ĐỈNH CỦA ĐỈNH
Nhiều người n&#243;i: 
- B&#225;n cuốc xẻng th&#236; ăn chắc hơn l&#224; đ&#224;o v&#224;ng.
- N&#234;n đầu tư v&#224;o NVDA th&#236; ăn chắc hơn l&#224; v&#224;o c&#225;c c&#244;ng ty AI mua chip NVDA về đ&#224;o.
M&#236;nh xin kể lại lịch sử Gold Rush năm 1849. Năm đ&#243;, dụng cụ đ&#224;o v&#224;ng tăng 4000% nhưng sau khi cơn sốt đi qua, gi&#225; rớt xuống c&#242;n chỉ 1% của gi&#225; tr&#234;n đỉnh.
Nhiều người lại n&#243;i:
- Thế nhưng chip GPU th&#236; l&#224; c&#244;ng nghệ cao chứ kh&#244;ng như c&#225;i xẻng đ&#224;o v&#224;ng đơn sơ n&#234;n chắc n&#243; kh&#225;c?
- V&#224; con người ng&#224;y nay giỏi giang v&#236; c&#243; nhiều th&#244;ng tin v&#224; kiến thức hơn nữa. N&#234;n chắc vụ Gold Rush kh&#244;ng lặp lại?

Vậy để m&#236;nh kể một c&#226;u chuyện về c&#244;ng nghệ cao gần đ&#226;y th&#244;i. 
C&#226;u chuyện về Cisco, c&#244;ng ty sản xuất c&#225;c thiết bị hạ tầng mạng c&#243; gi&#225; cổ phiếu tăng từ $10 năm 1998 đến $77 năm 2000, tức l&#224; 670%. 
Đ&#243; l&#224; thời dotcom b&#249;ng nổ, c&#225;c c&#244;ng ty cũ chỉ cần c&#243; c&#225;i t&#234;n miền dotcom l&#224; gi&#225; cổ phiếu tăng dựng đứng, c&#225;c c&#244;ng ty mới l&#224;m về Internet mọc ra như nấm, tiền đổ v&#224;o ầm ầm. 
Tất nhi&#234;n nếu muốn l&#224;m ăn tr&#234;n mạng th&#236; phải sử dụng thiết bị hạ tầng của Cisco, cũng giống như muốn l&#224;m AI th&#236; phải mua chip của NVDA b&#226;y giờ vậy. L&#250;c đ&#243; mua cổ phiếu Cisco cũng giống như đi bu&#244;n cuốc xẻng thời Gold Rush vậy. 
Cisco trở th&#224;nh c&#244;ng ty c&#243; gi&#225; trị vốn h&#243;a cao nhất tr&#234;n thế giới. C&#226;u chuyện n&#224;y nghe quen kh&#244;ng c&#225;c bạn?

Thời nay cũng vậy, c&#244;ng ty n&#224;o gắn c&#225;i chữ AI v&#224;o th&#236; cũng l&#234;n ầm ầm, c&#244;ng ty AI mọc ra như nấm, tiền đổ v&#224;o ầm ầm. Tất nhi&#234;n l&#224; để l&#224;m AI th&#236; phải mua chip NVDA. NVDA trở th&#224;nh c&#244;ng ty c&#243; gi&#225; trị vốn h&#243;a lớn nhất thế giới.
C&#225;c bạn thấy đồ thị gi&#225; cổ phiếu NVDA b&#226;y giờ c&#243; giống của Cisco thời dotcom kh&#244;ng (2h&#236;nh đ&#237;nh k&#232;m b&#224;i viết)?

M&#236;nh kh&#244;ng c&#243; n&#243;i AI l&#224; kh&#244;ng c&#243; gi&#225; trị, xin vui l&#242;ng kh&#244;ng nh&#233;t chữ v&#224;o miệng m&#236;nh. 
Sau bong b&#243;ng dotcom bị bể, h&#224;ng ng&#224;n c&#244;ng ty ph&#225; sản, h&#224;ng triệu người ph&#225; sản, th&#236; đ&#227; c&#243; những c&#244;ng ty th&#224;nh c&#244;ng v&#224; l&#224;m ra rất nhiều thứ hữu &#237;ch tr&#234;n Internet. Nhưng con số n&#224;y l&#224; rất &#237;t so với số lượng c&#244;ng ty dotcom trước khi bong b&#243;ng bị bể. 
V&#224; điều cơ bản l&#224; gi&#225; cổ phiếu Cisco chưa bao giờ trở về gi&#225; đỉnh của n&#243; năm 2000. Hiện nay, sau 24 năm, gi&#225; của Cisco l&#224; $46, chỉ bằng 59% gi&#225; tr&#234;n đỉnh l&#250;c mọi người lao v&#224;o mua.

Bong b&#243;ng t&#224;i ch&#237;nh kh&#244;ng phải l&#224; do một loại t&#224;i sản n&#224;o đ&#243; kh&#244;ng c&#243; gi&#225; trị, m&#224; l&#224; do gi&#225; thị trường của n&#243; bị l&#242;ng tham con người đẩy l&#234;n qu&#225; cao so với gi&#225; trị thực của n&#243;. 
Từ Gold Rush đến bong b&#243;ng bất động sản, bong b&#243;ng dotcom, bong b&#243;ng crypto, bong b&#243;ng xe điện, v&#224; b&#226;y giờ l&#224; bong b&#243;ng AI đều c&#243; chung t&#237;nh chất đ&#243;. 
Kh&#244;ng ai n&#243;i v&#224;ng, bất động sản, dotcom, crypto, xe điện, hay AI l&#224; kh&#244;ng c&#243; gi&#225; trị cả. Nhưng những loại t&#224;i sản/c&#244;ng nghệ n&#224;y c&#243; gi&#225; trị kh&#244;ng c&#243; nghĩa l&#224; n&#243; kh&#244;ng tạo ra bong b&#243;ng v&#224; kh&#244;ng bị vỡ.

C&#225;i bong b&#243;ng AI n&#224;y khi n&#224;o vỡ? 
T&#244;i kh&#244;ng biết! 
Cổ phiếu NVDA c&#243; l&#234;n nữa hay sẽ rớt xuống? 
T&#244;i kh&#244;ng biết! 
Nhưng t&#244;i biết rằng, bất kỳ gi&#225; cổ phiếu n&#224;o được giao dịch cũng l&#224; được tạo ra bởi người mua v&#224; người b&#225;n:
Người mua phải nghĩ n&#243; sẽ l&#234;n tiếp mới mua. 
Người b&#225;n phải nghĩ n&#243; kh&#244;ng l&#234;n nữa mới b&#225;n. 
Như vậy, l&#250;c n&#224;o cũng c&#243; xấp xỉ 50% thị trường nghĩ n&#243; sẽ l&#234;n tiếp v&#224; 50% thị trường nghĩ n&#243; kh&#244;ng l&#234;n nữa hoặc sẽ rớt. 
Tui kh&#244;ng c&#243; khả năng biết 50% n&#224;o l&#224; đ&#250;ng. V&#224; thực tế, kh&#244;ng ai c&#243; khả năng đ&#243;. Kh&#244;ng c&#243; g&#236; l&#224; ăn chắc cả. 
Bất kỳ việc mua b&#225;n n&#224;o tr&#234;n thị trường đều c&#243; rủi ro của n&#243;. Quan trọng l&#224; bạn phải biết mục ti&#234;u của m&#236;nh v&#224; khả năng chấp nhận rủi ro của m&#236;nh. 
Đ&#243; gọi l&#224; đầu tư!
Con người kh&#244;ng bao giờ tin l&#224; lịch sử sẽ lặp lại cho đến khi lịch sử lặp lại. 
Tất cả v&#236; l&#242;ng tham v&#224; sự sợ h&#227;i của con người. 
Ai học lịch sử đều thấy.



ĐỈNH CỦA ĐỈNH
Nhiều người nói: 
- Bán cuốc xẻng thì ăn chắc hơn là đào vàng.
- Nên đầu tư vào NVDA thì ăn chắc hơn là vào các công ty AI mua chip NVDA về đào.
Mình xin kể lại lịch sử Gold Rush năm 1849. Năm đó, dụng cụ đào vàng tăng 4000% nhưng sau khi cơn sốt đi qua, giá rớt xuống còn chỉ 1% của giá trên đỉnh.
Nhiều người lại nói:
- Thế nhưng chip GPU thì là công nghệ cao chứ không như cái xẻng đào vàng đơn sơ nên chắc nó khác?
- Và con người ngày nay giỏi giang vì có nhiều thông tin và kiến thức hơn nữa. Nên chắc vụ Gold Rush không lặp lại?

Vậy để mình kể một câu chuyện về công nghệ cao gần đây thôi. 
Câu chuyện về Cisco, công ty sản xuất các thiết bị hạ tầng mạng có giá cổ phiếu tăng từ $10 năm 1998 đến $77 năm 2000, tức là 670%. 
Đó là thời dotcom bùng nổ, các công ty cũ chỉ cần có cái tên miền dotcom là giá cổ phiếu tăng dựng đứng, các công ty mới làm về Internet mọc ra như nấm, tiền đổ vào ầm ầm. 
Tất nhiên nếu muốn làm ăn trên mạng thì phải sử dụng thiết bị hạ tầng của Cisco, cũng giống như muốn làm AI thì phải mua chip của NVDA bây giờ vậy. Lúc đó mua cổ phiếu Cisco cũng giống như đi buôn cuốc xẻng thời Gold Rush vậy. 
Cisco trở thành công ty có giá trị vốn hóa cao nhất trên thế giới. Câu chuyện này nghe quen không các bạn?

Thời nay cũng vậy, công ty nào gắn cái chữ AI vào thì cũng lên ầm ầm, công ty AI mọc ra như nấm, tiền đổ vào ầm ầm. Tất nhiên là để làm AI thì phải mua chip NVDA. NVDA trở thành công ty có giá trị vốn hóa lớn nhất thế giới.
Các bạn thấy đồ thị giá cổ phiếu NVDA bây giờ có giống của Cisco thời dotcom không (2hình đính kèm bài viết)?

Mình không có nói AI là không có giá trị, xin vui lòng không nhét chữ vào miệng mình. 
Sau bong bóng dotcom bị bể, hàng ngàn công ty phá sản, hàng triệu người phá sản, thì đã có những công ty thành công và làm ra rất nhiều thứ hữu ích trên Internet. Nhưng con số này là rất ít so với số lượng công ty dotcom trước khi bong bóng bị bể. 
Và điều cơ bản là giá cổ phiếu Cisco chưa bao giờ trở về giá đỉnh của nó năm 2000. Hiện nay, sau 24 năm, giá của Cisco là $46, chỉ bằng 59% giá trên đỉnh lúc mọi người lao vào mua.

Bong bóng tài chính không phải là do một loại tài sản nào đó không có giá trị, mà là do giá thị trường của nó bị lòng tham con người đẩy lên quá cao so với giá trị thực của nó. 
Từ Gold Rush đến bong bóng bất động sản, bong bóng dotcom, bong bóng crypto, bong bóng xe điện, và bây giờ là bong bóng AI đều có chung tính chất đó. 
Không ai nói vàng, bất động sản, dotcom, crypto, xe điện, hay AI là không có giá trị cả. Nhưng những loại tài sản/công nghệ này có giá trị không có nghĩa là nó không tạo ra bong bóng và không bị vỡ.

Cái bong bóng AI này khi nào vỡ? 
Tôi không biết! 
Cổ phiếu NVDA có lên nữa hay sẽ rớt xuống? 
Tôi không biết! 
Nhưng tôi biết rằng, bất kỳ giá cổ phiếu nào được giao dịch cũng là được tạo ra bởi người mua và người bán:
Người mua phải nghĩ nó sẽ lên tiếp mới mua. 
Người bán phải nghĩ nó không lên nữa mới bán. 
Như vậy, lúc nào cũng có xấp xỉ 50% thị trường nghĩ nó sẽ lên tiếp và 50% thị trường nghĩ nó không lên nữa hoặc sẽ rớt. 
Tui không có khả năng biết 50% nào là đúng. Và thực tế, không ai có khả năng đó. Không có gì là ăn chắc cả. 
Bất kỳ việc mua bán nào trên thị trường đều có rủi ro của nó. Quan trọng là bạn phải biết mục tiêu của mình và khả năng chấp nhận rủi ro của mình. 
Đó gọi là đầu tư!
Con người không bao giờ tin là lịch sử sẽ lặp lại cho đến khi lịch sử lặp lại. 
Tất cả vì lòng tham và sự sợ hãi của con người. 
Ai học lịch sử đều thấy.

