Bạn phải hiểu rằng, nếu đến giờ n&#224;y c&#243; sự kh&#225;c nhau trong kết quả giao dịch giữa bạn v&#224; những c&#225;i đầu vĩ đại đ&#243;, th&#236; sự kh&#225;c nhau l&#224; họ giao dịch như một m&#227;nh th&#250; đi săn thực thụ, c&#242;n bạn th&#236; chỉ như một ch&#250; thỏ đang vui chơi với h&#224;ng t&#225; thứ lẫn lộn trong đầu.

Chắc hẳn trong đầu bạn l&#250;c n&#224;y đang chứa đầy ho&#224;i nghi về điều m&#224; t&#244;i đang n&#243;i, v&#236; giữa cuộc sống bộn bề h&#224;ng ng&#224;y, người lớn ch&#250;ng ta chẳng mấy ai c&#243; thời gian để xem một con m&#227;nh th&#250; săn mồi tr&#234;n chương tr&#236;nh thế giới động vật. Thật l&#224; nhảm nh&#237;, nhưng h&#227;y xem đi, bạn sẽ thấy rằng, c&#225;ch m&#224; một con b&#225;o, một con sư tử, hay một con c&#225; sấu đi săn sẽ kh&#225;c ho&#224;n to&#224;n với c&#225;ch bạn đang đầu tư mỗi ng&#224;y, trong khi c&#225;c “ph&#249; thủy” chứng kho&#225;n đều &#225;p dụng.

Hiểu về con mồi v&#224; l&#234;n kế hoạch trước khi h&#224;nh động

Một con b&#225;o ch&#226;u Phi khi đứng trước một đ&#224;n linh dương, n&#243; kh&#244;ng tấn c&#244;ng ngay. N&#243; t&#236;m vị tr&#237; ẩn nấp, quan s&#225;t t&#237;nh bầy đ&#224;n của linh dương v&#224; chăm ch&#250; t&#236;m con n&#224;o non yếu, hoặc bệnh tật, thứ m&#224; n&#243; dễ hạ gục nhất. Đến khi tấn c&#244;ng, con b&#225;o biết điều g&#236; khiến c&#225;i đ&#224;n n&#224;y hoảng loạn, tấn c&#244;ng v&#224;o đ&#226;u v&#224; l&#224;m c&#225;ch n&#224;o chụp được con linh dương m&#224; n&#243; đ&#227; ngắm từ trước.

Tại sao con b&#225;o kh&#244;ng lao rầm v&#224;o ngay l&#250;c nh&#236;n thấy đ&#224;n linh dương, giống như bạn sẽ đặt lệnh ngay lập tức khi nh&#236;n thấy tr&#234;n bảng điện m&#244;t cổ phiếu n&#224;o đ&#243; c&#243; t&#237;n hiệu tốt? Con b&#225;o kh&#244;ng l&#224;m điều đ&#243; bởi n&#243; biết rằng, mỗi ng&#224;y n&#243; phải chạy để kiếm ăn, c&#242;n đ&#224;n linh dương chạy mỗi ng&#224;y để giữ mạng sống của ch&#250;ng. Việc cố gắng đuổi theo đ&#224;n linh dương c&#243; tốc độ tốt hơn n&#243;, rượt hết con n&#224;y đến con kh&#225;c v&#224; hy vọng rằng c&#243; con linh dương n&#224;o đ&#243; đen đủi vấp phải đ&#225; ng&#227; vật ra l&#224; điều bất khả thi.

Bản năng săn mồi m&#225;ch bảo với con b&#225;o rằng, n&#243; phải t&#236;m hiểu thật kỹ đặc t&#237;nh của con mồi, từ đ&#243; l&#234;n kế hoạch chọn con mồi dễ hạ gục nhất v&#224; cuối c&#249;ng l&#224; chọn thời điểm tốt nhất để chốt hạ. Điều đ&#225;ng tiếc l&#224; phần nhiều nh&#224; đầu tư vẫn h&#224;ng ng&#224;y cầm tiền đi săn h&#224;ng t&#225; cơ hội đầu tư, nhưng lại kh&#244;ng d&#224;nh thời gian để t&#236;m hiểu kỹ về những cơ hội đ&#243;, việc l&#234;n kế hoạch mua b&#225;n trở th&#224;nh điều xa xỉ. Họ vội v&#227; giao dịch với kỳ vọng cổ phiếu đ&#243; sẽ tăng gi&#225;. Họ đ&#226;u biết rằng, ch&#237;nh họ l&#224; người biến chứng kho&#225;n th&#224;nh cờ bạc.

Điều đ&#250;c kết ở đ&#226;y l&#224; để đầu tư th&#224;nh c&#244;ng th&#236; d&#249; theo trường ph&#225;i n&#224;o, bạn cũng phải hiểu thật kỹ những khoản đầu tư của m&#236;nh. Nh&#224; đầu tư Warren Buffett huyền thoại từng n&#243;i: “Rủi ro đến từ những g&#236; bạn kh&#244;ng biết”. H&#227;y nhớ, đừng qu&#234;n.

Ki&#234;n nhẫn, ki&#234;n nhẫn v&#224; ki&#234;n nhẫn

C&#243; người từng n&#243;i rằng, giao dịch th&#224;nh c&#244;ng l&#224; một c&#244;ng việc nh&#224;m ch&#225;n. T&#244;i ho&#224;n to&#224;n đồng &#253; với quan điểm n&#224;y. Sự th&#224;nh bại trong đầu tư nằm nhiều ở EQ (cảm x&#250;c) chứ kh&#244;ng phải IQ (th&#244;ng minh). Nếu đầu tư chỉ l&#224; t&#236;m hiểu kỹ cơ hội v&#224; l&#234;n kế hoạch h&#224;nh động, th&#236; những người với h&#224;ng t&#225; bằng cấp t&#224;i ch&#237;nh chắc chắn sẽ l&#224; những nh&#224; đầu tư th&#224;nh c&#244;ng nhất.

Vấn đề l&#224; thực tế lại chứng minh điều ngược lại, những c&#225;i đầu vĩ đại nhất, đầu tư th&#224;nh c&#244;ng nhất thường đến từ những người &#237;t c&#243; bằng cấp t&#224;i ch&#237;nh, thứ họ sở hữu l&#224; một đức t&#237;nh m&#224; những động vật săn mồi l&#227;o luyện lu&#244;n sở hữu, đ&#243; ch&#237;nh l&#224; sự ki&#234;n nhẫn một c&#225;ch nh&#224;m ch&#225;n.

H&#227;y nhớ rằng, ki&#234;n nhẫn th&#236; lu&#244;n nh&#224;m ch&#225;n v&#224; ch&#237;nh sự nh&#224;m ch&#225;n đ&#243; lại l&#224;m nhiều người bỏ cuộc, thứ m&#224; những người như Buffett, Soros, hay Charlie Munger lu&#244;n t&#244;n s&#249;ng. Nếu bạn chưa tin t&#244;i th&#236; h&#227;y l&#234;n Youtube v&#224; xem c&#225;ch một con c&#225; sấu nằm cả ng&#224;y bất động để chờ con mồi, hay c&#225;ch một con c&#225; ch&#243; Bắc Mỹ với những đốm đen trắng nằm ẩn m&#236;nh bất động suốt một thời gian d&#224;i để chờ những con mồi lơ đ&#227;ng đến đ&#250;ng tầm ngắm v&#224; cuối c&#249;ng đừng qu&#234;n xem to&#224;n cảnh h&#236;nh ảnh lo&#224;i hổ ki&#234;n nhẫn như thế n&#224;o khi ch&#250;ng kiếm ăn mỗi ng&#224;y. Giờ th&#236; bạn h&#227;y thử l&#224;m theo ch&#250;ng, giữ nguy&#234;n một tư thế v&#224; xem m&#236;nh sẽ ki&#234;n nhẫn đến được bao giờ.

Nếu lo&#224;i c&#225; sấu, hổ, b&#225;o… kh&#244;ng r&#232;n luyện đức t&#237;nh ki&#234;n nhẫn đến khủng khiếp như thế th&#236; t&#244;i tin những giống lo&#224;i n&#224;y đ&#227; sớm phải chuyển sang ăn cỏ, hoặc tuyệt chủng từ rất l&#226;u rồi. V&#224; bạn cũng thế, bạn sẽ kh&#244;ng thể n&#224;o trở th&#224;nh một nh&#224; đầu tư th&#224;nh c&#244;ng nếu lu&#244;n n&#243;ng vội v&#224; hấp tấp trong quyết định giao dịch. Những người mới tham gia thị trường đều kh&#244;ng c&#243;, hoặc c&#243; rất &#237;t sự ki&#234;n nhẫn v&#224; v&#236; thế hầu hết đều mất tiền.

H&#227;y r&#232;n luyện t&#237;nh ki&#234;n nhẫn, sống đơn giản v&#224; tập ngồi thiền mỗi ng&#224;y. C&#243; thể bạn chưa thể đầu tư th&#224;nh c&#244;ng ngay, nhưng bạn sẽ c&#243; sức khỏe tốt hơn, đầu &#243;c minh mẫn hơn, quản trị cảm x&#250;c tốt hơn v&#224; cuối c&#249;ng l&#224; ki&#234;n nhẫn hơn. Để hướng đến con đường đầu tư th&#224;nh c&#244;ng thực sự, bạn cần th&#234;m một yếu tố nữa.

Lu&#244;n lu&#244;n giữ kỷ luật

Quay trở lại với con b&#225;o ch&#226;u Phi m&#224; t&#244;i đ&#227; nhắc ở đầu b&#224;i viết. Một con b&#225;o kh&#244;ng bao giờ do dự khi n&#243; quyết định h&#224;nh động, n&#243; biết điểm mạnh của n&#243; l&#224; khả năng chạy nước r&#250;t, n&#243; cố gắng trong thời gian ngắn nhất vọt l&#234;n được lưng con linh dương v&#224; cắn những đ&#242;n ch&#237; tử. Nếu lần đầu ti&#234;n thất bại, n&#243; tiếp tục săn con linh dương đ&#243; v&#224; tấn c&#244;ng lần hai.

Nếu thất bại tiếp m&#224; c&#242;n sức, con b&#225;o vẫn sẽ tiếp tục l&#224;m m&#224; kh&#244;ng hề thử chuyển sang con linh dương kh&#225;c, cho đến khi n&#243; biết m&#236;nh phải bỏ cuộc. N&#243; l&#224;m điều đ&#243; m&#224; kh&#244;ng một ch&#250;t ngần ngại, bởi n&#243; đ&#227; quan s&#225;t đủ l&#226;u để biết đ&#226;y l&#224; con mồi dễ hạ nhất, nếu kh&#244;ng thể hạ được con mồi n&#224;y th&#236; n&#243; kh&#244;ng c&#242;n cơ hội n&#224;o kh&#225;c.

Nhiều người đ&#227; l&#224;m đủ c&#225;c bước l&#224; ph&#226;n t&#237;ch rất kỹ những cơ hội đầu tư, thiết lập kế hoạch v&#244; c&#249;ng b&#224;i bản v&#224; ki&#234;n nhẫn chờ đợi cho đến khi mọi thứ thuận lợi nhất, nhưng họ vẫn kh&#244;ng thể th&#224;nh c&#244;ng trong đầu tư. Bởi lẽ, trong khi h&#224;nh động, họ kh&#244;ng thực hiện đ&#250;ng những kế hoạch đ&#227; đề ra. Họ biết rằng, nếu l&#224;m theo những g&#236; đ&#227; đề ra th&#236; x&#225;c suất th&#224;nh c&#244;ng l&#224; rất cao, nhưng họ vẫn ph&#225; bỏ kỷ luật ở những ph&#250;t cuối.

Vấn đề ở đ&#226;y l&#224; họ qu&#225; đặt nặng kết quả đ&#250;ng sai m&#236;nh. Nếu bạn tin v&#224;o hệ thống mua b&#225;n của m&#236;nh v&#224; chấp nhận một điều, kh&#244;ng hệ thống n&#224;o l&#224; lu&#244;n đ&#250;ng, th&#236; bạn sẽ vượt qua được c&#225;nh cửa của kỷ luật.

L&#253; do khiến hầu hết mọi người ph&#225; bỏ kỷ luật đ&#227; thiết lập trước đ&#243; l&#224; v&#236; họ chưa đặt trọn niềm tin v&#224;o quyết định của m&#236;nh, họ sợ sai lầm v&#224; kh&#244;ng hiểu rằng, sai lầm l&#224; một phần kh&#244;ng thể thiếu trong đầu tư. Nếu bạn đặt trọn niềm tin v&#224;o kế hoạch đ&#227; thiết lập v&#224; l&#224;m theo kh&#244;ng suy nghĩ, kh&#244;ng quan t&#226;m đến kết quả đ&#250;ng sai, bạn sẽ c&#243; kỷ luật.

Những tay thợ săn thực thụ dạy ch&#250;ng ta rằng, để đầu tư th&#224;nh c&#244;ng, ch&#250;ng ta chỉ cần tập trung để l&#224;m 3 bước sau: t&#236;m hiểu về con mồi, l&#234;n kế hoạch h&#224;nh động, ki&#234;n nhẫn l&#224;m theo kế hoạch đ&#227; định v&#224; cuối c&#249;ng l&#224; tuyệt đối giữ kỷ luật, kh&#244;ng quan t&#226;m đến kết quả, chỉ quan t&#226;m đến qu&#225; tr&#236;nh, th&#224;nh c&#244;ng hay thất bại đều l&#224; th&#224;nh c&#244;ng.

Bạn phải hiểu rằng, nếu đến giờ này có sự khác nhau trong kết quả giao dịch giữa bạn và những cái đầu vĩ đại đó, thì sự khác nhau là họ giao dịch như một mãnh thú đi săn thực thụ, còn bạn thì chỉ như một chú thỏ đang vui chơi với hàng tá thứ lẫn lộn trong đầu.

Chắc hẳn trong đầu bạn lúc này đang chứa đầy hoài nghi về điều mà tôi đang nói, vì giữa cuộc sống bộn bề hàng ngày, người lớn chúng ta chẳng mấy ai có thời gian để xem một con mãnh thú săn mồi trên chương trình thế giới động vật. Thật là nhảm nhí, nhưng hãy xem đi, bạn sẽ thấy rằng, cách mà một con báo, một con sư tử, hay một con cá sấu đi săn sẽ khác hoàn toàn với cách bạn đang đầu tư mỗi ngày, trong khi các “phù thủy” chứng khoán đều áp dụng.

Hiểu về con mồi và lên kế hoạch trước khi hành động

Một con báo châu Phi khi đứng trước một đàn linh dương, nó không tấn công ngay. Nó tìm vị trí ẩn nấp, quan sát tính bầy đàn của linh dương và chăm chú tìm con nào non yếu, hoặc bệnh tật, thứ mà nó dễ hạ gục nhất. Đến khi tấn công, con báo biết điều gì khiến cái đàn này hoảng loạn, tấn công vào đâu và làm cách nào chụp được con linh dương mà nó đã ngắm từ trước.

Tại sao con báo không lao rầm vào ngay lúc nhìn thấy đàn linh dương, giống như bạn sẽ đặt lệnh ngay lập tức khi nhìn thấy trên bảng điện môt cổ phiếu nào đó có tín hiệu tốt? Con báo không làm điều đó bởi nó biết rằng, mỗi ngày nó phải chạy để kiếm ăn, còn đàn linh dương chạy mỗi ngày để giữ mạng sống của chúng. Việc cố gắng đuổi theo đàn linh dương có tốc độ tốt hơn nó, rượt hết con này đến con khác và hy vọng rằng có con linh dương nào đó đen đủi vấp phải đá ngã vật ra là điều bất khả thi.

Bản năng săn mồi mách bảo với con báo rằng, nó phải tìm hiểu thật kỹ đặc tính của con mồi, từ đó lên kế hoạch chọn con mồi dễ hạ gục nhất và cuối cùng là chọn thời điểm tốt nhất để chốt hạ. Điều đáng tiếc là phần nhiều nhà đầu tư vẫn hàng ngày cầm tiền đi săn hàng tá cơ hội đầu tư, nhưng lại không dành thời gian để tìm hiểu kỹ về những cơ hội đó, việc lên kế hoạch mua bán trở thành điều xa xỉ. Họ vội vã giao dịch với kỳ vọng cổ phiếu đó sẽ tăng giá. Họ đâu biết rằng, chính họ là người biến chứng khoán thành cờ bạc.

Điều đúc kết ở đây là để đầu tư thành công thì dù theo trường phái nào, bạn cũng phải hiểu thật kỹ những khoản đầu tư của mình. Nhà đầu tư Warren Buffett huyền thoại từng nói: “Rủi ro đến từ những gì bạn không biết”. Hãy nhớ, đừng quên.

Kiên nhẫn, kiên nhẫn và kiên nhẫn

Có người từng nói rằng, giao dịch thành công là một công việc nhàm chán. Tôi hoàn toàn đồng ý với quan điểm này. Sự thành bại trong đầu tư nằm nhiều ở EQ (cảm xúc) chứ không phải IQ (thông minh). Nếu đầu tư chỉ là tìm hiểu kỹ cơ hội và lên kế hoạch hành động, thì những người với hàng tá bằng cấp tài chính chắc chắn sẽ là những nhà đầu tư thành công nhất.

Vấn đề là thực tế lại chứng minh điều ngược lại, những cái đầu vĩ đại nhất, đầu tư thành công nhất thường đến từ những người ít có bằng cấp tài chính, thứ họ sở hữu là một đức tính mà những động vật săn mồi lão luyện luôn sở hữu, đó chính là sự kiên nhẫn một cách nhàm chán.

Hãy nhớ rằng, kiên nhẫn thì luôn nhàm chán và chính sự nhàm chán đó lại làm nhiều người bỏ cuộc, thứ mà những người như Buffett, Soros, hay Charlie Munger luôn tôn sùng. Nếu bạn chưa tin tôi thì hãy lên Youtube và xem cách một con cá sấu nằm cả ngày bất động để chờ con mồi, hay cách một con cá chó Bắc Mỹ với những đốm đen trắng nằm ẩn mình bất động suốt một thời gian dài để chờ những con mồi lơ đãng đến đúng tầm ngắm và cuối cùng đừng quên xem toàn cảnh hình ảnh loài hổ kiên nhẫn như thế nào khi chúng kiếm ăn mỗi ngày. Giờ thì bạn hãy thử làm theo chúng, giữ nguyên một tư thế và xem mình sẽ kiên nhẫn đến được bao giờ.

Nếu loài cá sấu, hổ, báo… không rèn luyện đức tính kiên nhẫn đến khủng khiếp như thế thì tôi tin những giống loài này đã sớm phải chuyển sang ăn cỏ, hoặc tuyệt chủng từ rất lâu rồi. Và bạn cũng thế, bạn sẽ không thể nào trở thành một nhà đầu tư thành công nếu luôn nóng vội và hấp tấp trong quyết định giao dịch. Những người mới tham gia thị trường đều không có, hoặc có rất ít sự kiên nhẫn và vì thế hầu hết đều mất tiền.

Hãy rèn luyện tính kiên nhẫn, sống đơn giản và tập ngồi thiền mỗi ngày. Có thể bạn chưa thể đầu tư thành công ngay, nhưng bạn sẽ có sức khỏe tốt hơn, đầu óc minh mẫn hơn, quản trị cảm xúc tốt hơn và cuối cùng là kiên nhẫn hơn. Để hướng đến con đường đầu tư thành công thực sự, bạn cần thêm một yếu tố nữa.

Luôn luôn giữ kỷ luật

Quay trở lại với con báo châu Phi mà tôi đã nhắc ở đầu bài viết. Một con báo không bao giờ do dự khi nó quyết định hành động, nó biết điểm mạnh của nó là khả năng chạy nước rút, nó cố gắng trong thời gian ngắn nhất vọt lên được lưng con linh dương và cắn những đòn chí tử. Nếu lần đầu tiên thất bại, nó tiếp tục săn con linh dương đó và tấn công lần hai.

Nếu thất bại tiếp mà còn sức, con báo vẫn sẽ tiếp tục làm mà không hề thử chuyển sang con linh dương khác, cho đến khi nó biết mình phải bỏ cuộc. Nó làm điều đó mà không một chút ngần ngại, bởi nó đã quan sát đủ lâu để biết đây là con mồi dễ hạ nhất, nếu không thể hạ được con mồi này thì nó không còn cơ hội nào khác.

Nhiều người đã làm đủ các bước là phân tích rất kỹ những cơ hội đầu tư, thiết lập kế hoạch vô cùng bài bản và kiên nhẫn chờ đợi cho đến khi mọi thứ thuận lợi nhất, nhưng họ vẫn không thể thành công trong đầu tư. Bởi lẽ, trong khi hành động, họ không thực hiện đúng những kế hoạch đã đề ra. Họ biết rằng, nếu làm theo những gì đã đề ra thì xác suất thành công là rất cao, nhưng họ vẫn phá bỏ kỷ luật ở những phút cuối.

Vấn đề ở đây là họ quá đặt nặng kết quả đúng sai mình. Nếu bạn tin vào hệ thống mua bán của mình và chấp nhận một điều, không hệ thống nào là luôn đúng, thì bạn sẽ vượt qua được cánh cửa của kỷ luật.

Lý do khiến hầu hết mọi người phá bỏ kỷ luật đã thiết lập trước đó là vì họ chưa đặt trọn niềm tin vào quyết định của mình, họ sợ sai lầm và không hiểu rằng, sai lầm là một phần không thể thiếu trong đầu tư. Nếu bạn đặt trọn niềm tin vào kế hoạch đã thiết lập và làm theo không suy nghĩ, không quan tâm đến kết quả đúng sai, bạn sẽ có kỷ luật.

Những tay thợ săn thực thụ dạy chúng ta rằng, để đầu tư thành công, chúng ta chỉ cần tập trung để làm 3 bước sau: tìm hiểu về con mồi, lên kế hoạch hành động, kiên nhẫn làm theo kế hoạch đã định và cuối cùng là tuyệt đối giữ kỷ luật, không quan tâm đến kết quả, chỉ quan tâm đến quá trình, thành công hay thất bại đều là thành công.