PHẦN 5. L&#195;I K&#201;P SỐ TIỀN, ĐỪNG L&#195;I K&#201;P SAI LẦM.
Mọi người thường th&#237;ch mua những thứ đang giảm về 0 v&#224; b&#225;n những thứ đang tăng kh&#244;ng giới hạn.
Paul Tudor Jones.
Khi bắt đầu giao dịch c&#225;ch đ&#226;y hơn 30 năm, mục ti&#234;u của t&#244;i l&#224; t&#236;m kiếm tỷ suất sinh lợi cao nhất trong khoảng thời gian ngắn nhất nhằm đạt được th&#224;nh t&#237;ch giao dịch si&#234;u hạng. Để l&#224;m điều n&#224;y, t&#244;i học c&#225;ch l&#224;m thế n&#224;o để l&#227;i k&#233;p số tiền của m&#236;nh. Nhưng v&#236; non k&#233;m kinh nghiệm, t&#244;i thường mắc phải sai lầm của một g&#227; l&#237;nh mới: Thay v&#236; l&#227;i k&#233;p số tiền, t&#244;i li&#234;n tục l&#227;i k&#233;p sai lầm.
T&#244;i mắc phải sai lầm chết người m&#224; nhiều nh&#224; đầu tư kh&#225;c vẫn thường l&#224;m: Khi Cổ phiếu đang nắm giữ sụt giảm, thay v&#236; cắt lỗ, t&#244;i mua nhiều hơn nữa. Đ&#226;y gọi l&#224; &quot;Chiến lược b&#236;nh qu&#226;n gi&#225; xuống&quot;. Theo đ&#243;, t&#244;i cố gắng hạ thấp gi&#225; vốn để khi Cổ phiếu n&#224;y tăng gi&#225; trở lại (T&#244;i giả định n&#243; phải tăng trở lại), t&#244;i c&#243; thể kiếm tiền c&#242;n nhanh hơn cả khi đang tạm thua lỗ khi Cổ phiếu giảm. Đ&#226;y l&#224; suy nghĩ phổ biến trong giới đầu tư: Nếu bạn muốn mua một Cổ phiếu với gi&#225; 20 đ&#244; la, bạn sẽ c&#224;ng muốn mua hơn khi chỉ c&#242;n c&#243; gi&#225; 15 đ&#244; la. Nhưng đ&#226;y ch&#237;nh l&#224; sai lầm thi&#234;u rụi t&#224;i khoản của v&#244; số nh&#224; đầu tư, v&#236; họ đang l&#227;i k&#233;p sai lầm thay v&#236; l&#227;i k&#233;p số tiền.
Khi một vị thế chống lại bạn v&#224; bạn đang thua lỗ, đặc biệt l&#224; ngay sau khi vừa mới mua xong, rất đơn giản, n&#243; đ&#227; l&#224; một sai lầm. C&#243; thể bạn bỏ s&#243;t một yếu tố n&#224;o đ&#243; trong ti&#234;u ch&#237; lựa chọn Cổ phiếu, hoặc thời điểm mua kh&#244;ng ch&#237;nh x&#225;c. Hoặc c&#243; thể to&#224;n bộ thị trường chung đang ở trong giai đoạn ph&#226;n phối. Khi mua trong những trường hợp n&#224;y, h&#224;nh động &quot;B&#236;nh qu&#226;n gi&#225; xuống&quot; cho c&#225;c vị thế thua lỗ thực sự l&#224; &quot;phung ph&#237; tiền bạc v&#224;o những sai lầm&quot;. Thật kh&#244;ng may, đ&#226;y l&#224; sai lầm nhiều nh&#224; đầu tư lu&#244;n phạm phải v&#224; n&#243; đ&#227; đốt sạch nhiều t&#224;i khoản.
C&#243; thể c&#225;c nh&#224; đầu tư đều biết, cắt lỗ l&#224; c&#225;ch tốt nhất nhằm kiểm so&#225;t rủi ro. Nhưng họ lại tự thuyết phục bản th&#226;n n&#234;n &quot;Cố gắng chịu đựng th&#234;m một ch&#250;t nữa&quot; bằng những lời biện hộ như: &quot;Đ&#226;y l&#224; thị trường gi&#225; l&#234;n cơ m&#224;!&quot;... &quot;Thường mỗi lần t&#244;i cắt lỗ, gi&#225; Cổ phiếu lại bật tăng trở lại v&#224; c&#242;n tăng cao hơn nữa!&quot;... &quot;Thay v&#236; b&#225;n ra, t&#244;i vẫn c&#242;n tiền để mua nhiều Cổ phiếu hơn v&#224; do đ&#243; t&#244;i sẽ kiếm tiền nhanh hơn khi Cổ phiếu bật tăng trở lại…&quot; Một lần nữa, họ e sợ Cổ phiếu vừa b&#225;n ra sẽ bật tăng trở lại v&#224; khiến họ bỏ lỡ một khoản l&#227;i lớn. Họ xem việc b&#225;n ra trong những t&#236;nh huống n&#224;y l&#224; non nớt kinh nghiệm. Thực ra, đ&#226;y ch&#237;nh l&#224; l&#250;c c&#225;i t&#244;i b&#234;n trong mỗi người trỗi dậy. Bạn chỉ muốn m&#236;nh đ&#250;ng v&#224; cuối c&#249;ng, bạn phải đ&#250;ng. V&#236; thế, bạn thuyết phục bản th&#226;n sẽ ổn khi ph&#225; vỡ c&#225;c quy tắc giao dịch. Bạn tự đẩy bản th&#226;n v&#224;o con đường nguy hiểm bởi bốn từ: &quot;Chỉ lần n&#224;y th&#244;i&quot;.
Ch&#250;c mừng! bạn đang tự rơi v&#224;o bi kịch. Khi bạn tự n&#243;i với ch&#237;nh m&#236;nh, t&#244;i chỉ ph&#225; vỡ quy tắc một lần n&#224;y m&#224; th&#244;i, bạn đang đ&#225;nh mất kỷ luật đầu tư v&#236; chẳng bao giờ c&#243; kh&#225;i niệm &quot;Chỉ một lần rồi th&#244;i&quot;. N&#243; giống như những g&#227; nghiện rượu vẫn thường n&#243;i: &quot;T&#244;i chỉ uống lần n&#224;y nữa th&#244;i&quot; hoặc một g&#227; nghiện thuốc phiện n&#243;i rằng: &quot;T&#244;i chỉ h&#250;t heroin một lần n&#224;y nữa th&#244;i&quot;. Thật kh&#244;ng may, th&#243;i quen xấu sẽ tự củng cố n&#243;. Một Cổ phiếu bạn nắm giữ đ&#227; giảm 5%, 10% v&#224; tiếp theo c&#243; thể l&#224; 20%, nhưng thay v&#236; chấp nhận cắt lỗ, bạn thuyết phục bản th&#226;n h&#227;y n&#234;n ki&#234;n tr&#236; nắm giữ hoặc thậm ch&#237; l&#224; mua nhiều hơn. Khi Cổ phiếu tăng trở lại, bạn sẽ thu hồi được khoản lỗ v&#224; thậm ch&#237; c&#242;n l&#227;i th&#234;m 20%. Bạn n&#243;i với bản th&#226;n: &quot;M&#236;nh l&#224; một nh&#224; giao dịch vĩ đại! Ồ! chắc chắn l&#224; như thế.&quot; Bạn chấp nhận rủi ro 20% (V&#224; tự hứa rằng sẽ b&#225;n cắt lỗ khi chạm đến mức gi&#225; n&#224;y) để mong đợi nhận về mức l&#227;i 20%. Nếu đ&#226;y l&#224; c&#225;ch bạn đang giao dịch, t&#244;i e rằng bạn sẽ cảm thấy rất sốc khi tỉnh giấc mộng.
V&#236; những Cổ phiếu trong t&#236;nh huống n&#224;y c&#243; thể đang gặp một vấn đề n&#224;o đ&#243;, khiến bạn c&#243; thể thua lỗ đến 30%, 40%, 50% hoặc thậm ch&#237; nhiều hơn nữa. Nếu bạn từng vi phạm kỷ luật cho một Cổ phiếu, bạn cũng c&#243; thể vi phạm kỷ luật khi đầu tư v&#224;o những Cổ phiếu kh&#225;c. Tr&#234;n thị trường chứng kho&#225;n, phần thưởng của th&#243;i quen xấu l&#224; ph&#225; sản. Nếu quy tắc &quot;Chỉ một lần rồi th&#244;i&quot; hoạt động, bạn c&#243; thể tiếp tục vi phạm kỷ luật th&#234;m lần nữa. T&#244;i e rằng, bạn sẽ đối diện với thảm họa ở lần vi phạm kỷ luật tiếp theo.
ĐỪNG CHỈ NH&#204;N V&#192;O KẾT QUẢ.
Đ&#226;y l&#224; c&#225;ch nhanh nhất v&#224; dễ d&#224;ng nhất t&#244;i biết để giải th&#237;ch điều n&#224;y cho bạn: C&#243; hai người đang cố gắng băng qua đường: Một người quan s&#225;t hai ph&#237;a cẩn thận trước khi đi qua nhưng vẫn đụng phải một chiếc &#244; t&#244;. Người c&#242;n lại nhắm mắt băng đại qua đường nhưng tr&#225;i lại chẳng hề hấn g&#236;. Liệu bạn c&#243; nghĩ rằng người băng qua đường an to&#224;n l&#224; người th&#244;ng minh? Chuyện g&#236; sẽ xảy ra nếu điều n&#224;y lặp lại 100 lần? Bạn nghĩ, về trung b&#236;nh, người n&#224;o mới c&#243; khả năng an to&#224;n cao hơn? Đừng chỉ nh&#236;n v&#224;o kết quả v&#236; đ&#244;i khi n&#243; kh&#244;ng đồng nghĩa đ&#243; l&#224; c&#225;ch l&#224;m đ&#250;ng.
Đ&#227; bao nhi&#234;u lần bạn tự n&#243;i với ch&#237;nh m&#236;nh &quot;Chỉ lần n&#224;y rồi th&#244;i&quot;? Bạn c&#243; biết điều m&#236;nh n&#243;i c&#243; nghĩa l&#224;: Bạn đang c&#243; một giao dịch thua lỗ, n&#243; đ&#227; chạm tới mức cắt lỗ, v&#224; bạn hiểu rằng n&#234;n b&#225;n đi, nhưng bạn th&#237;ch c&#244;ng ty n&#224;y v&#224; tin chắc Cổ phiếu n&#224;y sẽ tăng trở lại. V&#236; thế, bạn tự n&#243;i với bản th&#226;n &quot;Chỉ lần n&#224;y rồi th&#244;i, h&#227;y nắm giữ Cổ phiếu l&#226;u th&#234;m một ch&#250;t v&#224; ph&#225; vỡ quy tắc đ&#244;i ch&#250;t&quot;, mặc d&#249; bạn hiểu rằng đ&#226;y l&#224; l&#250;c n&#234;n tho&#225;t khỏi Cổ phiếu đ&#243;. V&#236; thế, bạn vẫn tiếp tục nắm giữ. B&#226;y giờ, h&#227;y tự hỏi bản th&#226;n: Liệu bạn c&#243; trở n&#234;n gi&#224;u c&#243; bởi những thời khắc &quot;Chỉ lần n&#224;y rồi th&#244;i&quot;?
&quot;Chỉ lần n&#224;y rồi th&#244;i&quot; vi phạm c&#225;c nguy&#234;n tắc v&#224; l&#224;m x&#243;i m&#242;n kỷ luật đầu tư của bạn. N&#243; giống như việc bắt đầu ăn ki&#234;ng, nhưng 3 ng&#224;y sau, bạn quyết định: &quot;Chỉ ăn một bữa no n&#224;y nữa rồi th&#244;i&quot;. Ngay sau đ&#243;, bạn lại sẽ trở n&#234;n b&#233;o ph&#236; hơn v&#236; dư calo v&#224; lại tiếp tục &quot;Chỉ lần n&#224;y rồi th&#244;i&quot; trong buổi s&#225;ng tiếp theo. Giao dịch t&#224;i ch&#237;nh vốn dĩ đ&#227; đủ nhiều thử th&#225;ch n&#234;n bạn kh&#244;ng cần phải tăng th&#234;m độ kh&#243; bằng việc hủy hoại bản th&#226;n từ việc x&#243;a bỏ đi c&#225;c quy tắc giao dịch. Duy tr&#236; kỷ luật c&#243; nghĩa bạn phải chấp nhận nhiều khoản lỗ nhỏ để bảo vệ bản th&#226;n. Nhưng &quot;Chỉ lần n&#224;y rồi th&#244;i&quot; sẽ dẫn bạn tới bi kịch kh&#244;ng chỉ với một giao dịch m&#224; c&#242;n nhiều lần giao dịch kh&#225;c. Việc bạn may mắn được tưởng thưởng nhờ một lần vi phạm quy tắc, sẽ th&#250;c đẩy bạn vi phạm quy tắc giao dịch nhiều hơn nữa. Đến một ng&#224;y n&#224;o đ&#243;, bạn sẽ nhận lấy hậu quả thảm khốc giống như một g&#227; bịt mắt chạy tr&#234;n đường cao tốc v&#224; đ&#244;i tai th&#236; gh&#233; s&#225;t mui xe.
Bạn kh&#244;ng kiếm tiền chỉ bởi một lần giao dịch n&#234;n đừng nghĩ đến những thứ hư v&#244;. H&#227;y nghĩ đến bức tranh tổng thể. Th&#224;nh quả giao dịch của t&#244;i thăng tiến từ mức b&#236;nh thường l&#234;n vị thế ng&#244;i sao đầu tư l&#224; nhờ lu&#244;n khắc ghi trong đầu: Sẽ chẳng bao giờ c&#243; &quot;Chỉ lần n&#224;y rồi th&#244;i&quot;. T&#244;i tự n&#243;i với ch&#237;nh m&#236;nh: &quot;Kh&#244;ng, thế l&#224; đủ đau đớn lắm rồi! Đừng ph&#225; vỡ quy tắc hơn nữa…&quot;

<a href="https://youtu.be/tplHooZJDv8?si=_iHqbmUY-Q62VWV5" title="Click vào đây để mở liên kết" target="&#95;blank">https://youtu.be/tplHooZJDv8?si=_iHqbmUY-Q62VWV5</a>

PHẦN 5. LÃI KÉP SỐ TIỀN, ĐỪNG LÃI KÉP SAI LẦM.
Mọi người thường thích mua những thứ đang giảm về 0 và bán những thứ đang tăng không giới hạn.
Paul Tudor Jones.
Khi bắt đầu giao dịch cách đây hơn 30 năm, mục tiêu của tôi là tìm kiếm tỷ suất sinh lợi cao nhất trong khoảng thời gian ngắn nhất nhằm đạt được thành tích giao dịch siêu hạng. Để làm điều này, tôi học cách làm thế nào để lãi kép số tiền của mình. Nhưng vì non kém kinh nghiệm, tôi thường mắc phải sai lầm của một gã lính mới: Thay vì lãi kép số tiền, tôi liên tục lãi kép sai lầm.
Tôi mắc phải sai lầm chết người mà nhiều nhà đầu tư khác vẫn thường làm: Khi Cổ phiếu đang nắm giữ sụt giảm, thay vì cắt lỗ, tôi mua nhiều hơn nữa. Đây gọi là "Chiến lược bình quân giá xuống". Theo đó, tôi cố gắng hạ thấp giá vốn để khi Cổ phiếu này tăng giá trở lại (Tôi giả định nó phải tăng trở lại), tôi có thể kiếm tiền còn nhanh hơn cả khi đang tạm thua lỗ khi Cổ phiếu giảm. Đây là suy nghĩ phổ biến trong giới đầu tư: Nếu bạn muốn mua một Cổ phiếu với giá 20 đô la, bạn sẽ càng muốn mua hơn khi chỉ còn có giá 15 đô la. Nhưng đây chính là sai lầm thiêu rụi tài khoản của vô số nhà đầu tư, vì họ đang lãi kép sai lầm thay vì lãi kép số tiền.
Khi một vị thế chống lại bạn và bạn đang thua lỗ, đặc biệt là ngay sau khi vừa mới mua xong, rất đơn giản, nó đã là một sai lầm. Có thể bạn bỏ sót một yếu tố nào đó trong tiêu chí lựa chọn Cổ phiếu, hoặc thời điểm mua không chính xác. Hoặc có thể toàn bộ thị trường chung đang ở trong giai đoạn phân phối. Khi mua trong những trường hợp này, hành động "Bình quân giá xuống" cho các vị thế thua lỗ thực sự là "phung phí tiền bạc vào những sai lầm". Thật không may, đây là sai lầm nhiều nhà đầu tư luôn phạm phải và nó đã đốt sạch nhiều tài khoản.
Có thể các nhà đầu tư đều biết, cắt lỗ là cách tốt nhất nhằm kiểm soát rủi ro. Nhưng họ lại tự thuyết phục bản thân nên "Cố gắng chịu đựng thêm một chút nữa" bằng những lời biện hộ như: "Đây là thị trường giá lên cơ mà!"... "Thường mỗi lần tôi cắt lỗ, giá Cổ phiếu lại bật tăng trở lại và còn tăng cao hơn nữa!"... "Thay vì bán ra, tôi vẫn còn tiền để mua nhiều Cổ phiếu hơn và do đó tôi sẽ kiếm tiền nhanh hơn khi Cổ phiếu bật tăng trở lại…" Một lần nữa, họ e sợ Cổ phiếu vừa bán ra sẽ bật tăng trở lại và khiến họ bỏ lỡ một khoản lãi lớn. Họ xem việc bán ra trong những tình huống này là non nớt kinh nghiệm. Thực ra, đây chính là lúc cái tôi bên trong mỗi người trỗi dậy. Bạn chỉ muốn mình đúng và cuối cùng, bạn phải đúng. Vì thế, bạn thuyết phục bản thân sẽ ổn khi phá vỡ các quy tắc giao dịch. Bạn tự đẩy bản thân vào con đường nguy hiểm bởi bốn từ: "Chỉ lần này thôi".
Chúc mừng! bạn đang tự rơi vào bi kịch. Khi bạn tự nói với chính mình, tôi chỉ phá vỡ quy tắc một lần này mà thôi, bạn đang đánh mất kỷ luật đầu tư vì chẳng bao giờ có khái niệm "Chỉ một lần rồi thôi". Nó giống như những gã nghiện rượu vẫn thường nói: "Tôi chỉ uống lần này nữa thôi" hoặc một gã nghiện thuốc phiện nói rằng: "Tôi chỉ hút heroin một lần này nữa thôi". Thật không may, thói quen xấu sẽ tự củng cố nó. Một Cổ phiếu bạn nắm giữ đã giảm 5%, 10% và tiếp theo có thể là 20%, nhưng thay vì chấp nhận cắt lỗ, bạn thuyết phục bản thân hãy nên kiên trì nắm giữ hoặc thậm chí là mua nhiều hơn. Khi Cổ phiếu tăng trở lại, bạn sẽ thu hồi được khoản lỗ và thậm chí còn lãi thêm 20%. Bạn nói với bản thân: "Mình là một nhà giao dịch vĩ đại! Ồ! chắc chắn là như thế." Bạn chấp nhận rủi ro 20% (Và tự hứa rằng sẽ bán cắt lỗ khi chạm đến mức giá này) để mong đợi nhận về mức lãi 20%. Nếu đây là cách bạn đang giao dịch, tôi e rằng bạn sẽ cảm thấy rất sốc khi tỉnh giấc mộng.
Vì những Cổ phiếu trong tình huống này có thể đang gặp một vấn đề nào đó, khiến bạn có thể thua lỗ đến 30%, 40%, 50% hoặc thậm chí nhiều hơn nữa. Nếu bạn từng vi phạm kỷ luật cho một Cổ phiếu, bạn cũng có thể vi phạm kỷ luật khi đầu tư vào những Cổ phiếu khác. Trên thị trường chứng khoán, phần thưởng của thói quen xấu là phá sản. Nếu quy tắc "Chỉ một lần rồi thôi" hoạt động, bạn có thể tiếp tục vi phạm kỷ luật thêm lần nữa. Tôi e rằng, bạn sẽ đối diện với thảm họa ở lần vi phạm kỷ luật tiếp theo.
ĐỪNG CHỈ NHÌN VÀO KẾT QUẢ.
Đây là cách nhanh nhất và dễ dàng nhất tôi biết để giải thích điều này cho bạn: Có hai người đang cố gắng băng qua đường: Một người quan sát hai phía cẩn thận trước khi đi qua nhưng vẫn đụng phải một chiếc ô tô. Người còn lại nhắm mắt băng đại qua đường nhưng trái lại chẳng hề hấn gì. Liệu bạn có nghĩ rằng người băng qua đường an toàn là người thông minh? Chuyện gì sẽ xảy ra nếu điều này lặp lại 100 lần? Bạn nghĩ, về trung bình, người nào mới có khả năng an toàn cao hơn? Đừng chỉ nhìn vào kết quả vì đôi khi nó không đồng nghĩa đó là cách làm đúng.
Đã bao nhiêu lần bạn tự nói với chính mình "Chỉ lần này rồi thôi"? Bạn có biết điều mình nói có nghĩa là: Bạn đang có một giao dịch thua lỗ, nó đã chạm tới mức cắt lỗ, và bạn hiểu rằng nên bán đi, nhưng bạn thích công ty này và tin chắc Cổ phiếu này sẽ tăng trở lại. Vì thế, bạn tự nói với bản thân "Chỉ lần này rồi thôi, hãy nắm giữ Cổ phiếu lâu thêm một chút và phá vỡ quy tắc đôi chút", mặc dù bạn hiểu rằng đây là lúc nên thoát khỏi Cổ phiếu đó. Vì thế, bạn vẫn tiếp tục nắm giữ. Bây giờ, hãy tự hỏi bản thân: Liệu bạn có trở nên giàu có bởi những thời khắc "Chỉ lần này rồi thôi"?
"Chỉ lần này rồi thôi" vi phạm các nguyên tắc và làm xói mòn kỷ luật đầu tư của bạn. Nó giống như việc bắt đầu ăn kiêng, nhưng 3 ngày sau, bạn quyết định: "Chỉ ăn một bữa no này nữa rồi thôi". Ngay sau đó, bạn lại sẽ trở nên béo phì hơn vì dư calo và lại tiếp tục "Chỉ lần này rồi thôi" trong buổi sáng tiếp theo. Giao dịch tài chính vốn dĩ đã đủ nhiều thử thách nên bạn không cần phải tăng thêm độ khó bằng việc hủy hoại bản thân từ việc xóa bỏ đi các quy tắc giao dịch. Duy trì kỷ luật có nghĩa bạn phải chấp nhận nhiều khoản lỗ nhỏ để bảo vệ bản thân. Nhưng "Chỉ lần này rồi thôi" sẽ dẫn bạn tới bi kịch không chỉ với một giao dịch mà còn nhiều lần giao dịch khác. Việc bạn may mắn được tưởng thưởng nhờ một lần vi phạm quy tắc, sẽ thúc đẩy bạn vi phạm quy tắc giao dịch nhiều hơn nữa. Đến một ngày nào đó, bạn sẽ nhận lấy hậu quả thảm khốc giống như một gã bịt mắt chạy trên đường cao tốc và đôi tai thì ghé sát mui xe.
Bạn không kiếm tiền chỉ bởi một lần giao dịch nên đừng nghĩ đến những thứ hư vô. Hãy nghĩ đến bức tranh tổng thể. Thành quả giao dịch của tôi thăng tiến từ mức bình thường lên vị thế ngôi sao đầu tư là nhờ luôn khắc ghi trong đầu: Sẽ chẳng bao giờ có "Chỉ lần này rồi thôi". Tôi tự nói với chính mình: "Không, thế là đủ đau đớn lắm rồi! Đừng phá vỡ quy tắc hơn nữa…"

https://youtu.be/tplHooZJDv8?si=_iHqbmUY-Q62VWV5