XU HƯỚNG NG&#192;NH NHỰA SINH HỌC TẠI VIỆT NAM:
Đầu tư gi&#225; trị.

Ng&#224;nh nhựa sinh học (biodegradable plastics) tại Việt Nam đang ph&#225;t triển mạnh mẽ, được th&#250;c đẩy bởi c&#225;c yếu tố như nhu cầu bền vững to&#224;n cầu, quy định ch&#237;nh phủ v&#224; sự thay đổi h&#224;nh vi ti&#234;u d&#249;ng. Thị trường nhựa sinh học dự kiến tăng trưởng với tốc độ CAGR khoảng 5.5% từ 2024 đến 2030 đối với m&#224;ng nhựa sinh học, trong đ&#243; ph&#226;n kh&#250;c tinh bột (starch blends) chiếm tỷ lệ lớn nhất. Tổng thể ng&#224;nh nhựa Việt Nam đạt khoảng 10.8 triệu tấn năm 2024 v&#224; dự kiến tăng trưởng CAGR 8.2% đến 2033, với sự chuyển dịch ng&#224;y c&#224;ng mạnh sang sản phẩm sinh học v&#224; t&#225;i chế để đ&#225;p ứng xu hướng bền vững. Thị trường composite polymer sinh học cũng đang tăng trưởng, đạt gi&#225; trị h&#224;ng tỷ USD từ 2024 đến 2033. Polyhydroxyalkanoate (PHA) – một loại nhựa sinh học – đang nổi l&#234;n nhờ nhấn mạnh v&#224;o vật liệu bền vững.
C&#225;c động lực tăng trưởng ch&#237;nh bao gồm:
&#212; nhiễm nhựa nghi&#234;m trọng: Việt Nam thải ra khoảng 1.8 triệu tấn r&#225;c nhựa ra biển h&#224;ng năm, với 44% từ bao b&#236; thực phẩm, th&#250;c đẩy chuyển sang bao b&#236; sinh học trong lĩnh vực thực phẩm &amp; đồ uống, thương mại điện tử, b&#225;n lẻ v&#224; n&#244;ng nghiệp.
Nhu cầu ti&#234;u d&#249;ng: 57.4% người ti&#234;u d&#249;ng sẵn s&#224;ng trả gi&#225; cao hơn cho bao b&#236; th&#226;n thiện m&#244;i trường, v&#224; 41.1% ưu ti&#234;n lựa chọn bền vững.
Hỗ trợ từ doanh nghiệp v&#224; ch&#237;nh phủ: C&#225;c nh&#224; b&#225;n lẻ lớn như Vinmart, Aeon Vietnam, Big C, Lotte Mart đang &#225;p dụng t&#250;i sinh học; c&#244;ng ty như An Ph&#225;t Holdings với sản phẩm AnEco được c&#244;ng nhận &quot;Thương hiệu Quốc gia Việt Nam&quot; năm 2022. Ch&#237;nh phủ cung cấp ưu đ&#227;i thuế cho đầu tư v&#224;o bao b&#236; th&#226;n thiện.
Tuy nhi&#234;n, ng&#224;nh đối mặt với th&#225;ch thức:
Chi ph&#237; cao hơn 10-15% so với nhựa th&#244;ng thường.
Độ bền hạn chế, kh&#244;ng ph&#249; hợp một số ng&#224;nh.
Ph&#226;n hủy cần kỹ thuật đ&#250;ng c&#225;ch; nếu lẫn với nhựa th&#244;ng thường, c&#243; thể l&#224;m giảm lợi &#237;ch m&#244;i trường v&#224; tạo kh&#237; metan trong b&#227;i ch&#244;n lấp.
Dự b&#225;o tương lai: Đến 2025, c&#225;c s&#225;ng kiến như Lotte Mart loại bỏ t&#250;i nhựa v&#224; quy định ch&#237;nh phủ sẽ th&#250;c đẩy tăng trưởng. Đến 2031, cấm ho&#224;n to&#224;n nhựa d&#249;ng một lần sẽ củng cố vị thế nhựa sinh học, nhưng cần giải quyết chi ph&#237; v&#224; hạ tầng.

C&#193;C QUY ĐỊNH &#193;P DỤNG CHO NG&#192;NH NHỰA SINH HỌC TẠI VN
Việt Nam c&#243; hệ thống quy định chặt chẽ nhằm giảm &#244; nhiễm nhựa, th&#250;c đẩy nhựa sinh học qua nh&#227;n sinh th&#225;i, thuế, cấm v&#224; tr&#225;ch nhiệm mở rộng của nh&#224; sản xuất (EPR). Dưới đ&#226;y l&#224; t&#243;m tắt ch&#237;nh dựa tr&#234;n c&#225;c văn bản ph&#225;p l&#253; gần đ&#226;y:

1. Nh&#227;n sinh th&#225;i v&#224; ti&#234;u ch&#237; cho nhựa th&#226;n thiện m&#244;i trường
Circular No. 07/2012/TT-BTNMT: Quy định ti&#234;u ch&#237; t&#250;i nhựa th&#226;n thiện: độ d&#224;y m&#224;ng &gt;30 micromet, k&#237;ch thước &gt;20 cm, hoặc &#237;t nhất 60% ph&#226;n hủy sinh học trong 2 năm; giới hạn kim loại nặng; phải c&#243; kế hoạch t&#225;i chế. Sản phẩm th&#226;n thiện phải mang &quot;Nh&#227;n Xanh Việt Nam&quot; do Bộ T&#224;i nguy&#234;n v&#224; M&#244;i trường cấp.
Decree No. 19/2015/ND-CP: T&#250;i nhựa sinh học phải ph&#226;n hủy &#237;t nhất 90% trong 3 năm (60% trong 2 năm), kh&#244;ng chứa phụ gia độc hại như ch&#236;, thủy ng&#226;n. Bao b&#236; phải từ nhựa t&#225;i chế, kh&#244;ng chứa PVC hoặc hợp chất clo.
Decree No. 08/2022/ND-CP: Cập nhật Nh&#227;n Xanh, &#225;p dụng ti&#234;u chuẩn quốc tế cho nhựa sinh học, sinh học gốc v&#224; oxo-ph&#226;n hủy; th&#224;nh lập cơ quan đ&#225;nh gi&#225; độc lập; quy định phương ph&#225;p thử nghiệm. Tỷ lệ ph&#226;n hủy tối thiểu 90% trong 2 năm ở m&#244;i trường tự nhi&#234;n, ph&#226;n trộn hoặc nước.

2. Thuế v&#224; ph&#237; m&#244;i trường
Law on Environmental Protection Tax (2010): Thuế 50.000 VND/kg đối với t&#250;i v&#224; bao b&#236; nhựa kh&#244;ng ph&#226;n hủy; miễn cho sản phẩm th&#226;n thiện được chứng nhận.
Decree No. 08/2022/ND-CP: Ph&#237; bảo vệ m&#244;i trường cho nhập khẩu nhựa phế liệu: 15-20% gi&#225; trị l&#244; h&#224;ng t&#249;y khối lượng.
Đề xuất ph&#237; ti&#234;u d&#249;ng cho t&#250;i nhựa: Khoảng 0,03 USD/t&#250;i, dự kiến giảm sử dụng 49%, &#225;p dụng từ 2023 sau giai đoạn tự nguyện.

3. Cấm v&#224; lộ tr&#236;nh giảm nhựa d&#249;ng một lần
Dưới đ&#226;y l&#224; bảng t&#243;m tắt c&#225;c lệnh cấm v&#224; mốc thời gian ch&#237;nh:
- T&#250;i nhựa kh&#244;ng ph&#226;n hủy (&lt;50cm x 50cm, &lt;50μm d&#224;y) Cấm sản xuất v&#224; nhập khẩu; cấm lưu th&#244;ng ở trung t&#226;m thương mại, si&#234;u thị, kh&#225;ch sạn, khu du lịch. Từ 01/01/2026 (sản xuất/nhập); cấm ho&#224;n to&#224;n đến 2031.
- Nhựa d&#249;ng một lần (ống h&#250;t, th&#236;a khuấy, hộp xốp thực phẩm) Cấm sản xuất, nhập khẩu, b&#225;n; thay bằng th&#226;n thiện m&#244;i trường. Hạn chế từ 2023, cấm ho&#224;n to&#224;n đến 2031; 100% thay thế ở si&#234;u thị đến 2025.
- R&#225;c nhựa đại dương Giảm 50% đến 2025, 75% đến 2030; 100% thu gom dụng cụ đ&#225;nh bắt bị mất; 80% khu bảo tồn biển kh&#244;ng r&#225;c nhựa đến 2025, 100% đến 2030
- Bao b&#236; th&#226;n thiện ở si&#234;u thị/ thương mại 85% thay thế nhựa kh&#244;ng ph&#226;n hủy đến 2025, 100% đến 2030.

4. Tr&#225;ch nhiệm mở rộng của nh&#224; sản xuất (EPR)
Law on Environmental Protection 2020 v&#224; Decree No. 08/2022/ND-CP: Nh&#224; sản xuất/nhập khẩu phải chịu tr&#225;ch nhiệm thu gom, t&#225;i chế, xử l&#253; sản phẩm v&#224; bao b&#236; sau sử dụng; &#225;p dụng cho nhựa kh&#244;ng ph&#249; hợp t&#225;i chế. Điều n&#224;y th&#250;c đẩy chuyển sang nhựa sinh học.


XU HƯỚNG NGÀNH NHỰA SINH HỌC TẠI VIỆT NAM:
Đầu tư giá trị.

Ngành nhựa sinh học (biodegradable plastics) tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, được thúc đẩy bởi các yếu tố như nhu cầu bền vững toàn cầu, quy định chính phủ và sự thay đổi hành vi tiêu dùng. Thị trường nhựa sinh học dự kiến tăng trưởng với tốc độ CAGR khoảng 5.5% từ 2024 đến 2030 đối với màng nhựa sinh học, trong đó phân khúc tinh bột (starch blends) chiếm tỷ lệ lớn nhất. Tổng thể ngành nhựa Việt Nam đạt khoảng 10.8 triệu tấn năm 2024 và dự kiến tăng trưởng CAGR 8.2% đến 2033, với sự chuyển dịch ngày càng mạnh sang sản phẩm sinh học và tái chế để đáp ứng xu hướng bền vững. Thị trường composite polymer sinh học cũng đang tăng trưởng, đạt giá trị hàng tỷ USD từ 2024 đến 2033. Polyhydroxyalkanoate (PHA) – một loại nhựa sinh học – đang nổi lên nhờ nhấn mạnh vào vật liệu bền vững.
Các động lực tăng trưởng chính bao gồm:
Ô nhiễm nhựa nghiêm trọng: Việt Nam thải ra khoảng 1.8 triệu tấn rác nhựa ra biển hàng năm, với 44% từ bao bì thực phẩm, thúc đẩy chuyển sang bao bì sinh học trong lĩnh vực thực phẩm & đồ uống, thương mại điện tử, bán lẻ và nông nghiệp.
Nhu cầu tiêu dùng: 57.4% người tiêu dùng sẵn sàng trả giá cao hơn cho bao bì thân thiện môi trường, và 41.1% ưu tiên lựa chọn bền vững.
Hỗ trợ từ doanh nghiệp và chính phủ: Các nhà bán lẻ lớn như Vinmart, Aeon Vietnam, Big C, Lotte Mart đang áp dụng túi sinh học; công ty như An Phát Holdings với sản phẩm AnEco được công nhận "Thương hiệu Quốc gia Việt Nam" năm 2022. Chính phủ cung cấp ưu đãi thuế cho đầu tư vào bao bì thân thiện.
Tuy nhiên, ngành đối mặt với thách thức:
Chi phí cao hơn 10-15% so với nhựa thông thường.
Độ bền hạn chế, không phù hợp một số ngành.
Phân hủy cần kỹ thuật đúng cách; nếu lẫn với nhựa thông thường, có thể làm giảm lợi ích môi trường và tạo khí metan trong bãi chôn lấp.
Dự báo tương lai: Đến 2025, các sáng kiến như Lotte Mart loại bỏ túi nhựa và quy định chính phủ sẽ thúc đẩy tăng trưởng. Đến 2031, cấm hoàn toàn nhựa dùng một lần sẽ củng cố vị thế nhựa sinh học, nhưng cần giải quyết chi phí và hạ tầng.

CÁC QUY ĐỊNH ÁP DỤNG CHO NGÀNH NHỰA SINH HỌC TẠI VN
Việt Nam có hệ thống quy định chặt chẽ nhằm giảm ô nhiễm nhựa, thúc đẩy nhựa sinh học qua nhãn sinh thái, thuế, cấm và trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR). Dưới đây là tóm tắt chính dựa trên các văn bản pháp lý gần đây:

1. Nhãn sinh thái và tiêu chí cho nhựa thân thiện môi trường
Circular No. 07/2012/TT-BTNMT: Quy định tiêu chí túi nhựa thân thiện: độ dày màng >30 micromet, kích thước >20 cm, hoặc ít nhất 60% phân hủy sinh học trong 2 năm; giới hạn kim loại nặng; phải có kế hoạch tái chế. Sản phẩm thân thiện phải mang "Nhãn Xanh Việt Nam" do Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp.
Decree No. 19/2015/ND-CP: Túi nhựa sinh học phải phân hủy ít nhất 90% trong 3 năm (60% trong 2 năm), không chứa phụ gia độc hại như chì, thủy ngân. Bao bì phải từ nhựa tái chế, không chứa PVC hoặc hợp chất clo.
Decree No. 08/2022/ND-CP: Cập nhật Nhãn Xanh, áp dụng tiêu chuẩn quốc tế cho nhựa sinh học, sinh học gốc và oxo-phân hủy; thành lập cơ quan đánh giá độc lập; quy định phương pháp thử nghiệm. Tỷ lệ phân hủy tối thiểu 90% trong 2 năm ở môi trường tự nhiên, phân trộn hoặc nước.

2. Thuế và phí môi trường
Law on Environmental Protection Tax (2010): Thuế 50.000 VND/kg đối với túi và bao bì nhựa không phân hủy; miễn cho sản phẩm thân thiện được chứng nhận.
Decree No. 08/2022/ND-CP: Phí bảo vệ môi trường cho nhập khẩu nhựa phế liệu: 15-20% giá trị lô hàng tùy khối lượng.
Đề xuất phí tiêu dùng cho túi nhựa: Khoảng 0,03 USD/túi, dự kiến giảm sử dụng 49%, áp dụng từ 2023 sau giai đoạn tự nguyện.

3. Cấm và lộ trình giảm nhựa dùng một lần
Dưới đây là bảng tóm tắt các lệnh cấm và mốc thời gian chính:
- Túi nhựa không phân hủy (<50cm x 50cm, <50μm dày) Cấm sản xuất và nhập khẩu; cấm lưu thông ở trung tâm thương mại, siêu thị, khách sạn, khu du lịch. Từ 01/01/2026 (sản xuất/nhập); cấm hoàn toàn đến 2031.
- Nhựa dùng một lần (ống hút, thìa khuấy, hộp xốp thực phẩm) Cấm sản xuất, nhập khẩu, bán; thay bằng thân thiện môi trường. Hạn chế từ 2023, cấm hoàn toàn đến 2031; 100% thay thế ở siêu thị đến 2025.
- Rác nhựa đại dương Giảm 50% đến 2025, 75% đến 2030; 100% thu gom dụng cụ đánh bắt bị mất; 80% khu bảo tồn biển không rác nhựa đến 2025, 100% đến 2030
- Bao bì thân thiện ở siêu thị/ thương mại 85% thay thế nhựa không phân hủy đến 2025, 100% đến 2030.

4. Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR)
Law on Environmental Protection 2020 và Decree No. 08/2022/ND-CP: Nhà sản xuất/nhập khẩu phải chịu trách nhiệm thu gom, tái chế, xử lý sản phẩm và bao bì sau sử dụng; áp dụng cho nhựa không phù hợp tái chế. Điều này thúc đẩy chuyển sang nhựa sinh học.
