sinh th&#225;i Pi. “Đ&#243;ng g&#243;p t&#224;i nguy&#234;n” l&#224; g&#236; ? L&#224; m&#225;y t&#237;nh chạy node của bạn sẽ lưu trữ dữ liệu phi tập trung của hệ sinh th&#225;i Pi Network, bao gồm dữ liệu của tất cả c&#225;c ứng dụng của c&#225;c nh&#224; ph&#225;t triển tr&#234;n Pi. N&#243;i n&#244;m nay cho dễ hiểu, Node của bạn vừa đ&#243;ng vai tr&#242; như một trạm thu ph&#237; khi xe chạy qua, tức l&#224; khi một giao dịch truyền qua hệ thống, vừa gần như l&#224; “cho thu&#234;” m&#225;y t&#237;nh để hệ sinh th&#225;i Pi lưu trữ dữ liệu phi tập trung. Đ&#243; lầ sự đ&#243;ng g&#243;p v&#224; sự đền đ&#225;p cho sự đ&#242;ng g&#243;p đ&#243; của người chạy Node. Nhưng kh&#244;ng chỉ c&#243; vậy. 

Bạn cần phải hiểu th&#234;m điều cực kỳ quan trọng n&#224;y. Hiện tại, c&#225;c c&#244;ng ty AI muốn huấn luyện AI đều phải x&#226;y dựng một trung t&#226;m dữ liệu lớn (big data), khoản đầu tư n&#224;y v&#244; c&#249;ng tốn k&#233;m, l&#234;n tới h&#224;ng tỷ, h&#224;ng chục tỷ đ&#244; la. D&#249;ng Big Data để huấn luyện AI c&#243; hai nhược điểm lớn. Trước hết l&#224; rất tốn tiền. Thứ nữa l&#224; dữ liệu của Big Data thượng v&#224;ng hạ c&#225;m, bao gồm những dữ liệu c&#243; &#237;ch v&#224; những dữ liệu c&#243; hại, những dữ liệu ch&#237;nh x&#225;c v&#224; những liệu t&#224;o lao bịa đặt. Đặc biệt l&#224; những dữ liệu về x&#227; hội v&#224; khoa học x&#227; hội trong một thời gian d&#224;i được giới học phiệt của c&#225;c Ch&#237;nh phủ lớn thi nhau phổ cập. T&#236;nh trạng hỗ lốn của Big Data khiến cho c&#225;c AI được huấn luyện rồi cung cấp cho người sử dụng những th&#244;ng tin thi&#234;n vị thiếu trung thực, nhất l&#224; tr&#234;n l&#227;nh vực x&#227; hội v&#224; khoa học x&#227; hội. Bởi vậy AI hiện nay ch&#237;nh l&#224; &quot;con dao hai lưỡi&quot;. 

Với dữ liệu phi tập trung được cung cấp v&#224; lưu giữ tr&#234;n hệ thống Blockchain, sự thi&#234;n vị sai lệch n&#243;i tr&#234;n được khắc phục rất đ&#225;ng kể, l&#224; do dữ liệu đầu v&#224;o đều được hệ thống blockchain tự động x&#225;c minh để loại bỏ những thứ t&#224;o lao kh&#244;ng đ&#225;ng tin cậy. 

Nhưng v&#236; blockchain chưa được phổ cập, n&#234;n dữ liệu phi tập trung kh&#244;ng c&#243; nhiều, n&#234;n c&#225;c c&#244;ng ty AI đ&#236;nh đ&#225;m hiện nay vẫn phải d&#249;ng Big Data để huấn luyện AI. v&#224; người d&#249;ng vẫn phải sử dụng &quot;con dao hai lưỡi&quot;.

Với sự ra đời của hệ thống dữ liệu phi tập trung của Pi Network, một cuộc c&#225;ch mạng về AI trong tương lai kh&#244;ng xa sẽ diễn ra. Ch&#250;ng ta c&#243; thể h&#236;nh dung sơ bộ :

Thứ nhứt. C&#225;c c&#244;ng ty AI thay v&#236; đầu tư rất tốn k&#233;m để x&#226;y dựng trung t&#226;m dữ liệu si&#234;u mắc tiền với hệ thống m&#225;y t&#237;nh khổng lồ si&#234;u mạnh v&#224; tiền điện si&#234;u tốn k&#233;m, sẽ sử dụng dữ liệu phi tập trung (hiện h&#236;nh lớn nhất tới đ&#226;y sẽ l&#224; của Pi Network) với chi ph&#237; si&#234;u rẻ trả cho hệ thống m&#225;y t&#237;nh c&#225; nh&#226;n ph&#226;n t&#225;n khắp h&#224;nh tinh của người chạy Pi Node như ch&#250;ng ta. Nguồn t&#224;i ch&#237;nh m&#224; c&#225;c tập đo&#224;n AI một phần sẽ được ph&#226;n t&#225;n cho cộng đồng để sử dụng nguồn t&#224;i nguy&#234;n “nh&#224;n rỗi” của họ, phần lớn kh&#244;ng cần chi để giảm mạnh gi&#225; th&#224;nh cơ sở hạ tầng, c&#242;n c&#244;ng ch&#250;ng th&#236; được tiếp cận AI rộng r&#227;i hơn với chi ph&#237; thấp. Lợi &#237;ch từ AI sẽ kh&#244;ng c&#242;n tập trung v&#224;o tay c&#225;c “&#244;ng lớn” m&#224; chia sẻ cho cộng đồng, từ người chạy Node đến c&#225;c nh&#224; ph&#225;t triển v&#224; người d&#249;ng cuối c&#249;ng. C&#225;i n&#224;y gọi l&#224; “d&#226;n chủ h&#243;a” AI. 

Thứ hai. Hệ thống dữ liệu phi tập trung sẽ gi&#250;p AI tiếp cận với nguồn tri thức đ&#225;ng tin cậy. AI sẽ “trung lập”, chỉ cung cấp sự thật, kh&#244;ng phụ thuộc v&#224;o mục đ&#237;ch của người sở hữu n&#243;. Khi ấy, AI sẽ kh&#244;ng c&#242;n l&#224; “con dao hai lưỡi” m&#224; trở th&#224;nh “người cộng sự” đ&#225;ng tin cậy của c&#225;c nh&#224; khoa học, c&#225;c doanh nghiệp, c&#225;c nh&#224; hoạt động s&#225;ng tạo v&#224; tất cả mọi người quan t&#226;m đến tri thức. 

Vẫn c&#242;n rất nhiều những b&#237; ẩn kỳ diệu trong hệ sinh th&#225;i Pi Network m&#224; c&#225;c tập đo&#224;n lớn v&#224; nhiều Ch&#237;nh phủ đ&#227; nh&#236;n thấy. Những b&#237; ẩn đ&#243; sẽ lần lượt được bạch h&#243;a khi trở th&#224;nh hiện thực.

HO&#192;NG HẢI V&#194;N

SỰ BÍ ẨN CỦA PI NETWORK
(và quá trình “dân chủ hóa” AI)

Các nhà phát triển Pi Network có một tầm nhìn phải nói là “vượt thời đại” khi khởi chạy hệ sinh thái này. Các vị không những có tham vọng khắc phuc những bất cập của hệ thống Blockchain đang được các hệ sinh thái khác áp dụng, nhằm đưa Pi trở thành crypto phổ cập cho mọi người mà còn tạo một cuộc cách mạng trong công nghệ dựa trên Blockchain.

Như tôi đã đề cập ở bài trước, Pi Network trong suốt 6 năm đã xây dựng một hệ thống Blockchain riêng độc đáo, ngay cả việc phát triển giao thức SCP cũng là sự độc đáo riêng của Pi, chẳng liên quan gì đến hệ sinh thái Stellar như một số người ngộ nhận. Và nhìn vào hệ thống Pi Node (đang testnet), những người am hiểu về blockchain không khỏi kinh ngạc khi hình dung chúng vận hành trong tương lai gần.

Đã có hơn 200 ngàn Nodes (đến thời điểm này chắc chắn nhiều hơn) với hơn 1 triệu CPU được huy động từ các máy tính cá nhân phi tập trung, Blockchain của Pi sẽ là nền tảng phi tập trung lớn nhất thế giới. Chắc chắn là sau khi open mainnet ổn định và mở rộng người dùng, số Pi Node có thể lên đến hàng triệu. 

Bạn có hiểu điều này có ý nghĩa gì không ? Trước hết, người chạy Node sẽ được hai loại phần thưởng, phần thưởng khi xác nhận giao dịch và phần thưởng đóng góp tài nguyên vào hệ sinh thái Pi. “Đóng góp tài nguyên” là gì ? Là máy tính chạy node của bạn sẽ lưu trữ dữ liệu phi tập trung của hệ sinh thái Pi Network, bao gồm dữ liệu của tất cả các ứng dụng của các nhà phát triển trên Pi. Nói nôm nay cho dễ hiểu, Node của bạn vừa đóng vai trò như một trạm thu phí khi xe chạy qua, tức là khi một giao dịch truyền qua hệ thống, vừa gần như là “cho thuê” máy tính để hệ sinh thái Pi lưu trữ dữ liệu phi tập trung. Đó lầ sự đóng góp và sự đền đáp cho sự đòng góp đó của người chạy Node. Nhưng không chỉ có vậy. 

Bạn cần phải hiểu thêm điều cực kỳ quan trọng này. Hiện tại, các công ty AI muốn huấn luyện AI đều phải xây dựng một trung tâm dữ liệu lớn (big data), khoản đầu tư này vô cùng tốn kém, lên tới hàng tỷ, hàng chục tỷ đô la. Dùng Big Data để huấn luyện AI có hai nhược điểm lớn. Trước hết là rất tốn tiền. Thứ nữa là dữ liệu của Big Data thượng vàng hạ cám, bao gồm những dữ liệu có ích và những dữ liệu có hại, những dữ liệu chính xác và những liệu tào lao bịa đặt. Đặc biệt là những dữ liệu về xã hội và khoa học xã hội trong một thời gian dài được giới học phiệt của các Chính phủ lớn thi nhau phổ cập. Tình trạng hỗ lốn của Big Data khiến cho các AI được huấn luyện rồi cung cấp cho người sử dụng những thông tin thiên vị thiếu trung thực, nhất là trên lãnh vực xã hội và khoa học xã hội. Bởi vậy AI hiện nay chính là "con dao hai lưỡi". 

Với dữ liệu phi tập trung được cung cấp và lưu giữ trên hệ thống Blockchain, sự thiên vị sai lệch nói trên được khắc phục rất đáng kể, là do dữ liệu đầu vào đều được hệ thống blockchain tự động xác minh để loại bỏ những thứ tào lao không đáng tin cậy. 

Nhưng vì blockchain chưa được phổ cập, nên dữ liệu phi tập trung không có nhiều, nên các công ty AI đình đám hiện nay vẫn phải dùng Big Data để huấn luyện AI. và người dùng vẫn phải sử dụng "con dao hai lưỡi".

Với sự ra đời của hệ thống dữ liệu phi tập trung của Pi Network, một cuộc cách mạng về AI trong tương lai không xa sẽ diễn ra. Chúng ta có thể hình dung sơ bộ :

Thứ nhứt. Các công ty AI thay vì đầu tư rất tốn kém để xây dựng trung tâm dữ liệu siêu mắc tiền với hệ thống máy tính khổng lồ siêu mạnh và tiền điện siêu tốn kém, sẽ sử dụng dữ liệu phi tập trung (hiện hình lớn nhất tới đây sẽ là của Pi Network) với chi phí siêu rẻ trả cho hệ thống máy tính cá nhân phân tán khắp hành tinh của người chạy Pi Node như chúng ta. Nguồn tài chính mà các tập đoàn AI một phần sẽ được phân tán cho cộng đồng để sử dụng nguồn tài nguyên “nhàn rỗi” của họ, phần lớn không cần chi để giảm mạnh giá thành cơ sở hạ tầng, còn công chúng thì được tiếp cận AI rộng rãi hơn với chi phí thấp. Lợi ích từ AI sẽ không còn tập trung vào tay các “ông lớn” mà chia sẻ cho cộng đồng, từ người chạy Node đến các nhà phát triển và người dùng cuối cùng. Cái này gọi là “dân chủ hóa” AI. 

Thứ hai. Hệ thống dữ liệu phi tập trung sẽ giúp AI tiếp cận với nguồn tri thức đáng tin cậy. AI sẽ “trung lập”, chỉ cung cấp sự thật, không phụ thuộc vào mục đích của người sở hữu nó. Khi ấy, AI sẽ không còn là “con dao hai lưỡi” mà trở thành “người cộng sự” đáng tin cậy của các nhà khoa học, các doanh nghiệp, các nhà hoạt động sáng tạo và tất cả mọi người quan tâm đến tri thức. 

Vẫn còn rất nhiều những bí ẩn kỳ diệu trong hệ sinh thái Pi Network mà các tập đoàn lớn và nhiều Chính phủ đã nhìn thấy. Những bí ẩn đó sẽ lần lượt được bạch hóa khi trở thành hiện thực.

HOÀNG HẢI VÂN