TR&#210; CHƠI NGUY HIỂM VỚI C&#212;NG L&#221; - 
[Khi tiền phạt thay &#225;n t&#249;]

(B&#236;nh luận về phi&#234;n ph&#250;c thẩm vụ &#225;n Trịnh Văn Quyết – FLC)
⸻

“Khi c&#244;ng l&#253; bắt đầu mang gi&#225;, niềm tin c&#244;ng ch&#250;ng sẽ l&#224; kẻ trả tiền cuối c&#249;ng.”

Chiều 17/6, trong ph&#242;ng xử của T&#242;a &#225;n Nh&#226;n d&#226;n Cấp cao tại H&#224; Nội, kh&#244;ng kh&#237; dường như lắng lại khi từng bị c&#225;o trong đại &#225;n thao t&#250;ng thị trường chứng kho&#225;n li&#234;n quan Tập đo&#224;n FLC lần lượt xin chuyển h&#236;nh phạt t&#249; sang phạt tiền. Trong số đ&#243; c&#243; cả những c&#225;i t&#234;n đ&#236;nh đ&#225;m: Trịnh Văn Quyết, Hương Trần Kiều Dung, Trịnh Thị Th&#250;y Nga…

Khi luật sư n&#243;i “gia đ&#236;nh đ&#227; nộp đủ tiền”, khi chủ tọa x&#225;c nhận “hồ sơ thể hiện bị c&#225;o đ&#227; khắc phục 1.884 tỷ đồng” v&#224; “đ&#227; nộp dư 22 tỷ đồng”, th&#236; người ta kh&#244;ng thể kh&#244;ng đặt một c&#226;u hỏi lớn:

Phải chăng, ở Việt Nam h&#244;m nay, một bản &#225;n t&#249; c&#243; thể được quy đổi th&#224;nh một khoản tiền – nếu bạn đủ gi&#224;u, đủ quyền, v&#224; đủ th&#226;n thế để tập hợp hơn 5.000 l&#225; đơn xin khoan hồng?
⸻

&#128073; Từ tội phạm kinh tế đến “đối tượng giảm &#225;n tiềm năng”?

Bị c&#225;o Trịnh Văn Quyết, theo &#225;n sơ thẩm, đ&#227; bị tuy&#234;n phạt 21 năm t&#249; v&#236; hai tội: Thao t&#250;ng thị trường chứng kho&#225;n v&#224; Lừa đảo chiếm đoạt t&#224;i sản. Đ&#226;y l&#224; những h&#224;nh vi bị liệt k&#234; trong nh&#243;m c&#225;c tội x&#226;m phạm trật tự quản l&#253; kinh tế nghi&#234;m trọng, g&#226;y hậu quả cho thị trường vốn, h&#224;ng ng&#224;n nh&#224; đầu tư nhỏ lẻ, v&#224; đặc biệt l&#224; niềm tin c&#244;ng ch&#250;ng v&#224;o thể chế t&#224;i ch&#237;nh.

Nhưng rồi chỉ sau v&#224;i th&#225;ng kể từ bản &#225;n sơ thẩm, ch&#250;ng ta thấy g&#236;?
 • Cựu Chủ tịch FLC nộp hơn 1.884 tỷ đồng, v&#224; c&#249;ng c&#225;c bị c&#225;o trong gia đ&#236;nh khắc phục đầy đủ hậu quả vụ &#225;n l&#234;n tới 2.500 tỷ đồng. Kh&#244;ng chỉ đủ, gia đ&#236;nh Quyết c&#242;n nộp dư 22 tỷ đồng – như một khoản dự ph&#242;ng ngỏ lời xin chuyển h&#236;nh phạt từ t&#249; sang tiền.
 • Cả ba anh em nh&#224; Quyết nộp dư 22 tỷ đồng – như một khoản “dự ph&#242;ng” xin chuyển h&#236;nh phạt sang tiền?
 • 5.000 l&#225; đơn từ c&#225;c “c&#226;u lạc bộ doanh nh&#226;n”, kh&#225;ch h&#224;ng, UBND tỉnh – như một “l&#225; chắn cộng đồng” cho c&#244;ng l&#253;?

Liệu c&#243; phải một m&#244; h&#236;nh chuộc lỗi đang được x&#226;y dựng tr&#234;n nền của si&#234;u gi&#224;u v&#224; si&#234;u ảnh hưởng, nơi m&#224; mọi bản &#225;n đều c&#243; “cửa” để thương lượng, nếu bạn c&#243; dư tiền?
⸻

&#128073; Phạt tiền để thay &#225;n t&#249;: ph&#225;p l&#253; hay mặc cả?

Đ&#250;ng l&#224; Điều 211 Bộ luật H&#236;nh sự 2015 (sửa đổi 2017) cho ph&#233;p t&#242;a tuy&#234;n phạt tiền thay cho h&#236;nh phạt t&#249; trong một số trường hợp nhất định, đặc biệt ở khoản 1 v&#224; 2 – tội thao t&#250;ng thị trường chứng kho&#225;n.

Nhưng kh&#244;ng c&#243; điều khoản n&#224;o quy định:

“Cứ c&#243; tiền l&#224; được tha.”

Trong mọi nền tư ph&#225;p văn minh, việc chuyển từ t&#249; sang tiền phải k&#232;m theo điều kiện cực kỳ nghi&#234;m ngặt:
 • Hậu quả phải được khắc phục thực chất, kh&#244;ng chỉ l&#224; động t&#225;c “nộp tiền v&#224;o t&#224;i khoản thi h&#224;nh &#225;n”.
 • Bị c&#225;o phải c&#243; h&#224;nh vi th&#224;nh khẩn, hợp t&#225;c điều tra, v&#224; kh&#244;ng l&#224;m tổn hại nghi&#234;m trọng đến lợi &#237;ch c&#244;ng cộng.
 • V&#224; đặc biệt: phải x&#233;t đến t&#225;c động x&#227; hội, răn đe, v&#224; t&#237;nh c&#244;ng bằng đối với c&#225;c bị c&#225;o kh&#225;c – những người kh&#244;ng c&#243; điều kiện t&#224;i ch&#237;nh để “mua lại tự do”.

Nếu kh&#244;ng, hệ thống ph&#225;p luật sẽ trượt v&#224;o một cơ chế định gi&#225; c&#244;ng l&#253;, nơi người gi&#224;u nộp tiền – người ngh&#232;o đi t&#249;. C&#244;ng l&#253; kh&#244;ng c&#242;n l&#224; c&#225;n c&#226;n, m&#224; l&#224; thẻ gi&#225;.
⸻

&#128073; Những đơn xin khoan hồng: biểu hiện l&#242;ng nh&#226;n đạo hay sự thao t&#250;ng tập thể?

Kh&#244;ng thể phủ nhận: trong văn h&#243;a Việt Nam, “đơn xin tha tội” từ gia đ&#236;nh, tổ chức, cộng đồng c&#243; thể được xem l&#224; t&#236;nh tiết giảm nhẹ. Nhưng khi con số l&#234;n tới hơn 5.000 đơn, trong đ&#243; c&#243; cả từ UBND c&#225;c tỉnh, c&#226;u hỏi đặt ra l&#224;:

C&#244;ng l&#253; c&#243; đang bị chi phối bởi “cảm t&#236;nh quan hệ”, thay v&#236; căn cứ ph&#225;p l&#253;?

C&#244;ng l&#253; kh&#244;ng n&#234;n trở th&#224;nh nơi “mỗi người viết một l&#225; đơn l&#224; gỡ được một th&#225;ng t&#249;”. Kh&#244;ng thể c&#243; kh&#225;i niệm “tập thể h&#243;a tr&#225;ch nhiệm h&#236;nh sự” bằng cảm x&#250;c x&#227; hội. Một nền tư ph&#225;p mạnh kh&#244;ng phải l&#224; nền tư ph&#225;p biết “thương cảm”, m&#224; l&#224; nền tư ph&#225;p biết giữ ranh giới giữa tha thứ v&#224; dung t&#250;ng.
⸻

&#128073; Vấn đề kh&#244;ng chỉ l&#224; Trịnh Văn Quyết

Trịnh Văn Quyết l&#224; biểu tượng của một thế hệ doanh nh&#226;n “lướt s&#243;ng thể chế”, đi l&#234;n bằng những khe hở trong quản l&#253; thị trường t&#224;i ch&#237;nh – v&#224; k&#233;o theo h&#224;ng loạt hệ sinh th&#225;i t&#224;i ch&#237;nh – bất động sản sụp đổ theo.

Nếu vụ việc n&#224;y kh&#233;p lại bằng một bản &#225;n “mềm h&#243;a”, c&#244;ng luận c&#243; quyền đặt ra c&#226;u hỏi:
 • Những đầu tư lướt s&#243;ng niềm tin sẽ tiếp tục được hợp ph&#225;p h&#243;a?
 • Những doanh nghiệp tương tự liệu c&#243; coi ph&#225;p luật l&#224; tr&#242; chơi c&#243; thể mua được v&#233; ra?

Nếu kh&#244;ng l&#224;m r&#245; đến c&#249;ng, hệ thống ph&#225;p l&#253; t&#224;i ch&#237;nh Việt Nam sẽ mở cửa cho một thế hệ “Quyết mới” trỗi dậy, với th&#244;ng điệp:

“Thao t&#250;ng cũng được, miễn l&#224; c&#243; tiền trả sau khi bị bắt.”
⸻

&#129781; … xin kết lại:

Kh&#244;ng phải nh&#224; t&#249; n&#224;o cũng n&#234;n đầy người. Nhưng cũng kh&#244;ng c&#243; c&#244;ng l&#253; n&#224;o n&#234;n đổi bằng h&#243;a đơn chuyển khoản.

Nếu phạt tiền c&#243; thể thay thế h&#236;nh phạt t&#249; m&#224; kh&#244;ng dựa tr&#234;n chuẩn mực c&#244;ng l&#253;, t&#237;nh răn đe, v&#224; sự minh bạch, th&#236; đ&#243; kh&#244;ng phải l&#224; tiến bộ nh&#226;n đạo – m&#224; l&#224; sự tho&#225;i h&#243;a của ph&#225;p quyền.

V&#236; c&#244;ng l&#253; kh&#244;ng phải l&#224; m&#243;n h&#224;ng.
V&#224; l&#242;ng tin thị trường – một khi mất – kh&#244;ng thể mua lại bằng tiền.

⸻
G&#227; Khờ
(H&#224; Nội, ng&#224;y 18 th&#225;ng 6 năm 2025)

Ảnh: internet

TRÒ CHƠI NGUY HIỂM VỚI CÔNG LÝ - 
[Khi tiền phạt thay án tù]

(Bình luận về phiên phúc thẩm vụ án Trịnh Văn Quyết – FLC)
⸻

“Khi công lý bắt đầu mang giá, niềm tin công chúng sẽ là kẻ trả tiền cuối cùng.”

Chiều 17/6, trong phòng xử của Tòa án Nhân dân Cấp cao tại Hà Nội, không khí dường như lắng lại khi từng bị cáo trong đại án thao túng thị trường chứng khoán liên quan Tập đoàn FLC lần lượt xin chuyển hình phạt tù sang phạt tiền. Trong số đó có cả những cái tên đình đám: Trịnh Văn Quyết, Hương Trần Kiều Dung, Trịnh Thị Thúy Nga…

Khi luật sư nói “gia đình đã nộp đủ tiền”, khi chủ tọa xác nhận “hồ sơ thể hiện bị cáo đã khắc phục 1.884 tỷ đồng” và “đã nộp dư 22 tỷ đồng”, thì người ta không thể không đặt một câu hỏi lớn:

Phải chăng, ở Việt Nam hôm nay, một bản án tù có thể được quy đổi thành một khoản tiền – nếu bạn đủ giàu, đủ quyền, và đủ thân thế để tập hợp hơn 5.000 lá đơn xin khoan hồng?
⸻

👉 Từ tội phạm kinh tế đến “đối tượng giảm án tiềm năng”?

Bị cáo Trịnh Văn Quyết, theo án sơ thẩm, đã bị tuyên phạt 21 năm tù vì hai tội: Thao túng thị trường chứng khoán và Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Đây là những hành vi bị liệt kê trong nhóm các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế nghiêm trọng, gây hậu quả cho thị trường vốn, hàng ngàn nhà đầu tư nhỏ lẻ, và đặc biệt là niềm tin công chúng vào thể chế tài chính.

Nhưng rồi chỉ sau vài tháng kể từ bản án sơ thẩm, chúng ta thấy gì?
 • Cựu Chủ tịch FLC nộp hơn 1.884 tỷ đồng, và cùng các bị cáo trong gia đình khắc phục đầy đủ hậu quả vụ án lên tới 2.500 tỷ đồng. Không chỉ đủ, gia đình Quyết còn nộp dư 22 tỷ đồng – như một khoản dự phòng ngỏ lời xin chuyển hình phạt từ tù sang tiền.
 • Cả ba anh em nhà Quyết nộp dư 22 tỷ đồng – như một khoản “dự phòng” xin chuyển hình phạt sang tiền?
 • 5.000 lá đơn từ các “câu lạc bộ doanh nhân”, khách hàng, UBND tỉnh – như một “lá chắn cộng đồng” cho công lý?

Liệu có phải một mô hình chuộc lỗi đang được xây dựng trên nền của siêu giàu và siêu ảnh hưởng, nơi mà mọi bản án đều có “cửa” để thương lượng, nếu bạn có dư tiền?
⸻

👉 Phạt tiền để thay án tù: pháp lý hay mặc cả?

Đúng là Điều 211 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) cho phép tòa tuyên phạt tiền thay cho hình phạt tù trong một số trường hợp nhất định, đặc biệt ở khoản 1 và 2 – tội thao túng thị trường chứng khoán.

Nhưng không có điều khoản nào quy định:

“Cứ có tiền là được tha.”

Trong mọi nền tư pháp văn minh, việc chuyển từ tù sang tiền phải kèm theo điều kiện cực kỳ nghiêm ngặt:
 • Hậu quả phải được khắc phục thực chất, không chỉ là động tác “nộp tiền vào tài khoản thi hành án”.
 • Bị cáo phải có hành vi thành khẩn, hợp tác điều tra, và không làm tổn hại nghiêm trọng đến lợi ích công cộng.
 • Và đặc biệt: phải xét đến tác động xã hội, răn đe, và tính công bằng đối với các bị cáo khác – những người không có điều kiện tài chính để “mua lại tự do”.

Nếu không, hệ thống pháp luật sẽ trượt vào một cơ chế định giá công lý, nơi người giàu nộp tiền – người nghèo đi tù. Công lý không còn là cán cân, mà là thẻ giá.
⸻

👉 Những đơn xin khoan hồng: biểu hiện lòng nhân đạo hay sự thao túng tập thể?

Không thể phủ nhận: trong văn hóa Việt Nam, “đơn xin tha tội” từ gia đình, tổ chức, cộng đồng có thể được xem là tình tiết giảm nhẹ. Nhưng khi con số lên tới hơn 5.000 đơn, trong đó có cả từ UBND các tỉnh, câu hỏi đặt ra là:

Công lý có đang bị chi phối bởi “cảm tình quan hệ”, thay vì căn cứ pháp lý?

Công lý không nên trở thành nơi “mỗi người viết một lá đơn là gỡ được một tháng tù”. Không thể có khái niệm “tập thể hóa trách nhiệm hình sự” bằng cảm xúc xã hội. Một nền tư pháp mạnh không phải là nền tư pháp biết “thương cảm”, mà là nền tư pháp biết giữ ranh giới giữa tha thứ và dung túng.
⸻

👉 Vấn đề không chỉ là Trịnh Văn Quyết

Trịnh Văn Quyết là biểu tượng của một thế hệ doanh nhân “lướt sóng thể chế”, đi lên bằng những khe hở trong quản lý thị trường tài chính – và kéo theo hàng loạt hệ sinh thái tài chính – bất động sản sụp đổ theo.

Nếu vụ việc này khép lại bằng một bản án “mềm hóa”, công luận có quyền đặt ra câu hỏi:
 • Những đầu tư lướt sóng niềm tin sẽ tiếp tục được hợp pháp hóa?
 • Những doanh nghiệp tương tự liệu có coi pháp luật là trò chơi có thể mua được vé ra?

Nếu không làm rõ đến cùng, hệ thống pháp lý tài chính Việt Nam sẽ mở cửa cho một thế hệ “Quyết mới” trỗi dậy, với thông điệp:

“Thao túng cũng được, miễn là có tiền trả sau khi bị bắt.”
⸻

🫵 … xin kết lại:

Không phải nhà tù nào cũng nên đầy người. Nhưng cũng không có công lý nào nên đổi bằng hóa đơn chuyển khoản.

Nếu phạt tiền có thể thay thế hình phạt tù mà không dựa trên chuẩn mực công lý, tính răn đe, và sự minh bạch, thì đó không phải là tiến bộ nhân đạo – mà là sự thoái hóa của pháp quyền.

Vì công lý không phải là món hàng.
Và lòng tin thị trường – một khi mất – không thể mua lại bằng tiền.

⸻
Gã Khờ
(Hà Nội, ngày 18 tháng 6 năm 2025)

Ảnh: internet